1. geneza zdolności i inteligencji
a) teoria dziedziczności (1869r)
wg. tej teorii czy jednostka będzie zdolna i inteligentna czy nie, zależy od wyposażenia genetycznego. Zdolności ujawniają się sukcesywnie w toku rozwoju. Środowisko ma niewielki wpływ na rozwój zdolności i inteligencji.
b) teoria dziedziczności
stwierdzająca że inteligencja odzwierciedla się w budowie mózgu. (waga mózgu przeciętnego człowieka waży ok 1,5kg mózgi wybitnych są nieco cięższe.
c) teoria dziedziczności
która zwraca uwagę na rozwój płatów mózgowych. U osób zdolnych muzycznie, większe płaty skroniowe. U zdolnych plastycznie, większy płat potyliczny. Pisarze, większy płat czołowy).
d) teoria środowiskowa
nie neguje dziedziczności, ale nie uważa jej za decydującą. Na rozwój zdolności i inteligencji wpływa proces uczenia się. W tej teorii duże znaczenie przypisuje się:
środowisko rodzinne
środowisko szkolne
system edukacyjny
e) teoria dotycząca sieci neuronalnej i wypustek synaptycznych
przeciętny człowiek ma 14 miliardów neuronów, mózgi wybitnych mają nawet do 18 miliardów. Wysiew wypustek neuronalnych trwa do 2,3 roku życia. U wybitnych nawet do 5 roku życia. Wysiewowi wypustek neuronalnych sprzyja czekolada z orzechami.
f) teoria dominacji półkulowej
dominująca prawa półkula - leworęczni, większe zdolności ku twórczości.
dominująca lewa półkula - praworęczni, ogólnie pojęta inteligencja.
g) teoria endokrynologiczna
w tej teorii zwrócono uwagę na działanie grasicy. Grasica wiąże się z układem immunologicznym zauważono że u „zwykłych ludzi” aktywność grasicy trwa do 15,16 roku życia, natomiast u osób wybitnych zdolnych aktywność grasicy utrzymuje się do ok 20 roku życia, zauważono że są oni bardziej odporni na zmęczenie.
2. Inteligencja
a) teoria Hebb'a
inteligencja typu A
podstawowy potencjał intelektualny zdominowany genetycznie, int. typu A wyznacza górną granicę możliwości człowieka.
inteligencja typu B
zdolności intelektualne które przejawiają się na zewnątrz, w zachowaniu. Na int. typu B ma wpływ środowisko. Hebb uważa, że na rozwój inteligencji B wpływ ma: odżywianie, środowisko prenatalne, środowisko rodzinne, środowisko szkolne, system wychowania, system kulturowy.
3. inteligencja typu C (Vernon)
inteligencja która ujawnia się w testach na inteligencję (inteligencja psychometryczna).
b) teoria Cattella
inteligencja płynna
jest zdeterminowana biologicznie i przez procesy neurobiologiczne. Rozwija się tylko do okresu dorosłości do ok 16 roku życia. Od 20 roku życia następuje powolny spadek inteligencji. Przejawia się w nowych zachowaniach wymagających szybkiego rozwiązania. Przejawia się w testach niewerbalnych.
inteligencja skrystalizowana
związana jest ze zdolnościami słownymi. Rozwija się na drodze nabywania doświadczeń i uczenia się. Inteligencja skrystalizowana rozwija się tak długo jak długo jesteśmy wstanie się uczyć. Ujawnia się najbardziej w testach słownych.
c) teoria czynników równorzędnych Thurstone'a
rozumienie słów
płynność słowa
operowanie liczbami
zdolności przestrzenne
pamięć skojarzeniowa
szybkość spostrzegania
rozumienie indukcyjne
d) teoria Wechslera
inteligencja to część większej całości jaką jest osobowość. Inteligencja jest globalną, a nie pojedynczą zdolnością. Inteligencja to globalna zdolność do:
do celowego działania
do racjonalnego myślenia
do skutecznego radzenia sobie ze środowiskiem
3. definicja inteligencji:
wg Sterna - inteligencja to zdolności adaptacyjne do nowych warunków i zadań
inteligencja to zdolność do uczenia się
4. Pomiar inteligencji
pierwszy test na inteligencje - 1905r
Stern wprowadził przy pomiarze inteligencji:
Wiek umysłowy (WU)
Wiek życia (WŻ)
Stern podał pierwszy wzór na iloraz inteligencji:
IY=WU/WŻ*100 wż - maks 16 lat
Obecnie na całym świecie stosuje się tzw. Standaryzowany IY (opierający się na dwóch zmiennych)
średnia arytmetyczna (x) i odchylenie standardowe (S).
IY=100+15(lub 16)*x-x/S
x - wynik uzyskany z testu
x - 100
Psychologia I koło