Prawo Rolne

Specyfikacja produkcji rolnej - mamy do czynienia z siłami przyrody, na które człowiek nie ma wpływu, związek z ziemią jako czynnikiem produkcji, losowość produkcji rolnej (związana z siłami przyrody co rzutuje na zdolność planowania, która jest obniżona) Cykliczność produkcji rolnej (wynika z sił przyrody, nie można dokonywać szybkich obrotów kapitałowych) - 1 rok

Lata 45-48 - I okres, gdy rolnictwo rozwijało się w sposób autarkiczny, dekret o reformie rolnej, bitwa o handel (samopomoc chłopska) - należało przejąć władzę w spółdzielniach, spółdzielnie zaczęły realizować interesy planu centralnego, ustawodawca ma wpływ na funkcjonowanie gospodarstwa - tzn. mógł narzucać ceny towarów.

Lata 48 - 65 - nasilenie się walki rewolucyjnej, gospodarstwa większe są gospodarstwami przeciwnymi rewolucji w związku z czym powinny być zlikwidowane, wprowadzono bardzo szybkie nasilenie progresji (większe podatki), zakaz obrotu gospodarstwami rolnymi, dominujący jest problem kołchozów, problem zaopatrzenia miast w 51r. wprowadzono obowiązkowe dostawy, które były realizowane po cenach stałych rolnictwo więcej wysyłało do przemysłów, równowaga pracujących na wsi, mechanizacja była sterowana przez plan centralny a nie rolników

Lata 65 - 70 - rolnictwo obciążone, walka z kołactwem, wprowadzono ograniczenia w podziale rolnym (wprowadzone ) na początku lat 60 - tych, w sferze organizacyjnej, rozwój formuły przedsiębiorstw, w sferze gospodarstw prywatnych wprowadzono rozwój mechanizacji, odnowiono kółka rolnicze. W 59 r. pojawiły się pierwsze kółka rolnicze które kupowały sprzęt dla gospodarstw rolnych, wprowadzono nawozy mineralne (ustawa o obowiązku stosowania nawozów mineralnych) co spowodowało znaczny wzrost produkcji rolnej

Lata 70 - okres dużych zmian w rolnictwie, zniesiono dostawy obowiązkowe, „ciągnik stał się normalną maszyną”, brak rąk do pracy na wsi, gospodarstwa prowadzone przez rolników w wieku przedemerytalnym, silna przebudowa rolnictwa polegająca na dwóch kierunkach: gospodarstwa zespołowe i specjalizacyjne, (pojawiły się zespoły rolników indywidualnych), tworzenie kombinatów PGR, tworzono zespołowe gospodarstwa rolne przy spółdzielniach, wyspy socjalizmu, wprowadzono możliwość odchodzenia rolników na renty w zamian za oddanie gospodarstwa państwu, w 77r. pojawiła się ustawa, że rolnik może otrzymać emeryturę po przekazaniu gospodarstwa swemu następcy, państwu zaś w ostateczności.

Lata 80 - zasada równouprawnienia sektorów w rolnictwie (po raz pierwszy się pojawiła) rolnicy byli opodatkowani, wprowadzono dostępność do środków produkcji, nastąpiło uzdrowienie gospodarki rolnej rozwiniętej, zlikwidowano dyrektywne wskaźniki planowania ( po raz pierwszy), zlikwidowano dotacje do produkcji, nastąpiła stagnacja, postępował proces starzenia się rolnictwa, w końcu lat 80 - tych powierzchnia średnia gospodarstwa liczyła niecałe 5 ha, starość demograficzna rolnictwa (60% prowadzących gospodarstwa znajdowała się w wieku przedemerytalnym), mała wydajność pracy w rolnictwie (25% pracujących, która uzyskuje 7 % dochodu narodowego ze względu na niskie wykształcenie mała podatność na innowacje,

układ stosunków w (rolnictwie) własnościowych ustrój rolnictwa

formy organizacji produkcji, organizacja rynku rolnego

Produkcja rolna odbywa się w gospodarstwach rolnych

Czynnikami produkcji rolnej są:

• ziemia

• kapitał

• praca

• organizacja

Ograniczenia w rozwoju wynikają z :

• przy sporym znoszeniu współwłasności gospodarstw rolnych

• przy ustawowym dziedziczeniu gospodarstw przekraczających 1 ha

Znoszenie współwłasności gospodarstw rolnych:

1. podział rzeczy wspólnej

2. przyznanie rzeczy jednemu właścicielowi

3. sprzedaż rzeczy i obdzielenie gotówką w stosunku do wkładów

Ad.1.)

Niedopuszczalny podział rzeczy następuje gdy :

• podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy

• ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem rzeczy

• pociągałby zmniejszenie wartości tej rzeczy

Dziedziczenie gospodarstw rolnych

1. spadkobranie następuje w momencie otwarcia spadku. Stwierdzenie nabycia spadku następuje przez sąd w ciągu 6-miesięcy

2. pierwszeństwo dziedziczenia testamentowego (kręgi dziedziczenia)

I kręg dziedziczenia to małżonek i zstępni

II kręg dziedziczenia to małżonek, rodzeństwo, rodzice, zstępni rodzeństwa

W I kręgu udziały są równe, współmałżonek ¼

W II kręgu współmałżonek ½

Zachowek - gdy ktoś dziedziczy ustawowo, lecz nie został wymieniony w testamencie. Zachowek wynosi ½, lub 2/3 gdy jest niezdolny do pracy.

Ograniczenia:

• rolniczy z wykształcenia i osoby, które dopuszcza się do dziedziczenia ze względów socjalnych (małoletni, niezdolny do pracy)

Spadkodawca musi trwale pracować przy produkcji rolnej, w chwili otwarcia spadku:

• przygotowanie zawodowe do produkcji rolnej (prowadzenia) (przynajmniej 1 rok należy pracować przy produkcji rolnej, aby mieć przygotowanie zawodowe)

• osoby małoletnie, niezdolni do pracy, emeryci.

1. Możliwe jest zrezygnowanie z dziedziczenia, gdy do dziedziczenia nie znaleziono osób spełniających choćby jeden z warunków lub trwale niezdolni do pracy

2. Instytucja dziedziczenia tytułem szczególnego zastępstwa

• gdy bliżsi krewni nie spełniają warunków z art. 1059 k.c., a dalsi 1 lub 2 warunki z art. 1059 k.c.

3. kategorie krewnych

• dalsi zstępni, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa

Obrót nieruchomościami Skarbu Państwa

• Agencja własności rolnej Skarbu Państwa - ma możliwość sprzedaży gruntów S.P. (musi nastąpić ogłoszenie o sprzedaży nieruchomości ). Ogłoszenie lokalne - w przypadku mniejszych nieruchomości, a przy większych w prasie przynajmniej na skalę województwa, sama agencja decyduje o wyborze nabywcy przetarg licytacyjny i konkurs ofert (mają tu służyć względy gospodarcze, socjalne)

• Ustanowienie zarządu - odnoszona jest do państwowych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej np. szkoła rolnicza

Możliwy jest czas ograniczony i nieograniczony

• Dzierżawa i najem (to forma najliczniej stosowana) - dlatego, że grunty zostały bardzo szybko sprywatyzowane i sprzedane. Dzierżawa obejmuje leasing. Przy sprzedaży jak i przy dzierżawie nie stosuje się żadnych ograniczeń podmiotowych.

• Ustalenie administratora - dotyczy gruntów, które nie mogą znaleźć jakiegokolwiek użytkownika i ustala się im administratora.

• Wniesienie gruntu do spółki jako aport rzeczowy - podstawowe formy rozdysponowania gruntami

Pozostałe:

• przekazanie gruntów w celu zalesienia, bądź infrastrukturalne

• grunty mogą być odłogowane

Infrastruktura dzierżawy (art. 693 k.c.) - wzmocniona pozycja dzierżawy

1. prawo pierwokupu dla każdego dzierżawcy (umowa na 3 lata lub trwała - faktycznie trwa 10 lat)

2. stabilizowanie umów długotrwałych (po 30 latach jest czas nieoznaczony

Czyn dzierżawny można potwierdzić w umowie dzierżawy (dzierżawca płaci podatek i inne opłaty)

Czynnik praca

Wymiana pokoleń powinna być bardzo dynamiczna (tak jest w UE)

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników. Ubezpieczenia społeczne mają dwa wymiary: gospodarczy i socjalny.

Kto podlega ubezpieczeniom społecznym?

• jest ono powszechne (obowiązkowe) - podlega rolnik, małżonek rolnika, domownik, (który ukończył 16 lat, pracuje z rolnikiem w gospodarstwie i w nim zamieszkuje) - zostają wyłączeni z tego obowiązku jeżeli są ubezpieczeni gdzie indziej.

Ubezpieczenie rolnicze składa się z dwóch części :

1. ubezpieczenie chorobowe, wypadkowe, macierzyńskie - powyżej 1 ha przeliczeniowego (obowiązkowe) lub tzw. dział specjalny np. produkcja pieczarek
   domownik rolnika - na wniosek rolnika może się ubezpieczyć
   Świadczenia z tego ubezpieczenia :

• zasiłek chorobowy - przysługuje każdemu ubezpieczonemu, który jest chwilowo niezdolny do pracy np. grypa (jeżeli jest niezdolny przez 30 dni)

• świadczenie z tytułu wypadku przy pracy - gdy powstaje uszczerbek na zdrowiu, który powstał w drodze do pracy, z pracy czy też w pracy.

Finansowanie ubezpieczenia chorobowego, wypadkowego i macierzyńskiego - ogłasza się w Monitorze Polskim ile wynosi składka.

2.

System finansowy w rolnictwie - czynnik kapitał

• system finansowy musi być spójny (instrumenty nie mogą działać przeciwstawnie)

Zasilenie finansowe - skąd biorą się pieniądze w gospodarstwie?

• Dotacje, kredyty, ceny (podstawowych dochodów rolniczych )
  Dotacje mogą być dotacjami bezpośrednio do produkcji rolnej i pośrednimi oraz przedmiotowymi (przesyłane są do gospodarstwa rolnego, kiedy zajmuje się określoną działalnością) i podmiotowe (bez względu na zachowania gospodarstw otrzymują je pewne gospodarstwa, które podlegają ochronie)
  Bezpośrednie - wpływają do gospodarstwa rolnego; pośrednie (dotyczą one otoczenia rolnictwa np. postęp naukowy w rolnictwie, zabiegi melioracyjne, budowa infrastruktury, oświata, edukacja etc.

• Kredyty - są zwrotnym sposobem działalności gospodarczej
  Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - powstała w 1994 r. jest agendą rządową, która ma realizować pewien segment rolnictwa.

Zadania:

• ma wspierać otoczenie rolnictwa i inwestycje

• poprawa struktury agrarnej w rolnictwie, rozwój infrastruktury na wsi

Formy działania agencji:

• dopłata do oprocentowania kredytów rolnych

• udział w finansowaniu inwestycji infrastrukturalnych

• udzielenie gwarancji, poręczeń majątkowych

Agencja nie ma możliwości skontrolowania na jaki cel był zaciągnięty kredyt (negatywna strona). Instytucja ta nie działa na tereny najuboższe

• udzielanie poręczeń i gwarancji - agencja może wspomóc tych inwestorów którzy mają dobry pomysł lecz nie mają zabezpieczenia, pokrycia

Organizacja agencji - Prezesa Agencji powołuje prezes R.M. na wniosek ministra rolnictwa i finansów, istnieje też Rada Agencji jako ciało opiniodawczo - doradcze (składające się z poszczególnych ministrów)

Skąd Agencja bierze środki na swe działania:

Środki budżetowe, pochodzące z oprocentowania rezerw odprowadzanych do NBP, uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej.

Cena na produkty rolne - wyznaczane są przez prawa ekonomiczne. Powstała Agencja Rynku Rolnego. (Od połowy lat 90-tych funkcjonuje)

Podstawowym jej zadaniem jest - stabilizowanie cen produktów rolnych (ma to nastąpić poprzez oparcie się o naturalne modele)

• agencja prowadzi tzw. państwowe rezerwy strategiczne

• badanie rynków produktów rolnych i informowanie producentów (ma ocenić warunki krajowe jak i światowe)

Zorganizowanie Agencji - podstawowym jej organem jest Prezes powoływany i odwoływany przez Prezesa R.M. na wniosek ministra rolnictwa. Jest organem zarządzającym i wykonawczym.

Istnieje również Rada Agencji

Powoływana jest na 3 lata, składa się z 20 członków (trzy kategorie przedstawicieli, producentów rolnych i konsumentów i przetwórstwa rolno-spożywczego. Agencja finansowana jest ze środków budżetowych.

Opodatkowanie działalności gospodarczej (rolnictwa)

1. Podatek rolny - opodatkowanie nie może prowadzić do nieopłacalności, podatek musi być kosztem działalności gospodarczej

• ma charakter majątkowy (opodatkowane jest gospodarstwo, potencjał produkcyjny) obciąża wszystkie gospodarstwa.

2. Podatek liniowy - każdy hektar opodatkowany jest identycznie)

Kto podlega podatkowi rolnemu?

• gospodarstwo rolne jako obszar wytwarzający użytki rolne, zbudowanych rolniczo 1 ha ogólnie, lub 1 ha przeliczeniowy, albo ustanowić własność lub był w posiadaniu os. Fizycznej (użytki rolne też są opodatkowane jako 1 ha przeliczeniowy)

Jak się wylicza podatek?

Użytki konkretnego gospodarstwa przelicza się na hektary.

• I klasa gruntów

• Rodzaj użytkowania gruntów (grunty orne i użytki zielone(łąki pastwiska))

• Okręg podatkowy (I okręg - to najlepsze warunki klimatyczne i ekonomiczne)

IV okręg to najgorsze warunki klimatyczne i ekonomiczne)

Wskaźniki przeliczenia

Z każdego hektara rolnik płaci 2,5 kwintala żyta

Wpływ na koncentrację ziemi i intensyfikację produkcji

• zwolnienia podatkowe dotyczą użytków 2 klas:

gruntów marginalnych, tych o które gospodarstwo zostało powiększone (klasa 5,6, i położne w pasie granicznym) - najlepsze są grunty klasy V
Rolnik nie płaci przez 5 lat za te grunty o które gospodarstwo zostało powiększone

• użytki rolne, na których zaprzestano pracować (ugorowane) może dotyczyć nie więcej niż 10 ha (zwolnienie) i nie dłużej niż 3 lata) i 20 % powierzchni. Rada Gminy może przenosić wsie do innego okręgu podatkowego i stosować Gusowską wysokość kwintala żyta.

Ulgi podatkowe - ze względu na okoliczności występujące w gospodarstwie podatek powinien być obniżony:

• ulgi losowe (nieszczęścia)

• ulgi inwestycyjne (wpływ na decyzję producenta) nie można z tej ulgi korzystać dłużej niż 15 lat

Opodatkowanie działów specjalnych w gospodarstwie rolnym - np. uprawa w szklarniach powyżej 25 (ogrzewanych), hodowla kur. Jest naliczany niezależnie od podatku rolnego

• podatek od nieruchomości - dotyczy gospodarstw mniejszych obszarów. Liczy się go z zależności od uchwały rady gminy. Budynki mieszkalne, które są na terenie gospodarstwa nie podlegają podatkowi.

• Podatek leśny - opodatkowanie lasów mają 1 ograniczenie - drzewostany młodsze niż 40 lat zwolnione są z podatku a powyżej 40 lat nie są zwolnione i wynosi równowartość 0,2 m³ za 1 ha przeliczeniowy

Składki na ubezpieczenia społeczne - nie mają charakteru podatkowego, ale są obowiązkowe. Są też składki na ubezpieczenie majątkowe - system ograniczania ryzyka produkcyjnego. Ryzyko to jest związane zwłaszcza z siłami przyrody np. susze, mrozy, ulewy etc.

Ubezpieczenia majątkowe:

• ubezpieczenia zakładowe - jest najbardziej popularne. Rolnik opłaca składki, a jeśli poniesie straty w produkcji to dostanie odszkodowanie.

• Ubezpieczenia wzajemne - grupa rolników organizuje towarzystwa wzajemnej asekuracji - nie są to instytucje dochodowe, jest to system tańszy. Wypłacają odszkodowania w wysokości zgromadzonego kapitału (składek). Gdy straty wystąpią masowo wówczas ubezpieczenie to nie będzie w stanie pokryć kosztów strat. Ubezpieczenia majątkowe są dobrowolne.

Istnieją II rodzaje przymusowych ubezpieczeń:

• odpowiedzialność cywilna z tytułu prowadzenia gospodarstwa

• ubezpieczenia budynków gospodarskich (to odszkodowanie wypłaca się za zniszczenie budynku (a nie ich zawartość) np. w skutek pożaru, uderzenia pioruna.

W tych dwóch przypadkach ubezpieczenie jest obowiązkowe, ale ubezpieczający sam może dowolnie wybrać w jakim zakładzie ubezpieczeniowym to chce zrealizować.

Wszystkie te instrumenty systemu finansowego są skuteczne, gdy wspomagają siebie, nie wykluczają się, są sprawne .

RYNEK ROLNY

Integrator - jest to formuła funkcjonowania gospodarstwa rolnego. Polega ona na konsolidowaniu niektórych funkcji gospodarstw. Najpowszechniejszą formą jest spółdzielnia. W zależności od wyboru rolników zakres uprawnień takiego integratu może się rozszerzać lub zwężać.

Inną formą integratora może być spółka, stowarzyszenie. Rolnik europejski jest średnio członkiem 2 spółdzielni ( w USA 5 spółdzielni). Funkcjonowanie polega na tym, aby zapewnić odpowiedni poziom słabszym stronom gospodarstw - ważne by interes spółdzielni był taki sam jak pojedynczego jej członka. Celem spółdzielni nie jest zarobek własny (tylko przy spadku produkcji) ważne by zarabiał należący do niej poszczególny rolnik.

Instytucje w Polsce:

1. Umowa kontraktacji - to trwała więź między producentem a jednostką skupującą. Producent zobowiązuje się dany produkt wytwarzać i dostarczać go, a kontraktująca jednostka produkt odebrać i za niego zapłacić. Po stronie producenta ma wystąpić osoba mająca zdolność posiadania środków produkcji (nie musi być rolnikiem) ale zazwyczaj tak jest. Po stronie kontraktującego nie ma żadnych ograniczeń - każdy może nim być. Preferuje się umowy kontrakcyjne wieloletnie - zakreśla się tylko normy produkcji, a w poszczególnym roku ustala się wszystko dokładniej (w jakiej ilości, kiedy, etc.)
Występują świadczenia dodatkowe:
- kontraktacja handlowa i więzi handlowe
- kontraktacja produkcyjna

Struktury przestrzenne (rolnicza przestrzeń produkcyjna)

1. model zabudowy kolonijnej

2. model zabudowy zwartej (okres powojenny) tereny budowlane, problematyka scalania, wymiany gruntów

Procedura scalania i wymiany gruntów

• postęp wszczyna się na wniosek zainteresowanych (musi to być przyjęty wniosek przez większość rolników, czy właścicieli większych gospodarstw

Wyjątek - możność wszczęcia z urzędu w trzech przypadkach

• gdy grunty państwowe na tym obszarze przekraczają 10%

• ze względu na inwestycje nastąpiło pogorszenie gruntów

• poprawa warunków jednemu, a nie pogorszenie wszystkim

Wszczęcie - w formie postanowienia starosty, a odmowa w formie decyzji starosty

Scalenie - gdy wszczęto procedurę, jest obowiązek stworzyć radę uczestników w postępowaniu

Gdy grunty są objęte postępowaniem scaleniowym wówczas następuje szacowanie gruntów

• zamrożenie stanu własności - wszelkie zmiany na obszarze scalania są bezskuteczne do postępowania scaleniowego . Samo scalenie przeprowadzane jest poprzez wynajętego geodetę.

Wszystkie grunty zabudowane, oraz przeznaczone na okres trwały jak sady nie podlegają scaleniu. (3%). A gdy są bardziej wartościowe do 10% powierzchni.

W wyniku sporządzenia projektu scalenia następuje I weryfikacja (uczestnicy mogą składać zastrzeżenia do rozpatrywania przez Komisję scaleniową (skład - przedstawiciel gminy, związków zawodowych etc.) po rozpatrzeniu można projekt włączyć. Decyzja administracyjna - to decyzja starosty (scaleniowa), która musi się uprawomocnić.

• Wprowadzenie w stan posiadania

Ewidencja gruntów - to powszechny system informacyjny pokazujący jaki charakter mają grunty na terenie kraju. Jest ukształtowana według zasad

• powszechności (jednolite informacje o gruncie),

• zupełności (wszystkie dane są kompletne w ewidencji, każdy może się dowiedzieć jaki jest stan użytkowania gruntów)

• wiarygodności (nie jest silną zasadą)

Określenie rodzajów użytków wg ewidencji

• użytki rolne dzieli się na pod kategorie jak grunty orne, sady, łąki, pastwiska

• kategorie: grunty pod lasami, wodami, kopalnie, komunikacyjne, zabudowane, inne i nieużytki

Dane w ewidencji są jawne - można też żądać wypisów, wyrysów z ewidencji (dla osób które mają w tym interes prawny)

Jednostka ewidencyjna na obszarze wsi to gmina, w większych miastach dzielnice, w mniejszych obręb np. wieś. Na obszarze danego obrębu są wydzielone działki. - jeżeli jest przedmiotem odrębnego władania. Dla każdego obrębu jest opracowany aparat tzw. zbiór map.

Lasy - podlegają szczególnej ochronie - ustawa o lasach z 91 r. art. 3 - określa lasem o zwartej powierzchni 0,1 h, pokryty drzewami lasami (roślinnością drzewną) lub czasowo jej pozbawiony (gospodarka leśna ma być tak prowadzona by uzyskać trwałe zrównoważenie gospodarstwa leśnego. Gospodarowanie w lesie odbywa się na koszt właściciela, sytuacja dopuszcza by partycypował tu Skarb Państwa.

Obowiązki właścicieli:

• zachowanie roślinności

• obowiązek dolesiania (gdy zlikwidował roślinność) ma to odbyć się w okresie 2 lat

• obowiązek związany z pielęgnacją lasu i przebudową drzewostanu

Zasady generalne wg których ma być prowadzona gospodarka leśna.

• zasada powszechnej ochrony lasów

• trwałości utrzymywania lasów, zróżnicowanej gospodarki

• powiększania zasobów leśnych

Typy lasów:

• kompleksy promocyjne (służą one edukacji, ekologii, i promocji lasów)

• lasy ochronne (które zagrożone są erozją, mają szczególnie znaczenie naukowe

Plany urządzenia lasu - są inaczej opracowywane dla lasów państwowych na wniosek nadleśniczego na 10 lat. Składa się z 2 części - ogólnej i szczegółowej (przedstawia zasady gospodarki leśnej np. sposoby poszukiwania drewna). i prywatnych - są tu uproszczone plany.

Dla lasów państwowych plan zatwierdza dyrektor generalny lasów państwowych a dla prywatnych - wojewoda. W przypadku lasów mniejszych do 10 ha nie określa się planów tylko na podstawie decyzji starosty

Lasy stanowiące własność osób prywatnych - osoby same finansują ten plan.

Administracja lasów - lasy prywatne nie posiadają osobowości prawnej

Organizacja tych lasów jest trójszczeblowa:

• dyrekcja generalna RP, dyrekcje regionalne, nadleśnictwa

Dyrektora generalnego powołuje minister ochrony środowiska zasobów naturalnych i leśnictwa, a ten dyrektor dyrektorów regionalnych, a ci nadleśniczych.

Nadleśniczy - pozyskuje środki np. z wycinania drzew, Fundusz leśny, dotacje celowe (dopłaty budżetowe na cele wykupu lasów prywatnych przede wszystkim przez państwo)

Nabywanie gruntów przez nadleśnictwo - możność działania nadleśniczego za zgodą dyrektora regionalnego lasów państwowych a w przypadku gdy chciałby sprzedać są cztery przypadki sprzedania lasu państwowego :

• regulacja współwłasności

• granice

• zmiany przeznaczenia na cele rolnicze i poza rolnicze

• nieprzydatność gruntów leśnych

Dyrektor generalny musi każdorazowo wyrazić zgodę na sprzedaż tych lasów

Ograniczona jest możliwość dzierżawy gruntów leśnych państwowych - wymaga to zgody ministra ochrony środowiska.

Sprzedaż i dzierżawa odbywa się w drodze przetargu.

Gospodarka w lasach prywatnych - każde drzewo wycięte musi być cechowane, wymagane są tu certyfikaty na pozyskanie drewna udzielane przez nadleśniczego.

Służba leśna - powołana jest do kontroli, działa przy nadleśnictwach. Ma obowiązek pilnować obowiązki nakładane na właścicieli lasów i kontrolować wycinanie drzew.

Dostępność lasów - gdy chodzi o lasy prywatne - dostępność uzależniona jest woli właściciela, a przy lasach państwowych - powszechnie wyjątkiem może być:

• gdy ustawowo jest zastrzeżona dostępność

• gdy istnieje czasowe zagrożenie lasów np. pożarowe, ustawowa dostępność lasów - np. ostoja zwierząt.

---