Fizjologia wysiłku Ćw. I

SKŁAD CIAŁA

Bezczynność ruchowa - czyli wszystko, co dzieje się z naszym organizmem pod wpływem unieruchomienia, długiego leżenia i ograniczonego ruchu.

Nietolerancja na ruch - jest uczuciem braku równowagi lub dezorientacji przestrzennej lub zawrotów głowy powstałe w wyniku zaburzeń w zakresie przetwarzania bodźców przedsionkowo-prioproceptywnych

Organizm składa się z różnych części zwanych układami:

1. sercowo-naczyniowy (główny)

2. nerwowy (ośrodkowy i rdzeń)

3. anatomiczny (działa na układ krwionośny - naczynia)

Ich działanie jest zależne jeden od drugiego. Układ oddechowy i krwionośny współpracuje ze sobą bardzo ściśle. Mięśnie jako układ ruchu związane są z kościami.Ich praca zależy od wydolności fizycznej.

Wydolność fizyczna - jest to zdolność organizmu do wykonywania ciężkiej i długotrwałej pracy fizycznej, angażując duże partie mięśni. .

Możemy wyróżnić:

• wydolność tlenową (aerobową), która związana jest z wysiłkami trwającymi dłużej niż 15 min do kilku godzin pracą, opartą o procesy uzyskiwania energii na drodze utleniania związków chemicznych. Ten rodzaj aktywności określa aktywne możliwości poboru, transportu i zużycia tlenu przez tkanki aktywne.

• wydolność beztlenową (anaerobową), która związana jest z krótką pracą, trwająca do 30 sekund o dużej intensywności.

Wydolność fizyczną mierzymy:

a) maksymalne pochłanianie tlenu (VO2max)

b) równoważnik metaboliczny (1 MET = 3.5 ml O2/kg masy ciała/min)

c) wskaźnik physical working capacity (PWC) wyrażony w watach i określający moc przy obciążeniu odpowiadającym najczęściej 85% maksymalnej wiekowej częstości skurczów serca (HRmax) - PWC85%HRmax (najczęściej przy tętnie 170/min - PWC170 dla osób do 25 roku życia). Wskaźnik wyliczamy z liniowej zależności pomiędzy częstością skurczów serca a obciążeniem dla dwóch (lub lepiej trzech) obciążeń submaksymalnych w przedziale tętna 120-170/min

d) ocena wykonanej pracy (czas wysiłku, iloczyn obciążenia i czasu trwania wysiłku)

e) dystans przebyty w czasie 12 minutowego testu marszowo-biegowego Coopera

Tolerancja wysiłkowa - jest zdolność do wykonania wysiłku bez istotnych zaburzeń homeostazy lub zmian w czynności narządów wewnętrznych

Wydolność fizyczna a wytrzymałość fizyczna

Wydolność fizyczna jest miarą naszych możliwości, a wytrzymałość wyraża zdolność ich wykorzystania podczas aktywności ruchowej. O wytrzymałości decydują czynniki psychiczne: motywacja, ambicja, siła woli.

HYPODYNAMIA (hipokinezja) - negatywne dla zdrowia osobniczego i społecznego zjawisko nasilające się w 2 połowie XXw., polegające na dysproporcji pomiędzy zwiększającym się obciążeniem układu nerwowego a zmniejszającym się obciążeniem układu ruchowego. Prowadzi do zaburzeń w zakresie układów:

1. sercowo-naczyniowego,

2. psycho-nerwowego,

3. autonomicznego

4. trawiennego

Uznana za zjawisko cywilizacyjne. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) hipokinezja jest obecnie bezpośrednią i pośrednią, główną przyczyną zgonów (z powodu zapaści, choroby wieńcowej serca), zwłaszcza w krajach rozwiniętych. Np. zawały serca częściej mają mężczyźni.

Pobudzać poprzez wzmożone wysiłki fizyczne.

SKUTKI HYPODYNAMII

1. Atrofia mięśni (zmniejszenie siły mięśniowej)

2. Atrofia tkanek i narządów (np. zmniejszenie objętości serca)

3. Osteoporoza (łamliwość kości: częściej kobiety)

4. Obciążenia przemiany materii (upośledzenie biosyntezy <<przyswajania>> białek mięśniowych)

5. Zwiększenie wydalania wapnia Ca, fosforu P, potasu K, sodu Na, azotu N, i ujemnego bilansu wapniowego

6. Zmiany objętości płynów ustrojowych (zmniejszenie objętości krwi krążącej i ogólnej ilości hemoglobiny, zmniejszenie objętości płynu pozakomórkowego oraz odwodnienie komórkowe)

7. Zmniejszenie odporności ustroju <<organizmu>>

8. Spadek wydolności fizycznej (zmniejszenie maksymalnej wentylacji płuc, zmniejszenie pojemności życiowej płuc).

9. Wzrost częstości skurczów serca w spoczynku i po wysiłku (zmniejszenie objętości wyrzutowej serca, zmniejszenie pojemności minutowej serca w spoczynku i w czasie wysiłku, przedłużenie czasu restytucji <<odpoczynek>> i procesów odnowy).

10. Zaburzenia snu.

Przebieg zmian fizjologicznych w organizmie człowieka podczas unieruchomienia w łózku -

Od 0 do 3 dni:

• 1. Zmniejszenie objętości osocza, płynu śródmiąższowego i całego płynu zewnątrzkomórkowego

• 2. Zwiększenie diurezy (wydalanie moczu)

• 3. Utrata wapnia w moczu

• 4. Zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego

• 5. Zmniejszenie przepływu krwi w mięśniach szkieletowych

• 6. Zwiększenie podatności żył na zaleganie krwi

• Zwiększenie aktywności fagocytarnej <<trawienie>> granulocytów <<komórki które niszczą złe komórki białe krwinki (leukocyty)>> obojętnochłonnych

• Zmniejszenie tolerancji glukozy (zaburzenie gospodarki cukrowej organizmu

• Zmniejszenie tolerancji przyśpieszeń (na zmianę pozycji)

Od 4 do 7 dni:

• Kreatyninuria (kreatyna - 1 ze związków znajdujący się w mięśniach) wydalanie się kreatyny z mięśni

• Hydroksyprolinuria

• Fosfaturia - wyrzucanie fosforu z organizmu

• Ujemny bilans azotowy (pozbywanie się azotu z mięśni)

• Zwiększenie krzepliwości krwi:

- zwiększenie stężenia fibrynogenu we krwi

- zwiększenie fibrynolitycznej osocze i skrócenie czasu krzepnięcia krwi

• Podwyższenie progu wrażliwości słuchowej

• Zmniejszenie ostrości wzroku (spowodowane usuwaniem płynów z organizmu)

• Przekrwienie spojówek i rozszerzenie tętniczek oraz żył siatkówki

• Zmniejszenie degradacji granulocytów obojętnochłonnych

• Nietolerancja ortostatyczna (na zmianę pozycji ciała)

Od 8 do 14 dni:

• Pirofosfaturia - dalsze usuwanie fosforu z kości

• Zmniejszenie masy erytrocytów

• Zmniejszenie fagocytozy (proces zabijania i usuwania obcych organizmów z naszego organizmu)

• Zmiany w gospodarce cieplnej organizmu

- zwiększenie potliwości

- zwiększenie hipotermii wysiłkowej

- zmniejszenie tkankowego przewodnictwa cieplnego

Ponad 15 dni:

• Szczyt kalciurii - odwapnienie kości

• Zmiany wrażliwości na bodźce termiczne (np. dreszcze)

• Wtórne podwyższenie progu wrażliwości słuchowej

• Zmniejszenie tolerancji przyśpieszeń

Stres pionizacyjny - powoduje istotne przemieszczenie krwi (około 700-800 ml) dożylnych naczyń pojemnościowych dolnej połowy ciała, a tym samym zmniejszony powrót żylny, pojemność minutową i obniżenie ciśnienia krwi.

HIPOTONIA ORTOSTATYCZNA - jest często spotykanym objawem w populacji ludzi starszych. Wynika z upośledzonej adaptacji układu sercowo-naczyniowego do zmiany pozycji ciała. Zgodnie z definicją jest to redukcja skurczowego ciśnienia krwi o co najmniej 20mmHg lub rozkurczowego ciśnienia krwi o co najmniej 10mmHg w czasie trzech pierwszych minut po przyjęciu pionowej pozycji.

U zdrowych młodych ludzi odruchowe błyskawicznie po sobie następujące mechanizmy kompensacyjne (wyrównujące) minimalny wpływ pionizacji na wskaźniki hemodynamiczne:

1. pojemność wyrzutowa serca maleje jedynie o 10-20%

2. Skurczowe ciśnienie tętnicze SBP maleje o 5-10 mmHg

3. Rozkurczowe ciśnienie tętnicze DBP wzrasta o 2-5 mmHg

4. Częstość skurczów serca HR (tętno) przyśpiesza się o 5-20 uderzeń/minutę

mmHg - pozaukładowa jednostka miary ciśnienia równa ciśnieniu słupa rtęci o wysokości jednego milimetra w temperaturze 273,15 K (0°C), przy normalnym przyspieszeniu ziemskim. Nazwa pochodzi od nazwiska fizyka Evangelisty Torricellego.

Objawy

• Klinicznie hipotonia ortostatyczna (HO) manifestuje się:

• Osłabieniem, nudnościami

• Zawrotami głowy

• Przejściowymi zaburzeniami widzenia

• Upadkiem

• Omdleniem

• Szczególnie przy próbie pionizacji lub próbie wysiłku

Podstawy powstawania hipotonii

U podstaw rozwoju HO leżą zaburzenia pracy serca, jako pompy, autonomicznej kontroli (układ autonomiczny) nad układem krążenia, układu hormonalnego regulującego gospodarkę wodno-elektrolitową lub funkcji nerek (układ wydalniczy).

Wśród czynników predysponujących do rozwoju HO wymienia się:

• Podeszły wiek |

• Płeć męską | 3 najważniejsze

• Nadciśnienie tętnicze |

• Używanie alkoholu

• Palenie tytoniu

• Całą gamę leków (hipotensyjne, antydepresyjne, antyarytmiczne, przeciwparkinsonowe, neuroleptyki, anksjolityki)

Próba ortostatyczna jest próbą modyfikowaną na wiele sposobów. Służy do badania HO………………………………… (np. zakres, czas). Polega na tym, że osoba badana kładzie się na 15 minut. Bada się ciśnienie i ilość skurczów serca. Później dajemy ją do pozycji pionowej i znowu mierzymy ciśnienie i ilość skurczów serca. Czy ciśnienie skurczowe zmienia się ponad 20 a rozkurczowe ponad 10. Sprawdza się także czy układ krwionośny doszedł do formy.

Próba ortostatyczna:

         Jest to badanie reakcji układu krążenia na zmianę pozycji ciała z leżącej na stojącą. Tętno i ciśnienie mierzy się w pozycji leżącej i po 15 minutach leżeniu. Następnie w pierwszej minucie po zmianie pozycji na stojącą. Prawidłowa reakcja układu sercowo naczyniowego polega na przyśpieszeniu tętna w granicach 18-28% i spadku ciśnienia ok. 10mmHg. Wartości te po upływie 1-3minut wracają do normy. Im mniejsze są zmiany i krótszy czas powrotu do normy tym wyższa jest wydolność.

(odruchy naczynioruchowe)

Próby wysiłkowe

Częstość skurczów serca na minutę

PRÓBY CZYNNOŚCIOWE

Próba Walsalwa:

         Jest to ocena wydolności m. sercowego na podstawie tętna i ciśnienia śródpiersiowego. Wzrost ciśnienia śródpiersiowego osiąga się przez dążenie do maksymalnego wydechu przy zamkniętej głośni. Typową reakcją organizmu jest spadek ciśnienia oraz przyśpieszenie tętna, co jest konsekwencją zmniejszenia pojemności skurczowej serca. Im bardziej wydolny jest m. sercowy tym mniejsze są zmiany ciśnienia i tętna.

Próba Marinetta:

         Próba ta służy do ocenienia wydolności układu krążenia na podstawie reakcji ciśnienia tętniczego i tętna na wysiłek polegający na wykonaniu 20-40 przysiadów z częstotliwością 60/min. Ciśnienie i tętno mierzy się w spoczynku bezpośrednio po wysiłku a następnie, co minutę aż wartość osiągnie wielkość z przed wysiłkiem.  U osób o wysokiej wydolności, tętno wzrasta bezpośrednio po wysiłku o  20-30 uderzeń a ciśnienie  10-30-mmHg. Po upływie 2-3 minut wskaźniki wydolności wracają do normy. U osób o niskiej wydolności zachodzą większe zmiany powysiłkowe oraz czas powrotu do normy jest dłuższy.

Próba Harbardzka- STEP UP:

         Test pozwala ocenić wydolność układu krążenia na podstawie reakcji  na wysiłek trwający 5 minut, polegający na wchodzeniu z częstotliwością 30 kroków na minutę po schodkach (o wysokości 51 cmdla mężczyzn i 43 cm dla kobiet). Tętno bada się w 30 sekundzie drugiej, trzeciej i czwartej minuty. Wynik testu wyraża wskaźnik wydolności wg następującego wzoru:

Czas trwania wysiłku w sek X 100 / Suma trzech pomiarów tętna X 2     

WYNIKI:

•    Powyżej 90 - bardzodobry

•    80-90        dobra

•    65-80        -przeciętna

•    do 65        -niska

1

---