1. Wymienic i scharakteryzowac wody podziemne występujące w strefie aeracji i saturacji. Opisac wpływ poszczególnych rodzajow wod na obiekty budowlane.

1. Strefa aeracji – (napowietrzania, obejmuje utwory geologiczne od pow. Terenu do poziomu zwierciadla wody podziemnej) proznie wypelnione powietrzem, woda wystepuje tu jako para wodna zawarta w powietrzu, a także jako:

-wody związane (w. higroskopijna, błonkowata)

Higroskopijna – to cienka warstwa wody powstala w wyniku adsorpcji czasteczek pary wodnej z powietrza na wolnej powierzchni ciala stalego. Nie posiada zdolności zwilzania innych cial stykających się z powierzchnia, na ktorej się znajduje.

Blonkowata- powstaje wokół poj. Ziaren skalnych, które już osiągnęły max. Higroskopijność, nie wypełnia porów i szczelin całkowicie,a otula cienka blonką ziarna skaly.

- woda kapilarna – wystpuje w drobnych porach, szczelinach i naczyniach wloskowatych, niezależnie od sily grawitacji,przekazuje cisnienie hydrostatyczne, ma zdolność rozpuszczania soli mineralnych,zamarza w temp. Nieco nizej 0C, odgrywa duza role w żywieniu roslin.

- woda zawieszona – woda tworzaca lokalne zbiorowisko nad stropem soczewki utworow nieprzepuszczalnych, którego zasoby zmieniaja się pod wpływem opadow i parowania (w czasie topnienia śniegów i obfitych opadow – wzrasta, w czasie suchym- może całkowicie zniknąć)

-woda wsiakowa- pochodzi bezpośrednio z opadow lub powierzchni zbiornikow wodnych.

b.) strefa saturacji – (nasycenia) warstwa skalna, w ktorej wolne przestrzenie (szczeliny, pory) są całkowicie wypełnione woda. Od strfy aeracji oddzielona jest zwierciadlem wód podziemnych.

- wody przypowierzchniowe – gromadza się tam gdzie płytko pod powierzchnia terenu występują utwory nieprzepuszczalne lub slabo przepuszczalne. Wystepuja w podmokłych plaskich dnach dolin rzecznych, na obszarach delt,bagien, błota, mokradeł itp. Zwiazane z opadami atmosfer. (wody o charakterze okresowym) ze wzgldu na wystepowanie w strefie systemu korzeniowego roslin są one zakwaszone kwasami humusowymi, wiec nie nadaja się do picia.

- wody gruntowe – zalegaja na wiekszych głębokościach niż wody zaskórne. Nie podlegaja bezposr. Czynnikom atmosf., są przefiltrowane, dlatego nadaja się do celow spożywczych. Nie podlegjaa zmianom temp. W ciagu doby, cechuje je rownowaga termiczna, temp. Zmienia się w zależności od por roku. Glebokosc zalezna od warunkow geologicznych, miejsca wystepowania, il opadow atmosferycznych.

- wody wgłębne – położone poniżej warst nieprzepuszczalnych. Zazwyczaj są zasialne wodami przesiąkającymi przez szczeliny uskoków tektonicznych, występują pod wpływem cisnienia hydrostatycznego, maja mniejszy udzial w krazeniu, wolniejsze tempo wymiany wód,slabsze reagowanie lub całkowity brak reakcji na zjawiska klimatyczne,morfologii, hydrografii.

-wody głębionowe – występują głęboko p[od pow. Ziemii, izolowane od niej całkowicie. Nie są odnawialne, z reguly maja wysoka mineralizacje i z tego powodu nie nadaja się do celow konsumpcyjnych, często są zasolone. Typy w zależności od genezy: reliktowe, juwenilne, metamorficzne.

2. Opisac geneze,budowe i morfologię form:

a.) Erozja lodowcowa - (erozja glacjalna, abrazja glacjalna) - procesy mechaniczne zachodzące pod lodowcem; pobieranie materiału skalnego z podłoża wskutek jego przymarzania i wciskania w lód, rozkruszanie, rysowanie i wygładzanie skał podłoża. W wyniku działania erozji lodowcowej powstaje rzeźba glacjalna.

Formami powstałymi w wyniku dzialania erozji lodowcowej są fiordy – długie i wąskie zatoki o stromych zboczach,wcinające się głęboko w skalisty ląd, w przekroju poprzecznym mają one kształ litery U i są bardzo głębokie. Fordy są elementem wybrzeży Norwegii,Grenlandii, Patagonii, Szkocji.

b.) Erozja wód podlodowcowych – w ich skutek powstają podłużne formy powierzchniowe Ziemi, powstające pod powierzchnią lodowca (głównie lądolodu). Tworzą ciąg zagłębień o różnych rozmiarach i głębokościach, nawiązujący do biegu i siły erozyjnej rzeki podlodowcowej.

Po ustąpieniu lodowca rynny polodowcowe są wypełnione martwym lodem, po wytopieniu lodu najniższe części zajmują jeziora rynnowe (zazwyczaj długie, wąskie, kręte, głębokie i o stromych brzegach).

c.)Akumulacja lodowcowa- polega na osadzaniu materiału niesionego przez lodowiec lub transportowanego przez wody lodowcowe.

Formy akumulacji:

- moreny - Forma ukształtowania powierzchni Ziemi o charakterze akumulacyjnym – wzniesienie (różnego rodzaju pagórki, wzgórza, wały itp.) utworzone z materiału skalnego osadzonego przez lodowiec lub przemieszczonego pod jego naciskiem. Wyróżniamy:

Morena powierzchniowa – okreslenie materiału skalnego transportowanego przez lodowiec w jego górnej, powierzchniowej partii.

Morena wewnętrzna- określenie całości materiału skalnego niesionego wewnątrz lodu lodowcowego.

Morena środkowa- powstaje gdy jęzory lodowcowe połączą się ze sobą, wew. Moreny boczne obu jęzorów także łączą i tworzą jeden wał biegnący środkiem jęzora głownego.

Morena denna- materiał skalny transport. W spagowej części lodowca „szorujący” nim o podłoże,m częściowo przymarznięty do stopy lodowca, poprzedzielany warstewkami lodu lodowcowego.

Moreny boczne- powstaja w rezultacie osypywania się na brzegi cyrku i jęzora lodowcowego produktów wietrzenia skał, z których jest zbudowane otoczenie cyrku i zbocza doliny.

Morena czołowa – powstaje wzdłuż czoła lodowca lub lądolodu w czasie stagnacji w okresie jego etapowego zaniku.

Drumliny- wąskie wzgórza zbudowane z osadów lodowcowych. Mogą osiągać ponad 50 m wysokości i ponad 1 km długości, wzgorze jest wydłużone w kierunku ruchu lodu,a stok zwrócony w kierunku przeciwnym jest zwykle bardziej stromy.

d.) akumulacja wodnolodowcowa - w lądolodzie znajduje się sieć strumieni, którymi jest transportowany materiał skalny. Z materiału niesionego przez wody lodowcowe powstają formy:

Sandry – po wypłynięciu spod lodowca siła wód maleje i następuje osadzanie niesionego materiału. W ten sposób powstają wielkie piaszczysto-żwirowe stożki napływowe nazywane sandrami.

Kemy – powstają podczas deglacjacji arealnej, kiedy tworzą się otwarte szczeliny lodowcowe pomiędzy bryłami martwego lodu.

Ozy- są to wały i ciągi pagórków o wys. Od kilku do kilkudziesięciu metrów,stromych stokach i falistej linii brzegowej. Maja charakterystyczny krety przebieg zbliżony do przebiegu rzeki. Bardzo często powstaja na przedłużeniu jezior rynnowych.

3.) Opisac budowe Ziemi. Zdefiniowac pojęcie litosfery oraz płyty litosfery. Opisac teorie dryftu kontynentalnego Alfreda Wegnera oraz wymienic dowody jakie przedstawił. Wymienic i opisac konsekwencje płytowej budowy litosfery oraz dryftu płyt litosfery kont. I oceanicznych.

a.) Budowa ziemi – ziemia ma kształt lekko spłaszczonej kuli – geoida. Składa się z : jadra wew., jadra zew., płaszcza ziemi, skorupy ziemi.

Skorupa:

- kontynentalna- gr. Śr. 40km,pod młodymi łańcuchami górskimi dochodzi do 70km,stan stały,zbudowana ze skał typu granity, gęstość od2,7 do 2,9 g/cm3, temp. Skał od 89C do 1000C.

- oceaniczna – śr. Gr. 7km ,stan stały, zbudowana ze skał typu bazalty, gęstośc 3,3g/cm3, temp. Od 0C do 1100C

Pomiędzy skorupa a płaszczem biegnie granica nieciaghlosci Moho, granica ta jest interpretowana jako granica chemiczna, na ktorej nastepuje gwałtowna zmiana prędkości rozchodzenia się podłużnych fal sejsmicznych.

Plaszcz:

Gr 2866km, stan stały i plastyczny, skład: krzemiany magnezu i żelaza, gęstość 3,4-5,6g/cm3, temp. Od 1100C do 3200C. Cienka warstwa górnego płaszcza o gr. Od 50 do 100km jest sztywna, podsciela ja warstwa o gr. Od 200 do 250km plastyczna,czesciowo plynna zwana astenosfera.

Jądro zew.:

Gr.2258km,stan ciekly,sklad żelazo i nikiel, gęstość od 9,9-12,2g/cm3, temp. 3200C.

Jadro wew.:

Średnica – 1222km,stan stały,sklad:żelazo i nikiel, gest. 12,8-13.1g/cm3,temp. Od 4000C do 5500C.

Litosfera- połaczenie skorupy kontynentalnej i oceanicznej ze sztywną częścia górnego płaszcza. Unosi się na plastycznej częściowo płynnej astenosferze.

Płyty litosfery- (płyty tektoniczne) jest to jednostka podzialu litosfery na płyty, wyróżniamy płyty kontynentalne i oceaniczne ( np. płyta pacyficzna, pólnocnoamerykanska,euroazjatycka,afrykanska)

Teoria Wegenera - pierwsza teoria zakładająca wędrówkę kontynentów. Uwazał że w początkowych epokach geologicznych był jeden blok kontynentalny – prakontynent Pangea otoczony praoceanem. Pangea istniała Az do okresu jurajskiego, kiedy zaczela pekac i rozpadac się na mniejsze bloki. Dowody potwierdzające słusznośc teorii:

-podobieństwo zarysów wybrzeży, zarówno po obu stronach Oceanu Atlantyckiego jak i Indyjskiego,dopasował on do siebie kontynenty lec znie wzdłuż linii brzegowych lecz wzdłuż granicy szelfu.

-podobieństwo w budowie geologicznej obszarow położonych po obu stronach Atlantyku.

-dowody paleontologiczne- podobieństwo swiata zwierzęcego i roślinnego na roznych kontyn. W minionych epokach.

-dowody paleoklimatyczne- porównanie klimatów na roznych kont. W odleglychj epokach, szczególnie w okresie karbonskim.

-dowody paleomagnetyczne- planetarne zmiany ziemskiego pola magnetycznego skał zalegajacych na dnie oceanu Atlantyckiego(zmiana biegunowości)

Konsekwencje płytowej budowy ziemi:

Granice poziomoprzesuwcze- ruch 2 płyt zachodzi równolegle do granicy między nimi a litosfera nie jest ani tworzona ani pochłaniana.takimi granicami są uskoki transformacyjne tnące gęsto w poprzek lub skośnie grzbiety śródoceaniczne a czasami sięgające na obszar litosfery kontynentalnej (np. uskok San Andreas w Kalifornii).

Granice rozbieżne płyt litosfery- ruch płyt odbywa się w kierunku przeciwnym do ich wspólnej granicy. Dochodzi wówczas do powstawania miedzy nimi nowej litosfery oceanicznej w ryftach na grzbietach śródoceanicznych(np. Grzbiet Srodkowoatlantycki).

Zbieżnośc litosfery kontynentalnej z kontynentalną -taka „koliza „zwykle kończy subdukcję gdyz sztywnia i lekka litosfera kontynentalna na większą skalę na ogół jej nie ulega; powstają wtedy góry o budowie fałdowo-płaszczowinowej, a cały obszar podlega wypiętrzeniu izostatycznemu na skutek znacznego wzrostu grubości litosfery kontynentalnej (np. Himalaje i Tybet).

Zbieżnośc litosfery oceanicznej z oceaniczną- jedna płyta litosfery oceanicznej zanurza się pod drugą, tez oceaniczną; na górnej płycie tworzy się wtedy łuk magmowy wyspowy, złożony głównie z wulkanów bazaltowych tworzących zwykle wyspy(np. archipelagi zachodniego Pacyfiku).

Zbieżnośc litosfery oceanicznej z kontynentalną- gdy litosfera oceaniczna zanurza się pod kontynentalną a po roztopieniu w górnym płaszczu dostarcza materiału dla wulkanizmu na brzeg kontynentu na którym powstaje tzw. kontynentalny łuk magmowy, utworzony głównie przez wulkany andezytowe; dzieje się tak np. na zachodnim wybrzeżu Ameryki Południowej.