PNF

Pracujemy nad ruchem, pobudzamy eksteroreceptory,

Pobudzamy wszystkie receptory:

- bodziec i reakcja

- torowanie

Wzorce ruchowe nie maja jednej płaszczyzny prostej:

- są w trzech płaszczyznach

- rotacja najważniejsza

Filozofia PNF:

- pozytywne nastawienie pacjenta do jego problemu ( motywacja)

- globalna obserwacja pacjenta (nie tylko chora część ciała)

- mobilizacja rezerw pacjenta ( z dala od problemu)

- pozytywne rozpoczęcie zbiegów

- irralizacja i wzmocnienie

- uwzględnienie globalnych czynności ruchowych

- intensywny plan ćwiczeń ( również domowych)

- myślenie funkcjonalne

- aktywność życia socjalnego

- częsta zmiana pozycji wyjściowych

- zmiana normalnej kolejności ruchu (od części dystalnych do proksymalnych)

- uzyskanie odpowiedzi na każdy bodziec

- bezbolesna praca z pacjentem

Zasady główne PNF:

1. kontakt manualny

2. kontakt werbalny

3. kontakt wizualny

4. opór manualny

5. trakcje

6. aproksymacja ( kompresja szybka i powolna)

7. streching – impuls pobudzający rozciągnięty miesień do skurczu lub stymulujący napięcie mięśniowe do intensywnego skurczu

8. mechanika ciała terapeuty

9. wzorce ruchowe

10. promieniowanie, pobudzanie i wzmocnienie

11. tyming – normalna kolejność ruchu

12. tyming for emphasis – zmiana normalnych kolejności ruchu

13. sumowanie bodźców – czasowe i przestrzenne

ad 1. Kontakt manualny – lumbrykalny

CELE:

- stymulacja receptorów skóry

- torowanie kierunku ruchu

- możliwość pracy z pacjentem

JAK:

Chwyt lumbrykalny ( zwierzaczki)

– strony śródręczno – paliczkowej w lekkim zgięciu

- strony międzypaliczkowej palców ręki – wyprostowane

DLACZEGO TAK:

- dostosowanie palców ręki terapeuty do części ciała pacjenta

- lepsza możliwość dawkowania oporu przeciwko wszystkim komponentom ruchu, szczególnie przeciwko rotacji

- możliwość kontrolowania przez terapeutę kierunku ruchu

- mniejsze prawdopodobieństwo zadania pacjentowi bólu

- zabezpieczeni9e stawów promieniowo – nadgarstkowych terapeuty

Ad. 2 Kontakt werbalny:

- uświadomienie choremu oczekiwanego ruchu (przywracanie go do codziennych funkcji )

- stymulacja przez krótkie wyraźne komendy

- uspokojenie

- rozluźnienie pacjenta poprzez spokojne komendy

Ad. 3 Kontakt wizualny:

- kontrola i korekcja ruchu przez pacjenta (pomoc w nauce tego ruchu)

- wzmocnienie napięcia mięśni przez kontrolę optyczną ruchu

- wzmocnienie napięcia mięśni tułowia przez ruchy głowy

Ad. 4 Opór manualny w 3 płaszczyznach:

CEL:

- torowanie napięcia mięśniowego i skurcz mięśni

- poprawa kontroli motorycznej i stabilności

- poprawa czucia ruchu

- wzmocnienie mięśni agonistycznych

- rozluźnienie mięśni antagonistycznych

- poprawa koordynacji inter i intramięśniowej

- osiągnięcie optymalnej irradiacji

- optymalny do pacjenta

JAK:

- opór dopasowany optymalnie do możliwości i potrzeb pacjenta – dawkowany przeciwko wszystkim komponentom ruchu

- poprzedzony optymalnym rozciągnięciem mięśni

- dozowany intensywnie w części proksymalnej jak dystalnej ( jednak zawsze dopasowanej do potrzeb pacjenta)

- utrzymane do końca ruchu

- opór można wykorzystywać na wszystkich rodzajach napięcia mięśniowego:

~ izotonicznego : koncentryczny i ekscentryczny

~ statycznego

Ad. 5 Trakcja

Cele:

- rozciągnięcie mięśni w celu przygotowania ich do napięcia i Skórczu

- torowanie, wykorzystanie ruchów przeciwko sile ciężkości

- zmniejszenie bólu podczas ruchu

- oporowanie zgięciowe komponentów ruchu w stawach pośrednich

Dotyczy:

- stawów i tkanek okołostawowych

- łańcuchów mięśniowych w obrębie ćwiczonych części ciała

Ad. 6 Aproksymacja (kompresja)

Cele:

- poprawa stabilności

- torowanie odruchów równoważnych

- stymulacja mm. Antagonistycznych

- zastąpienie siły grawitacji

Aby ją zastosować musi być prawidłowa pozycja wyjściowa i ustawienie wszystkich stawów ( te które będą poddane aproksymacji)

jest to technika osiowego nacisku, działająca na całej długości kończyny. Sprzyja zwiększeniu napięcia prostowników i na ogół stosuje się na końcu wzorca. W czasie jej wykonywania stabilizuje się dwa najbliższe stawy.

Ad. 7 Streching

- bodziec strechu: zostaje sprowokowany przy optymalnym rozciągnięciu danej

grupy i dana grupa mięśniowa wykazuje zwiększoną gotowość do skurczu

- odruch skurczu: krótkie przeciąganie optymalnie rozciągniętej grupy powoduje intensywny skurcz

-po strechu musi być optymalnie dopasowany opór

Ad. 8 Mechanika ciała terapeuty:

- ekonomiczna i ergonomiczna praca terapeuty

– optymalne dozowanie opory używając tułowia

- optymalna współpraca między terapeutą a pacjentem

JAK?

- pozycja terapeuty w miarę możliwości zapewnia kontakt wizualny z pacjentem

- ciało terapeuty pozostaje zawsze w linii ruchu ( w tej samej drogowolnej).

Dotyczy to ustawienia miednicy i barków terapeuty oraz jego ramion i rąk,

szczególnie ważne przy wzorcach kończy górnych

- ręce terapeuty położone są tak aby znajdowały się w diagonalnym ruchu

- terapeuta wykorzystuje własny tułów do dawkowanie oporu

- pozycja pacjenta umożliwia terapeucie ergonomiczne i ekonomiczne

dawkowanie oporu (np. na krawędzi leżanki )

Ad. 9 Wzorce ruchowe:

1. Łopatki

2. Miednicy

3. Kkg:

   1. zgięcie, przywiedzenie, rotacja zewnętrzna

   • łopatka – elewacja przednia

   • staw łokciowy – supinacja, zgięcie lub wyprost

   • staw promieniowo – nadgarstkowy – zgięcie i przywiedzenie dopromieniowe

   • palce ręki – zgięcie i przywiedzenie dopromieniowe, ręka zaciśnięta w pięść

   • kciuk – zgięcie i przywiedzenie

B. wyprost, odwiedzenie, rotacja wewnętrzna

• łopatka – depresja tylna

• staw łokciowy – pronacja, zgięcie lub wyprost

• stawy promieniowo – nadgarstkowe – wyprost i przywiedzenie dołokciowe

• palce ręki – wyprost i przywiedzenie dołokciowe

• kciuk – wyprost i odwiedzenie

C. Zgięcie, odwiedzenie, rotacja zewnętrzna

• łopatka – elewacja tylna

• staw łokciowy – supinacja, zgięcie lub wyprost

• stawy promieniowo – nadgarstkowe – wyprost i przywiedzenie dopromieniowe

• palce ręki – wyprost i przywiedzenie dopromieniowe

• kciuk – wyprost i odwiedzenie

D. Wyprost, przywiedzenie, rotacja wewnętrzna

• łopatka – depresja przednia

• staw łokciowy – pronacja, zgięcie lub wyprost

• stawy promieniowo – nadgarstkowe – zgięcie i przywiedzenie dołokciowe

• palce ręki – zgięcie i przywiedzenie dołokciowe

• kciuk – zgięcie i przywiedzenie

1. Kkd:

A. Zgięcie, przywiedzenie, rotacja zewnętrzna:
* miednica- elewacja przednia,
* staw kolanowy- zgięcie lub wyprost,
* staw skokowy- wyprost,
* stopa- supinacja,
* palce stopy- wyprost.

B. Wyprost, odwiedzenie, rotacja wewnętrzna:
* miednica- depresja tylna,
* staw kolanowy- wyprost lub zgięcie,
* staw skokowy- zgięcie,
* stopa- pronacja,
* palce stopy- zgięcie.

C. Wyprost, przywiedzenie, rotacja zewnętrzna:
* miednica- depresja przednia,
* staw kolanowy- wyprost lub zgięcie,
* staw skokowy- zgięcie,
* stopa- supinacja,
* palce stopy- zgięcie.

D. Zgięcie, odwiedzenie, rotacja wewnętrzna:
* miednica- elewacja tylna,
* staw kolanowy- zgięcie lub wyprost,
* staw skokowy- wyprost,
* stopa- pronacja,
* palce stopy- wyprost.

1. Głowy i szyi

2. Tułowia : choping i lifting

3. Torowanie ruchów mimicznych twarzy

4. Torowanie funkcji życiowych: oddychanie, połykanie

Elongacja – do góry łopatka i miednica

Depresja – do dołu

Do ćwiczeń łopatki i miednicy po prawej stronie pacjent leży na lewej stronie diagonalnie tworzy się następująco:

Ruch: Kierunek:

- elewacja przednia godz. 13

- depresja tylnia godz. 19

- depresja przednia godz. 17

- elewacja tylnia godz. 11

Do ćwiczeń łopatki i miednicy po lewej stronie pacjent leży na prawej stronie

diagonalnie tworzy się następująco:

Ruch: Kierunek:

- elewacja przednia godz. 11 (łopatka do nosa)

- depresja tylnia godz. 5 (łopatka w dół do pośladka)

- elewacja tylnia godz. 1 (łopatka za ucho)

-depresja przednia godz. 7 (ł w dół i do kolana)

Elongacja – wydłuża kręgosłup

łopatka

Depresja – skraca kręgosłup

Odwrotnie miednica

Ad. 10 Irradiacja (promieniowanie pobudzenia) i wzmocnienie

Cele:

- pobudzenie napięcia mięśniowego zależne od wielkości oporu

- obniżenie napięcia zależne od wielkości oporu

- możliwość aktywizowania chorego obszaru ciała poprzez pracę silniejszych

odcinków ciała lub mięśni w jednym łańcuchu kinematycznym (odpowiedni dobór pozycji wyjściowej, wzorca ruchowego i oporu można uzyskać irradiację na mm. Synergistyczne lub na mm. Innych regionów ciała)

Ad. 11 Normalna kolejność ruchu

- ekonomiczna i funkcjonalna nauka ruchu przez pacjenta

• optymalna koordynacja ruchu

• Normalna kolejność ruchów< tyming> rozpoczyna się od części: Właściwa sekwencja ruchu- najpierw aktywność mięśni obwodowych z zaakcentowaniem w stawie bliższym ruchu w płaszczyźnie poprzecznej. [ Z Zębatego – II część] dzieci od proksymalnej dorośli od dystalnej

Ad. 12 Zmiana normalnej kolejności ruchu

- zatrzymanie pracy statycznej wszystkich komponentów wzorca z wyjątkiem tej, która jest osłabiona i ma być podkreślona z użyciem odpowiedniej techniki, której wybór uzależniony jest od statutu mięśniowego pacjenta

Techniki stosowane w koncepcji PNF

Cele:

- torowanie funkcjonalnego ruchu

- wzmocnienie mięśni

- regulacja napięcia mięśniowego ( poprawa koordynacji inter i intrometrycznej)

- rozluźnienie mięśni

- zwiększenie zakresu ruchu

- redukcja bólu

- poprawa wytrzymałości mięśni

Wybór techniki jest uwzględniony od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz od potrzeb funkcjonalnych

TECHNIKI STOSOWANE W PNF:

1. Techniki agonistyczne:

a) rytmiczne pobudzanie ruchu

b) kombinacja skurczów izotonicznych

c) odtwarzanie ruchu

d) techniki wykorzystujące głównie strech:

~ ponawiany strech na początku ruchu

~ponawiany strech w czasie ruchu

1. Techniki antagonistyczne – praca z antagonista i agonistą

a) dynamiczna zwrotność ciągła

b) stabilizacja zwrotna

c) rytmiczna stabilizacja

1. Techniki rozluźniające:

a) trzymaj – rozluźnij

b) napnij – rozluźnij

ad 1

1. Rytmiczne  Pobudzanie  Ruchu  to  technika  agonistyczna  wykonywana  w  czterech  fazach:  biernej  (pacjent  jest  rozluźniony,  mentalnie  uczestniczy  w  ćwiczeniu),  ruchu  wspomaganego  (pacjent  pomaga  terapeucie),  ruchu  przeciwko  oporowi  terapeuty  oraz    samodzielnego  wykonania  ruchu  przez  pacjenta.  Technika  ma  na  celu  regulację  tempa  i  rytmu  ruchu,  pomaga  zainicjować  ruch,  uczy  ruchu  i  wyrabia  jego  automatyzm,  reguluje  napięcie  mięśniowe,  zwiększa  zakres  ruchu  i  rozluźnia  pacjenta. PNF

2. Kombinacja skurczów izotonicznych jest to technika agonistyczna wykorzystująca w różnych fazach jednego ruchu pracę dynamiczną (skurcz ekscentryczny i koncentryczny) oraz statyczną mm.

Cel: poprawa koordynacji, poprawa siły i wytrzymałości ćwiczonych grup mm. i funkcjonalny trening ekscentrycznej kontroli ruchu.

1. Odtwarzanie ruchu jest to technika agonistyczna ucząca pacjenta odtwarzania pokazanego mu ułożenia ciała lub stawu w ułożeniu funkcjonalnym.

Cel: samodzielne odtwarzanie pozycji i ułatwienie (facilitacja) ruchów stosowanych przy wykorzystania czynności dnia codziennego, poprawa czucia głębokiego.

1. Ponawiany strech początkowy to technika agonistyczna w której rozciągnięte optymalnie w pozycji wyjściowej grupa mm. otrzymuje od terapeuty dodatkowe bodźce rozciągające w postaci szybkiego przeciągnięcia

Cel: torowanie rozpoczęcia ruchu, rekrutacja jak największej liczby jednostek motorycznych, wzmacnianie trenowanej grupy mm. , zapobieganie zmęczeniu mm.

Ponawiany strech podczas ruchu to technika agonistyczna, w której pracująca grupa mm. otrzymuje od terapeuty dodatkowe bodźce rozciągające w postaci krótkich, szybkich impulsów w kierunku przeciwnym do wykonywanego ruchu

Cel: wzmocnienie pracującej grupy mm., poprawa zakresu ruchu, zapobieganie zmęczeniu mm., pomoc pacjentowi w odnalezieniu prawidłowego kierunku ruchu.

Ad. 2

Stabilizacja zwrotna to technika antagonistyczna , mająca na celu stabilizację pozycji pacjenta

Cele: poprawa stabilności pozycji i równowagi, zwiększenie siły mm.

Wykonanie: technikę rozpoczynamy w silniejszym wzorcu, zmiana na wzorzec

antagonistyczny następuje bez utraty napięcie mm., opór może wzrastać przy zmianie

kierunku, technikę kończymy w słabszym wzorcu.

Rytmiczna stabilizacja to technika zmienna, w której pacjent pracuje przeciwko oporowi terapeuty, bez intencji ruchu.

Cele: poprawa stabilności i równowagi, wzmocnienie pracujących grup mm., redukcja bólu

Wykonanie: znajdujemy w przebiegu wzorca najmniej bolesną pozycję, dostosowujemy

chwyt tak, aby umożliwiał stosowanie oporu w obu kierunkach wzorca, kierunek oporu

zmieniamy kilkakrotnie.

Technika aktywnego rozluźniania- tech. pasywna polega na:

 Techniki Aktywnego Rozluźniania (ATR)
Technika polega na utrzymaniu stałego nacisku lub zablokowaniu tkanek podczas gdy jednocześnie wykonywane jest rozciąganie tkanki. Istnieją trzy typy technik aktywnego rozluźniania:

a) pasywna: terapeuta utrzymuje nacisk na tkankę i sam porusza częścią ciała, którą ma rozluźnić. Forma ta jest bardzo relaksująca i powoduje duże rozluźnienie.

b) aktywna: terapeuta aplikuje nacisk a pacjent wykonuje ruch ciała w kierunku rozciągania. Jest ona bardziej intensywna ale czasami lepiej tolerowana przez pacjenta szczególnie w bólu (samokontrola ruchu). Można ją połączyć z oporowaniem ruchu lub technikami energizacji mięśni.

c) w pozycji obciążenia stawu: jest bardzo efektywna w przywracaniu pełnej funkcji tkanek np. u sportowców. Powinna być wykonywana na końcu procesu leczenia.

 Ruch rotacji we wzorcach głowy odbywa się w kierunku: PNF zgięcie boczne

Lifting to wzorzec: tułowia sterowany górą - wyprostny

Czy we wzorcu kończyny dolnej wyprost, odwiedzenie, rot. wew. staw skokowy i stopa jest: depresja tylna miednicy

Warunki ekonomicznego chodu to:

Warunki ekonomicznego chodu:
¢      Mobilizacja i stabilizacja z pokonaniem grawitacji
¢      Możliwość przenoszenia ciężaru ciała do przodu
¢      Wymagane zakresy ruchów stawów kończyn i kręgosłupa (wyprost i rotacja tułowia)
¢      Dostateczna siła mięśniowa
¢      Koordynacja ruchowa
¢      Motywacja
Chód jest najbardziej ekonomiczny, gdy pacjent potrafi w prawidłowy sposób przenosić ciężar ciała na obie kończyny.

1. Chód

• rytmiczne gubienie i odzyskiwanie równowagi

• ciągłe zapobieganie upadkowi

• przenoszenie środka ciężkości ciała do przodu

• wykonywanie kroków i ruchy kończyn górnych

  1. Kontrola postawy i lokomocja

• stabilizacja tułowia

• ruchy kończyn górnych i dolnych przeciwko sile grawitacji

• koordynacja ruchowa

• fizjologiczne zakresy ruchów stawów kończyn górnych i dolnych kręgosłupa

• motywacja

  1. Fazy chodu

1. Faza podporowa:

• kontakt pięty z podłożem

• ekscentryczne hamowanie

• pełne obciążanie

• przetaczanie stopy

1. Faza przenoszenia:

• odbicie

• przyspieszenie

• przenoszenie właściwe – goleń est prostopadła do podłoża

• hamowanie

Analiza biomechaniczna chodu:

• naprzemienny

• dwunożny

• symetryczny

• jednakowa długość kroków

• stałe napięcie mm

Wyznaczniki chodu:

• miednica

• staw klanowy

• staw skokowy

• stopa

Analiza dynamiczna:

- wielkość siły określonego mięśnia potrzebna w trakcie prawidłowego chodu:

- siły zewnętrzne: siły grawitacji i rekcja podłoża

- siły wewnętrzne: siły pracujących mm

Cechy nieprawidłowych wzorców chodu:

• przodopochylenie miednicy w trakcie całego chodu

• obustronne opadanie miednicy w fazie podporu

• wzmożona rotacja wewnętrzna i przywiedzenie w stawie biodrowym

• nadmierny wyprost stawu kolanowego przy jednoczesnym niepełnym kontaktem stopy z podłożem

• brak zgięcia grzbietowego stopy

• nierówne obciążanie kończyn dolnych

• nierównomierna długość kroków

• zaburzenia koordynacji (ręka, noga)

Czynniki wpływające na sposób lokomocji:

• postać kliniczna MPD

• czas osiągnięcia umiejętności ruchowych

• sposoby lokomocji przed rozpoczęciem chodzenia

• poziom rozwoju umysłowego

• obecność dysfunkcji narządu wzroku

• obecność deformacji w obrębie ukł. kostnego

  1. Prognozowanie rozwoju chodzenia, postać kliniczna i rokowanie

• obustronny niedowład połowiczy – niekorzystna 73-100%

• obustronny niedowład kurczowy – korzystne 86-91%

• niedowład połowiczy – korzystne 75% (między 12 a 16 mcem życia)

25% (między 19 a 36 mcem życia)

• atetoza z komponentą hipertonii – względnie korzystna ok. 50%

• ataksja – korzystna przed 3 rokiem życia

  1. Prognozowanie rozwoju chodzenia, czas osiągnięcia umiejętności ruchowych, rokowanie

• umiejętność kontroli głowy:

korzystne dla 12 mca życia

niekorzystne dla 24 mca życia

• umiejętność siedzenia

korzystna do 36 mca życia

niekorzystna – brak umiejętności siedzenie po 4 roku życia

• umiejętność przetaczania

korzystna do 18 mca życia

niekorzystna – powyżej 3 lat jedyny sposób motoryki

• umiejętności korzystne:

• skoki zajęcze przed 3 rokiem życia

• przemieszczenie na pośladkach przed 3 rokiem życia

• czworakowanie przed 3 rokiem życia

• umiejętności niekorzystne:

• skoki zajęcze po 60 mcu życia

• przemieszczanie na pośladkach po 60 mcu życia

• czworakowanie po 60 mcu życia

  1. Ćwiczenia przygotowujące do chodu

  • aktywność w pozycji siedzącej:

  • stabilizacja głowy

  • symetryczne ruchy miednicy

  • ruchy głowy i szyi w kierunku zgięcia

  • ruchy głowy i tułowia w kierunku wyprostu

  • asymetryczne ruchy miednicy w przód i w tył

  • kombinacja ruchów łopatki i miednicy

  • aktywność w pozycji stojącej

  • ruchy tułowia w przód z oderwaniem pośladków od podłoża

  • stabilizacja pozycji

  • diagonalne przemieszczanie ciężaru ciała

  • stanie w wykroku (nogi w rozkroku na szerokość bioder)

  • aktywność w staniu jednonóż

Typy chodu:

• w przód

• w tył

• bokiem

• kroki skrzyżne (obronne)