Stewart J. (2003). Mosty zamiast murów. Komunikacja werbalna. PWN

Pierwotnie werbalne	Mieszane	Pierwotnie niewerbalne
Słowa pisane	Ton głosu, pauzy, głośność, wysokość, milczenie	Gesty, spojrzenia, mimika, dotyk
Otoczone przez niewerbalną przestrzeń, ludzie interpretują je jako werbalne	Towarzyszą słowom mówionym lub nakładają się na nie	Np. uśmiech, zmarszczenie brwi, lub sceptyczne spojrzenie mogą coś znaczyć bez towarzyszących słów

	Oralne	Nieoralne
Werbalne	Słowa mówione	Słowa pisane
Niewerbalne	Ton głosu, westchnienie, krzyk, jakośc wokalna, wysokość	Gesty, ruchy, wygląd, ekspresja mimiczna, dotyk itp.

Język jako SYSTEM

Język tworzą różne rodzaje słów i reguły rządzące ich kombinacjami.

Język jako rodzaj AKTYWNOŚCI

Wiele wypowiedzi jest działaniem. Słowa stanowią akt (np. zgoda, ok., umowa stoi, są dokonaniem czynności zakupu, sprzedaży lub zakontraktowania pracy).

Czynności mowy: obietnica, życzenie, groźba, oferta, rozkaz, komplement i powitanie.

Mówiący wykonując te czynności stosują się do pewnych kulturowo zdefiniowanych reguł:

• Tego co może zostać powiedziane (treśc semantyczna)

• Tego jak zdefiniowana jest sytuacja

• Szczerość mówiącego

Para przyległa – sekwencja dwu akcji komunikacyjnych, zazwyczaj występująca jedna po drugiej, z których każdą tworzy inny mówiący, w ten sposób, że kiedy wystąpi pierwsza akcja, wskazuje na to, że w odpowiedzi na nią powinna pojawić się jakaś wersja drugiej akcji. Częścia pary przyległej jest także komplement, ponieważ oczekuje się, że skomplementowana osoba jakoś zareaguje, np. powie „dziękuję” albo „spier lizodupcu”

Konwersacja jest interakcją pomiędzy porozumiewającą się parą, może to też być pewnego rodzaju transakcja, ponieważ mówiąc coś oczekujemy, że druga strona jakoś na to zareaguje.

Język jako rodzaj ZUPY

Kultury w jakich żyjemy , nasze definicje specyficznego kontekstu i role, które gramy są pierwotnie zdefiniowane przez sposób w jaki mówimy. Zupa językowa warunkuje to w jaki sposób rozumiemy to co postrzegamy, nasze myśli i nasze doświadczenia. Język ujmowany w tej perspektywie tworzą zarówno el. werbalne, jak i niewerbalne, jest on prawie synonimem komunikacji.

• Język i percepcja są wzajemnie powiązane

Język ->percepcja (hipoteza Sapira – Whorfa – podstawa systemu lingwistycznego (gramatyka) każdego języka nie jest na tyle narzędziem reprodukcyjnym wypowiadania idei, lecz to raczej ona idee kształtuje, stanowi program i maszynę ludzkiej aktywności umysłowej, analizy wrażeń. . Rozkładamy naturę wzdłuż linii wykreślanych przez nasz język ojczysty

Język wpływa na to jak spostrzegamy, a percepcja odzwierciedla to jak mówimy i piszemy.

• Granice mojego języka są granicami mojego świata (Rodriguez i jego tęsknota za ojczystym językiem – hiszpańskim)

Najważniejszą oznaką naszego człowieczeństwa jest to, że rodzimy się w zupie językowej, w której ważymy się przez całe życie.

Język jako SYSTEM SYMBOLI

Słowa zastępują lub reprezentują „porcje”/ „kawałki” rzeczywistość pozajęzykową (np. słowo „kot” zastępuje to pokryte futrem, mruczące, poruszające ogonem zwierzę, które siedzi w kącie). Cechą symboli jest ich arbitralność.

TRÓJKĄT ZNACZENIOWY

Trójkąt Ogdena i Richardsa ilustruje w jakiej relacji pozostają słowa do myśli jak i do rzeczy. Związek slowo-myśl jest bezpośredni, dlatego połączenie między nimi jest ciągłe. Natomiast związek słowo-rzecz jest arbitralny- różne układy pisanych liter lub mówionych dźwięków mogą być używane w odniesieniu do samej rzeczy.

Słowo nie jest rzeczą

To ciąg wydarzeń, zjawisko płynne, proces, który jest strumienie, to także więcej niż suma części.

Reifikacja(urzeczowianie)

1. Ewaluacja statyczna – występuje wtedy gdy ignorujemy fakt, że używamy niezmiennie tego samego słowa w odniesieniu do rzeczywistości, która nieustannie się zmienia (np. z czasem kiedy dorastamy słowo ojczyzna nabiera specjalnego znaczenia, lub słowo „matka”,

2. Mijanie się – używanie różnych słów w tym samym znaczeniu albo różnych słów w tym samym znaczeniu (przykład polityków mówiących o tym samym, używając tylko innych słów myśleli, że mówią o czymś innym, Randy – napalony, zrzucenie bomby na Hieroszime i Nagasaki – źle przetłumaczone japońskie słowo)

3. Etykietkowanie – występuje wtedy gdy reagujemy na szczególny wybór słowa zamiast na rzecz, którą to słowo reprezentuje (np. filet mignon z rusztu zamiast przypalony kawałek krowy, etykietki „dupek, czubek, prawiczek, mętny typ” itp.)

Umiejętności językowe

• datowanie – pewne stwierdzenia opatrujemy datą lub współrzędnymi czasowymi (np. „Mama pożyczy mi pieniądze” => „Ostatnim razem kiedy potrzebowałem pieniędzy mama pożyczyła mi pieniądze”

• indeksowanie – termin pochodzi z matematyki, gdzie stosuje się liczby w indeksie górnym lub dolnym dla odróżnienia jednej zmiennej od innej. W języku można indeksować werbalnie w celu podkreślenia różnic indywidualnych (Zrobisz 7000 mil na oponach Michelina => Zrobiłem aż 7000 mil na oponach Michelina, więc jeżeli jeździsz podobnie do mnie też powinieneś je wybrać).

• eufemizmy – to słowa neutralne, pozytywne lub wieloznaczne nazwy stosowane w odniesieniu do negatywnych rzeczy (zamiana terminu „edukacja seksualna” na „higiena społeczna” lub „zdrowie rodzinne” – uspokaja rodziców chociaż treść lekcji się nie zmienia)

Rady językowe:

• uważaj na pułapki językowe: unikać reifikacji abstrakcji, ewaluacji statycznej, mijania się, etykietkowania, eufemizmów, szukanie jakiejś formy datowania i indeksowania, aby zwiększyć precyzję tego co się mówi i pisze

• nie poddawaj się złudzeniu „właściwego znaczenia” – Tworzenie znaczenia jest zdarzeniem kulturowym, społecznym i interpersonalnym, w którym uczestniczymy wspólnie z innymi ludźmi. Problemy pojawiają się zazwyczaj dlatego, że czasami możemy definiować coś w odmienny sposób niż druga osoba lub grupa.

• Rozwijaj swoje słownictwo: szukaj okazji do poszerzenia swojego słownika, poprzez takie zabiegi poszerza się zdolność do rozmowy z większą liczbą grup ludzi, którzy dysponują wiedzą na wiele tematów.

Super rady: kup słownik i używaj go zawsze kiedy piszesz, rozwiązuj krzyżówki i nie zapomnij porównać właściwego rozwiązania z Twoją wersją, szperaj po księgarniach i najważniejsze UŻYWAJ NOWO POZNANYCH SŁÓW

• Korzystaj z twórczej mocy języka: komunikacja z drugim człowiekiem ma ogromną wartość, aby ją urozmaicić możemy używać metafor.

• Rozwijaj język niewykluczający i pełen szacunku: rozmawiając z kimś należy mieć świadomość tego, że ludzie różnią się od siebie, mamy także wiele wspólnych poglądów, nadziei i wszyscy mamy prawo do szacunku, Posługiwanie się językiem konsekwentnie niewykluczającym może okazać się bardzo trudne. Możemy starać się być bardziej elastyczni, ale w tym co mówimy zawsze pozostaniemy reprezentantami naszej własnej perspektywy kulturowej.

• Uważaj co mówisz

BUBERA KRĄG TRZECH PODSTAWOWYCH CELÓW

MÓWIENIE -> BYCIE -> CZYNIENIE (To co mówimy powinno być odzwierciedleniem tego co rzeczywiście myślimy i to kim rzeczywiście jesteśmy).