22.03.2012r. KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA I OCHORNA PRZYRODY
WPŁYW CZŁOWIEKA W UJĘCIU HISTORYCZNYM
Człowiek staje się:
Hodowcą – myślistwo , udomawienie psa jako pomoc na polowaniu , kontakt z młodymi zwierzetami – forma robienia zapasów na „potem” np. na zimę?
Rolnikiem – „powrót” do pokarmu roślinnego jednak to już wybór a nie konieczność zapewnienie pokarmu dla hodowlanych zwierząt roślinożernych zapasy na zimę – co było wcześniej? Może równoległe?
Pomimo wzrostu bezpieczeństwa nadal stosunkowo niewielka liczebność populacji ludzkich:
Walki populacji ludzkich
Choroby - łatwość przenoszenia
Klimat –wpływ bezpośredni i pośredni (warunki pokarmowe)
Pantofagizm-oligofagizm-ponownie pantofagizm (nie pod presją głodu ale wyrobione potrzeby smakowe –żeby im sprostać działanie sprzeczne z naturą.Zakres troficzny tym uboższy im trudniejsze warunki egzystencji człowieka.
Gdy zmiany w środowisku niekorzystne , to zmiana miejsca i regeneracja szkód ( są one lokalne)
W 1000 roku – 250mln
500lat temu – rozpoczęła się „ rewolucja naukowo-przemysłowa” Skutek :
Coraz większe iniezaleznianie się od środowiska
Wzrost średniej długości życia – w starożytności 22 lata , obecnie..?
Wzrost liczby ludności w postepie geometrycznym
KSZTAŁTOWANIE ATMOSFERY
Atmosfera- najbardziej zewnętrzna warstwa biosfery granicząca z przestrzenią kosmiczną.
Mieszanina gazów o łącznej masie 5,13 x 10 ton
Wyraznie zróżnicowanie pionowe składu chemicznego i właściwości fizycznych (głównie gestości i temperatury)
Skład : gazy + cząstki stałe (zarodnik , ziarna pyłku , nasiona roślin , bakterie , glony ,cząstki gleby i minerałów , popiół wulkaniczny , sadze i popiół z pożarów , drobny poasek , itp.
W normalnych warunkach koncentracja cząstek stałych jest znikoma
Filtr – przepuszcza promieniowanie świetlne i cieplne , a odcina szkodliwe promieniowanie krótkofalowe
BUDOWA ATMOSFERY
Troposfera:
Dolna warstwa atmosfery ¾ ogólnej masy atmosfery grubość od 8 do 18km
Temperatura – spadek o 0,5-1,0 stopnia na każde 100m wzniesienia
Silne mieszanie powietrza- przewaga ruchów konwekcyjnych (termika) nad ruchami poziomymi czyli wiatrem wywoływanym przez ruch obrotowy Ziemi
Stratosfera:
Do wysokości ok. 50km w niej ozonosfera 20-35km
Pochłanianie promieniowania Słońca przez oznon powoduje wzrost temperatury
Powyżej ozonosfery temp. Gwałtownie spada do ok.-80 stopni na wysokości 80km
ZABURZENIA W ATMOSFERZE MAJĄ CHARAKTER GLOBALNY
Piasek Sahary w Paryżu (ok.10 tys. Km)
Popiół z płonących lasów Kanady i USA w płn. Afryce
Wybuch wulkanu Krakatu – popiół na wys. 50 km. Kilka lat w atmosferze –zaburzenia klimatyczne na całym świecie
Zagłada dinozaurów po uderzeniu asteroidy; problem specjalizacji
Wybuch wulkanu na Islandii – paraliż ruchu lotniczego na świecie
Uderzenie komety o średnicy 1,5 km – zagłada życia na Ziemi
LOKALNE ZANIECZYSZCZENIA ATMOSFERY ZNANE SĄ OD DAWNA
XIII w. Londyn – zatrucie atmosfery dymem – zakaz palenia w piecach (król Edward I)
XVI w. wybrzeże Kalifornii – gęsta warstwa dymu z ognisk indiańskich (żeglarz hiszpański) obecnie w tym miejscu Los Angles i smog
XVII w. Londyn – duża śmiertelność wśród ludzi przybywających z prowincji powodowana przez dymy z domowych (kominiki, piecie) ognisk ,adaptacja do lokalnych
CZTERY GŁÓWNE GRUPY ZMIANY W ATMOSFERZE
Wprowadzenie nowych składników
Zmiana proporcji składników naturalnych – pojęcie trucizna w przyrodzie
Zanieczyszczenie mechaniczne – zapylenie atmosfery
Zanieczyszczenie energetyczne :
-energia cieplna
-pole elektomagnetyczne
-przenikanie promieniowania z kosmosu
WPROWADZENIE NOWYCH SKŁADNIKÓW – FREON
Nazwa handlowa – chloro-fluoro-pochodne węglowodorów , to grupa związków
Wytworzone po raz pierwszy w 1928 r
Substancja idealna , bo:
-nieczynne chemiczne
-niepalne
-nieszkodliwe dla istot żywych
-rozpraszają się w powietrzu bez śladu
Zastosowanie
-środek przenoszący ciepło w lodówkach , zamrażalinkach i chłodniach
-gaz nośny w aerozolach
-do produkcji spienionych polimerów (pianek)
WPROWADZENIE NOWYCH SKŁADNIKÓW –FREON
Koniec lat 60 – dużo ich nad Antarktydą czyli:
-są trwałe –do 100 la
-łatwo się rozprzestrzeniają
Freony niszczą oznon – 0
Wybuchy wulkanów dostarczają do atmosfery gazy i aerozole , które także niszczą ozon
OZONOSFERA
Powstawanie:
-po powstaniu tlenu na Ziemi czyli 2000-600 mln lat
UV O2 0+0;02+0=03
-ozonosfera to większa koncentracja ozonu 20-30 km
Ozon pochłania szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe (280-320 nm) bez niego życie na Ziemi nie byłoby możliwe
Ozon jest szkodliwy dla organizmów żywych ,silny ,utleniacz , powstaje podczas wyładowań w luku elektrycznym
Oprócz ilości ozonu na wielkość dawki promieniowania wpływają:
-zachmurzenie
-kąt podania promieni słonecznych (różna grubość atmosfery)
-przezroczystość powietrza
KONSEKWENCJE „DIZURY OZONOWEJ”
Większa częstotliwość mutacji
Większa częstotliwość zachorowań na raku skóry
Wzrost zmętnienia soczewki oka i ślepota –dobre okulary
Negatywny wpływ na rośliny (spadek produkcji pierwotnej) i zwierzęta
JAK CHRONIĆ SIĘ PRZED PROMIENIOWANIEM UV?
Nie przebywać na słońcu w czasie największego nasłonecznienia
-ważna poara doby
-ważna pora roku –uwaga na wiosnę, bo….brak opalenizny
-karnacja skóry , czyli koncentracja pigmentu w skórze
Nakrycia głowy
Okulary ochrony ,muszą odcinać promieniowanie ,a nie tylko zaciemniać bo to jeszcze gorzej!!
Umiarkowane opalania się –plaża i solarium
REAKCJA NA NISZCZENIE OZONU
Od 1978r. tylko niektórych kraje (rozwinęte gospodarczo) ograniczają produkcję freonu , mniej rozwinięte mogą go nadal używać , bo stymuluje rozwój gospodarczy
-problemy ochrony środowiska w państwach rozwiniętych i zacofanych
Zakazy maja klauzule typu:
-w ważnych przypadkach można uzywać freonu ,czyli „Pana Bogu świeczkę..”
-„Wilk jest chyba syty ale owca nie jest cała”
Problem:
-trudno udowodnić czy przyczyną danej choroby jest freon (brak chorób charakterystycznych)
-konkretnie czyj freon
-lobby , czyli finanse i interesy
CZY MOŻNA ZASTAPIĆ FREON?
Propan zamiast freonu w lodówkach działa tak samo ;przeciwnicy: jest łatwopalny , ale ilośc w lodówce (29gramów czyli 3 zapalniczki) jest bardzo mała – brak zagrożenia pożarowego
Amoniak jako środek chłodzący trzeba uważać bo w większym stężeniu jest trujący ,jednak łatwo wyczuwalny i szybko znika mniejsze zło bo tlenki azotu
Dwutlenek węgla do produkcji pianek