Psychologia: wykład 1. 12.02.2011

Egzamin 4 czerwca

Literatura:

Strelau „Psychologia”
David G. Myers. „Psychologia”
Jankowska „ Podstawy psychologii”

Psychologia jako nauka o człowieku. Dziedziny psychologii. Historia psychologii w zarysie. Metody badawcze stosowane w psychologii.

Termin psychologia pochodzi z Greckiego psyche- dusza, logos-słowo,nauka.
Arystoteles (ok. 384-322pne.) „o duszy”
Słowo psychologia po raz pierwszy w druku pojawiła się w 1590.
18w. Niemicki filozof Christian Wolf – psychologia empirica i psychologia relationalis

XIX w francuski filozof i socjolog Comte

1879 Wilhelm Wundt otworzył w Lipsku pierwsze laboratorium psychologiczne

Hans Jurgen eysenk uses and abuses of psychology (zastosowanie i nadużywanie psychologii) 1856

Brak jednej, ogólnej przyjętej definicji psychologii.

Psychologia – nauka o zachowaniu i procesach psychicznych

Zachowanie- to wszystko, co robi organizm- każde działanie, jakie obserwujemy i rejestrujemy

Procesy psychiczne to wewnętrzne i subiektywne doświadczenia, o których wnioskujemy na podstawie zachowania. Przykład – spostrzeżenia, zdarzenia itp.

Człowiek i jego cechy (temperament, integracja, potrzeby, motywy postępowanie, zainteresowania itp.); różnice indywidualne miedzy ludźmi, zaburzenia rozwoju, wzajemne wpływy osób i innych współżycie, możliwości ludzi oraz ich rozwój i kształcenie.

Zachowanie (pokonywanie trudności, rozwiązywanie problemów, orientowanie się w sytuacji itd.)

Różnorodne wytwory, efekty funkcjonowania człowieka, takie jak: spostrzeżenia, pojęcia, sądy, poglądy postawy, wiedza i umiejętności

Żeby psychologie mogła być uznana za naukowa, musi spełniać trzy funkcji:
-deskryptywną (opis)
-eksplancyjną (wyjaśnienie)
-prognostyczną (przewiadywania)

Oraz dwa warunki
-posiadać swój przedmiot
-specyficzną metodę badania

Cele psychologii:

-opisywanie zachowania człowieka
wyjaśnianie zachowań człowieka
-przewidywanie zachowań człowieka
-kierowanie zachowaniem człowieka
-rozwiązywanie ludzkich problemów

Dziedziny psychologii:

Podział dziedzin psychologii na psychologię teoretyczną i stosowaną

Psychologia teoretyczna obejmuje takie szczegółowe dziedziny psychologii, których troską jest sam rozwój psychologii, zajmuje się poznawaniem ogólnych praw procesów psychicznych.

Psychologia teoretyczna:

• Eksperymentalna

• Poznawcza

• Rozwojowa

• Społeczna

• Osobowości

• Różnic indywidualnych

• Zdolności ogólnych i specjalnych

• Psychometria

Psychologia stosowana (praktyczna) jest działem zastosowań psychologii w wielu dziedzinach życia przez profesjonalistów, przez których należy rozumieć nie tylko psychologów wykształconych teoretycznie ale także posiadających gruntowną praktykę psychologiczną wybranej dziedzinie

Psychologia stosowana

• Kliniczna

• Wychowawcza

• Pracy

• Defektologiczna

• Sądowa

• Wojskowa

• Zdrowia

• Psychoterapia

• Małżeństwa i rodziny

• Sportu

• Religii

Miejsca pracy psychologów: środowisko akademickie, placówki służby zdrowia, praktyka prywatna, instytucje rządowe, szkoły i placówki wychowawcze.

Funkcje wiedzy o człowieku (J Kozielecki 1998)

Jest ona niezbędna w celu kształtowania środowiska fizycznego i społecznego, które otacza człowieka. Wiedza psychologiczna ma podstawowe znaczenie w procesie sterowania ludzkim zachowaniem. Wiedza psychologiczna może odegrać znaczną rolę w procesie zapoznania, samorozwoju i samorealizacji.

Historia psychologii w zarysie:

Psychologia przednaukowa i psychologia naukowa

Psychologia przednaukowa – dyscyplina uprawiania w ramach filozofii do roku 1879, identyfikowana jako „nauka o duszy”, której przedmiotem badania była świadomość, metodą badania własne subiektywne przeżycia

Koncepcja duszy Platona, Arystotelesa, Św. Augustyna, Św. Tomasza z Akwinu

Platon (427-347 p.n.e.) Struktura duszy ma charakter hierarchiczny: rozum – popędy – pożądanie.
Mimo, że dusza ma charakter hierarchiczny, jej stanem idealnym jest harmonia między poziomami duszy.

Arystoteles (ok. 384-322 p.n.e.) wyróżnia kolejno duszę wegetatywną (istotą są procesy wegetatywne), zmysłowa (istotą są procesy motoryczne) i rozumną (istotą jest świadomość)
Dusza nie jest tożsama z pojęciem psychika: psychika jest charakterystyczna tylko dla duszy rozumnej, świadomej siebie.

Św. Augustyn (354-430 n.e.)
Św. Tomasz z Akwinu (1225-1274 n.e.) – traktat o człowieku

Dokonali chrystianizacji pogańskiej, platońskiej i arystotelowskiej filozofii, w tym także na istotę i strukturę duszy człowieka

Hobbes, Locke, Berkeley,

Psychologia naukowa – odrębna dyscyplina naukowa, posiadająca swój przedmiot i specyficzne naukowe metody badań

XX wiek – nowe koncepcje człowieka

• Psychologią postaci

• Behawiorystyczna

• Psychoanalityczna

• Humanistyczna

• Poznawcza

METODY BADAŃ WSPÓŁCZESNEJ PSYCHOLOGII

Metoda naukowa – to zespół środków, które trzeba zastosować, czynności, które badacz musi wykonać i procesów, które muszą się odbyć, aby w efekcie uzyskać prawdziwy sąd o badanym zjawisku.

Obserwacja polega na świadomym, planowym i celowym spostrzeganiu zachowania się człowieka oraz rejestrowaniu przebiegu zjawisk i zdarzeń
Przedmiotem obserwacji są działania i zachowania sytuacyjne
Najważniejsze cechy dobrej obserwacji:
-celowość, systematyczność, planowość, selektywność
Techniki obserwacyjne: dzienniczki obserwacyjne, obserwacja fotograficzna, próbki zdarzeń, próbki czasowe
Obserwacja bierna i czynna

Eksperyment polega na badaniu zjawisk wywołanych przez badającego w kontrolowanych przez niego warunkach, w celu ich poznania. Nie każde zachowania można badać. Obserwowanie zachowania może je zmieniać. Sztuczne środowisko
Rodzaje eksperymentów psychologicznych: naturalny i laboratoryjny.

Test jest rodzajem zadania do wypełnienia, identycznym dla wszystkich badanych, przy czym ocena rozwiązania jest ilościowa
Alfred Binet, 1905 – pierwsza skala do badania inteligencji

Wywiad to rozmowa wcześniej zaplanowana i przygotowana, przeprowadzona w celu zebrania danych o przejawach zachowania, faktach i zdarzeniach z życia osoby badanej

Wywiad swobodny (badacz, kierując rozmową umożliwia pełną, swobodną i szeroką wypowiedź na określony temat)

Wywiad skategoryzowany – rozmowa prowadzona jest wg określonych w kwestionariuszu pytań

Ankieta – jest usystematyzowanym zbiorem pytań dot. Jakiegoś stanu rzeczy, mającego znaczenie dla zachowania ludzkiego lub samego zachowania – minionego, aktualnego lub zamierzonego

Kwestionariusz – jest podobnie jak ankieta systemem pytań, ułożonych w specjalny sposób z uwzględnieniem zasad wewnętrznej weryfikacji (w ramach możliwości)

Socjometria to badania grup, jest techniką służącą przede wszystkim do poznawania struktury wewnętrznej grup społecznych, rodzaju wzajemnych oddziaływań między członkami grupy, identyfikacji osób zajmujących w grupie pozycję przywódczą itp.

Analiza wytworów działania

Analizie psychologicznej można poddać wytwory pracy ludzkiej, działalności twórczej jednostki (utwory literackie, plastyczne) rysunki dzieci, konstrukcje klocków, wypracowania, pamiętniki