Temat: Podstawowe pojęcia związane z diagnozą w resocjalizacji
Podstawowe pojęcia:
- diagnozowanie,
- diagnoza,
- diagnoza resocjalizacyjna.
Przedmiot diagnozy w resocjalizacji.
Funkcje diagnozy resocjalizacyjnej.
Cele diagnozy resocjalizacyjnej.
Wątki epistemologiczne przejawiające się w określaniu istoty diagnozy:
- diagnoza jako rozpoznanie,
- diagnoza jako poznawanie,
- diagnoza jako tworzenie.
Klasy czynności składające się na strukturę systemu działań diagnostycznych:
- postulowanie,
- optymalizowanie,
- realizacja.
7. Główne obszary diagnozy resocjalizacyjnej
8. Podstawowe etapy diagnozy resocjalizacyjnej
Ad.1 Diagnozowanie – wiąże się z aspektem czynnościowym procesu poznawania, określając charakter i formy działań zmierzających do rozpoznania, co w ogólnym ujęciu oznacza czynność zbierania danych, oraz ich ocenę i interpretację (wyjście poza dostarczone informacje).
Diagnoza - rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie jego objawów, w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości.
Diagnoza resocjalizacyjna - to rozpoznanie stanu nieprzystosowania społecznego jednostki, jego opis, wyjaśnienie przyczynowe oraz jego ocena z punktu widzenia aktualnie dostępnej wiedzy. Mówiąc o diagnozie prościej, mamy na myśli opis i wyjaśnienie pojedynczego przypadku, a więc zawsze jakąś analizę, która posłuży preparacji działań zmierzających do skutecznej resocjalizacji jednostki.
„Jest dyscypliną naukową zajmującą się stawianiem trafnych i rzetelnych diagnoz na użytek wychowania resocjalizującego osób wadliwie przystosowanych społecznie.” Diagnoza zaś „to rozpoznanie stanu nieprzystosowania społecznego jednostki, jego opis, wyjaśnienie przyczynowe lub teleologiczne oraz ocena z punktu widzenia istniejących standardów pedagogicznych i społecznych, celem zaprojektowania oddziaływania zapobiegawczego (PROFILAKTYKA) lub korekcyjnego (RESOCJALIZACJA).” PYTKA.
Ad.2 Przedmiotem diagnozy resocjalizacyjnej są wszelkie negatywne lub nieadekwatne reakcje jednostek na wymogi i nakazy wynikające z przypisanych im ról społecznych. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że przedmiotem diagnozy dla potrzeb wychowania resocjalizacyjnego jest nieprzystosowanie społeczne, które obejmuje:
- symptomy tego nieprzystosowania i jego wskaźniki
- psychospołeczne mechanizmy regulacyjne stanów niedostosowania
- proste i złożone czynniki biopsychiczne determinujące te stany
Ad.3 Funkcje diagnozy resocjalizacyjnej:
opisowo - wyjaśniające
oceniające
Ad.4 Cele diagnozy resocjalizacyjnej:
1. wyjaśnianie jakiegoś stanu rzeczy,
2. prognoza (na ile zastosowane przez nas metody, środki, itp. mogą się okazać skuteczne).
3. projekt przyszłych stanów i wskazanie środków pozwalających na realizację tych projektowanych stanów.
Ad.7 Diagnoza osoby nieprzystosowanej oraz jej środowiska społecznego obejmuje:
· Czynniki materialne:
- sieć określonych instytucji opiek – wych w środowisku
- zabezpieczenie socjalne, place zabaw
- warunki komunikacyjne regionu
- warunki geograficzno - przyrodnicze
·Czynniki psychopedagogiczne:
- rodzaj więzi emocjonalnej w placówce opiek – wych
- formy pracy
- umożliwienie funkcji opiekuńczych
- działalność świetlicy
·Czynniki społeczno – kulturowe:
- zwyczaje i obrzędy
- tradycje
·Organizacja życia w środowisku:
- istnienie i funkcjonowanie różnych form samorządowych
- akcje społeczne – na ich osiedlach
Ad.8 Etapy diagnozy resocjalizacyjnej
I etap stanowi diagnozę konstatującą fakty, czyli obejmuje opis i wyjaśnienie w kategoriach przyczynowo-skutkowych lub celowościowych:
rodzaj występujących zaburzeń w zachowaniu jednostki
rodzaj mechanizmów psychologicznych i społecznych prowadzących do rozpoznania zaburzeń przystosowania
udział poszczególnych czynników genetycznych (etiologicznych) w powstawaniu i utrzymywaniu się zaburzeń, odchyleń i dysfunkcji
II etap to diagnoza ukierunkowująca albo projektująca - aby przejść do tego etapu niezbędne jest dokonanie szeregu ocen stwierdzonych stanów rzeczy w kategoriach: prawidłowe, zaburzone, manipulowane, nie manipulowane itp. Po pełnej analizie i ocenie przedmiotu badania diagnostycznego następuje etap diagnozy projektującej działalność interwencyjną: profilaktyczną lub resocjalizacyjną w zależności od treści rozpoznania diagnostycznego i zakładanych celów działalności pedagogicznej.
Na tym etapie diagnozy należy określić związek między postulowanym stanem etapowym lub finalnym określanym jako skutek oraz zabiegami wychowawczymi, korekcyjnymi prowadzącymi do niego - określanymi jako przyczyny. Zakłada się przy tym iż istnieje możliwość przynajmniej w pewnym zakresie manipulacji wyodrębnionymi w wyniku badania diagnostycznego czynnikami i mechanizmami regulującymi stany przystosowania i nieprzystosowania społecznego. Istotnym elementem tej diagnozy jest tzw. optymalizacja strategii i procedur postępowania profilaktyczno-resocjalizującego uwzględniająca alternatywne sposoby i środki oddziaływania.
III etap czyli diagnoza weryfikująca lub sprawdzająca Etap ten ma na celu sprawdzenie prawdziwości uzyskanego w poprzednich etapach diagnozy obrazu przystosowania społecznego jednostki i jego ewentualnych zaburzeń. Diagnoza ta polega na sprawdzaniu obrazu diagnostycznego nie tylko przez analizę logiczna, ale przede wszystkim poprzez ocenę skuteczności podjętych w wyniku rozpoznania diagnostycznego działań praktycznych tj.: zapobiegawczych, terapeutycznych i wychowawczych. Pełne sprawdzenie hipotez diagnostycznych dotyczących mechanizmów regulacji psychospołecznej, czynników etiologicznych stanu nieprzystosowania społecznego jednostki lub grupy osób możliwe jest tylko w bezpośrednim działaniu, Weryfikuje się wówczas skuteczność rozwiązań praktycznych oraz trafność samego rozwiązania.
Diagnoza resocjalizacyjna jest zwykle dziełem zespołu specjalistów stosujących właściwe dla nich metody i techniki. W praktyce członkami takiego zespołu są pedagog, psycholog i lekarz, a najczęściej stosowaną metodą jest ukierunkowana obserwacja jednostki.