Zmiany postępowe i nowotwory

Rozrost gruczołowy prosty endometrium

• Rozrost (hyperplazja) – zmiana rozplemowa - powiększenie tkanki lub narządu w następstwie zwiększenia się liczby komórek miąższu. Komórki dzielą się mitotycznie zwiększając swą liczbę, np. rozrost gruczołu krokowego

• Jest wynikiem długotrwałego działania estrogenów (np. przetrwały pęcherzyk Graafa, hormonalnie czynne nowotwory jajnika, długotrwałe leczenie estrogenami).

• Zmianę obserwuje się najczęściej u kobiet w wieku 41-50 lat.

• Klinicznie: patologiczne krwawienia z dróg rodnych (metrorrhagia).

• Wyróżnia się:

  • Rozrost prosty, w którym równomiernie rozrastają się gruczoły i podścielisko.
    Wiąże się z niskim ryzykiem rozwoju raka endometrium (około 1%).

  • Rozrost złożony gdzie cewki gruczołowe są tak gęsto ułożone, że podścielisko jest prawie nieobecne. Wiąże się z wyższym ryzykiem rozwoju raka endometrium.

  • Rozrost atypowy (ryzyko rozwoju raka endometrium 25%)

CIN III - neoplazja śródnabłonkowa szyjki macicy III

• Termin ten obejmuje dwa trudne do odróżnienia pojęcia: dysplazję dużego stopnia i raka przedinwazyjnego tarczy szyjki macicy.

• Ze zmian tych w różnym odsetku może rozwinąć się rak inwazyjny.

• W przeciwieństwie do CIN I i CIN II nie może ulec samoistnej regresji po usunięciu czynnika przyczynowego

Dla innych narządów stosuje się określenia:

• VIN- vulvar intraepithelial neoplasia

• VaIN- vaginal intraepithelial neoplasia

• PIN- prosatic intraepithelial neoplasia

RAK PRZEDINWAZYJNY - synonimy:

• Carcinoma preinvasivum (rak przedinwazyjny)

• Carcinoma in situ (rak in situ)

• Carcinoma intraepitheliale (rak śródnabłonkowy)

• Carcinoma 0º (rak 0^o)

Rak - nowotwór złośliwy pochodzenia nabłonkowego

RAK PRZEDINWAZYJNY:

• Rozrost komórek o cechach nowotworu złośliwego ograniczonym tylko do obszaru nabłonka.

• Komórki nowotworowe nie przekraczają błony podstawnej - nie mają więc kontaktu z naczyniami krwionośnymi i chłonnymi podścieliska co wiąże się z brakiem możliwości wytworzenia przerzutów

Cechy komórek nowotworowych:

• Jądra nadbarwliwe, powiększone również w wyższych warstwach nabłonka

• Liczne mitozy

• Architektura nabłonka jest całkowicie zniszczona - brak typowych warstw

Przerzut raka płaskonabłonkowego rogowaciejącego do węzła chłonnego

Przerzuty do węzłów chłonnych (typowe dla raków) to wtórne ogniska nowotworu powstające drogą naczyń limfatycznych

Wolny przepływ limfy przez węzeł ułatwia zatrzymywanie się komórek nowotworowych

Spełniają one rolę bariery , są zajmowane w kolejności od węzłów bliższych ognisku pierwotnemu

Definicja:

Rak płaskonabłonkowy - nowotwór złośliwy, histogenetycznie wywodzący się z nabłonka wielowarstwowego płaskiego lub ognisk metaplazji płaskonabłonkowej.

Lokalizacja zmian pierwotnych:

skóra, jama ustna, wargi, przełyk, krtań, część pochwowa szyjki macicy, oskrzela (z ognisk metaplazji płaskonabłonkowej)

Makroskopowo:

• Węzły są powiększone lub normalnego rozmiaru (zależnie od ilości komórek nowotworowych)

• Przerzuty raka płaskonabłonkowego do węałów chłonnych mają tendencję do tworzenia zmian torbielowatych

Stopnie dojrzałości histologicznej raka płaskonabłonkowego – GRADING

• STOPIEŃ I – G1- duże ogniska rakowe z perłami rogowymi , naciekające zmienione zapalnie podłoże

• STOPIEŃ II – G2- destrukcyjny rozrost raka , małe ogniska „rylcowate” i „ klinowate’’, w podścielisku odczyn desmoplastyczny, nacieki zapalne, widoczne tylko drobne perły rogowe

• STOPIEŃ III – G3 – rozległe naciekanie małymi ogniskami, znaczna atypia komórek, liczne nieprawidłowe figury podziału mitotycznego , cechy rogowacenia widoczne tylko w pojedynczych komórkach, powstawanie ognisk martwicy denaturacyjnej

• Cechy mikroskopowe:

  • Ogniskowe zajęcie węzła chłonnego (zwłaszcza we wczesnych stadiach)

  • Tworzenie gniazd komórkowych

  • Czasami intensywna martwica

  • Obecność mostków międzykomórkowych

  • Cechy rogowacenia, często widoczne w postaci pereł rogowych

Gruczolak cewkowo-kosmkowy jelita grubego (117)

Gruczolak

• Nowotwór łagodny różnicujący się w kierunku nabłonka gruczołowego

• Może być punktem wyjścia gruczolakoraka (zwłaszcza jeśli przedstawia cechy dysplazji nabłonka) – raki jelita grubego wywodzą się z gruczolaków

• Makroskopowo:

  • Zwykle pojedyncza, uszypułowana zmiana, z włóknisto-naczyniowym rdzeniem (polip)

  • Na powierzchni kruche, palczaste, delikatne struktury

• Histopatologia:

  • Guz złożony z komponenty cewkowej jak i kosmkowej (palczastych wypustek), każda stanowi więcej niż 20% utkania guza

  • Nabłonek nowotworowy pokrywa włóknisto-naczyniowy rdzeń

  • Szypuła pokryta normalnym nabłonkiem jelitowym

Gruczolakorak galaretowaty jelita grubego (11)

Złośliwy nowotwór nabłonkowy wywodzący się z nabłonka gruczołowego błony śluzowej jelita grubego, wykazujący tendencję do naciekania przez ścianę jelita i przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych i wątroby

Związany z masywną produkcją materiału śluzowego („jeziorka śluzowe”)

Lokalizacja: jelito grube, wyrostek robaczkowy, gruczoł piersiowy

Makroskopowo:

• polipowaty, owrzodziały, lub naciekający

Histopatologia:

• Gruczolakorak śluzotwórczy zawiera pozakomórkowy śluz, stanowiący więcej niż 50% utkania guza („mucinous lakes”)

• W polach śluzu obecne małe gniazda komórek raka z cytologicznymi cechami złośliwości (nadbarwliwość jąder komórkowych, pleomorfizm, powiększone jadra z jąderkami, liczne mitozy – czasem atypowe)

Potworniak dojrzały

Guz należący do nowotworów germinalnych, powstający w następstwie różnicowania się komórek rozrodczych w kierunku utkania zarodka (ektodermy, mezodermy i endodermy), bez żadnego związku z ciążą;

Występuje u dzieci (1-2 rok życia) i młodych dorosłych

Różnicowanie zachodzi karykaturalnie i jego rezultatem jest guz złożony z wielu różnych tkanek, rozmieszczonych bez ładu obok siebie, np. tkanki chrzęstnej, nerwowej, kostnej, tłuszczowej, mięśniowej, gruczołów – mogą to być wszystkie tkanki poza utkaniem dojrzałego jądra lub jajnika

Zazwyczaj ma formę torbieli lub tworzy labirynty kanałów

W zależności od stopnia dojrzałości tkanki stanowiącej utkanie guza wyróżniamy:

• Potworniak niedojrzały (teratoma immaturum) nowotwór złośliwy, rozpoznawany gdy przynajmniej jedna z tkanek guza jest niedojrzała

• Potworniak dojrzały (teratoma maturum, adultum) łagodny n-r zbudowany z dojrzałych tkanek

Lokalizacja: jajnik, jądro, śródpiersie, przestrzeń zaotrzewnowe

Wielkość różna do śr. kilkunastu centymetrów

Czerniak złośliwy

Złośliwy nowotwór wykazujący cechy różnicowania w kierunku melanocytów

W rozwoju dwie fazy wzrostu:

• Promienista (radialna) – komórki znajdują się w naskórku, mogą ogniskowo naciekać warstwę brodawkowatą skóry; nie tworzą skupisk tworzących guzek

• Guzowata (wertykalna)

Rokowanie jest zależne od grubości nacieku, obecności owrzodzenia, zmian satelitarnych, zatorów w naczyniach, cech regresji

Obraz mikroskopowy:

• Zaburzenia struktury: nierównomierne rozmieszczenie gniazd i pojedynczych melanocytów; obecne są one w naskórku, nabłonku przydatków skórnych; różnice wielkości i kształtu gniazd melanocytarnych oraz ich tendencja do łączenia się; słabe odgraniczenie boczne zmiany spowodowane rozpraszaniem się pojedynczych atypowych melanocytów;

• Cechy cytologiczne: wiele typów komórek czerniaka – najczęściej duże komórki z amfochłonną cytoplazmą, pęcherzykowym jądrem, widocznym dużym jąderkiem, czasem śródjądrowymi wpukleniami cytoplazmy; obecne figury podziału; brak „dojrzewania” komórek na obrzeżu guza