Zmysły

68.Klasyfikacja Pawłowa

Kluczem do podziału są dwa podstawowe procesy nerwowe zachodzące w organizmie człowieka i zwierząt: pobudzenie i hamowanie, od których siły i wzajemnej równowagi zależy charakterystyka ukł.nerwowego.

Typ pierwszy- choleryk; pobudliwy, niezrównoważony, gwałtowny. Odruchy warunkowe wyrabiają się szybko i trwale. Ludzie tego typu nie nadają się na przełożonych gdyż pochopnie wydają polecenia.

Typ drugi- sangwinik; silny, zrównoważony, żywy. Charakteryzuje się zachowaną równowagą pomiędzy procesami pobudzenia i hamowania. Odruchy warunkowe są trwałe. Cechują się dobrą orientacją, szybkim refleksem, umiejętnością kojarzenia.

Typ trzeci- flegmatyk; silny, zrównoważony, mało ruchliwy. Proces pobudzenia i hamowania zachodzą powoli, odruchy warunkowe wyrobiona są trwale.

Typ czwarty- melancholik; słaby, tchórzliwy. Odruchy warunkowe wyrabiają się z trudem, dlatego nie lubią ciężkiej pracy, nie powinni zajmować kierowniczych stanowisk.

Najbardziej przydatny do hodowli jest typ drugi., najmniej czwarty.

69.Uczenie zwierząt (percepcyjne, asocjacyjne)

Uczenie percepcyjne- polega na zapoznaniu się z cechami przedmiotów (barwa, kształt), z topografią środowiska i cechami innych osobników jedynie na podstawie informacji (pamięci) sensorycznej.

• Skutkiem tego jest pamięć rozpoznawcza, czyli zdolność do rozpoznawania uprzednio widzianych bodźców

• neurony, głównie w obszarach asocjacyjnych kory tworzą zespoły rozpoznające dany bodziec

• przykładem uczenia percepcyjnego i pamięci sensorycznej jest rozpoznawanie u naczelnych zarysów trzewioczaszki

Rodzaje uczenia percepcyjnego

• uczenie utajone- może powstać w sytuacji, kiedy zwierzę po wykonaniu pewnej czynności nie otrzymuje nagrody.

• Wpajanie (impriting)- to pierwsze skojarzenie. Bardzo szybko zachodzący proces uczenia się, najprostszy, obserwowany u bardzo młodych zwierząt, najczęściej w pierwszym okresie życia. Jest to uczenie bez wzmocnienia, zachodzi w pewnym krytycznym momencie życia organizmu, do jego wytworzenia wystarczy krótkotrwały kontakt osobnika z przedmiotem, jego skutek jest trwały i nieodwracalny.

Impriting topograficzny- uczenie się cech charakterystycznych w okolicy bytowania.

Uczenie asocjacyjne- polega na tworzeniu związków (asocjacji) między bodźcami.

• Metoda prób i błędów- uczenie się polega na eliminowaniu ruchów, które kilkakrotnie okazały się nieskuteczne, utrwaleniu zaś tych które kilkakrotnie powtórzone prowadzą do właściwego efektu- osiągniecie nagrody lub uniknięcie bodźca awersyjnego.

• Uczenie się przez wgląd- polega na nagłym przeorganizowaniu uprzedniego doświadczenia i przeniesienia go na aktualną sytuację. Istotą wglądu jest znalezienie wspólnych elementów występujących w nowej i poprzednich sytuacjach, a nawet porównanie ich ze wzorcem zakodowanym genetycznie.

70.Pamięć krótko- i długotrwała

Zmagazynowana informacja, wykorzystywana czynnie lub biernie to pamięć. W zależności od czasu utrzymywania się nagromadzonej informacji rozróżnia się pamięć krótko- i długotrwałą.

W powstawaniu pamięci długotrwałej, opierającej się na trwałych śladach pamięciowych (enegramy) mają uczestniczyć procesy zachodzące na poziomie molekularnym, związane biochemizmem neuronów. Ma zależeć od zmian strukturalnych w samych synapsach prowadzących do wzrostu przewodnictwa synaptycznego lub zmian w strukturze biochemicznej neuronów. Informacja ma być magazynowana w nich przez długo w postaci nowo zsyntetyzowanych cząsteczek białka. Związana jest ze strefami kojarzeniowymi kory mózgowej. Dzięki licznym poł. Między półkulami mózgowymi za pośrednictwem spoideł, ślady pamięciowe utrwalone w jednej półkuli ulegają utrwaleniu też w półkuli przeciwnej.

Pamięć krótkotrwała ma się opierać na przechowywaniu śladów po działającym bodźcu dzięki wielokrotnemu krążeniu impulsów w zamkniętych obwodach wieloneuronowych łańcuchów (obwodach rewerberacyjnych), przebiegających przez układ siatkowy pnia mózgu, podwzgórze, ciało migdałowate, hipokamp, wzgórze i korę mózgową. Pamięć ta utrzymuje się tak długo, jak długą krążą impulsy w wymienionych łańcuchach. W jej mechanizmach uczestniczy hipokamp.

2 niezależne systemy pamieci krótkotrwałej:

• pętla fenologiczna- wypowiadane dźwięki są zapamiętywane, odpowiednio długo by zapewnić płynność mowy

• pętla wzrokowo -przestrzenna- magazynowane są aktualne informacje wzrokowe i przestrzenne.

71.Pamięć deklaratywna i proceduralna

Pamięć proceduralna- jest formą pamięci nieświadomej, dotyczącą umiejętności, nawyków np. pływania. Tworzy się wolno, jej utrwalenie wymaga wielu prób i powtórzeń. W pewnym sensie jest to pamięć narastająca, ponieważ jej efektywność zwiększa się stopniowo w czasie. Wykonywanie zadań opartych na pamięci proceduralnej nie wymaga świadomego przypominania, a raz wyuczona nie ulega zapomnieniu przez lata. Jest uczeniem właściwej reakcji ruchowej w odpowiedzi na dany bodziec.

• Pamięć nieasocjacyjna- zachodzi gdy środowisku występuje tylko pojedynczy rodzaj bodźca

Habituacja- stopniowe zmniejszanie lub zanik reakcji ruchowej na nieznaczący, powtarzający się bodziec

Sensytyzacja- zwiększenie wrażliwości na określony rodzaj bodźca

• Pamięć asocjacyjna (warunkowanie klasyczne)- warunkiem wytworzenia klasycznego odruchu warunkowego jest zbieżność w czasie bodźca warunkowanego i następującego po nim bodźca bezwarunkowego, który może być bodźcem atrakcyjnym lub awersyjnym- zasada zbieżności w czasie. Bodziec obojętny który ma być bodźcem warunkowym musi być odpowiednio umiejscowiony w czasie. Bodziec warunkowy musi być wielokrotnie kojarzony z bezwarunkowym. Odstęp czasu u człowieka między działaniem bodźca warunkowego i bezwarunkowego to 500- 600 ms

Pamięć deklaratywna- najczęściej ma charakter pamięci świadomej. Uczenie deklaratywne zachodzi szybko i wymaga niewielu prób, ale łatwo może być zapomniane. Ulega uszkodzeniu przy amnezji

• Pamięć epizodyczna- obejmuje miejsca i zdarzenia. Jest związana z lokalizacją ośrodków nerwowych w płacie skroniowym oraz polami kory przedczołowej

• pamięć semantyczna- (wyst. u człowieka)dotyczy znaczenia słów, praw, pojęć, formuł, kategorii ogólnych zasad zebranych w trakcie określonego doświadczenia. Związana z przednim płatem skroniowym

72.Zasady przewodzenia promieni świetlnych przez układ optyczny oka

Składowymi układu optycznego są: rogówka, soczewka, ciecz wodnista wypełniająca komorę przednią i tylną. Promień przedniej powierzchni rogówki waha się w granicach 7,4- , jej współczynnik załamania 1,376. siła refrakcji rogówki (zdolność łamiąca) najsilniejszego optycznego oka wynosi 42 dioptrie i ma charakter stały. Soczewka o budowie złożonej (nabłonek, kora, jądro soczewki) charakteryzuje się zmiennym współczynnikiem załamania i zmienną refrakcją (13-26 dioptrii). Średnia refrakcja ukł. optycznego wg Le Granda 60 dioptrii . Większość szerokiej wiązki zostaje odbita przez twardówkę, ta część która osiąga przez źrenicę i pozostałe układy siatkówkę tworzy obraz pomniejszony, rzeczywisty i odwrócony.

73.Droga impulsów wzrokowych

Impuls wzrokowy, modulowany na poziomie siatkówki, biegnie drogą wzrokową przez skrzyżowanie wzrokowe do ciał kolankowatych bocznych, a następnie do kory wzrokowej. Droga wzrokowa jest zbudowana z 3 neuronów: pierwszy neuron kom. dwubiegunowych łączy komórki receptorowe ze zwojowymi; drugi neuron komórki zwojowej (neuron wzrokowo-zwojowy) łączy kom. dwubiegunowe z komórkami nerwowymi ciałka kolankowatego bocznego; trzeci łączy ośrodki nerwowe ciałka kolankowatego bocznego z ośrodkiem wzrokowym w korze wzrokowej.

74.Znaczenie zmian kształtu soczewki dla ostrego widzenia

Przedmioty znajdujące się w niewielkiej odległości od oczu są ogniskowane na siatkówce dzięki zwiększaniu się głównie przedniej krzywizny soczewki. Na skutek zmiany jej kształtu zwiększa się siła refrakcji układu optycznego. Przy patrzeniu w dal przednia krzywizna soczewki staje się mnie wypukła. Przy ogniskowaniu na przedmiot bliski mięsień rzęskowy kurczy się i odruchowo i rozluźnia więzadło zawieszające, a elastyczna soczewka zwiększa krzywiznę przednią. W czasie patrzenia na przedmioty odległe soczewka się spłaszcza.

75.Punkt bliży wzrokowej

Punkt bliży wzrokowej - najbliższy punkt, jaki oko jest w stanie ostro widzieć dzięki akomodacji soczewki (ok. )

76.Akomodacja, odruch źreniczy

[akomodacja patrz 2 pkt. wyżej]

Akomodacji na przedmioty towarzyszy zbieżność oczu (konwergencja) a także odruchowe zwężanie źrenic. Sprawia to że obraz oglądanego przedmiotu pada na plamki żółte obu siatkówek.

77.Widzenie skotopowe i fotopowe.

Widzenie skotopowe (dzienne)- komórki wzrokowe czopkonośne mają wysoki próg pobudliwości i reagują w średnich i wysokich natężeniach światła.

Widzenie fotopowe (nocne)- komórki wzrokowe pręcikonośne mają bardzo niski próg pobudliwości, reagują zatem w niskich natężeniach oświetlenia.

78.Rodopsyna

Tzw. czerwień wzrokowa. Występuje w pręcikach. Jest złożonym białkiem zbudowanym z grupy białkowej- opsyny pręcikowej (skotopsyny) oraz barwnika retinalu. Retinal powstaje na drodze przemian chemicznych z wit. A. rodopsyna pod wpływem światła rozkłada się na swoje części składowe, w ciemności ulega resyntezie. Podczas rozpadu rodopsyny dochodzi do pobudzenia pręcików.

Kwant energii

luminorodopsyna

metarodopsyna rozpad

transretinen

retinen 1 +skotopsyna

retinen1 retinol (wit.A) synteza

79.Jodopsyna

Barwnik wwzrokowy występujący w czopkach. Podczas jej rozpadu powstaje ciało chemiczne pobudzające zakończenia nerwowe komórek zawierających czopki. Czopki i pręciki to to tylko wpustki komórek nerwowych warstwy zewnętrznej siatkówki. W ten sposób jodopsyna odgrywałaby taką samą rolę w procesie widzenia dziennego jaką rodopsyna odgrywa w widzeniu nocnym.

80.Fotoreceptory siatkówki

Czopki to fotoreceptory dzienne, pręciki to fotoreceptory działające o zmroku. Oko ludzkie zawiera ok. 20 razy więcej pręcików niż czopków (5 mln czopków). Zwierzęta nocne (nietoperz, jeż, kret) mają w siatkówce tylko pręciki. Głównie pręciki mają też sowy, króliki, koty. Ptaki dzienne mają głównie czopki.

Na samym obwodzie siatkówki znajdują się tylko preciki. Na pozostałym obszarze występują zarówno czopki jak i pręciki. Czopki odbierają bodźce wzrokowe o dużej sile, zapewniając precyzyjne widzenie przedmiotowe i widzenie barw. Pręciki odbierają minimalne bodźce świetlne, jak podczas zmroku i nocy. Wykazują duży stopień wrażliwości, ale mimo to widzenie przedmiotowe za ich pomocą jest mało dokładne i nie zapewnia widzenia barw.

81.Krótkowzroczność, dalekowzroczność

Krótkowzroczność to wada w której wiązka promieni równoległych jest skupiana przed siatkówką. Jeśli załamywanie promieni świetlnych w oku jest zbyt silne lub gałka oczna jest zbytnio wydłużona, to jest przyczyną wady refrakcji oczu.

Dalekowzroczność wiązka promieni równoległych wpadających do oka zostaje skupiona przez układ łamiący oka za siatkówką, jeśli zdolność do załamywania promieni w oku jest byt słaba lub gałka oczna jest zbyt skrócona.

83.Daltonizm

Różne rodzaje zaburzeń rozpoznawania barw wynikają z wadliwego lub całkowitego braku funkcjonowania czopków. Wynikiem wadliwego działania jednego rodzaju czopków jest dichromacja. Najczęstsza forma ludzkiej ślepoty barw wynika z problemów z czułością czopków na barwy o średniej lub długiej długości fali (np. zielona, pomarańczowa, żółta) i pociąga za sobą problemy w odróżnianiu barw czerwonych, żółtych i zielonych od innych barw. Łącznie problemy te określa się jako „ślepotę czerwono-zieloną”.(czopki zielonoczułe 530- 540 nm , czerwonoczułe 660-680nm)

84.Adaptacja do ciemności i do silnego światła

Przy przystosowaniu się fotoreceptorów siatkówki do warunków odbierania promieni świetlnych o małym natężeniu, tzw. adaptacji do ciemności, dochodzi do resyntezy barwnika wzrokowego we wszystkich fotoreceptorach, tak że minimalne natężenie promieni jest odbierane przez maksymalną liczbę fotoreceptorów. Przy adaptacji do silnego światła dochodzi najpierw do nadmiernego pobudzenia receptorów wskutek szybkiego rozkładu barwnika wzrokowego. Widzenie w warunkach intensywnego oświetlenia staję się możliwe gdy nadmiar tego barwnika zostanie unieczynniony w przeważającej części fotoreceptorów w przeważającej części fotoreceptorów.

85.Oczopląs

Objaw polegający na mimowolnych, rytmicznych oscylacjach gałek ocznych w płaszczyźnie poziomej lub elipsoidalnej, które występują w następstwie fizjologicznego lub patologicznego pobudzenia komórek receptorowych narządu przedsionkowego. Wieloneuronowy odruch przedsionkowo- oczny. Są to rytmiczne ruchy gałek z wyraźnie zaznaczoną fazą szybką i woną. Kierunek oczopląsu określa się zgodnie z kierunkiem fazy szybkiej. Uważa się że faza wolna zależy od pobudzenia receptorów błędnika, faza szybka ma stanowić komponent ośrodkowy i jest wyrazem kompensacji.

Stosując zmienne przyspieszenie kątowe udaje się wywołać w czasie obrotu ciała tzw.oczopląs podczasobrotowy, skierowany w stronę działającego przyspieszenia. Po zatrzymaniu badanego występuje oczopląs poobrotowy, z kierunkiem odwrotnym do kierunku dokonywanych obrotów.

Oczopląs cieplny można wywołać przez wprowadzenie do przewodu słuchowego zewnętrznego wody o temperaturze innej niż temperatura ciała badanego. W przypadku wody zimniej (30˚C) wystąpi oczopląs skierowany w stronę przeciwną do oziębianego ucha, natomiast w przypadku stosowania wody ciepłej (44˚C) – oczopląs będzie skierowany w stronę badanego ucha.

86.Widzenie przestrzenne i panoramiczne

zakres otaczającej przestrzeni, której obraz pada na siatkówkę nieruchomego oka, nazywany jest polem widzenia. Każde oko ma swoje pole widzenia, ale na skutek odpowiedniego ustawienia i ruchów gałek ocznych jednooczne pola widzenia nakładają się w partiach przyśrodkowych mniej lub bardziej na siebie, dając różnie rozległe obuoczne pole widzenia. Przedmioty występujące w tym polu wykrywane są jednocześnie obu oczami. Widzenie obuoczne pozwala na dość dokładną ocenę odległości i wielkości oglądanych przedmiotów, daje dokładniejszą ocenę głębi i proporcji. Widzenie jednooczne nie jest tak dokładne, ale pozwala nawet oku wykryć bez poruszania głową nagłe pojawienie się nowego obiektu w jego polu widzenia lub wystąpienia jakiegoś nieistniejącego dotąd ruchu. U zwierząt zależnie od przedniego lub bocznego umiejscowienia oczu na głowie różną wielkość mają jedno- i obuoczne pola widzenia. Kot i niektóre psy mają oczy umiejscowione bardziej z przodu, stąd mają duże obuoczne spojrzenia i małe jednooczne pola widzenia, królik z oczami rozmieszczonymi po bokach głowy ma wąskie dwuoczne i rozległe jednooczne (panoramiczne) pole widzenia. Szerzej rozstawione, przesunięte na boki głowy, wypukłe oczy u zwierząt roślinożernych stwarzają im duże, panoramiczne pole widzenia pozwalające na śledzenie wszystkiego, co się wokół nich dzieje przy nieznacznych ruchach głowy. U królika po lekkim uniesieniu głowy powstaje nawet z tyłu wąskie, obuoczne pole widzenia. Większość zwierząt o rozległych obuocznych polach widzenia orientuje się w środowisku głównie za pomocą wzroku.

87.Narząd słuchowy Cortiego

W uchu wewnętrznym mieści się ślimak błoniasty. Jest on przedzielony częściowo kostną, a częściowo błoniastą przegrodą na spiralne tzw. schody górne(przedsionka) i schody dolne(bębenka). Pośrodku pomiędzy schodami górnymi i dolnymi leżą schody środkowe , czyli ślimak błoniasty wypełniony endolimfą. W błoniastym ślimaku znajduję się na błonie podstawnej właściwy narząd receptorowy zwany narządem spiralnym (Cortiego).

Narząd spiralny Cortiego zbudowany jest z kom.rzęsatych, umocowanych na dwóch leżących nad sobą ścianach ślimaka błoniastego. Na jednej ścianie podstawnej, leżą kom.rzęsate wewnętrzne. Są one kom.receptorowymi. Na ich powierzchni znajdują się wypustki cytoplazmatyczne- stereocylia. Są one zanurzone w śródchłonce i skierowane ku sklepieniu, które pokrywają kom.rzęsate zewnętrzne też zaopatrzone w stereocylia. Pobudzane od strony okienka owalnego mechanicznymi drganiami śródchłonki reagują szybkimi skurczami a częstotliwość skurczów odpowiada częstotliwości pobudzeń mechanicznych. Rzęski kom.rzęsatych zew. wytwarzają drgania śródchłonki i uginają stereocylia kom.rzęsatych wew. Ugięcie stereocylii w jednym kierunku otwiera kanały jonowe dla K+ i powoduję depolaryzację komórki receptorowej. Depolaryzacja wzbudza impuls nerwowy. Ugięcie w przeciwną stronę powoduje hiper polaryzację, czyli hamuje powstawanie impulsu.

88.Znaczenie błony bębenkowej i kostek słuchowych w przenoszeniu fal głosowych

Pod wpływem fal dźwiękowych wpadających do ucha błona bębenkowa drga cała odpowiednio do ich amplitudy i częstotliwości. Układ kosteczek zamienia stosunkowo duże wychylenia błony bębenkowej na mniejsze, ale za to silniejsze drgania i przekazuje przez okienko owalne przychłone schodów górnych. Stąd przenoszą się na przychłonkę schodów dolnych i w niej biegną w stronę okienka okrągłego, zamkniętego błoną, przetwarzającą wychylenie stopki strzemiączka w fazie przeciwstawnej. Zmiany te wywołują wędrowną falę przemieszeń w ślimaku błoniastym. Fala ta, wywołując drgania błony podstawnej, przebiega przez nią, początkowo narastając, osiąga wreszcie w pewnym miejscu maksimum charakterystyczne dla danego dźwięku, po czym szybko gaśnie tłumiona przez struktury ślimaka. Przy tonach o niskiej częstotliwości pobudzane są receptory wzdłuż całej błony podstawnej, natomiast fale o częstotliwości wysokiej powodują drganie tylko w części początkowej błony.

89.Pobudzenie komórek słuchowych

[patrz narząd Cortiego]

90.Zmysł równowagi

Specjalne receptory- prioproreceptory, znajdują się wspólnie z narządem słuchu w uchu wewnętrznym w częściach błędnika błoniastego, zwanych przedsionekiem i przewodami półkolistymi. Części te tworzą aparat przedsionkowy, będący narządem równowagi. Rejestrują ustawienie i przemieszczanie całego ciała i głowy w stosunku do reszty ciała. Impulsy wysyłane przez receptory wywołują powstawanie błędnikowych odruchów tonicznych zapewniających lub przywracających normalną postawę, równowagę ciała i ustawienie gałek ocznych. W utrzymaniu równowagi uczestniczą też odruchy rdzeniowe inicjowane przez pobudzanie receptorów mięśniowych oraz odruchy zachodzące przy udziale móżdżku. Są trzy przewody półkoliste: przedni, boczny i tylny. Każdy jest rozszerzony u jednego końca w postaci tzw. bańki, uchodzi do wspólnej komory zwanej łagiewką, połączonej z następnym tworem błoniastym- woreczkiem. W bańkach przewodów półkolistych na występach zwanych grzebieniami znajdują się specjalne komórki receptorowe rzęsate. Wypustki cytoplazmatyczne tych komórek- stereocylia ulegają pobudzeniu przez kontakt z kamyczkami błędnikowymi (sole wapienne) zgromadzonych na przeciwległej ścianie błędnika błoniastego. Odchylenie stereocylii powoduje depolaryzację komórek rzęsatych i przekazanie pobudzenia obecnym obok dendrytom neuronów czuciowych. Stan pobudzenia jest przekazywany gałązką przedsionkową nerwu przedsionkowo- ślimakowego do jąder przedsionkowych, a następnie do móżdżku i kory mózgowej.

91.Lokalizacja i funkcje receptorów smakowych i zapachowych.

Receptory węchowe znajdują się w błonie śluzowej grzbietowo- tylnej części jamy nosowej (regio olfactoria)oraz w błonie śluzowej przegrody nosowej. Błona jest zgrubiała i ma żółtobrązowe zabarwienie. Pokryta jest nabłonkiem węchowym. Jest on zbudowany z dwubiegunowych komórek węchowych i komórek podporowych. Komórki węchowe są komórkami nerwowymi, a ich włosowate pręciki są elementami pobudliwymi, funkcjonującymi podobnie jak receptory skóry. Spełniają one rolę zewnętrznych receptorów pobudzanych przez cząsteczki chemiczne substancji zapachowych występujących we wdychanym powietrzu, rozpuszczalnych w wodzie lub lipidach. Dodatkowo po obu stronach przegrody nosowej w kości podniebienia, występuje narząd węchowy- narz.lemieszowy, Jacobsona. Wnętrze wysłane jest nabłonkiem węchowym, kończy się dodatkowym otworem nosowo- podniebiennym łączącym jamę nosową z jamą ustną.

Komórki receptorowe smaku o kształcie wrzecionowatym, zaopatrzone w wypustki w postaci mikrokosmków skupione są w części centralnej kubków smakowych, otoczone komórkami podporowymi. Pobudzanie komórek receptorowych stanowi źródło wrażeń związanych z odczuwaniem podstawowych smaków: słodkiego, kwaśnego, gorzkiego i słonego. Niektóre zwierzęta mają receptory wody.komórki smakowe oplecione są cienkimi włókienkami nerwów czuciowych, które nie wykazują wybiórczej wrażliwości na poszczególne substancje smakowe, tylko wysyłają swoistą impulsację dla każdego rodzaju smaku. Podstawą różnicowania jakości jakości smakowych ma być kod częstotliwości wyładowań zaszyfrowanych w potencjałach czynnościowych wł.nerwowych zaopatrujących kubki smakowe. Komórki smakowe są chemoreceptorami pobudzanymi przez substancje rozpuszczalne w wodzie lub ślinie, wnikające do tzw. jamki smakowej kubków. Kubki te znajdują się zasadniczo w ścianach brodawek grybowatych, okolonych i liściastych języka, po ich bokach, na szczycie lub u podstawy. Brodawki nitkowate języka nie mają kubków smakowych.

92.Definicja instynktu (zamknięty, otwarty)

Instynkt- wrodzony zespół aktów ruchowych, złożonych postaci zachowania się charakterystycznych dla danego gatunku zwierząt, wywołanych przez bodźce zewnętrzne i wewnętrzne oraz zachodzących na podwyższonej pobudliwości określonych ośrodków nerwowych. Udział biorą bodźce z CUN.

• Decydują o swoistym zachowaniu, które nie wymaga uczenia

• fizjologiczną podstawą są złożone odruchy bezwarunkowe

• każda z instynktownych czynności kontrolowana jest przez mechanizm nerwowy, które zostaje uaktywniony prze połączone działanie hormonów, bodźców zewnętrznych oraz wpływu wyższych mechanizmów nerwowych.

Instynkty zamknięte oparte są na mechanizmach sterujących stereotypowymi czynnościami behawioralnymi jednakowy sposób wykonywanymi przez wszystkie zwierzęta danego gatunku. Mechanizm ten jest uruchamiany przez przez specjalne ukształtowane bodźce -znaki kluczowe, nazywane ze względu na swoją swoistość bodźcami kluczowymi.

Instynkty otwarte- formy zachowana choć wrodzone są modyfikowane i dostosowywane do aktualnej sytuacji, często zmiennej.

• Funkcjonują elastycznie na bodźce kluczowe z uwzględnieniem indywidualnego doświadczenia osobnika.

93.Zachowania motywacyjne

Motyw- wewnętrzny stan organizmu uruchamiający i organizujący zachowanie się zwierzęcia, zmierzające do zaspokojenia określonej potrzeby biologicznej. Dwie komponenty:

1. popęd (napęd)- aktywność ruchowa mająca na celu zdobycie określonego celu

2. chęć zdobycia nagrody lub osiągnięcia określonego celu

Zachowanie motywacyjne- celowe zachowanie się zwierzęcia, które będzie napędzone zewnętrznymi lub wewnętrznymi sygnałami i ukierunkowane na osiągnięcie określonego celu.

Dwa rodzaje popędów

1. popędy apetetywne- ukierunkowują działanie organizmu na osiągnięcie kontaktu z bodźcami atrakcyjnymi

2. popędy awersyjne- ukierunkowują organizm na obronę własnego ciała przez działanie czynnika szkodliwego

94.Dopaminergiczny układ nagrody, układ kary

Układ nagrody, związany z dodatnimi mechanizmami wzmacniającymi, jest umiejscowiony w bocznym podwzgórzu w obrębie przyśrodkowego pęczka przodomózgowia, łączącego ze sobą różne struktury układu rąbkowego. W obrębie tego pęczka leżą ośrodki, z których można wywołać postacie zachowania się związane z jedzeniem, piciem czy aktywnością płciową.

Układ kary- obejmujący ujemne mechanizmy wzmacniające, leży w partiach podwzgórza bliższych śródmózgowiu, w obrębie istoty szarej znajdującej się w sąsiedztwie ścian komory trzeciej i wodociągu mózgu. Okołkomorowa istota szara zawiera ośrodki wściekłości, agresji i ucieczki. Ukł.kary prawdopodobnie kieruje ośrodkowymi mechanizmami reakcji obronnych.

Obydwa układy podlegają regulacji ze strony ciała migdałowatego.

95.Jądra nadskrzyżowaniowe jako nadrzędny koordynator procesów życiowych

Zlokalizowane w podwzgórzu-nadrzędny zegar biologiczny synchronizujący pracę całego organizmu i koordynujący informacje docierające zarówno z zewnątrz jak i ze środowiska wewnętrznego. Tworzą parzyste skupiska neuronów które w postaci dwóch walców ciągną się od przodu ku tyłowi nad skrzyżowaniem nerwów wzrokowych, w pobliżu III komory mózgu, w przedniej części podwzgórza. W warunkach uszkodzenia, całkowietgo zniszczenia tych jąder występuje zanik aktywności dobowej bardzo wielu procesów m.in. zanik aktywności lokomotorycznej. Rola tych jąder jako koordynatora procesów życiowych wynika ze spontanicznej i rytmicznie zmieniającej się aktywności elektrycznej tworzących je neuronów. Są dwa rodzaje komórek : komórki posiadające zdolność do generowania potencjałów, drugie komórki mają regulowaną aktywność elektryczną.

Częstotliwość potencjałów zmienia się sinusoidalnie w okresie 24h przyjmuje najwyższe wartości w ciągu dnia, a najniższe w ciągu nocy.

Światło

siatkówka

jądro nadskrzyżowaniowe

jądro przykorowe

sygnał sprzężenia zwrotnego

melatonina

jądra pośrednio- boczne

rdzenia kręgowego

zwój szyjny przedni

szyszynka

struktury docelowe

96.Budowa kory mózgowej