Jeżeli umysł człowieka nie napotyka coraz to nowych wyzwań, przyzwyczaja się do

rutynowego działania i sprawność intelektualna człowieka maleje.

Zaproponuj dwa przykłady działań człowieka, które umożliwią mu zachowanie dużej

sprawności umysłu.

1 ćwiczenie umysłu np poprzez rozwiązywanie krzyzówek, poprzez naukę języka obcego, poprzez czytanie róznych ksiązek i czasopism naukowych, próbując zapamiętać różne ciekawostki

2 zachowywanie odpowiedniej kondycji fizycznej, która wpływa korzystnie na mózg

Zadanie 17. (2 pkt)

Ze względu na rodzaj odbieranego bodźca receptory dzielimy na następujące grupy:

a) fotoreceptory, c) mechanoreceptory,

b) chemoreceptory, d) elektroreceptory.

Określ, do których z wymienionych grup należą receptory umożliwiające

funkcjonowanie:

I - narządów smaku i węchu,

II - narządu słuchu i równowagi.

I..................................................................... II..................................................................

Chemoreceptory,
receptory związane ze zmysłem węchu i smaku, wrażliwe na różne substancje chemiczne. Zostają podrażnione po rozpuszczeniu się danej substancji w płynie wytwarzanym przez błonę śluzową jamy ustnej i nosowej oraz gardła.

Chemoreceptory receptory rozróżniające substancje chemiczne.
Do podstawowych chemoreceptorów zalicza się receptory wykrywające smak i zapach. Z chemorecepcją związane są również receptory wykrywające tlen, dwutlenek węgla i poziom pH płynów ustrojowych.

Zadanie 18. (2 pkt)

Ilość światła docierającego do siatkówki oka zależy od wielkości źrenicy. Wielkość ta jest

regulowana przez tęczówkę oka i zależy od warunków świetlnych otoczenia.

Wyjaśnij, w jaki sposób warunki świetlne otoczenia wpływają na wielkość źrenicy oka.

miesnie zrenicy kurcza sie i rozszerzaja w zaleznosci od natezenia swiatla. jak jest duze natezenie swiatla miesnie kurcza sie, zrenica sie zweza,a,jak malo swiatla zrenica rozszerza sie

Zadanie 19. (2 pkt)

W Polsce i na świecie zauważono od dawna zanikanie u niektórych dorosłych umiejętności

czytania i pisania (czyli zjawisko wtórnego analfabetyzmu), mimo że opanowali oni te

czynności w szkole.

Określ, do jakiej kategorii odruchów należą umiejętności czytania i pisania oraz

wyjaśnij, dlaczego.

Podaj prawdopodobną przyczynę zaniku tego typu odruchu wśród wtórnych

analfabetów.

Umiejętności czytania i pisania należą do odruchów warunkowych.Są nabywane w ciągu życia, zależne od naszej woli nie ćwiczone regularnie zanikają tak jak np zdolność czytania

Zadanie 3. (2 pkt)

Układ szkieletowy pełni w organizmie człowieka różnorodne funkcje. Jedną z nich jest

ochrona ważnych narządów wewnętrznych.

Podaj dwa przykłady, elementów układu szkieletowego i nazwij narządy przez nie

chronione.

1....żebrai mostek chronią płuca. Serce wątrobę

2...........czaszka chroni mózg, kręgosłup rdzeń kręgowy

Zadanie 4. (2 pkt)

Rysunek przedstawia mięśnie ramienia człowieka.

Wyjaśnij, jakie znaczenie w ruchu kończyny górnej ma skurcz

mięsień dwugłowy ramienia jest zginaczem - jego skurcz powoduje zgięcie ręki w łokciu.
mięsień trójgłowy ramienia to prostownik - jego skurcz umożliwia wyprostowanie ręki

1. mitochondrium jądro, aparat golgiego siateczka wewnątrzplazmatyczna, które z nich wystepują naliczniej w mięsiueniu szkieletowym i gruczole łojowym

2. Dwie kości kurczaka włoŻono jedną do wody druga do kwasu solnego . po kiku dniach wyjęto i wysuszono. Zbadaj ich własciwości. odpowiedz uzasadnij.

3. Dlaczego ruch korzystnie wypływa na stawy i mięśnie.

3.Naszym stawom nie służy ani bezruch ani też nadmiar ruchu. Każdy staw jest częścią zespołu motorycznego, który umożliwia poruszanie. Zapewne znana jest każdemu maksyma, że narząd nieużywany zanika. Wprawdzie stawy nam nie zanikną, ale mogą ulec degradacji.

4jaką role ppełni mięsnien trójgłowy

Mięsień trójgłowy ramienia pełni funkcje najsilniejszego prostownika stawu ramiennego i jest przywodzicielem ramienia.

5 w jaki sposob powstaje skurcz.

5.Skurcz mięśnia
? zmiana długości lub napięcia mięśnia, wywierająca siłę mechaniczną na miejsca przyczepu mięśnia lub wokół narządu otoczonego przez mięsień okrężny (np. mięsień okrężny ust). Poruszanie się organizmu możliwe jest dzięki synchronizowanemu skurczowi różnych grup mięśniowych.

6. Ktore stawy są szczególnie naraŻnine na
a) cięŻar łokciowy kolanowy
b wedrówki gorskie z cieŻkim plecakiem barkowy - biodrowy
c praca przy komputerze
d duŻa nadwaga

korzystny wpływ na ruchu na skórę i mięsnie

Za da nie 7. (3 pkt)

Wymień trzy funkcje płynu mózgowo-rdzeniowego.

Przy kła do we od po wie dzi:

- chroni i zabezpiecza ośrodkowy układ nerwowy przed wstrząsa mi (amortyzacja)

- trans por tu je hormony

- usuwa produkty metabolizmu

- wyrównuje je ciśnie nie w jamie czaszki

- pełni funkcje odżywcze

Podaj nazwę schorzenia polegającego na nadmiernym gromadzeniu się płynu mózgowo-rdzeniowego. wodogłowie

Za da nie 18. (2 pkt)

Acetylocholina na leży do neurotransmiterów uczestniczących w przekazywaniu impulsów nerwowych

w synapsach chemicznych.

Wyjaśnij, czym różni się wpływ acetylocholiny na włókna mięśnia szkieletowego od wpływu na włókna

mię śnia ser co we go.

2 pkt - wy ja śnie nie wpły wu ace ty lo cho li ny (ace ty lo cho li na po bu dza skur cze mię śni po -

przecz nie prąż ko wa nych szkie le to wych, a ha mu je skurcz mię śnia ser co we go - zmniej sza

czę stość pra cy ser ca)

Zadanie 3. (2 pkt)

Wskład aparatu ochronnego oka ludzkiego wchodzą między innymi powieki. Górna powieka produkuje,

wydziela i rozprzestrzenia po powierzchni oka warstwę powlekającą, zwaną filmem łzowym. Jest to

przede wszystkim mieszanina związków lipidowych.

Wymień dwie funkcje, które pełni film łzowy.

- Chro ni przed wy sy cha niem przed niej czę ści gał ki ocznej.

- Do pro wa dza tlen do ze wnętrz nych warstw ro g ki.

- Za wie ra sub stan cje an ty bak te ryj ne.

- Wspo ma ga wła ści wą pra cę oka przez od po wied nie za ła my wa nie świa tła.

Zadanie 5. (3 pkt)

W skład układu nerwowego wchodzą dwa rodzaje komórek: komórki nerwowe (neurony) i blisko

związane z neuronami komórki glejowe.

a) Podaj funkcję, która jest charakterystyczna dla komórek nerwowych, a nie jest charakterystyczna dla

komórek glejowych.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

b) Wymień dwie funkcje komórek glejowych.

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

a) prze wo dze nie po ten cja ł czyn no ścio wych (im pul s ner wo wych)

1 pkt - wska za nie po praw nej funk cji ko m rek ner wo wych

0 pkt - po da nie nie po praw nej funk cji ko m rek ner wo wych lub brak od po wie dzi

b) Przy kła do we od po wie dzi:

- Za opa tru ją neu ro ny w skład ni ki od żyw cze.

- Utrzy mu ją od po wied nie stę że nie jo n wo kł ko m rek ner wo wych.

- Usu wa ją zbęd ne pro duk ty prze mia ny ma te rii neu ro n.

- Chro nią neu ro ny.

- Two rzą osłon ki mie li no we ak so n.

2 pkt - wska za nie dwh po praw nych funk cji

Zadanie 14. (2 pkt)

Zdolność odczuwania ciepła i zimna jest uzależniona od obecności termoreceptorów zlokalizowanych w skórze

czło wie ka. Poniżej przedstawiono wykres obrazujący reagowanie receptorów skóry na różne zakresy

temperatur.

Na podstawie: B. Sadowski, J.A. Chmurzyński, Biologiczne mechanizmy zachowania, Warszawa 1989.

a) Podaj przedział temperatury, w którym reagują termoreceptory skóry.

..........................................................................................................................................................

b) Podaj, jaka temperatura odpowiada szczytowi aktywności receptorów zimna.

..........................................................................................................................................................

a) oko ło 12-47ｰC

1 pkt - po da nie po praw ne go prze dzia łu tem pe ra tu ry

0 pkt - po da nie nie po praw ne go prze dzia łu tem pe ra tu ry lub brak od po wie dzi

b) oko ło 25-26ｰC

1 pkt - po praw ne okre śle nie tem pe ra tu ry

0 pkt - nie po praw ne okre śle nie tem pe ra tu ry lub brak od po wie dzi

Rysunek przedstawia rekonstrukcję dwóch czaszek zaawansowanych przedstawicieli rodzaju Homo.

a) Ustal, który schemat przedstawia czaszkę Homo erectus.

..........................................................................................................................................................

b) Podaj dwie cechy budowy czaszki Homo erectus, które odróżniają go od współczesnego człowieka.

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

a) czasz ka A

1 pkt - po praw ne usta le nie sche ma tu

0 pkt - nie po praw ne usta le nie sche ma tu lub brak od po wie dzi

b) Przy kła do we od po wie dzi:

- ma syw ne wa ły na do czo do ło we

- nie co cof nię ty pod br dek

- wy dłu żo na m zgo czasz ka (część po ty licz na)

2 pkt - po da nie dwh po praw nych cech

1 pkt - po da nie jed nej po praw nej ce chy

0 pkt - po da nie nie po praw nych cech lub brak od po wie dzi

Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących funkcji elementów ucha. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe.
1. Kanał słuchowy zewnętrzny wyrównuje ciśnienie po obu stronach błony bębenkowej. F
2. Strzemiączko przenosi drgania wywołane falą dźwiękową na okienko ślimaka. P
3. Trąbka słuchowa (trąbka Eustachiusza) przenosi falę dźwiękową do ucha wewnętrznego. F

Po wejściu z ciemnego pomieszczenia do pomieszczenia bardzo jasno oświetlonego nie widzi się przez moment żadnego obrazu - światło "oślepia". Dopiero po chwili zaczynamy widzieć normalnie.
Wyjaśnij, uwzględniając rolę źrenicy, dlaczego najpierw światło oślepia, a po chwili widzimy normalnie.
Gdy wchodzimy do oświetlonego pokoju źrenica jest rozszerzona. Powoduje to, że znaczna ilość światła nagle dociera do siatkówki. Z czasem źrenica przystosowuje i kurczy zmniejsza, dzięki czemu na siatkówkę pada odpowiednia ilość światła.

Wpisz do tabeli odpowiednie określenia, które opisują wpływ układu nerwowego współczulnego i przywspółczulnego na funkcjonowanie wymienionych narządów w organizmie człowieka.
Oskrzela cz. współczulna: rozszerzenie, część przywspółczulna: zwolnienie.
Jelita cz. współczulna: zahamowanie pracy, część przywspółczulna: wzmożenie prac

Matura z biologii. Połącz w pary nazwy elementów ucha z nazwami ich funkcji.
A. błona bębenkowa
B. trąbka Eustachiusza
C. kanał słuchowy zewnętrzny
I. przenosi falę dźwiękową (w słupie powietrza)
II. odbiera drgania fali dźwiękowej
III. odbiera i przetwarza wrażenia słuchowe
IV. wyrównuje ciśnienie wewnętrzne w uchu

B. trąbka Eustachiusza - IV. wyrównuje ciśnienie wewnętrzne w uchu  C.kanał słuchowy zewnętrzny - I. przenosi falę dźwiękową (w słupie powietrza) A. błona bębenkowa - II. odbiera drgania fali dźwiękowej 

Zadanie 9. (2 pkt)
Które z poniższych stwierdzeń dotyczących procesu widzenia są prawdziwe, a które
fałszywe? Wstaw literę P obok informacji prawdziwych lub literę F obok informacji
fałszywych.

A. Za widzenie w nocy i w dzień odpowiedzialne są obydwa rodzaje komórek
receptorowych siatkówki - czopki i pręciki. f
B. Daltonizm jest spowodowany brakiem lub nieprawidłowym działaniem
niektórych rodzajów czopków. p
C. Ustawienie oczu z przodu głowy człowieka zapewnia mu znacznie szersze pole
widzenia, niż zwierzętom mającym oczy po bokach głowy. F
D.
Prawidłowe widzenie zależy nie tylko od prawidłowo działających oczu, ale
także od prawidłowej analizy informacji w mózgu, które zostały odebrane przez
oko. P

Zadanie 8. (1 pkt)
Jedną z dróg reakcji organizmu na stresor jest droga nerwowa prowadząca do wydzielania
przez rdzeń nadnerczy adrenaliny i noradrenaliny. Konsekwencją są, np.:
podwyższone tętno i ciśnienie krwi, intensywna wentylacja płuc, zwiększenie dopływu krwi
do mięśni i mózgu, co zwiększa wydolność fizyczną i umysłową, zmniejszenie dopływu krwi
do niektórych narządów, np. do nerek i zatrzymanie wydalania moczu, rozszerzenie źrenic,
wzrost poziomu glukozy we krwi.
Zaznacz poniżej, która część autonomicznego układu nerwowego odpowiedzialna jest
za opisaną szybką reakcję organizmu na stresor. Wyjaśnij znaczenie opisanych reakcji
organizmu.
A. układ współczulny B. układ przywspółczulny

Układ współczulny, układ sympatyczny (łac. systema sympathica) - część autonomicznego układu nerwowego, odpowiadająca za przygotowanie organizmu do walki bądź ucieczki. Jest on aktywny w czasie stresu i powoduje następujące reakcje organizmu Odpowiedź A

o mam Podstawowym zadaniem tego procesu jest pobudzanie tych narządów i ich czynności, które mobilizują organizm w warunkach stresu .

Matura z biologii. Na widok cytryny wiele osób ślini się, jakby piło jej kwaśny sok. Określ rodzaj odruchu (warunkowy, bezwarunkowy), który wystąpił u wyżej opisanych osób. Odpowiedź uzasadnij.

Odruch warunkowy, nabyta reakcja, w wyniku doświadczenia organizm produkuje zwiększona ilość śliny na widok cytryny.

Ze względu na rodzaj odbieranego bodźca receptory dzielimy na następujące grupy: a) fotoreceptory, c) mechanoreceptory, b) chemoreceptory, d) elektroreceptory. Określ, do których z wymienionych grup należą receptory umożliwiające funkcjonowanie: I - narządów wzroku, II - receptory stawowo-mięśniowe .

Fotoreceptory:
- narządy wzroku

Mechanoreceptory :
- receptory stawowo-mięśniowe

---