26) Wadliwość aktu.

Ustawodawca rozróżnia wadliwość nieistotną i wadliwość istotną. Wadliwość istotna może powodować uchylenie lub zmianę aktu. Przyjmuje się rozwiązania zgodnie z teorią gradacji wad – wyróżnia się wady nieistotne aktu, oraz te które powodują wzruszalność aktu (jego uchylenie lub zmianę) i istotne, które powodują nieważność aktu. Akt dotknięty wadą nieistotną wiąże adresata, jest ważny. Można do konać jego sprostowania, usunięcia omyłki lub uzupełnienia. W naszym porządku prawnym wzruszalność dotyczy tylko aktów ostatecznych. Dokonuje organ nadzorczy z urzędu lub na wniosek adresata. Akt dotknięty szczególnie ciężkimi wadami w istocie nie jest aktem administracyjnym, nie ma mocy wiążącej, zachodzi bezwzględna nieważność aktu.

27) Nieakty.

Nieakty – akty pozorne

• Gdy akt dotknięty jest szczególnie ciężkimi wadami, w istocie aktem administracyjnym nie jest i nie należy przypisywać mu mocy wiążącej.

• Aby usunąć akt z obrotu prawnego, potrzebna jest deklaracja nieważności takiego aktu.

• Deklaracja działa ze skutkiem wstecznym (ex tunc) – ma istotne znaczenie, gdyż stwierdza nieważność aktu wobec wszystkich.

28) Elementy aktu administracyjnego.

Elementy aktu administracyjnego należy podzielić na elementy konieczne i uzupełniające (akcesoryjne). W odniesieniu do podstawowych postaci aktu indywidualnego, sformalizowanego elementy konieczne określone zostały w art. 104 i 107 KPA oraz odpowiednio w art. 210 ordynacji podatkowej i brzmią one następująco:

Art. 104 [Forma załatwienia sprawy]

§ 1. Organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej.

§ 2. Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji.

Art. 107 [Składniki decyzji; uzasadnienie]

§ 1. Decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji lub, jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu elektronicznego, powinna być opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi.

§ 2. Przepisy szczególne mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja.

§ 3. Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.

§ 4. Można odstąpić od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony; nie dotyczy to jednak decyzji rozstrzygających sporne interesy stron oraz decyzji wydanych na skutek odwołania.

§ 5. Organ może odstąpić od uzasadnienia decyzji również w przypadkach, w których z dotychczasowych przepisów ustawowych wynikała możliwość zaniechania lub ograniczenia uzasadnienia ze względu na interes bezpieczeństwa Państwa lub porządek publiczny39.

Art. 210 [Treść decyzji]

§ 1. Decyzja zawiera:

1) oznaczenie organu podatkowego;

2) datę jej wydania;

3) oznaczenie strony;

4) powołanie podstawy prawnej;

5) rozstrzygnięcie;

6) uzasadnienie faktyczne i prawne;

7) pouczenie o trybie odwoławczym - jeżeli od decyzji służy odwołanie;

8) podpis osoby upoważnionej, z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego.

§ 2. Decyzja, w stosunku do której może zostać wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, zawiera ponadto pouczenie o możliwości wniesienia powództwa lub skargi.

§ 2a. Decyzja nakładająca na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji zawiera również pouczenie o odpowiedzialności karnej za usunięcie, ukrycie, zbycie, darowanie, zniszczenie, rzeczywiste lub pozorne obciążenie albo uszkodzenie składników majątku strony, mające na celu udaremnienie egzekucji obowiązku wynikającego z tej decyzji.

§ 3. Przepisy prawa podatkowego mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja.

§ 4. Uzasadnienie faktyczne decyzji zawiera w szczególności wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, którym dał wiarę, oraz przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności, uzasadnienie prawne zaś zawiera wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji z przytoczeniem przepisów prawa.

§ 5. Można odstąpić od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony. Nie dotyczy to decyzji wydanej na skutek odwołania bądź na podstawie której przyznano ulgę w zapłacie podatku.

Obok powyżej wyróżnionych elementów koniecznych, które wystąpić powinny w prawidłowo sporządzonym akcie administracyjnym sformalizowanym, prawodawca przewiduje w niektórych okolicznościach możliwość, niekiedy połączona z obowiązkiem, uzupełniania aktu administracyjnego o jego dalsze elementy. Elementów tych nie powinno określać się jako fakultatywne z tej racji, ze prawodawca niekiedy przesadza o obowiązku ich zawarcia w treści aktu administracyjnego. Cecha istotna elementów akcesoryjnych określanych w literaturze także jako klauzule uboczne jest to, iż w odróżnieniu od elementów koniecznych nie muszą występować w każdym akcie administracyjnym. Zawarcie elementów akcesoryjnych w akcie administracyjnym każdorazowo przewidziane musi być wyraźnym przepisem prawa. W przypadku zawarcia takiego elementu w akcie administracyjnym, bez wyraźnej podstawy prawnej ku temu, mielibyśmy do czynienia z nieważnością aktu w tym zakresie.

Do elementów akcesoryjnych zalicza się określenie warunku, terminu, zlecenia, zawarcie w akcie administracyjnym klauzuli jego odwołalności, klauzuli o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności, czy tez klauzuli o ograniczeniu sukcesji generalnej praw i obowiązków określonych danym aktem administracyjnym.

Aby akt administracyjny był prawidłowy, musi być on pod każdym względem zgodny z przepisami prawa. W szczególności musi być zgodny z przepisami prawa materialnego, musi być wydany przez właściwy organ, w ściśle określonym postępowaniu i we właściwej formie.

29) Klauzule dodatkowe aktu administracyjnego.

Akt administracyjny może być zaopatrzony w pewne klauzule dodatkowe, jeśli prawo na to zezwala. Do klauzul dodatkowych można zaliczyć:

• Orzeczenie okresu obowiązywania aktu- akt wydany na czas oznaczony obowiązuje od pewnego terminu, do wyznaczonej daty. Wydanie aktów na czas oznaczony musi przewidywać obowiązujące prawo;

• Warunek zawieszający lub rozwiązujący- ziszczenie się warunku może powodować skuteczność aktu, tj. rozpoczęcie obowiązywania aktu (warunek zawieszający) bądź też utratę przezeń mocy obowiązującej (warunek rozwiązujący). Warunek to zdarzenie przyszłe i nie pewne;

• Zlecenie - akt administracyjny może zobowiązywać adresata do określonego działania, znoszenia lub zaniechania. Ustala się w ten sposób dodatkowy obowiązek adresata. Zlecenie należy uważać za odrębny, ale dodatkowy akt administracyjny. Niespełnienie zlecenia nie ma wpływu na skuteczność aktu głównego i może tylko spowodować zastosowanie sankcji przewidzianych w samym akcie bądź środków egzekucyjnych.

30) Uznanie administracyjne.

Administracja może działać tylko na podstawie ustawy. Swobodne uznanie przysługuje administracji o ile zostanie jej przyznane przez wyraźny przepis ustawy. Uznanie administracyjne istnieje wówczas, gdy administracja dla urzeczywistnienia stanu prawnego może wybierać między różnymi rozwiązaniami. Uznanie występuje wtedy, gdy norma prawna nie determinuje w sposób jednoznaczny skutku prawnego, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi administracji. Uznanie może polegać na tym, że administracja musi się zdecydować, czy dany środek można w ogóle zastosować albo też jaki ze środków wybrać. Uznanie zapewnia ustawodawca, ponieważ musi ono wynikać z normy prawnej (ustawowej). Technicznie upoważnienie do uznania przybiera formę wyraźnego wskazania na uznanie, przez wyrażenia organ „może”, „jest uprawniony”, bądź wynika z całokształtu uregulowania. Nie ma natomiast uznania, gdy ustawa stanowi, że organ „wyda”, „ustali”, „nakazuje” itd. Uznanie stwarza administracji możliwość działania na własną odpowiedzialność, jakkolwiek na podstawie upoważnienia udzielonego przez ustawę. Zawsze administracja jest zobowiązana mieć „na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli”. Uznanie administracyjne ma zastosowanie przede wszystkim przy załatwianiu spraw indywidualnych, ale nie tylko. Cel uznania i trafność rozstrzygnięcia konkretnego przypadku wymagają szczegółowego wyważenia wszelkich argumentów przemawiających za, jak i przeciw określonemu rozstrzygnięciu. Decyzje administracyjne oparte na uznaniu podlegają kontroli NSA.