PRZEWLEKLE ZAPALENIE OSKRZELI.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli jest chorobą ,która przejawia się kaszlem i odpluwaniem utrzymującym się przez 3 kolejne miesiące roku lub dłużej , przez 2 kolejne lata pod warunkiem ,że powyższe objawy nie są spowodowane innymi chorobami organicznymi.

Jest często następstwem:
- zakażeń bakteryjnych i wirusowych
- oraz działania innych szkodliwych czynników drażniących błonę śluzową oskrzeli takich jak: zanieczyszczenie środowiska środkami organicznymi i nieorganicznymi, spaliny samochodowe, środki owadobójcze, oraz palenie tytoniu.

Zmiany w oskrzelach:
Błona śluzowa oskrzeli jest przekrwiona i pokryta śluzową wydzieliną.
Zmiany te uszkadzają mechanizmy samooczyszczania się oskrzeli oraz ułatwiają dostęp do płuc szkodliwym zanieczyszczeniom atmosferycznym i bakteriom.
Zanikają także wszystkie elementy ściany oskrzela, przez co traci ono swoją elastyczność.
Uszkodzenia ścian oskrzeli oraz współistniejący kaszel może się przyczynić do powstania rozstrzeni oskrzeli.

Objawy i przebieg choroby:
- kaszel
- odksztuszanie wydzieliny
- z czasem duszność
Przebieg choroby jest przewlekły, zaostrzenia występują często, zwłaszcza na wiosnę i jesień.
Niepowikłane zap. oskrz. nie powoduje większego upośledzenia czynności płuc, dopóki chory może łatwo odksztuszać gromadzącą się w oskrzelach śluzową wydzielinę.
Sytuacja zmienia się gdy często powtarzające się zakażenia wywołują zaostrzenia stanów zapalnych oskrzeli i skłonność do ich skurczów. Powstaje wówczas zastój śluzowo-ropnej wydzieliny , czyli tzw. przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli.
Wzrasta wtedy znacznie opór dróg oddechowych dla przepływającego powietrza , zwłaszcza w czasie wydechu, czego następstwem jest powiększenie się przestrzeni powietrznych w obszarach położonych obwodowo od oskrzelików końcowych i powstanie rozedmy płuc.

Badania :
- RTG
- wywiad
- badanie przedmiotowe – zmiany osłuchowe
- badanie bakteriologiczne plwociny

LECZENIE :
Celem leczenia jest : zwalczanie zakażenia oraz zmniejszanie oporów dla powietrza przez ułatwianie odksztuszania wydzieliny z oskrzeli a więc poprawa wentylacji pęcherzykowej i zapobieganie powstaniu rozedmy płuc.
Leczenie musi być systematyczne i długotrwałe.

Leczenie farmakologiczne:
- w razie gorączki podaje się antybiotyki
- leki rozrzedzające wydzielinę zalegająca w oskrzelach, zwiększające jej objętość i zmniejszające jej lepkość ( flegamina )
- wyksztuśne
- rozszerzające oskrzela ( salbutamol, berotec ), doustne lub w postaci aerosolu
- ważne jest również nawadnianie chorego w celu rozrzedzenia wydzieliny

Pozycje drenażowe:
Przyjmowanie zmieniających się pozycji, utrzymywanych przez chorego przez krótki czas ( 15-20 s ) ułatwia choremu odksztuszanie wydzieliny.
Należy stosować je rano, przed śniadaniem oraz wieczorem przed kolacją lub 2 godz po jej spożyciu.
Przed należy wypić szklankę gorącego mleka lub herbaty i zażyć przepisany przez lekarza lek ułatwiający odksztuszanie oraz odczekać 15 min. Lek może być podany w postaci inhalacji.
Pozycje te można przyjmować :
- w siadzie wykonując skłony tułowia w przód , do tyłu i na boki
- w leżeniu tyłem, n boku lewym i prawym
- w leżeniu na boku lewym i prawym na łóżku podwyższonym od strony stóp chorego
- w leżeniu tyłem na łóżku podwyższonym o ok. 55 cm od strony stóp chorego, który skręca tułów w lewo potem w prawo
- w leżeniu przodem w poprzek łóżka tak, aby głowa i tułów zwisały poza łóżko, czoło spoczywa na palcach rąk splecionych, pod usta można podłożyć naczynie do odksztuszania . Tak chory przebywa najpierw ok. 3min potem przedłuża się do ok. 20 min
Istnieje wiele przeciwwskazań do tej pozycji zarówno ze strony ukł. odd. jak i krążenia dlatego zaleca ją lekarz.
Pozostając w pozycji drenażowej chory powinien kaszleć tak, aby spowodować odrywanie się wydzieliny i jej wydalenie. Jest to tzw. kaszel skuteczny lub efektywny.
Chory wykonuje głęboki wdech i przerywany wydech ( składający się z kilku etapów) przez otwarte usta. Powoduje to zmiany ciśnienia w oskrzelach o wprowadza w drgania ściany oskrzeli, co z kolei powoduje przesuwanie się wydzieliny.
Można też wykonywać głęboki wdech nosem i długi wydech ustami z równoczesnym wymawianiem literki ,,r r r r r” lub ,,ch ch ch ch „
W tej pozycji, w której chory odksztusza najłatwiej należy powtórzyć ćw. efektywnego kaszlu 10 x.

Dobry efekt daje także oklepywanie kl. piersiowej w tej pozycji.
Oklepuje się obie połowy kl. piersiowej od podstawy do szczytu płuc, omijając okolicę nerek i kręgosłupa. Ręce do oklepywania ułożone są w łódeczkę i wykonuje się tylko ruchy w stawach promieniowo-nadgarstkowych.
Przeciwskazaniem do oklepywania jest niewydolność oddechowa oraz niedawny krwotok.

Ważną rolę spełnia też kinezyterapia oddechowa. ( taka sama jak przy rozedmie płuc )
Ćw. oddech. mają na celu:
- zmniejszenie nadmiernego napięcia kl. piersiowej
- nauczenie chorego oddychania z krótkim wdechem i wydłużonym wydechem
- ułatwianie odksztuszania wydzieliny z oskrzeli
- zwiększenie ruchu żebrowego dolnych partii kl. piersiowej
- wzmocnienie przepony i mięśni brzucha
Przed rozpoczęciem ćw. należy uzyskać ogólne rozluźnienie mięśni oraz mięśni kl. piers. oraz przyjąć wygodną pozycję.
Aby rozluźnić mm kl. piers. można zastosować :
- masaż kl. piers.
- sprężynowanie kl. piers. polegające na wywieraniu ucisku oburącz na dolne żebra w czasie wydechu i nagłe zwalnianie ucisku w czasie wdechu
- podobnie można zastosować taśmę, którą opasujemy kl. piers. na wysokości dolnych żeber i ściskamy ją na szczycie wydechu , aby utrzymać kl. piers. w ustawieniu wydechowym
- ćw. rozluźniające w pozycji siedzącej jak skręty i skłony tułowia
Chorego uczymy:
- krótkiego wdechu i spokojnego, wydłużonego wydechu przez zwężone jak do gwizdania usta z równoczesnym wciąganiem brzucha ( przerwa oddechowa powinna być po zakończeniu wydechu a nie wdechu )
> ćw. wydechu w formie gwizdu lub dmuchania możliwie jak najdłużej
. ćw. te można zastosować z taśmą którą opasujemy dolne żebra,

. skrzyżowane końce opaski chory trzyma w rękach
. w czasie wydechu oddala od siebie końce opaski wywierając ucisk i ułatwiając wydech
. w czasie wdechu zwalnia ucisk opaski
> innym ćw. wydechu jest dmuchanie na płomień świecy znajdujący się na wysokości ust w odległości ok. 15 cm
. chory dmucha na płomień nie gasząc go lecz utrzymując jak najdłużej płomień w odchyleniu
. w ciągu następnych dni odsuwamy płomień dalej do ok. 100 cm
. w czasie wydechu wciągamy brzuch
> wydech można ćwiczyć używając słoika z wodą i rurki przez którą chory wdmuchuje powietrze do wody
. wykonuje to powoli i jak najdłużej

- prowadzimy też ćw. zwiększające ruch oddechowy dolnych odcinków kl. piers. i ruchy przepony
> uzyskujemy to poprzez stabilizację obręczy kkg , co powoduje ograniczenie ruchów górnych odcinków kl. piers. w czasie wdechu
> pozycją do tego ćw. jest siad na krześle z chwytem oburącz za poprzeczki pod siedziskiem krzesła
> podobny efekt uzyskamy kładąc choremu leżącemu na wznak woreczek z piaskiem w okolicach podobojczykowych ( ok. 3 kg )

- ćw. przepony - można wykonywać wraz z kinezyterapeutą, przy użyciu woreczka z piaskiem lub stwarzając opór własnymi rękoma
> ćw. te wykonujemy w leżeniu na wznak z poduszką pod głową, kkd zgięte w st. kol. i biodr. , kkg wzdłuż tułowia
> ćw. z kinezy terapeutą - kinezy terapeuta kładzie 1 rękę na nadbrzuszu uciskając je w czasie wdechu ( opór ) a 2 rękę na mostku dla sprawdzenia, czy chory nie wykonuje ruchów oddechowych kl. piersiową , które w tym ćw. nie powinny mieć miejsca
> opór przy użyciu woreczka z piaskiem – kładziemy woreczek na nadbrzuszu chorego , woreczek powinien się unosić w czasie wdechu a obniżać w czasie wydechu
> chory sam stwarza opór ręką dla ruchu przepony przy wdechu – kładzie 1 rękę na nadbrzuszu i wywiera nacisk na uwypuklające się w czasie wdechu nadbrzusze a 2 rękę na mostku dla sprawdzenia czy nie wlączają się ruchy kl. piersiowej ( po opanowaniu tego ćw. chory może stwarzać opór obiema rękoma )

- ważne są także ćw. mięśni brzucha , które spełniają ważną rolę w czasie wydechu.

ZAPALENIE PŁUC

Polega na powstaniu w miąższu płucnym zapalnego nacieku obejmującego niewielkie lub rozległe obszary płuca.
Wyróżniamy zapalenie płuc ze względu na etiologię :
- bakteryjne
- wirusowe
- wywołane przez inne drobnoustroje
- alergiczne
- chemiczne
- i inne
Objawy:
- kaszel,
- gorączka,
- ból w klatce piersiowej,
- nagle pojawiające się dreszcze,
- ciemna, gęsta lub krwista (rdzawa) plwocina;
- szmer oskrzelowy,
- stłumienie opukiwania,
- sinica,
- duszność,
Czynnikami ryzyka zapalenia płuc są:
- podeszły wiek
- niedojrzały system odpornościowy (u dzieci)
- choroby układu odpornościowego (wrodzone i nabyte)
- leczenie immunosupresyjne (przeszczepy)
- palenie papierosów
- niehigieniczny styl życia (brak snu, przemęczenie)
- niezdrowe odżywianie się, nadużywanie alkoholu
- choroby przewlekłe (cukrzyca, miażdżyca, niewydolność serca)
Powikłania:
- ropniak opłucnej,
- ropień płuca,
- ropne zapalenie osierdzia,
- zapalenie opłucnej,
- wysięk opłucnowy,
- martwica tkanki płucnej,
- zespół ostrej niewydolności oddechowej.
Rozpoznanie:
- wywiad z chorym
- zmiany opukowe i osłuchowe
- RTG
- badanie krwi i plwociny
Leczenie :
- podawanie antybiotyków o szerokim spektrum działania
- podawanie leków rozrzedzających wydzielinę w oskrzelach
- leki wyksztuśne
- w cięższych przypadkach podaje się leki nasercowe
- leczenie tlenem
- leki p/bólowe i p/gorączkowe
Leczenie niefarmakologiczne :
- oklepywanie klatki piersiowej celem ułatwienia odksztuszania
- nauka efektywnego kaszlu
- w okresach zdrowienia chory powinien wykonywać ćw. oddechowe poprawiające wentylację płuc.



ROPIEŃ PŁUC

Ropień płuc jest to rozpad czyli martwica tkanki płucnej na ograniczonej przestrzeni, tzw. jama otoczona ścianą tkanki łącznej, spowodowana drobnoustrojami ( głównie gronkowcami ) wywołującymi zmiany ropne.
Jest on powikłaniem :
- zapalenia płuc , zwłaszcza pochodzenia gronkowcowego
- lub zawału płuca
- lub uogólnionej posocznicy
Objawami towarzyszącymi ropniu płuc są:
- kaszel
- odksztuszanie dużych ilości żółto-zielonej plwociny, niekiedy z domieszką krwi
- nawracająca wysoka gorączka
- dreszcze
- odgłos bębenkowy w badaniu opukowym
- szmer oskrzelowy
- leukocytoza
- wzrost OB
Wykonujemy nast. badania :
- radiologiczne płuc
- badania krwi ( OB jest podwyższone, duża leukocytoza )
- posiew plwociny ( plwocina jest o b. nieprzyjemnym zapachu )
- bronchoskopia
Leczenie :
- w ostrym okresie podaje się antybiotyki ogólnie i miejscowo pod postacią wlewów dooskrzelowych
- środki wyksztuśne
- oraz rozrzedzające wydzielinę
- w okresie przewlekłym wskazane jest leczenie chirurgiczne ( resekcja ropnia )
Leczenie niefarmakologiczne :
- w okresie ostrym i przewlekłym konieczne jest stosowanie pozycji drenażowych dobranych w zależności od umiejscowienia ropnia płuca
- oklepywanie klatki piersiowej chorego będącego w pozycji drenażowej
- nauka efektywnego kaszlu

GRUŹLICA PŁUC

Gruźlica płuc jest chorobą zakaźną, przewlekłą. Szeroko rozpowszechniona.
Zmiany chorobowe mogą być umiejscowione w wielu narządach lub ograniczać się do jednego najczęściej do układu oddechowego.
Gruźlicę wywołuje prątek gruźlicy wykryty w 1882 roku przez Roberta Kocha.
Można się zarazić w dużych skupiskach ludzi przez kontakt człowieka z człowiekiem lub poprzez brak higieny.
Zakażenie gruźlicą nie jest jednak równoznaczne z zachorowaniem na nią.
Zmiany gruźlicze mogą obejmować :
- tkankę płucną ( pod postacią guzów gruźliczych lub marskości gruźliczej )
- opłucną ( wysiękowe zapalenie opłucnej )
- oskrzela ( zapalenie , rozstrzenie )
Opisane zmiany powoduje w zależności od ich rozległości i przebiegu różnorodne zaburzenia czynności układu oddechowego, aż do niewydolności oddechowej i krążenia.
Objawy kliniczne :
- mogą być żadne lub widoczne
- stany podgorączkowe lub wysoka gorączka szczególnie popołudniu
- pocenie się szczególnie w nocy
- trudny do rozpoznania kaszel najczęściej suchy który może zakończyć się krwotokiem
Choroba może przyjmować nast. postaci:
- grypową – daje bóle stawów
- anemiczną którą nie można wyleczyć tylko żelazem
- sercową
- reumatyczną
- krtaniową – powstaje uczucie drapania w krtani
- może dać objawy posocznicy
- często daje objawy zap. wysiękowego opłucnej
Badania:
- RTG
- próba tuberkulinowa i wychodowanie prątków gruźlicy z plwociny lub wydzieliny oskrzelowej pobranej w czasie bronchoskopii.
Leczenie :
- leczenie przeciwprątkowe
- leczenie wypoczynkowe, klimatyczne
- leczenie operacyjne
- kinezyterapia oddechowa
Kinezyterapia oddechowa ma działanie :
- zapobiegające powikłaniom procesu gruźliczego
- oraz działanie korekcyjne w powikłaniach po gruźlicy.
Kinezyterapię oddechową stosuje się :
- celem zapobiegania zrostom
- w celu odksztuszenia wydzieliny
- w celu korekcyjnym przy zniekształceniach klatki piersiowej
- przed i po zabiegach torakochirurgicznych
Przeciwskazaniem do prowadzenia ćw. jest ostry stan gruźliczy oraz przypadki rozległych zmian, których charakter wymaga wypoczynku.

NIEDODMA PŁUC

Charakteryzuje się brakiem powietrza w pęcherzykach płucnych.
Nie jest chorobą samą w sobie tylko objawem innych chorób.
Występuje najczęściej :
- u ludzi starszych
- po zabiegach operacyjnych, gdzie doszło do unieruchomienia przepony
- u ludzi otyłych
Niedodma ostra występuje gdy nastąpi nagłe zatkanie.
Objawy niedodmy ostrej:
- gwałtowna duszność
- sinica
- bezskuteczny kaszel
- utrata przytomności
Kinezyterapia:
- ćw. oddechowe z zatrzymaniem powietrza na szczycie wdechu
- uczenie prawidłowego stosunku wdechu do wydechu
- leczenie zakażeń


RAK PŁUCA

Pojawia się najczęściej u mężczyzn palących papierosy.
Jest wywoływany przez czynnik
- alergiczny – np. substancje radioaktywne ( azbest, nikiel, chrom, arsen )
- genetyczny – w organizmie istnieje enzym hydroksylaza akrylowęglowodanowa, której aktywność może być podwyższona
- zmniejszona odporność immunologiczna – np. ciężka choroba bakteryjna, awitaminoza
- palenie papierosów
Objawy:
1. ogólne ( jak przy wszystkich nowotworach )
- poczucie choroby
- osłabienie i niechęć do pracy
- stany podgorączkowe 37,2 ; 37,5
- obniżenie ciężaru ciała mimo dobrego odżywiania
- pojawianie się wydzielin z otworów ciała
- bóle kotne
2. Specyficzne
- suchy kaszel, stały, w późniejszym okresie z wydzielaniem krwi
- duszność wdechowa
- powiększenie węzłów chłonnych, często śródpiersiowych
- może się pojawić chrypka
- ból w kl. piersiowej
Badania:
- wywiad czy pacjent pali papierosy
- RTG klatki piersiowej – zaciemnienie płuca
- bronchografia
- bronchoskopia z pobraniem wymazu
- badanie przedmiotowe
- badanie plwociny
Leczenie:
- chirurgiczne
- chemioterapia
- farmakologiczne ( środki p/bólowe,
- kinezyterapia oddechowa – oddychanie przeponą, efektywny kaszel, ćw. ogólnousprawniające

ZWŁÓKNIENIE TORBIELOWATE PŁUC ( MUCOWISCYDOZA )

Jest to genetycznie uwarunkowana, wrodzona, choroba metaboliczna.
Jest ona dziedziczna.
Charakteryzuje się uogólnionym zaburzeniem czynności gruczołów wydzielniczych wydzielania wewnętrznego.
Występuje obturacyjna niewydolność, cały czas wydziela się lepki , gęsty śluz w drzewie oskrzelowym .
Gromadzą się bakterie prowadzące do częstych chorób zapalnych.
Mukowiscydoza objawia się tym, że organizm chorego produkuje nadmiernie lepki śluz, który powoduje zaburzenia we wszystkich narządach posiadających gruczoły śluzowe (m.in. płucach, układzie pokarmowym).
Mukowiscydoza jest chorobą ogólnoustrojową, objawiającą się przede wszystkim przewlekłą chorobą oskrzelowo-płucną oraz niewydolnością enzymatyczną trzustki z następowymi zaburzeniami trawienia i wchłaniania. Gruczoły potowe wydalają pot o podwyższonym stężeniu chloru i sodu (tzw. "słony pot").
Objawy mukowiscydozy nie są charakterystyczne i dlatego zdarza się, że u dziecka może zostać mylnie rozpoznana inna choroba (np. celiakia, astma wczesno dziecięca, przewlekłe zapalenie oskrzeli).
Jednym z najbardziej typowych jest długo utrzymujący się kaszel, szczególnie męczący rano, ze względu na zalegający w oskrzelach śluz.
Tempo postępowania zmian wywołanych chorobą, a także ich nasilenie bywa bardzo różne i w dużym stopniu zależy od trafności i systematyczności stosowanego leczenia.
Objawy ze strony układu oddechowego : u 90 % chorych
- przewlekły i napadowy kaszel,
- nawracające i przewlekłe zapalenia płuc,
- zapalenie oskrzelików,
- obturacyjne zapalenia oskrzeli,
- krwioplucie,
- przewlekłe zakażenie
- zmiany w płucach widoczne w rtg: nawracająca niedodma, rozdęcie i rozstrzenie oskrzeli,
- polipy nosa,
- przewlekłe zapalenie zatok przynosowych.
Objawy ze strony przewodu pokarmowego: u 75 % chory
- występują obfite, nieuformowane, cuchnące, tłuszczowe stolce od wczesnego dzieciństwa;
- powiększenie objętości brzucha, niekiedy wypadanie odbytnicy;
- niedrożność smółkowa jelit w okresie noworodkowym, spowodowana czopem gęstej smółki zatykającym jelito grube
- może wystąpić (4-5% przypadków) wtórna marskość żółciowa wątroby z powodu niedrożności kanalików żółciowych;
- kamica żółciowa;
- zaczopowanie przewodów ślinianek gęstą wydzieliną śluzową;
- skręt jelita w okresie płodowym;
- gęsty i lepki śluz blokuje przewody trzustkowe, przyjmowane pokarmy nie są odpowiednio trawione , doprowadzając do objawów zespołu złego wchłaniania;
- nawracające zapalenia trzustki.
Inne objawy :
- Mukowiscydoza może powodować niepłodność ze względu na wzrost gęstości śluzu szyjkowego,
( u kobiet trudności z zapłodnieniem u mężczyzn zatkanie nasieniowodów )
- W wyniku zmian płucnych i zwiększonego oporu krążenia płucnego może dojść do powstania serca płucnego
oraz:
- palce pałeczkowate,
- nawracający obrzęk ślinianek przyusznych.
Rozpoznanie
- na podstawie zwiększonej ilości potu i zawartej w nim soli. ( pot jest słony )
- na RTG niedodma
- oznaczanie tzw. markerów choroby we krwi. (Metoda stosowana w badaniach przesiewowych u noworodków )
Leczenie
- podawanie środków rozluźniających wydzielinę
- nawilżanie powietrza
- podawanie do drzewa oskrzelowego aerosoli z antybiotykami w celu zwalczania drobnoustrojów w śluzie w postaci inhalacji
- oklepywanie klatki piersiowej
- nauka efektywnego kaszlu
- kaszel w pozycjach drenażowych
- gimnastyka oddechowa
- w stanach ciężkich namioty tlenowe z rozproszoną mgłą i zwiększoną zawartością O2
- leki mukolityczne rozrzedzające plwocinę
- leczenie objawów ze strony układu pokarmowego:
dieta wysokokaloryczna,
suplementacja witaminowa.
W przypadku chorych z ciężką chorobą płuc i nieodwracalną niewydolnością oddechową lub oddechowo-krążeniową jedyną szansą leczenia jest przeszczep płuc lub nawet serca i płuc.