Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Pył węglowy – ziarna węgla kamiennego przechodzące przez sito o wymiarach oczek równych 1×1 mm. Powstaje podczas robót górniczych oraz w trakcie przeróbki i transportu węgla kamiennego.

Pył kopalniany to pył powstały podczas robót górniczych, transportu oraz w trakcie przeróbki węgla, wraz z dodatkiem substancji zabezpieczających przed wybuchem. Pył kopalniany zabezpieczony to pył kopalniany zawierający:

1. co najmniej 70% części niepalnych stałych w polach niemetanowych

2. co najmniej 80% części niepalnych stałych w polach metanowych

wodę przemijającą uniemożliwiającą przenoszenie wybuchu pyłu węglowego i całkowicie pozbawiającą ten pył kopalniany lotności

Pył węglowy bezpieczny to pył węglowy pochodzący z pokładu węgla niezagrożonego wybuchem pyłu węglowego.

Pył węglowy niebezpieczny to pył węglowy pochodzący z pokładu węgla zagrożonego wybuchem pyłu węglowego

Przestrzeniami możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego są:

1) miejsca wykonywania robót strzałowych w wyrobiskach zagrożonych wybuchem pyłu węglowego;

2) miejsca urabiania węgla;

3) miejsca nagromadzenia metanu w ilości co najmniej 1,5 %;

4) miejsca nagromadzenia niebezpiecznego pyłu węglowego w ilości co najmniej 500 g/m³ wyrobiska
w pyle kopalnianym niezabezpieczonym w sposób naturalny na długości większej niż , w wyrobisku, w którym są eksploatowane maszyny lub urządzenia elektryczne;

5) pola pożarowe;

6) zbiorniki węgla;

7) składy materiałów wybuchowych;

8) strefy szczególnego zagrożenia tąpaniami;

9) wyrobiska o nachyleniu większym niż 10° z transportem linowym, kołowym lub kolejkami, w których są zainstalowane kable lub przewody elektryczne, z wyjątkiem szybów lub szybików;

10) ściany podczas zbrojenia i likwidacji.

Do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się pokłady lub ich części, łącznie
z wyrobiskami drążonymi w tych pokładach lub częściach, w których znajduje się pył kopalniany zabezpieczony w sposób naturalny.

Do klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się pokłady lub ich części, łącznie z wyrobiskami drążonymi w tych pokładach lub częściach, w których nie występują okoliczności określone w ust. 4.

                                                              
W zakładzie górniczym wydobywającym węgiel kamienny, a także w zakładzie górniczym wydobywającym węgiel brunatny posiadającym wyrobiska podziemne powinna być zorganizowana służba dla zwalczania zagrożenia wybuchem pyłu węglowego.
                                                              
1. W zakładach górniczych:
      1) rzeczoznawcy przeprowadzają badania zabezpieczenia pyłu kopalnianego w celu zaliczenia
          pokładów lub wyrobisk do klas zagrożenia wybuchem pyłu węglowego,
      2) stosuje się środki zapobiegające powstawaniu pyłu węglowego, a gromadzący się pył
          węglowy neutralizuje i systematycznie usuwa po uprzednim pozbawieniu go lotności.

2. Stan i skuteczność stosowanych środków ochrony przed niebezpieczeństwem wybuchu pyłu
    węglowego systematycznie kontroluje się.
                                                              
3. W drążonym wyrobisku korytarzowym, w którym występuje niebezpieczny pył węglowy, przodek
    oraz wyrobiska w strefie przyprzodkowej zmywa się lub zrasza wodą.

4. W wyrobiskach zaliczonych, na podstawie odrębnych przepisów, do klasy A lub B zagrożenia
    wybuchem pyłu węglowego utrzymuje się strefy zabezpieczające przed przeniesieniem się
    wybuchu.

5. W strefach zabezpieczających zmywa się wodą lub opyla pyłem kamiennym wyrobiska na całym
    ich obwodzie, łącznie z obudową, na długości co najmniej 200 m od miejsc możliwego
    zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego określonych odrębnymi przepisami.

6. Pył kopalniany usuwa się z maszyn i urządzeń znajdujących się w wyrobisku w strefie
    zabezpieczającej.

7. W polach metanowych oprócz stref zabezpieczających, o których mowa w ust. 2, dodatkowo
    utrzymuje się strefy zabezpieczające :
      1) na całej długości wyrobiska przewietrzanego za pomocą lutniociągu,
      2) w wyrobiskach zaliczonych do pomieszczeń ze stopniem "c" niebezpieczeństwa wybuchu
          metanu na odcinkach z zainstalowanymi kablami lub przewodami elektroenergetycznymi.

8. W wyrobisku korytarzowym, we wszystkich kierunkach od miejsc zabudowy rozdzielni, stacji
    transformatorowych, prostowników i stycznikowni utrzymuje się strefy zabezpieczające na
    długości co najmniej 25 m, a od miejsc połączeń kabli wykonanych za pomocą muf skorupowych
    metalowych w sieciach o napięciu powyżej 230 V prądu przemiennego - na długości co najmniej
    5 m we wszystkich kierunkach od tych połączeń.

9.Służby dla zwalczania zagrożenia wybuchem pyłu węglowego kontrolują stan zapór
    przeciwwybuchowych nie rzadziej niż co 30 dni.

10. Pomocnicze zapory przeciwwybuchowe buduje się wewnątrz rejonów wentylacyjnych, w
    odległości od 60 m do 200 m od miejsc możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego

11.

W miejscu zabudowania zapory przeciwwybuchowej wyrobisko powinno być :
       1) opylone do zawartości co najmniej 70 % części niepalnych stałych w polach niemetanowych
           lub co najmniej 80 % w polach metanowych - w przypadku stosowania zapory pyłowej, lub
        2) zmyte wodą, z zastosowaniem warunku określonego w § 314 ust. 2, a przy braku możliwości
            utrzymania tych warunków - opylone pyłem kamiennym do zawartości części niepalnych
            stałych, o których mowa w pkt 1, w przypadku stosowania zapory wodnej.
                                                               § 322
Ilość wody lub pyłu kamiennego na zaporze przeciwwybuchowej w przeliczeniu na 1 m2 przekroju wyrobiska w świetle obudowy powinna wynosić co najmniej :
       1) 200 dm³ wody lub 200 kg pyłu kamiennego w polach niemetanowych,
       2) 400 dm³ wody lub 400 kg pyłu kamiennego w polach metanowych oraz w polach
           niemetanowych dla zabezpieczenia pól pożarowych.