Teorie i metody pracy socjalnej

• Zaliczenie - forma testu

• Bloki tematyczne

  • Podstawowy paradygmat, teorie z różnych dziedzin wiedzy mające zastosowanie w pracy socjalnej

  • Miejsce teorii pracy socjalnej w nauce

  • Podejście eklektyczne do pracy socjalnej

  • O pracy socjalnej, jako zawodzie i profesji

  • Dylematy w pracy socjalnej

  • Wprowadzanie zmian w pracy socjalnej

    • Metoda indywidualnego przypadku i pracy z grupą

    • Kontrakt socjalny

      • Interwencja kryzysowa

      • Aspekty pracy z klientem

      • Omówienie postawy niewiedzy

      • Jak rozpoczynać wywiad

      • Wzmacnianie klienta

      • Wywiad z klientem niedobrowolnym (klienci dobrowolni, klienci niedobrowolni)

      • Kryzys

      • Analiza rysunków osób chorych psychicznie i dzieci

      • Terapia krótkoterminowa (Enghreita)

Literatur: Hanna Palska „ Bieda i dostatek”, Wyd. IFIS PAN, W-wa 2002

• Powszechnie uznane – uznane przez gremium naukowe

• Przez pewien czas – czas dokąd uczeni/teoretycy w ramach tego paradygmatu są w stanie uzyskać odpowiedzi na stawiane przez nich pytania/łamigłówki

• Paradygmat wskazuje zbiór pewnych rozwiązań

• Zawiera podstawowe koncepcje dotyczące istoty rzeczy, przedmiotu badań (teorie, definicje, metody, techniki – wszystko co nas przybliża do odpowiedzi na pytanie – dlaczego?)

• Paradygmat musi być logicznie i pojęciowo spójny

• Musi zawierać tylko te pojęcia i teorie, które w danej nauce są niezbędne

• Daje szansę tworzenia teorii szczegółowych, zgodnych z danymi faktami

• Paradygmat, to nie dogmat ( nie jest dany raz na zawsze, krystalizuje się w toku rzetelnych, długoletnich badań, przyjęty na zasadzie konsensusu wielu uczonych)

• Paradygmat ulega stałym częściowym zmianom, albo też rewolucji naukowej

• Kryzys paradygmatu jest aspektem pozytywnym i negatywnym (możemy się dowiedzieć jak nie jest)

Reakcje na kryzys:

• Nihilizm

• Dogmatyzm

• Programowy eklektyzm ( wybieramy tylko to, co pasuje nam na potwierdzenie hipotez)

• Twórcza rekonstrukcja (wybieranie wielu teorii, spójnych logicznie, z wielu tworzymy jedną całość)

Skład paradygmatu w pracy socjalnej:

Konieczna jest spójność między działaniami pomocowymi, a wiedzą o człowieku, społeczeństwie i środowisku. Paradygmat pracy socjalnej, to uznany kanon co do celów pracy, pryncypiów praktyki. Paradygmat wskazuje sens działań ( my musimy mieć odpowiedź na pytanie o sens), nie jest tylko zbiorem wiedzy, ale jest także kanonem wartości. Przede wszystkim zaś porządkuje zmienną rzeczywistość. Zawiera prawy możliwe i prawdy konieczne (niejako na zapas praca socjalna poszukuje rozwiązań problemów). Paradygmat w pracy socjalnej powstaje jako wynik doświadczeń gromadzonych w praktyce. Jest jasno oddzielany od wiedzy potocznej.

Rys historyczny:

• Paradygmat pozytywistyczno – logiczny z lat 20.

Jedynym źródłem wiedzy o świecie jest doświadczenie; liczą się tylko możliwe do poznania realne fakty; metoda badawczą jest sformalizowana obserwacja; brak podmiotowości człowieka

• Paradygmat podejścia teleologicznego (celowościowego)

To co jednostka robi w danej sytuacji, może być wyjaśniane jako podejmowanie wyboru z wielu możliwości; wybór jest wynikiem kalkulacji co można osiągnąć, bierze się pod uwagę coś co nie jest empiryczne; przyjmowano, że można przewidzieć zachowania jednostek, gdy znamy aktualny stan ich umysłu; jednostki mogą mieć ten sam cel, ale różne działania i możliwości

• Paradygmat heurystyczny

W rozwiązaniu problemu celem nie jest pewność, że da się coś osiągnąć, jakością jest osiąganie pozytywnej zmiany; wiedza jest rekonstruowana na bazie doświadczenia i interpretacji (brane są pod uwagę subiektywne odczucia), nadawanie znaczenia rzeczywistości, zdarzeniom (współczynnik humanistyczny Znanieckiego); zniekształcenia w tym paradygmacie są nieuniknione (rzeczywistość jest zawsze czyjaś)

• Podejście eklektyczne – zakłada kompozycję teorii i praktyki z różnych dziedzin wiedzy, elementów najbardziej przydatnych do aktualnych potrzeb pracy i ; elementy praktyki i teorii są wyselekcjonowane i spójne; wyznacznikiem w tym podejściu jest efektywność; podejście eklektyczne jest konieczne, gdyż sytuacja ludzi i ich problemy są złożone i różnorodne; eklektyzm ma granice, określone przez pewne wymogi: zawsze w tle musi być godność, szacunek dla każdej jednostki; eklektyzm domaga się odpowiedzialności za siebie i innych; głównym źródłem metod postępowania jest kodeks etyczny; eklektyzm musi być spójny dla całej profesji; wybrane elementy (teorie, koncepcje) powinny być sprawdzalne empirycznie; skupianie się na eliminowaniu dysfunkcji i zastępowanie ich nowymi elementami; Powinniśmy posiadać wiedze, potrafić ją selekcjonować, stosować w praktyce; nie powinniśmy przywiązywać się do jednej teorii; ostrzeżenie przed stosowaniem jednej teorii w praktyce. Pracownicy socjalni – konieczność wybijania i siebie, i innych z rutyny.

Wykład 2: Sprawiedliwość społeczna

• Trwałość czy zmienność pojęcia

  • Pojęcie w ramach danego paradygmatu można określić jako względnie stałe - poddane zmianom historycznym

  • Dotyczy regulacji stosunków międzyludzkich i wyznacza działanie instytucji wobec konfliktów, sprzeczności, nierówności

  • Na skutek złożoności społeczeństwa trudno uzgodnić jedną obowiązującą sprawiedliwość (problemem są wszechobecne dwie perspektywy – dążenia do interesów vs wartości)

• Sprawiedliwość konstrukt idealny

  • Jest wartością do której się dąży

  • Jest podstawą oceny sposobów i celów działania

  • Jest podstawą zorganizowanego społeczeństwa

• Znaczenie sprawiedliwości ukazują pytania

  • O sprawiedliwość:

    • dystrybutywną/rozdzielczą - Jak dzielić dobra?(które są przedmiotem walki, konkurencji)

    • Wymienną – Jak ma przebiegać równoważna wymiana?

    • Proceduralną – Jak wybierać i realizować zasady sprawiedliwości?

Sprawiedliwość rozdzielcza/dystrybutywna:

• Dotyczy podziału dóbr, których ludzie sami nie mogą sobie zapewnić adekwatnie do potrzeb.

• Dotyczy dóbr materialnych i pozamaterialnych (pożądanych jak np. władza, uprawnienia, edukacja i unikanych jak np. obowiązki, obciążenia)

Sprawiedliwość rozdzielcza (dystrybutywna)

• Sprawiedliwy oznacza tu proporcjonalny lub równy

• Równość zakłada każdemu to samo i tyle samo

• Proporcjonalność zakłada wybór kryterium spośród wielu i ocena proporcji

• Możemy wybierać wiele kryteriów uzupełniających się jeśli nie są one sprzeczne

Kryteria sprawiedliwości dystrybutywnej: zasługi, potrzeby, prawa, wysiłek, zdolności, pozycja, własność, poziom ryzyka, dochody

Podział równy

• Zakłada brak różnic miedzy ludźmi

• Jest sensowny tylko w przypadku podstawowych praw i wolności człowieka, które przysługują każdemu

• Może dotyczyć równości szans (możliwość kształcenia)

• Nie będzie sprawiedliwy w przypadku dóbr materialnych

• W polityce społecznej – to prawo do minimum

Sprawiedliwość wymienna (redystrybucyjna, komutatywna)

• Podstawą jest zasada wzajemności

• Ważna jest równoważna wymiana, np.:

  • Godziwa płaca za pracę

  • Kara współmierna do winy

  • Zadośćuczynienie adekwatne do straty

Zasada sprawiedliwości dystrybutywnej G. Homansa

„ Człowiek w stosunku wymiany z innymi, będzie oczekiwał, że nagrody każdego z nich będą proporcjonalne do jego kosztów – im większe nagrody, tym większe koszty – oraz, że nagrody albo zyski każdego człowieka będą proporcjonalne do jego inwestycji – im większe inwestycje, tym większe zyski.”

Sprawiedliwość proceduralna (formalna) odpowiada na pytania

• Jak wybierać i realizować zasady sprawiedliwości?

• Jak konsekwentnie bez wyjątków stosować raz przyjęte zasady?

Zasady sprawiedliwości społecznej w praktyce

1. Takie uregulowanie nierówności, aby największe korzyści mogli uzyskiwać ci, którzy znajdują się w sytuacji najmniej korzystnej; Problem: Jak jednoznacznie oceniać co jest najmniej korzystne spośród wielu problemów?

2. Danie możliwości osiągnięcia tych pozycji społecznych, które dają jednostce najwięcej korzyści w jej sytuacji; Problem: Bazowanie na wiedzy, racjonalności wyboru jednostki, która przecież może nie wiedzieć co dla niej będzie najlepsze.

3. Stworzenie jednostce możliwości realizacji jej własnego planu życiowego; Problem: Wiara w samo decydowanie.

4. Podnoszenie poziomu minimum gwarantowanego wszystkim, jako narzędzie zmniejszania nierówności; Tu najważniejszy jest:

   1. Los najsłabszych, w najgorszej sytuacji

   2. Zakaz dyskryminacji

   3. Brak zgody na duże dystanse społeczne

   4. Nie wyrównywanie sytuacji jednostek pod każdy względem (zostawienie nierówności naturalnych, pożądanych)

Formuła wiodąca:

Każdemu należy się bezwarunkowo co najmniej tyle, ile wynosi minimalny poziom zaspokojenia podstawowych potrzeb. Mowa o potrzebach różnych, jednak uzasadnionych kulturowo.

T: Wiedza potoczna a wiedza naukowa

Cechy wiedzy potocznej:

• Potoczną wiedzę nabywamy samoistnie

• Wiąże się ona z ograniczonym zasięgiem ludzkiej obserwacji

• Człowiek kieruje się nie tylko rozumem, ale emocjami w związku z tym, rzadko jest neutralna

• Związana jest z wartościowaniem; mówi co dobre, a co złe

• Operuje podziałami dychotomicznymi – dobry/zły

• Tendencja do uogólniania „ cała dzisiejsza młodzież”

• Przesiąknięta jest stereotypami, upraszcza, jest sztywna i odporna na zmiany

Wiedza potoczna ukryta w przysłowiach:

• „ Jeżeli wejdziesz między wrony, musisz krakać tak jak one.”

• „ Kruk krukowi oka nie wykole”

Cechy wiedzy naukowej:

• Niezadowalanie się samym opisem, a wyjaśnianie poprzez odwoływanie się do istniejących teorii

• Uczonych obowiązuje przestrzeganie trzech podstawowych reguł:

  • Wyraźne określenie problematyki badawczej w kontekście dotychczasowej wiedzy i istniejących teorii

  • Staranne zbieranie danych, umożliwiające kontrolę ich rzetelności

  • Odróżnianie twierdzeń opartych na faktach, od tych, które są domysłami

• Wyróżnikiem nauki jest neutralność

Kto to jest profesjonalista pracy socjalnej?

• Doskonale zna metody

• Potrafi je stosować

• Przewiduje skutki swoich działań

• Zna także teorie będące podstawą wielu metod

• Zna praktyczne działania, które w wyniku powtarzalności i efektywności dały podstawę do tworzenia teorii

Teoria – dąży do uchwycenia obiektywnych prawidłowości badanych zjawisk, musi mieć niezawodne, zasadne podstawy, na których można oprzeć logiczne wnioski.

Metoda – system założeń i reguł pozwalających na takie uporządkowanie działalności, aby można było osiągnąć cel do jakiego się świadomie zmierza.

Cechy metody:

• Celowa, adekwatna, jasna, jednoznaczna, zrozumiała, skuteczna, niezawodna, ekonomiczna

Cechy teorii:

1. Prawomocna – dedukcyjnie powiązana z tym, co ma wyjaśniać

2. Sprawdzalna empirycznie

3. Potwierdzona jako prawdziwa

4. Kompletna pragmatycznie – czyli w danym kontekście dostarczająca odpowiedzi ostatecznej, która nie może być dalej przedmiotem dlaczego

5. Spójna semantycznie – stosująca jednolitą, oszczędną aparaturę pojęciową

6. Zunifikowana z innymi wyjaśnieniami w ramach szerszego systemu teoretycznego

Ogólna definicja teorii – zespół założeń ontologicznych, epistemologicznych, metodologicznych, abstrakcyjnych pojęć oraz ogólnych twierdzeń o rzeczywistości społecznej, mający dostarczyć wyjaśnienia dostępnej wiedzy opisowej, oraz ukierunkować dalsze badania.

Inna definicja – uproszczona – teoria, to wszelki zespół pojęć i ogólnych twierdzeń o rzeczywistości społecznej mający uporządkować dostępną wiedzę na jej temat oraz dostarczyć wytycznych do dalszych badań. To zespół idei pozwalających badaczom wyjaśnić, dlaczego muszą zajść określone zdarzenia. Składa się z:

• Twierdzeń (udowodnione wzajemne stosunki pomiędzy pojęciami)

• Pojęć (systemy definicji abstrakcyjnych i operacyjnych)

• Definicji (systemy terminów, denotujące cechy świata)

Teoria pracy socjalnej

1. Środowisko powstania: instytucje dobroczynne, powołane do opieki nad osobami niezaradnymi życiowo, zagrożonymi wykolejeniem, z zaburzeniami zachowania i rozwoju.

METODY DZIAŁANIA

Podstawa teoretyczna pracy socjalnej

Trzy metody oparte na:

1. MIP – psychologia, socjologia

2. MPG – psychologia społeczna, psychoterapia grupowa, socjologia

3. MPŚ – socjologia

Dodatkowe związki z innymi dziedzinami wiedzy.

Przykładowe teorie stosowane w pracy socjalnej:

• Wymiany społecznej

• Konfliktu

• Osobowości

• Socjalizacji

• Ról społecznych

• Wykluczenia, alienacji

• Inne (…)

Czym jest teoria pracy socjalnej?

• To interdyscyplinarna dziedzina wiedzy, wykorzystuje dorobek teoretyczny, metodologiczny i diagnostyczny innych nauk

• TPS zawiera definicje oryginalne i zapożyczone z innych dyscyplin naukowych

• Zawiera twierdzenia o różnym stopniu ogólności

• Zawiera zdania opisowe, sądy o charakterze aksjologicznym (wartości, wzorce, normy)

• Zawiera wskazania praktyczne – ustalenia metodyczne

Teoria pracy socjalnej ma solidne podstawy

• Jest naukowo obudowaną refleksją nad niezbędnymi obszarami w profesjonalnej pracy socjalnej

• Nad wiedzą

• Nad umiejętnościami

• Nad motywacjami

TPS ma poważne wyzwania:

• Wydobywania i pomnażania sił ludzkich

• Usprawniania i organizowania działań skupionych na pozytywnej zmianie

• Zapobieganie i niwelowanie marginalizacji jednostek i grup

• Przywracanie jednostek do społecznego funkcjonowania, także dla dobra społecznego

METODA INDYWIDUALNEGO PRZYPADKU
1877r. USA – Towarzystwo Organizacji Charytatywnych

• Przykład zaczątków pracy z przypadkiem

• Wprowadzono praktykę wizyt domowych u osób potrzebujących – zmiana relacji.

• W relacjach bezpośrednich wspierano ich radą, pobudzano samodzielność, wpajano nawyki oszczędności, gospodarności, a także udzielano pomocy finansowej

• Wizyty realizowali wolontariusze – nazywani wizytatorami, później szkoleni praktykanci.

MIP – J. Regensburg

Metoda, w której jednostka przy pomocy pracownika socjalnego porównuje swoje możliwości działania z wielkością problemu i stara się stawić mu czoła choćby w części. Pracownik socjalny pomaga klientowi SAMODZIELNIE odnaleźć, nazwać, określić problem i poszukać RÓŻNYCH sposobów rozwiązania go.

MIP – S. BOWERS

Metoda indywidualnego przypadku jest sztuką, w której wiedza życiowa i nauka o człowieku oraz środowisku, a także umiejętności obcowania z ludźmi są użyte w celu zmobilizowania sił w jednostce i odpowiedniej pomocy w społeczeństwie dla ulepszania wzajemnego przystosowania się jednostki i jej środowiska.

MIP – G. HAMILTON

Praca z przypadkiem polega na doradztwie i świadczeniach praktycznych po to, aby pobudzić i zachować psychiczną energię klienta, aby skłonić go do czynnego udziału w rozwiązywaniu problemów. Taka koncepcja pracy z jednostką włącza w pracę jej otoczenie.

Podstawowe założenie MIP:

• Ludzie są jednostkami niepowtarzalnymi, nie dają się sprowadzić do schematycznych sposobów działań

• Ważne są indywidualne potrzeby ludzi

• W pomocy nie można segregować przypadków

1. Model psychospołeczny MIP

   1. Twórcą tego modelu (podejścia) był G. Hamilton, lata ’20 XX w., promowanie rozwiązań niekonwencjonalnych

   2. W tym podejściu kładziono nacisk na naprawę wadliwej osobowości jednostki

   3. Potrzebny jest opiekun wrażliwy zaangażowanego w rozwiązywanie wielu problemów podopiecznego

   4. Głównym zadaniem jest obudzić, uaktywnić, ukierunkować system działań naprawczych

   5. Mieszają się wątki psychologii i nacisk na rozwój ego z podejściem behawioralnym

   6. Otoczenie społ. jest tu brane pod uwagę, gdyż wpływa na wadliwe funkcjonowanie i na kształtowanie wadliwej osobowości

2. Model funkcjonalny MIP – J. Taft i V. Robinson lata 30.

   1. Był sposobem podejścia do pracy na rzecz jednostki, która łączy indywidualizm z zasadami, które by opisywały funkcjonowanie jednostek przynależnych do pewnych kategorii

   2. Ludzie reagują przecież podobnie na podobne bodźce

   3. Autorki podejścia jako pielęgniarki psychiatryczne zauważyły potrzebę przygotowania pracowników do pracy w szpitalach psychiatrycznych

   4. Sposobem rozwiązywania problemów było powołanie wyspecjalizowanych agencji, podejmujących praktyczną działalność dotyczącą określonej klasy zjawisk (jej funkcje i środki muszą być jasno i wyraźnie określone, a oferta socjalna jednorodzinna)

   5. Pracownik socjalny musi posiadać specjalistyczną wiedzę z danej dziedziny i być przypisany do konkretnego typu agencji, stając się częścią oferty. (małe braki)

Pozostałości modelu funkcjonalnego – koncepcja case management

Case management – zarządzanie, administrowanie przypadkiem, tworzenie sieci różnych instytucji (doradczych, wspierających, terapeutycznych, leczniczych).
Strategia koordynacji usług istniejących możliwości i świadczeń, krótkoterminowa, zadaniowo ukierunkowana pomoc w rozwiązywaniu problemów

• Organizowanie i planowanie procesu pomocy

• Powstała wraz z rozszerzeniem skali potrzeb społeczeństwa, poprzez tempo przemian społecznych

1. Model zorientowany na problem – lata 50 – Helen Perlman

• Jednostka w kontakcie pomocowym sama wskazuje problem, który chce rozwiązywać

• Liczy się jej subiektywne spojrzenie klienta

• Celem procesu pomocy jest angażowanie klienta na rzecz rozwiązywania problemu

• Konieczna jest jej mobilizacja sił, aby mogła utrzymać proces pozytywnej zmiany.

1. Model modyfikacji (socjobehawioralny), lata 60. – Edwin Thomas

• Podstawą jest założenie o możliwości modyfikacji zachowań za pomocą konkretnego bodźca

• Z nurtu behawioryzmu przejęto zasadę uczenia się instrumentalnego

• Praca z jednostką w kierunku pożądanym, to wytwarzanie reakcji na bodźce

• Pod wpływem określonych bodźców możemy wypracować nawyki zachowań

Od lat 70.
Współczesne podejście łączące wiele modeli – eklektyzm zintegrowany

Założenia MIP:

1. Praktyka pracy socjalnej jest celowa – cele określane są przez potrzeby człowieka. Zanim zmienisz cele musisz pracować nad zmianą potrzeb.

2. Konieczna jest profesjonalna relacja – a nie twoja wyobraźnia o sposobach relacji (akceptacja, empatia, obiektywizm)

3. Masz rozumieć klienta, ale i sytuację społeczną, w której on jest. Zrozumiesz jak zaangażujesz się w całościowe podejście w diagnozie w planie pomocy i w realizacji planu. Musisz wyjaśnić rolę swojej pracy i doprowadzić do konsensusu, jeśli oczekiwania klienta co do twojej roli są inne. Musisz znać i stosować zasady komunikacji werbalnej i niewerbalnej, nie po to, aby pomóc tylko sobie w kontakcie, ale aby pomóc klientowi wyrazić siebie. Ty tylko współuczestniczysz w podejmowaniu decyzji. Masz działać ekonomicznie – problemy klienta nie są nigdy zamrożone w jednej fazie – rozwijają się, a to zła wiadomość. Nie masz możliwości działania w ramach znanych form pomocy – staraj się tworzyć nowe formy. Możesz pracować MIP i tworzyć grupy, z którymi pracujesz, to się nie wyklucza. Koniecznie staraj się o wgląd w osobowość jednostki i strukturyzuj cechy osobowości. Rozpoznawaj zagrożenia ale i zasoby, to odwróci twoje skłonności do szukania tylko problemów. Staraj się o relacje face to face. Pośrednio możesz oddziaływać przez otoczenie na klienta.

ETAPY MIP:

1. Postępowanie diagnostyczne – zanim zaczniesz działać skup się na tym nad czym klient chce pracować. Poznaj dokładnie podopiecznego. Nie wartościuj jego zachowania. Fakty społeczne badaj w powiązaniu ze sobą. Ustalaj czynniki wewnętrzne problemów, jak i zewnętrzne. Interpretuj zgromadzony materiał o podopiecznym. Sporządź hipotezy o rodzaju zaburzeń, problemach, ich głębokości, fazie, mechanizmach zaburzeń. Rób notatki o kliencie, zadbaj o ich tajność. Wracaj do własnych uwag do końca pracy (z klientem). Możesz przystąpić do diagnozy właściwej.

   • Diagnoza społeczna – to umiejscowienie badanego przypadku i wiedzy o nim w kontekście społecznym (jej najbliższym otoczeniu), to studiowanie o przypadku w oparciu o metody naukowe, wiedzę i teorię z zakresu nauk społecznych.

Diagnoza to nie tylko wiedzieć, ale i rozumieć; złożona diagnoza obejmuje więc:

• Klasyfikację

• Badanie przyczyn stanu

• Fazę problemu

• Możliwy rozwój problemu

• Badanie co skłoniło klienta do poszukiwania pomocy

• Jak dotąd radził sobie z problemem

• Co przynosiło skutki pozytywne?

• Co pogarszało jego stan?

• Co było systemem wsparcia?

• Jakie siły ma jednostka dziś? Co jest jej kapitałem?

Diagnoza społeczna wg S. Ziemskiego to :

Rozpoznanie stanu rzeczy na podstawie zebranych danych dotyczących objawów i znanych ogólnie prawidłowości, przyporządkowanie go do typu albo gatunku przez wyjaśnienie genetyczne i celowościowe, określenie jego obecnej fazy oraz przewidzianego rozwoju.

Diagnoza wg H. Perlman:

• Dynamiczna – typ trudności, środki jakimi dysponuje klient, co ma wpływ na problem

• Kliniczna – uwzględnia i identyfikuje zaburzenia psychiczne jednostki

• Genetyczna – wszystko co jest bezpośrednią i pośrednią przyczyną – bez lekceważenia tego, co pozornie błahe

Zmiana diagnozy:

• W pracy socjalnej diagnozowanie nie jest właściwie nigdy jednorazowe, na pewno jest wielowątkowe, gdy pojawiają się nowe problemy, czy nie znane dotąd fakty

• Podejmowanie trudu przedefiniowania stanu rzeczy, to wskaźnik kompetencji i elastyczności działań, a nie oznacza pomyłki

• Błędna diagnoza nie oznacza porażki, jeśli dążymy do prawdy

• Diagnoza może mieć charakter nienaznaczający – staraj się nie zmieniając diagnozy zmienić język mówiący o niej (czasem zamiast mówić co jest złe, warto mówić co można poprawić)

Płaszczyzny diagnozy:

• Zauważenie zjawiska na tle powstałych zjawisk i nazwanie go

• Krytyczne rozpatrywanie tego co dostrzegamy i nazywamy w wersji z pomocą i bez pomocy (to pozwoli klientowi zrozumieć, że procesy, w których tkwi są dynamiczne)

1. Opracowanie planu postępowania

   • Co zrobić, kiedy, z kim, po co, dlaczego, za co (jakie środki)?

   • Plan w stosunku do podopiecznego, jego bliskich, środowiska

   • Plan dotyczy zmiany – zachowania, opinii, postaw, ocen, wartości, spostrzegania świata

   • Plan musi być elastyczny, zawsze możliwe zmiany, uzupełnienia

   • Budowany wspólnie z klientem

   • Dawać kilka dróg rozwiązań

2. Prowadzenie przypadku:

   • Etap najdłuższy – to realizowanie planu postępowania

   • Uwzględnia trzy kierunki działań: usuwanie przyczyn zaburzeń, wzmacnianie jednostki, stabilizacja

3. Ocena:

   • Wprawdzie konieczna jest po każdym etapie, ale ta ostateczna służy pokonaniu zmiany klientowi

   • Dokonywana przez pracownika i klienta niezależnie

   • Oceny powinny być konfrontowane

Rezultaty prowadzenia jednostki:

1. Pomyślny:

   1. Całkowicie rozwiązany problem

   2. Wzmocnienie osobowości klienta

   3. Wzbudzenie chęci trwania w pozytywnej zmianie

2. Niepomyślny:

   1. Dotychczasowe zabiegi nie przyniosły rezultatów na skutek: złej diagnozy, złego planu pomocy, zaburzeń w kliencie, innych ….

3. Pośredni:

   1. Główny problem rozwiązany, ale pojawiły się nowe, podopieczny poradził sobie z trudnościami, ale nadal potrzebuje pomocy

Zasady MIP:

1. Komunikacji:
   poprawna interakcja, jasne i precyzyjne pojęcia, właściwa interpretacja wypowiedzi, przewidziana możliwość na różnorodność poglądów, rozumienie wzajemne, dokończone wątki rozmów

2. Indywidualizacji:
   klient musi być traktowany wyjątkowo mimo, że jego sytuacja przypomina całe klony zjawisk

3. Uczestnictwa:
   Klient będzie lepiej oceniał swoją sytuację jeśli aktywnie zaangażuje się w jej rozwiązywanie, doceni własne wysiłki bardziej niż innych, pozwoli to na wzrost samoświadomości i nauczy bycia aktorem swych działań

4. Zaufania i poszanowania prywatności:
   Klient musi mieć pewność, że nic nie zostanie ujawnione osobom trzecim, ma prawo do ochrony siebie, danych osobowych. Nawet jeżeli klient daje pozwolenie na ujawnienie informacji to i tak nie upoważnia nas do łamania kodeksu etycznego i prawa

5. Zasada samoświadomości:
   swojego miejsca i roli. Klient i pracownik mają własne systemy oceny zjawisk i motywacji. Należy oddzielać motywację zawodową od własnych preferencji i uprzedzeń

6. Zasada akceptacji:
   Respektowanie podopiecznego ze wszystkimi jego problemami i trudnościami, wyrozumiałość dla jego nieporadności, odmienności, szacunek dla jego osobistych decyzji i wyborów (uwaga! Nie nadużywać rozumienia zasady, np. jeśli klient zgodnie ze swoim wyborem i decyzją nie chce w ramach pracy z nim doprowadzić do leczenia dziecka, nie możemy w imię tej zasady akceptować jego decyzji)

INTERWENCJA KRYZYSOWA

Reakcja kryzysowa sama w sobie nie jest patologią!

Kryzys – wydarzenie emocjonalnie trudne; wydarzenia, które wymagają interwencji, zmiany funkcjonowania

George Parry – sytuacje wpływające na zaistnienie kryzysu:

1. Obecność ostrego wydarzenia krytycznego

2. Odczuwanie zdarzenia, jako nieoczekiwanego

3. Spostrzeganie sytuacji, jako utraty, zagrożenia

4. Doświadczenie przez osobę negatywnych emocji

5. Poczucie niepewności co do przyszłości

6. Poczucie utraty kontroli

7. Nagłe naruszenie rutynowych sposobów zachowania

8. Konieczność zmiany dotychczasowego sposobu funkcjonowania

KRYZYS

Interwencja kryzysowa powinna trwać 6-8 tygodni !

Wskazania, że kryzys może być chroniczny:

• Jeśli jednostka nie radzi sobie w codziennych sytuacjach, to już kryzys chroniczny

• Gdy jednostkę wszystko przerasta, bezradność

• Brak chęci zmiany

• Skłonności do wycofywania się z życia społecznego

• Brak poczucia odpowiedzialności

Etapy odczuwania kryzysu:

1. Ocena pierwotna sytuacji
   czy dana trudność może przynieść stratę, czy korzyść?

2. Ocena wtórna:
   jednostka mierzy swoje możliwości opanowania kryzysu:

   1. Konfrontacja z trudnościami

      • Osoba chce powrócić do początku kryzysu

   2. Przywracanie dobrostanu

      • Poczucie, że trzeba coś zrobić z kryzysem

   3. Próby rozwiązania problemu

      • Pozorne rozwiązania, racjonalizacja, wyparcie

   4. Utrwalanie, zgeneralizowanie obronnych sposobów działania

3. Zmarznięcie

Są zachowania, które chronią przed kryzysem:

• Osoby, które potrafią poszukiwać informacji i przeżywać swoją rzeczywistość o wiele lepiej radzą sobie z trudnościami

• Jednostka, która przeżywa kryzys musi być zmuszona do poszukiwania informacji negatywnych, mimo że wydaje się, że potrzebuje jedynie pocieszenia. Środkiem zaradczym jest przeżywanie emocji zarówno negatywnych, jak i pozytywnych i wyrażanie (a nie demonstracja) tych emocji.

• Kolejnym jest umiejętność aktywnego inicjowania pomocy (czyli wskazywanie tego, kto i jak może pomóc)

• Jednostka, która dzieli problem główny na mniejsze i rozwiązuje te poszczególne mniejsze problemy

• Jednostka, która potrafi zauważyć skłonności do reorganizacji, dezorganizacji życia.

• Radzenie sobie z uczuciami, które dominują i potrzeba ich akceptacji, bo może być tak, że nie potrafimy ich zmienić

• Pozytywne nastawienie do konieczności dokonywania zmian w swoim życiu

• Podstawowe zaufanie do siebie i ludzi

Art. 47 w ustawie

• Istotą interwencji kryzysowej jest wsparcie społeczne (emocjonalne, rzeczowe, duchowe).

• Ważne jest by zamierał wsparcie psychologiczne, medyczne, socjalne i prawne

• Ważne jest doprowadzenie osoby do konfrontacji z rzeczywistością, czyli pokazanie prawdy na temat rzeczywistości, w której znajduje się jednostka

• Powinna być niezwłocznie podjęta po wydarzeniu, po to by osoba odreagowała negatywne emocje.

Czego nie wolno robić w interwencji kryzysowej?

• Nie tłumimy emocji klientów

• Nie pytamy dlaczego

• Nie dajemy leków uspokajających

• Nie wolno pocieszać

• Nie wolno perswadować

• Unikamy dawania rad

• Wymuszania szybkich decyzji

• Nie wolno bagatelizować symptomów kryzysu

Etapy interwencji kryzysowej:

• Nawiązanie relacji opartej na zaufaniu

• Zebranie informacji na temat kryzysu

• Rozpoznanie sposobów radzenia sobie jednostki z sytuacją

• Ocena naszego działania do tej pory

• Budowanie planu pomocy

• Ocena całej interwencji kryzysowej (ocena wspólna klienta i pracownika)

Idealna interwencja powinna być zorientowana zarówno na ofiarę jak i sprawcę. Interwencja ma na celu podbudowanie ofiary, jej sił – tyle potrafiłeś zrobić, jesteś niezwykle silna itp.

Sprawca raczej nie szuka pomocy:

• Sprawca powinien mieć możliwość odreagowania emocji

• Powinniśmy wskazać mu inne sposoby zachowania się w danej sytuacji

• Sprawca powinien opisać własne emocje, jakie odczuwał w sytuacji kryzysu – z reguły przychodzi mu to z trudem

• Istotne jest przebudowanie stosunku sprawcy do otaczającego świata, przede wszystkim poczucia pełnej kontroli (mam prawo wprowadzać porządek, karać, mam władzę – inni nie mają)

Metoda Pracy Grupowej