1.Wyjaśnij pojęcie terminu "diagnoza psychologiczna"

Diagnoza psychologiczna = rozpoznanie

poznawać - zdobywać informacje

rozpoznawać - rozumieć znaczenie danych informacji

Diagnoza psychologiczna:

- zdobywanie informacji o funkcjonowaniu psychicznym człowieka oraz

- rozumienie ich całościowego znaczenia

Trzy znaczenia pojęcia diagnoza psychologiczna (książka Stemplewskeij- Żakowicz):

- proces diagnozowania

- efekt tego procesu

- dziedzina nauki i praktyki

2.Wymień główne elementy "diagnozowania psychologicznego" zawarte w definicji Paluchowskiego

Główne elementy:

- aktywne poszukiwanie informacji

- przetwarzanie informacji

- działania zmierzające do zmiany

3. Wyjaśnij różnice między diagnozowaniem psychologicznym a potocznym poznaniem drugiego człowieka.

Przedwczesne związanie poznawcze - zasłyszenie, zapamiętanie danej informacji w sposób bezrefleksyjny, później ta informacja jest odtwarzana w ten sam sposób w jaki została zapamiętana.

Diagnoza jest zaplanowanym BADANIEM:

- staramy się kontrolować warunki, miejsce badania;

- posługujemy się określonymi metodami;

- metody dają nam dane, które odnosimy do teorii psychologicznych.

DIAGNOZOWANIE psychologiczne	Potoczne POZNANIE
Proces świadomy, zamierzony.	Często dokonuje się w sposób bezrefleksyjny i przypadkowy.
Opiera się na ciągłym weryfikowaniu hipotez. Poddajemy w wątpliwość wszystko co myślimy o danym człowieku. Krytyczne myślenie o własnym myśleniu. Krytyczna ocena informacji.	Jest pozornie pewne.
Efektem jest spójny i zintegrowany obraz człowieka.	Efektem jest obraz niespójny; wewnętrznie sprzeczny.

4. Omów różnice pomiędzy diagnozowaniem a prognozowaniem.

Diagnoza:

Staramy się zrozumieć indywidualne właściwości człowieka. Skupiamy się na osobie.

Prognozowanie:

Ważne jest do jakiego typu ludzi ten człowiek należy. Skupiamy się na dolegliwości. Staramy się znaleźć coś wspólnego u ludzi z dana dolegliwością, aby znaleźć jakąś zależność, prawo.

5. Wyjaśnij różnice pomiędzy diagnozowaniem a terapią.

Podobieństwa	Różnice
Obie są interwencjami Współzależność	Diagnoza = rozumienie Terapia = oddziaływanie

6. Wyjaśnij różnice pomiędzy diagnozą jakościową a ilościową.

Ilościowa	Jakościowa
Pomiar liczbowy Ważna jest precyzja, dokładność pomiaru Znaczenie dobrych metod pomiarowych	Opis w kategoriach jakościowych Ważne jest doświadczenie indywidualne osoby badanej Znaczenie narracji osoby badanej

7.Wyjaśnij, na czym polega podejście nomotetyczne w diagnozowaniu

Podejście nomotetyczne: jednostka w kontekście grupy, akcent na:

- odkrycie i wyjaśnienie praw zachowania

- uniwersalizm

- porównanie jednostek do grupy

- znaczenie standaryzacji i obiektywizacji procedur badania

- normalizacja wyników

- działalność badawcza ukierunkowana na odkrycie i wyjaśnienie ogólnych prawidłowości rządzących zachowaniem jednostek

- poznanie procesów i zjawisk o charakterze uniwersalnym (wspólnym wielu ludziom)

8.Wyjaśnij, na czym polega podejście idiograficzne w diagnozowaniu

Podejście idiograficzne: jedna osoba o różnych i wielu cechach, akcent na:

- zrozumienie i opisanie indywidualnego człowieka

- procesy i zjawiska dla niego specyficzne

- pytanie, jak różne procesy i okoliczności splatają się w jednej osobie

- indywidualne podejście do osoby badanej

- studium przypadku

- skupia się na rozumieniu i opisaniu jednostki jako niepowtarzalnej indywidualności

- poznanie procesów o charakterze partykularnym (specyficznych dla konkretnej osoby)

9.Omów modele współpracy pomiędzy "teoretykami" a "praktykami" w zakresie diagnozowania

Teoretycy vs Praktycy

Model monady--> -izolacja i brak komunikacji

-wzajemne skarżenia o brak rozumienia problemu

Model mediatora--> -niezależne wykonywanie zadań

-komunikacja za pośrednictwem mediatora, który wyjaśnia

Model mistrza i asystenta--> -mistrz- teoretyk i asystent- praktyk

-wzajemne poszanowanie

Model wszechstronnego mistrza--> -teoretyk to jednocześnie praktyk

10. Omów istotne cechy psychologicznego poznania drugiego człowieka

1. Subiektywność stanów psychicznych

2. Indywidualność i wyjątkowość

3. Autonomiczność

4. Nieskończoność i nieoznaczoność poznania (im lepiej się poznaje chorego, tym pojawia się więcej pytań. Psycholog powinien swój pogląd poddawać stałej rewizji i zmieniać go w razie potrzeby)

11. Omów model poznawania osobowości zaproponowany przez Dana McAdamsa.

Cechy jako dyspozycje	Charakterystyczne przystosowania	Historie życia
Wewnętrzne, ogólne i stabilne różnice indywidualne, odpowiadają za spójność funkcjonowania PRZYKŁADY Życzliwość Dominacja Tendencja do depresji Punktualność Sumienność Koncepcja badań nad Wielką Piątką	Bardziej szczegółowe aspekty osobowości opisujące osobistą adaptację do zadań PRZYKŁADY Cele, motywy i plany życiowe Wartości i przekonania religijne Schematy poznawcze Typy relacji i odniesień Stadia psychospołeczne Zadania rozwojowe	Autonarracje stworzone do integrowania informacji o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości oraz nadawania życiu poczucia spójności, np. najważniejsze wspomnienia, rekonstrukcja dzieciństwa. PRZYKŁADY Najważniejsze wspomnienia Rekonstrukcja dzieciństwa Spostrzeganie siebie w przyszłości Historie „od żebraka do bogacza” Wyobrażenia i temat historii Psychologia egzystencjalna Teoria narracyjnej tożsamości (McAdams) Poznawczo zorientowana teoria Ja Koncepcja otwartego indywidualizmu Osobowość autorska Kazimierza Obuchowskiego

12. Wymień trzy modele prowadzenia diagnozy psychologicznej.

nozologiczna

funkcjonalna

interakcyjna (psychospołeczna)

13. Wyjaśnij istotę diagnozy nozologicznej

Diagnoza nozologiczna – inaczej diagnoza różnicowa, jej celem jest rozpoznanie jednostki chorobowej (bardziej medyczne)

Różnicuje ludzi na różne typy.

- Bezosobowy stosunek do pacjenta – reifikacja osoby badanej (przypadek)

- Szukanie przyczyn zaburzeń w pacjencie – obwinianie go za symptomy

- Ekstremalność myślenia o pacjencie – chory zdrowy, normalny nienormalny. Skrajność, binarność. Albo 1 albo 0.

14. Wyjaśnij istotę diagnozy funkcjonalna

Diagnoza funkcjonalna –pogłębiony i wnikliwy opis problemu i zjawiska, wyjaśnienie go w terminach wybranej koncepcji psychologicznej.

( to czego się ludzie boją, badanie i potem psycholog w zaciszu swego gabinetu stworzy opinię. )

Przedmiot zainteresowania : funkcjonowanie pacjenta

Podstawowe kryterium zaburzenia: trudności versus, brak trudności w regulowaniu stosunków z otoczeniem

Diagnozowanie nie tyle samej choroby, co :

- Psychologicznych uwarunkowań

- Osobowości

- Właściwości pacjenta

15. Wyjaśnij istotę diagnozy interakcyjnej

Diagnoza interakcyjna – współdziałanie ze wszystkimi uczestnikami badania, badany staje się partnerem wspólnego przedsięwzięcia jakim jest badanie.

Pojęcie protodiagnozy – diagnozy społecznej z jaką pacjent się zgłasza

Rola psychologa – mediacja pomiędzy jednostką a społeczeństwem, która wystawiła protodiagnoze

Partnerski stosunek diagnosty do pacjenta – negocjowanie diagnozy

16. Wyjaśnij, na czym polega efekt Rosenthala w procesie diagnozowania

Efekt Rosenthala – samosprawdzająca się przepowiednia, efekt Pigmaliona, „Efekt Oczekiwań Eksperymentatora”

(przypadek Mądrego Hansa - koń, który był uważany za inteligentnego i potrafiącego porozumiewać się z ludźmi.)

Diagnosta niewerbalnie i niechcący okazuje co chce osiągnąć, otrzymać jaki efekt i tak się pacjent zachowuje.

17. Omów sposoby radzenia sobie diagnosty z własnymi zniekształceniami i tendencyjnościami obecnymi podczas poznawania drugiego człowieka

uważność – zdolność do stałej obecności i spokojnego, niedoceniającego śledzenia strumienia własnych doświadczeń tu i teraz,

budowanie pozycji meta-ja, perspektywy obserwatora,

superwizja,

grupy Balinta – grupy diagnostów, którzy spotykają się i rozmawiają na ten temat

18. Omów 5 zasad organizujących komunikację interpersonalną, wymienianych przez Watzlawicka, ważnych z punktu widzenia procesu diagnozowania

1. Będąc w relacji nie można się nie komunikować.

2. Każdy komunikat ma 2 aspekty :

- informacyjny,

- relacyjny(treściowy).

3. Relacje i proces komunikowania mają charakter sprzężenia zwrotnego.

4. Relacja może przyjmować formę symetryczną lub komplementarną.

5. Konflikty:

- werbalne,

- pozawerbalne

zasada1 Będąc w relacji nie można się nie komunikować.

każde zachowanie jest nośnikiem komunikatu,

KOMUNIKOWANIE = WPŁYWANIE (nie możemy nie wpływać na siebie nawzajem)

nie możemy się przestać zachowywać.

pokusa unikania kontaktu w trakcie diagnozy:

odmowa badania wyrażona wprost,

odmowa badania wyrażona nie wprost,

badanie pozorne i/lub chaotyczne.

unikanie kontaktu też jest komunikatem!

Zadaniem psychologa wynikającym z pierwszej zasady jest konieczność radzenia sobie z OPOREM własnym i osoby badanej.

zasada2 Każdy komunikat ma dwa aspekty:

INFORMACYJNY

informacje o osobie badanej,

informacje dla osoby badanej.

to co dana osoba przekazuje: słowami, gestami, tonem głosu, postawą, ubiorem itd.

RELACYJNY

nie jest widoczny bezpośrednio,

ważny w czasie badania(procesu)

akceptacja (Akceptuje to jak ty się spostrzegasz w relacji ze mną.)

lub

odrzucenie (Nie akceptuje tego jak ty się spostrzegasz w relacji ze mną.)

lub

ignorowanie (Nie interesuje mnie co ty sobie myślisz.)

zasada 3 Relacje i proces komunikowania mają charakter sprzężenia zwrotnego

komunikacja jest procesem CYRKULARNYM (relacją i bodźcem wywołującym kolejne impulsy).

Proszę mi powiedzieć A co to Chcę tylko pomóc!

o pana rodzinie.[psycholog] pana obchodzi![badany] [psycholog]

często złudzenie polega na przypisywaniu drugiej stronie wyłącznej odpowiedzialności za kształt relacji. To co się dzieje w trakcie badania jest efektem interakcji za którą odpowiedzialne są obie strony. Jednak psycholog jest odpowiedzialny bardziej.

zasada4 Relacja może być symetryczna lub komplementarna.

Symetryczna: role w relacji są równorzędne.

Komplementarna: role w relacji nawzajem się uzupełniają.

zbytnia symetria:

łatwo zgubić granicę, za bardzo się kumplować np. przejście na zwracanie się do siebie po imieniu,

próba rywalizacji z badanym, chęć przeforsowania swojego zdania, dominacja.

zasada5 Komunikacja zachodzi na poziomie werbalnym i pozawerbanym.

RELACJE POZAWERBALNE (relacyjny aspekt komunikatu w głównej mierze wyraża się w komunikacji pozawerbalnej)

Można odczytać jak badany odczytuje psychologa, np. badany: Wie pan, młodo pan wygląda{uśmiech}= brak panu doświadczenia

Komunikacja werbalna może być zgodna lub nie z pozawerbalną.

Zadaniem psychologa jest doprowadzenie do spójności. Na co reagować, komunikat werbalny czy pozawerbalny.

Osoby w większości sytuacji swoje wrażenia na temat partnera relacji opierają na komunikacji pozawerbalnej.

ZASADA KONGRUENCJI - SAMOŚWIADOMOŚĆ WŁASNYCH STANÓW WEWNĘTRZNYCH.

Brak kongruencji (brak otwartości i autentyczności):

- kontakt pozorny,

- modelowanie niewłaściwej postawy,

- nadmierne skupienie psychologa na sobie.

Wnioski z ogólnych zasad komunikacji:

- gotowość do zaangażowania się w proces diagnostyczny,

- zdolność do rozumienia sposobu w jaki się spostrzega osoba badana i wyrażona akceptacja dla jej wizji siebie,

- przyjęcie odpowiedzialności za kierowanie przebiegiem badania diagnostycznego,

- umiejętność zachowania balansu pomiędzy symetrycznością, a komplementarnością relacji,

- kongruencja i autentyczność w trakcie badania.

19. Wyjaśnij pojęcie dobrego kontaktu interpersonalnego

Relacja, w której istnieje gotowość i możliwość pełnej, otwartej i dwustronnej komunikacji treści pojawiających się w świadomości.

20. Wymień wskaźniki dobrego kontaktu pomiędzy diagnostą a osobą badaną.

PSYCHOLOGA

chęć i poczucie zrozumienia osoby badanej,

zainteresowanie,

brak błądzenia myślami.

BADANEGO

poczucie bycia zaakceptowanym,

poczucie zaufania,

gotowość na otworzenie się.

Wewnętrzne symptomy dobrego kontaktu:

- Uwaga- uczucie wzajemnego zainteresowania, skupienie uwagi na drugiej osobie

- Koordynacja – uczucie równowagi i harmonii

- Autentyczność – odczucie przyjemnego nastroju, serdeczności i ciepła

Zewnętrzne symptomy dobrego kontaktu:

- swobodny kontakt wzrokowy,

- otwarta postawa ciała,

- synchronizacja niewerbalna,

- brak ruchów świadczących o zwiększaniu dystansu fizycznego,

- dzielenie się uczuciami,

- wypowiedzi płynne, brak przerw i przedłużającego się milczenia

- przewaga wypowiedzi spontanicznych nad wymuszonymi.

21. Wyjaśnij, na czym polega tzw. kontakt pozorny.

Kontakt pozorny - taki sposób komunikowania ze strony diagnosty który nie pozwala osobie badanej na pełne i otwarte wyrażenie treści doświadczenia.

Wskaźniki kontaktu pozornego:

- konwencjonalność i stereotypowość wypowiedzi

- forma wypowiedzi nieadekwatna do wymaganych treści

- psycholog ma zbyt dużą lub zbyt małą rolę w zbieraniu informacji

- większość wypowiedzi klienta ma charakter wspólny

22.Omów zasadę prywatności i poufności badania diagnostycznego

Zachowanie tajemnicy zawodowej i ograniczenia tego wymogu:

- przemoc w rodzinie,

- nadużycia seksualne, pedofilia,

- handel narkotykami,

- uzależnienie od narkotyków,

- ryzyko samobójcze (naleganie na konsultacje z psychiatrą)

- zagrożenia dla innych.

Przykład:

Badanie przesiewowe w szkole pod katem ryzyka samobójczego. W ciągu dwóch poprzednich lat wystąpiły w tej szkole samobójstwa wśród uczniów, więc trzeba zidentyfikować osoby, u których ryzyko jest wysokie. Nauczyciele chcą znać wyniki badania, by lepiej pracować z młodzieżą zwiększonego ryzyka. Brak wyników badania, ale wskazanie uczniów, na których trzeba zwrócić uwagę.

23. Wyjaśnij, na czym polega zasada unikania konfliktu ról w relacji diagnostycznej

Konfliktu ról należy unikać z powodu jego negatywnego wpływu na obiektywność i skuteczność psychologa w wykonywaniu jego zadań zawodowych. Nie sposób bezstronnie wykonać diagnozę komuś z kim diagnosta pozostaje w relacjach prywatnych bez wpływu emocji na wnioskowanie podczas badania. W sytuacji potencjalnego konfliktu ról, podstawowe pytanie brzmi: „Czyje potrzeby zaspokaja dane działanie?”. Jeśli nie są to potrzeby klienta, lecz psychologa, należy spróbować przekierować klienta do innego specjalisty.

24. Wyjaśnij, na czym polega zasada unikania konfliktu interesów w relacji diagnostycznej

Konflikt interesów jest wtedy, kiedy zaangażowanie psychologa w pewne wartości może zmniejszyć niezbędny profesjonalny dystans do spraw, którymi zajmuje się jako diagnosta. Standardy etyczne wymagają, aby w takiej sytuacji psycholog nie podejmował się działań zawodowych (unikaniu każdej sytuacji rodzącej konflikt interesów; wyjawienie istnienia takiej sytuacji klientowi, otwarta dyskusja z klientem)

25. Wyjaśnij, na czym polega utrzymywanie właściwych granic w relacji diagnostycznej.

granice w relacji diagnosta – pacjent

granice wyznaczone przez cel badania(planowanie badania: dobór narzędzi adekwatnych do celu a nie tych które lubimy albo tych na które jesteśmy naciskani)

granice wyznaczone przez poszczególne metody diagnostyczne

granice związane z zakresem i rodzajem zbierania danych

granice związane z możliwością generalizowania diagnozy

granice związane z czasoprzestrzenią

granice związane z wynagrodzeniem za badanie

granice interpersonalne(nie na ty, tylko na pan, pani – zagrożenie: zjawisko przeniesienia np. pacjent może traktować diagnostę jako ojca lub przeciw przeniesienie: diagnosta zaczyna inaczej traktować pacjenta np. jak ojciec, przeciw przeniesienie jest trudniej zaobserwować, dlatego ważne jest aby pilnować granicy relacji.

26. Omów różnicę pomiędzy formalnym i nieformalnym modelem diagnozowania

Porównywana cecha	Formalny	Nieformalny
procedura	Dokładnie określona	nieokreślona
wnioskowanie	Na podstawie algorytmu	Na bazie subiektywnych opinii
reguły badania	Zależą od pewnego zdefiniowania	Zależą od diagnosty
sposób zestawiania danych	Ścisłe reguły zestawiania danych	Swobodne zestawianie danych
obiektywność, powtarzalność	wysoka	niska

27.Wyjaśnij znaczenia wkładu Paula Meehla w rozwój procedur diagnostycznych.

Podejście Paul Meehl:

- krytyk nieformalnego wnioskowania diagnostycznego,

- zwolennik ''KSIĄŻKI KUCHARSKIEJ" , określanego przez przepis dobierania odpowiednich składników(informacji) dodanych w odpowiednich proporcjach, aby powstało "danie", czyli diagnoza.

28. Wyjaśnij istotne elementy formalnego modelu diagnozy

Formalny model (systematyczna, algorytmiczna, mechaniczna diagnoza)- Meehl, Grove

- dokładnie określona procedura

- jawnie, dobrze zdefiniowane reguł badania

- wnioski z danych wyprowadza się za pomocą ścisłego algorytmu

- algorytm jest ustalony na bazie badań empirycznych

- powtarzalność i obiektywność wyników procesu diagnozy

- dążenie do jak najwyższej obiektywności

- algorytmami mogą być: równania regresji, tabele procentowe, algorytmy komputerowe

29. Użyteczność podejścia niesformalizowanego przejawia się w

- Analizie znaczeń osobistych

- Zrozumienie subiektywnej rzeczywistości pacjenta i jego systemu wartości.

- Wykrywaniu przypadków ,,niepasujących” do algorytmu

Na ich podstawie można bowiem generować nowe hipotezy badawcze

,,Przypadek złamanej nogi”

To diagnosta jest niezbędny do weryfikowania wyników pracy algorytmu, gdyż niektóre zdarzenia losowe, np. złamanie nogi, występują zbyt rzadko by je w nim umieszczać. Kiedy jednak wystąpią, nawet najbardziej szczegółowy wzór będzie prognozował błędnie.

30.Wyjaśnij pojęcie diagnozy opartej na dowodach empirycznych.

Diagnoza oparta na dowodach empirycznych jest to:

- integrowanie najlepszych dostępnych dowodów empirycznych

- biegłością praktyczną

- w kontekście indywidualnych właściwości klienta, jego preferencji i kultury, z której pochodzi.

31. Wymień kryteria psychometrycznej oceny metod diagnostycznych

Trafność

Rzetelność

Normalizacja

Standaryzacja

Obiektywizacja

Adaptacja kulturowa

32. Wyjaśnij pojęcie trafności metody diagnostycznej.

Trafność pomiaru - to stopień, w jakim test mierzy cechę, którą w założeniu miał mierzyć.

33. Wyjaśnij pojęcie rzetelności metody diagnostycznej.

Rzetelność pomiaru – to jego dokładność, a więc stopień w jakim wyniki testowe odzwierciedlają faktyczne nasilenie cechy psychologicznej. Metody szacowania rzetelności: metoda połówek testu, metoda podziału na pozycje testowe.

34. Wyjaśnij pojęcie przedziału ufności

Przedział ufności – zakres wyników, w jakim z określonym prawdopodobieństwem mieści się prawdziwy wynik osoby.

Można wyróżnić:

- Przedziały ufności z 85% prawdopodobieństwem

- Przedziały ufności z 95% prawdopodobieństwem

35. Standaryzacja metody diagnostycznej

Standaryzacja – sprecyzowanie i ujednolicenie zadań, procedury badawczej oraz sposobu oceny odpowiedzi, co ma zapewnić porównywalność wyników.

36. Wyjaśnij pojęcie obiektywizacji metody diagnostycznej

Obiektywność – jest wtedy, gdy jest jasna procedura obliczania i interpretowania wyników testu, taka sama dla wszystkich badających. Ważny jest jasny klucz odpowiedzi i jednoznaczny sposób interpretowania.

37. Wyjaśnij pojęcie normalizacji metody diagnostycznej

Normalizacja – oznacza opracowanie norm, przy pomocy których jest oceniany i interpretowany wynik surowy badanego. Normy są wyznaczane w różnych grupach, np. dzieci, dorośli, osoby starsze. Norma musi być zastosowana zgodnie z tym do jakiej grupy należy badany (np. dziecko – normy dla dzieci). Normy nie mogą być przestarzałe, ani przeniesione z innej kultury (np. stosowanie norm amerykańskich jeśli badany jest Polakiem).

38. Omów zasady stosowania testów psychologicznych

- Testy psychologiczne są dostępne i stosowane wyłącznie dla i przez psychologów

- Wyniki testów są poufne

- Używamy testy, których wartość została zweryfikowana empirycznie i opublikowana

- Używając testy psychologiczne respektujemy prawa autorskie

39. Wymień istotne cechy metod kwestionariuszowych

- Test powinien być trafny rzetelny

- Stosowany do badania stałych predyspozycji

- Stosowany do badania tego, czego nie da się zaobserwować

- Zawiera zbiór pytań, stwierdzeń, jednorazowych określeń.

- Zbiór jest wystandaryzowany

40. Omów założenia stojące u podstaw stosowania metod kwestionariuszowych

kwestionariusz osobowości – jest metodą badania osobowości, wykorzystującą samoopis w postaci odpowiedzi osoby badanej na zbiór standardowych pytań, stwierdzeń lub jednowyrazowych określeń; dostarcza wyników ilościowych i zawiera 2 aspekty:

- metoda badawcza - sposób zbierania informacji o osobie badanej

- metoda badania osobowości – sposób pomiaru cech osobowości

41. Omów trzy główne strategie tworzenia metod kwestionariuszowych

Teoretyczna – dedukcyjna – racjonalna

TEORIA GENEROWANIE WSKAŹNIKÓW ANALIZA TRAFNOŚCI TREŚCIOWEJ ANALIZY TEORETYCZNE

Kryterialna - empiryczna – zewnętrzna

ZDEFINIOWANE KRYTERIUM DUŻA PULA WSKAŹNIKÓW PORÓWNANIE GRUP WYŁONIENIE WSKAŹNIKÓW RÓŻNICUJACYCH GRUPY

Czynnikowa - indukcyjna – wewnętrzna

SZEROKA PULA WSKAŹNIKÓW ANALIZY STATYSTYCZNE (CZYNNIKOWA) WYODRĘBNIENIE OSTATECZNEJ LICZBY CZYNNIKÓW TEORIA

Cele, słabe i mocne strony poszczególnych strategii:

	Teoretyczna (indukcyjna)	Zewnętrzna (kryterialna)	Wewnętrzna (indukcyjna)
CEL	Pomiar konstruktów teoretycznych	Diagnoza (prognoza) zachowania	Wykrycie podstawowych wymiarów zachowania
ZALETY	Duża trafność teoretyczna, ekonomiczność	Duża trafność kryterialna	Ekonomiczność, trafność zbieżna i różnicowa
WADY	Duże skorelowanie z innymi skalami	Mała rzetelność, mała ekonomiczność	Słaba trafność kryterialna

42. Wymień zalety i wady stosowania metod kwestionariuszowych.

Metody kwestionariuszowe
Zalety
Ekonomiczne Dość proste w interpretacji Informatywne

43. Wyjaśnij istotę metod opartych na próbach zadaniowych

Definicja próby zadaniowej: Obiektywne i wystandaryzowane narzędzie pomiaru reprezentatywnych próbek zachowania, będących wskaźnikami właściwości psychologicznych badanego. Postawienie przed osobą zadania wymagającego wykorzystania zdolności mierzonej w badaniu. (Wynik badania = poziom danej właściwości)

Testy indywidualne

- Możliwość obserwacji

- Możliwość motywowania

- Trudniejsze i czasochłonne

Testy otwarte

Badany sam formułuje poprawną odpowiedź

Problem jednoznacznymi kryteriami poprawnych odpowiedzi

Testy werbalne

Odpowiedzi badanego w formie ustnej lub pisemnej

Testy wykonaniowe

Odpowiedzi badanego są obserwowane

Testy szybkości

Zadania stosunkowo łatwe

Wskaźnik; czas wykonania lub liczba zadań wykonanych w określonym czasie

Testy mocy

Trudność zadań zróżnicowania

Czas nieograniczony

Wskaźnik: sukces w rozwiązywaniu zadań

próby zadaniowe a kwestionariusze

kwestionariusze: mierzą to, co ludzie myślą na swój temat

próby zadaniowe: mierzą poziom wykonania danego zadania

44. Wymień najczęstsze zastosowanie metod opartych na próbach zadaniowych. (źródło: wykład)

próby zadaniowe – co mierzymy:

- zdolności intelektualne

- skala inteligencji Wechslera

- Test Matryc Ravena

- Samoocena utajona (IAT)

- Mechanizmy obronne (Test mechanizmów Obronnych)

- kreatywność (np. Rysunkowy Test Twórczego Myślenia)

- Kompetencje społeczne

- Kompetencje zawodowe

- Decentracja interpersonalna (Test Podejmowania Ról)

- Samoregulacja i funkcje kontrolne

- Hamowanie nieadekwatne, automatycznych reakcji, np. test Stroopa

45. Wyjaśnij różnicę pomiędzy zachowaniami maksymalnymi a zachowaniami typowymi.

Zachowania maksymalne	Zachowania typowe
- osoba jest świadoma tego, że jest oceniana - akceptuje jawne lub ukryte instrukcje wskazujące na komunikat „postarania się” - są możliwe w stosunkowo krótkim czasie - mierzy się je za pomocą prób wykonaniowych	- osoba nie jest świadoma oceny swojego zachowania - nie występuje motywacja do zachowania maksymalnego - są obserwowane w długim okresie czasu - pomiar za pomocą samoopisu

46. Omów istotę wywiadu w pełni strukturalizowanego

Wywiad w pełni strukturalizowany – wywiad, w którym dla każdego wskaźnika opracowany jest ścisły zestaw pytań, ustalona kolejność i ograniczone możliwości odpowiedzi. Cechuje go wysoka trafność i rzetelność.

47. Omów istotę wywiadu częściowo strukturalizowanego

Wywiad częściowo ustrukturalizowany – z góry określono jego zasadniczy cel i problemy, jednak zarówno osoba badana, jak i badająca mają swobodę formułowania swoich wypowiedzi w dowolny sposób. Pozwala on na nawiązanie zdecydowanie lepszego i głębszego kontaktu, niż w wywiadzie ustrukturalizowanym

48. Omów istotę wywiadu swobodnego

Wywiad swobodny – wywiad z dobranymi wskaźnikami, z luźnym zbiorem pytań możliwych do wykorzystania. Diagnosta nie używa arkuszy do kodowania odpowiedzi. Rejestruje zapis rozmowy na dyktafonie.

49. Porównaj pod kątem zalet i wad formy wywiadu wyróżnione pod kątem stopnia ustrukturalizowania

Strukturalizowany	Częściowo strukturalizowany	Swobodny
ZALETY
- wysoka trafność i rzetelność - standaryzacja umożliwia porównywanie wyników - możliwe są replikacje badań - niewielkie koszty przeprowadzania	- relatywnie wysoka trafność i rzetelność - możliwe porównanie wyników - pogłębiony kontakt z badanym - możliwość uwzględniania i kompensowania różnic indywidualnych w reagowaniu na pytania	- pozwala na lepsze i pełniejsze poznanie indywidualności osoby - zrozumienie jej subiektywnego świata - bardzo bogate i różnorodne dane - zaawansowane analizy
WADY
- długotrwałe i wymagające przygotowania procedury - sztywna postawa badającego - błędy badającego są bardzo kosztowne - nie są brane pod uwagę różnice indywidualne - nie można wykorzystywać danych, których zbieranie nie było zaplanowane	- przygotowanie procedury wymaga dużych nakładów badawczych - subiektywizm badacza może być źródłem niekontrolowanych błędów	- dane nie zawsze są nagrywane i analizowane po badaniu - niemożliwa replikacja badania - niemożliwe porównywanie wyników - opracowanie i analiza wyników są bardzo pracochłonne

50. Wymień główne elementy przygotowania wywiadu swobodnego

Transkrypcja – przekształcenie dźwiękowego zapisu na tekstowy. Ogromnie ważna jest dokładność i wierność transkrypcji.

Kodowanie wyników – polega na przyporządkowywaniu elementów odpowiedzi do określonych kategorii, które interesują badacza. Elementami mogą być pojedyncze słowa, zdania, całe akapity, określone fragmenty tekstu. Do kodowania często angażuje się sędziów.

Analiza – rozpoczyna się po uzyskaniu zakodowanych wyników, nierzadko wykorzystując metody statystyczne.

51. Wyjaśnij współczesne rozumienie pojęcia projekcji

Pojęcie „hipotezy projekcyjnej” które zakłada, że wszelkie zachowanie człowieka jest uzewnętrznieniem jego osobowości

Technika projekcyjna – sytuacja, w której swoboda nadawania indywidualnych znaczeń pozwala na określenie właściwości jednostki i sposobów jej psychicznego funkcjonowania.

52. Wyjaśnić znaczenie terminu „test projekcyjny”

Test projekcyjny - taki zespół zadań, w którym instrukcja testowa nadaje materiałowi bodźcowemu otwarty znaczeniowo i interpretacyjnie charakter.

53. Porównaj techniki projekcyjne z kwestionariuszami oraz próbami zadaniowymi pod kątem obszaru badania oraz stopnia wpływu osoby badanej na informacje diagnostyczne

Metody projekcyjne a inne techniki diagnostyczne

Rodzaj metody	Przedmiot badania	możliwość manipulowania odpowiedzią
Kwestionariusze	Cechy, dyspozycje (struktura osobowości)	Łatwa
Próby zadaniowe	Zdolności, umiejętności, procesy poznawcze	Ograniczona
Techniki projekcyjne	Motywy, potrzeby, mechanizmy „siły” organizujące percepcję, myślenie, odczuwanie i zachowanie (dynamika osobowości)	Bardzo ograniczone

54. Podaj sposób, za pomocą którego można skategoryzować metody projekcyjne.

Nieustrukturalizowana (narysuj rodzinę, test drzewa)

Ustrukturalizowana: niefiguratywna (nie przedstawia niczego konkretnego, materiał abstrakcyjny)

Ustrukturalizowana: figuratywna (Rorschach, TAT)

Ustrukturalizowana: realistyczna (zdjęcia konkretnych osób)

55. Wymień główne kategorie zachowań uaktywnianych podczas badania techniką projekcyjną

- Subiektywne spostrzeganie przedstawionego materiału (czyli swoboda co do zakresu spostrzeganego pola bodźców jego kategoryzacji poznawczej oraz sposobu łączenia elementów)

- Przypisywanie psychologicznych i społecznych właściwości zdarzeniom, postaciom i obiektom

- Fabularyzacja związków i znaczeń

- Rzutowanie, czyli tworzenie postaci, obiektów i zdarzeń nieistniejących w materiale testowym

56. Opisz główne podejścia stosowane w interpretacji danych uzyskanych za pomocą metod projekcyjnych.

Impresyjne – ogólne wrażenia diagnosty, bez sformalizowanych kategorii interpretacji i systemów ich punktowania.

Podejście skupione na oznakach – pewne wyodrębnione cechy testu uważa się za wskaźniki różnych zmiennych psychologicznych (np. w rysunku projekcyjnym kolor czerwony – agresja).

Całościowe – znaczenie diagnostyczne ma określony zestaw wskaźników. Podczas interpretacji zlicza się występowanie poszczególnych elementów danego zestawu wskaźników i na tej podstawie wnioskuje o diagnozowanej zmiennej.

57.Wymień podstawowe zasady stosowania techniki projekcyjnej

Stosuje się je wobec:

- dzieci

- osób o niskim statusie społecznym z trudnościami w czytaniu i pisaniu

- osoby o innej narodowości

- osoby zaburzone , niezdolne do samooceny i nieświadome motywacji

- osób które nie chcą ujawniać swoich prawdziwych myśli, właściwości jeśli pytane są wprost

Używaj procedur, których trafność i rzetelność zostały potwierdzone w badaniach i dla których zostały opracowane normy.

Przejdź trening w stosowaniu danej procedury zanim zaczniesz ją stosować w swojej praktyce.

Nie stosuj technik projekcyjnych do wykrywania nadużyć seksualnych lub fizycznych.

Stosuj techniki projekcyjne w różny sposób, w zależności od celu badania.

58. Opisz istotę metod opartych na Q-sorcie.

„sort” od sortowania – sposób zbierania danych empirycznych o osobie, polega na układaniu kart zawierających pewne wyrażenia, np.

„stawiam sobie duże wymagania” „odczuwam wrogość” „Jestem optymistą”

- Chicago Q-sort – samoopis, diagnozowanie samoakceptacji, zmian w terapii

- California Q-sort – szacowanie na bazie samoobserwacji. Wyrażenia na kartach dotyczą zachowań.

- SWAP-200 – szacowanie, diagnoza zaburzeń osobowości. To jaki jest układ kart (w której części jakie się znajdują) informuje diagnostę o konkretnym zaburzeniu (lub braku zaburzenia).

- Skala Samoakceptacji SQ – Brzeziński, samoopis. Właściwości: intelektualne, emocjonalno – motywacyjne, fizyczne, społeczne

59. Wymień i opisz podstawowe etapy procesu diagnozowania ujęte w modelu GAP.

1. Analiza Przypadku (diagnoza opisowa)

1.1 Analiza oczekiwań, skarg i/lub celów

1.2 Sformułowanie testowalnych hipotez diagnostycznych na temat przypadku

1.3 Zbieranie informacji

1.4 Przetwarzanie informacji

2.Organizowanie i raportowanie wyników:

2.1 Integracja wyników

2.2 Raport

2.3 Dyskusja i decyzja

3. Planowanie interwencji

3.1 Wybór i testowanie specyficznych hipotez dotyczących interwencji

Przeprowadzenie interwencji

4. Ocena interwencji i odroczone badanie kontrolne(follow-up)

4.1 zbieranie danych o efektach interwencji

4.2 analiza efektów interwencji

4.3 odroczone badanie kontrolne

60. Opisz klasyczną strukturę raportu z badania diagnostycznego.

Raport składa się z 3 części:

- informacje znane przed badaniem – informacje ogólne o osobie badanej (metryczka, sytuacja życiowa, biografia), cel wykonania diagnozy, okoliczności badania, narzędzia

- wyniki badania – prezentacja lub tylko omówienie i interpretacja danych

- wnioski i zalecenia – podsumowanie, dyskusja wyników