MBOD – WYKŁAD 12.06. godz.8;00
Zagadnienia na egzamin pytania nr 24-27
24.Metody do badania emocjonalności: CECS, SUPIN, UMACL (przeznaczenie skali, normy, zastosowanie)
CECS – Watson, Greer 1983, Polska adaptacja Juczyński
Kwestionariusz. Indywidualnie lub grupowo. Badany określa częstotliwość występowania podanego sposobu wyrażania emocji na skali 4punktowej. Czas badania ok. 10minut.
Przeznaczenie: Służy do pomiaru subiektywnej kontroli gniewu, depresji i lęku w sytuacjach trudnych. Skł się z 21 twierdzenień tworzy 3 podskale. Osoby dorosłe zdrowe i chore.
Normalizacja: Badania normalizacyjne przeprowadzono na grupie 535 osób dorosłych w 1998r w wieku 20-55lat z róznych środowisk.
Zastosowanie: badania różnych grup klinicznyc, diabetycy, pacjenci dializowani, mężczyżni po zawale, kobiety w okresie menopauzy. Przejawiają wiekszą tendencje do przejawiania emocji negatywnych.
SUPIN – Watson, Clark, Polska adaptacja Brzozowski 2010
Skala ma 4 różne wersje. 2 służą do pomiaru aktualnych stanów, kolejne 2 dotyczą stałych cech afektywnych. Każda z 4 wersji ma postać listy przymiotników. Badany ocenia na skali 1-5 jak się czuje. Czas badania jedną wersją 5-15 min.
Normalizacja: Są opracowane tymczasowo. Normalizacja dokonana na bazie badania próby losowej dorosłych mieszkańców Lublina.
Przeznaczenie: Pomiar nasilenia emocji pozytywnych i negatywnych. Osoby dorosłe. Indywidualnie lub grupowo.
Zastosowanie: w badaniach naukowych, analizy wahań nastroju w cyklu dobowym, podwyższone wyniki w skalach uczuć negatywnych mogą być sygnałem zaburzeń (brak norm dla grup klinicznych).
UMACL – Polska adaptacja Goryńska 2005
Skł się z arkusza z 29 przymiotnikami. Skala złożona z 3 podskal. Badany odpowiadan na 4 punktowej skali. „czy ten przymiotnik opisuje twój obecny nastrój”.
Przeznaczenie: do pomiaru nastroju. Skala mierzy 3 wymiary. Pobudzenie napięciowe, pobudzenie energetyczne, tonus hedonistyczny.
Normalizacja: badania normaliacyjne dla osób w wieku 16-79lat, próba ogólnopolska, normy stenowe. Rekomendowane stosowanie dla osób 16-44lata – w stosunku do starszych skala jest mniej trafna.
Zastosowanie: badamy stan nastroju, stosuje się w badaniach nad dynamiką nastroju, do diagnozowania osób z zaburzeniami nastroju, stosowana głównie do badań naukowych, czas ok. 15 minut.
25. Skala do pomiaru typu D (podstawy teoretyczne, przeznaczenie skali, normy, zastosowanie).
Skala DS 14 – Denollet 2005, Polska wersja: Ogińska – Bulik, Jurczyński
Typ D to inaczej osobowość stresowa. Denollet stwierdził, że istnieje typ osobowości, który sprzyja powstawaniu choroby i ma wpływ na jej przebieg. Stwierdził, że istnieje cos takiego jak osobowość stresowa. Składa się z 2 wymiarów: Negatywna emocjonalność (skłonność do przezywania silnych negatywnych emocji tj lęk, gniew, irytacja, wrogość). Hamowanie społeczne (skłonność do powstrzymywania się od wyrażania silnych negatywnych emocji).
Konstrukt osobowości typu D jest zbliżony do neurotycznej introwersji.
Cechy ludzi z osobowością typu D: tendencja do zamartwiania się, do obwiniania się, pesymizm, niskie poczucie własnej wartości, niski poziom satysfakcji z życia, słabe więzi z ludzmi, skłonność do przebywania w samotności, częsciej sięgają po środki uspokajające.
Zastosowanie: do celów badawczych, w badaniach przesiewowych, w badaniach profilaktycznych, w ocenie ryzyka zachorowania, w ocenie zmiany zachowań w wyniku terapii i rehabilitacji pacjentów kardiologicznych. Może być stosowana do przewidywania nasilenia stresu i jego skutku, w ocenie ryzyka wypalenia zawodowego.
26.Koncepcje lęku w psychologii
Lęk jest grupą reakcji emocjonalnych wyzwalanych przez bodzce działające z zewnątrz lub wewnątrz organizmu.
Charakterystyczne dla reakcji lękowych jest to, że: mają przykre zabarwienie, człowiek odczuwa je jako coś przykrego czego nie można się pozbyć, większość czuje się wobec nich bezradna, reakcje lękowe są związane z reakcjami fizjologicznymi tj wzrost ciśnienia, pocenie się dłoni, przyspieszny oddech, pełnią one dwie funkcje: adaptacyjne (to , że wezmiemy się w garść, motywuje nas ta funkcja) dezadaptacyjne (wycofujemy się, czujemy się bezradni). Lęk jest objawem osiowym wielu zespołów patologicznych.
Rozróżnia się lęk od niepokoju. Niepokój rózni się od lęku tym, ze niepokój jest słabszy od lęku.
Freud rozrózniał 2 typy lęku: Realny (proporcjonaly do zagrozenia ) Neurotyczny (wyolbrzymiony)
Drugi rodzaj koncepcji na temat lęku stworzyli psycholodzy egzystencjalni. Wyróżnili Lęk Egzystencjalny (wręcz człowiekowi potrzebny, np. lęk przed śmiercią, daje on okazję do rozwoju i twórczości).
Koncepcja Cattella. On wyodrębnił 3 rodzaje lęku: Lęk jako stan (lęk odpowiedni do sytuacji, normalny), Lęk jako cecha (lękliwość osoby) Lęk neurotyczny (objaw nerwicy, lęk nieproporcjonalny, nieświadomy).
27. Metody do badania lęku: STAI, Arkusz Samopoznania Cattella, Skala Niepokoju Egsystencjalnego Jurosa (podstawy teoretyczne, przeznaczenie skali, zastosowanie)
STAI – Inwenarz Stanu i Cechy Lęku – polska adaptacja Wrześniewski, Sosonowski, Jaworowska, Fecenec 2011
Kwestionariusz dla młodzieży i dorosłych (osoby pow, 15r.z.) Bada lęk jako cechę i jako stan przejściowy. Badany ma za zadanie ustosunkować się do twierdzeń wykorzystując 4stopniową skalę.
Normalizacja: badania prowadzono przez kilkanascie lat na różnych grupach osób m.in. żołnierze. Normy oddzielnie dla K. i M. na skali centylowej i stenowej.
Zastosowanie: Indywidualnie lub grupowo, do badań przesiewowych, do badań selekcyjnych dla żołnierzy, do badań naukowych, w poradnictwie zawodowym.
Arkusz Samopoznania Cattella – polska adaptacja dokonana przez Hirszla w 1959
Wg Cattella kwestionariusz mierzy lęk jako stan psychologiczny. Stosowany kilkukrotnie dla tej samej osoby umożliwia ocenę lęku jako cechy.
Stosowany grupowo i indywidualnie, czas badania 5-10min
W wersji oryginalnej składa się z 40 pytań które tworzą 5 skal.
Normalizacja: w polsce brak norm dla różnych grup. Amerykańskie normy w stenach oddzielnie dla K. i M.
Skala Niepokoju Egzystencjalnego Jurosa
Nie została dotychczas wydana.
SNE – mierzy nasilenie niepokoju egzystencjalnego w 3 zakresach: ogólny niepokoj związany ze spełnieniem własnego życia, niepokój dot. losu i przyszłosci, lęk przed śmiercią.
Wersja pełna 49itemów, wersja skrócona 25itemów. Badany odpowiada na 7 stopniowej skali. Na bazie analizy czynnikowej wyników badnia osób w wieku 19-28lat wyłoniono 3 podskale. SNE-1 - Lęk przed winą i bezsensem (wysokie wyniki wykazują u badanego poczucie, że marnuje życie). SNE-2 – Lęk przed pustką i potępieniem (tendencje rezygnacyjne, osłabienie siły życiowej). SNE-3 – Lęk przed losem i śmiercią (Lęk przed starością, chorobą, tym co po śmierci).