ZASADA EFEKTYWNOŚCI
Zasada efektywności (effet utile) to najdalej idąca zasada pod względem kształtowania praw przysługujących jednostce oraz pod względem ograniczeń nakładanych na państwa członkowskie i ich organy. Nakłada ograniczenia na zasadę autonomii proceduralnej państw, można z niej też wyinterpretować prawo dostępu do sądu i do efektywnego środka ochrony prawnej. ETS nadał jej wspólnotowy kształt. Może być rozumiana dwojako:
sensu stricto – zasada dostępu do efektywnego środka ochrony; prawo materialne i proceduralne ma być tak kształtowane, aby zapewnić ochronę praw wynikających z prawa wspólnotowego,
sensu largo – efektywność rozumiana jako osiągnięcie celów prawa wspólnotowego.
Podstawą prawną dla tej zasady jest art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej. Z przepisu tego wynikają pewne obowiązki, których adresatami są państwa członkowskie i ich organy. Obowiązki te to:
zapewnienie skuteczności traktatu,
przestrzeganie postanowień traktatu i wydanego na jego podstawie prawa wtórnego,
wdrażanie i stosowanie prawa unijnego na swoim terytorium,
poszanowanie praw przyznanych innym podmiotom przez prawo unijne.
Władza ustawodawcza ma zapewnić skuteczność prawa unijnego przez uchwalanie przepisów niezbędnych do implementacji i egzekwowania tego prawa.
Władza wykonawcza ma wykonywać prawo unijne i prawo krajowe wydane na jego podstawie w szeroko rozumianej administracji.
Sądy mają obowiązek zapewnić ochronę praw, które zostały przyznane podmiotom na podstawie prawa wspólnotowego. Ochrona ta ma być zapewniona przez stosowanie wszelkich możliwych środków, w tym przez kreowanie instytucji nieznanych prawu wewnętrznemu danego państwa.
Orzeczenia:
Grad 9/70, Simmenthal 106/77, Rewe 158/80, von Colson and Kamman 14/83,
UNECTEF v. Heylens 222/86, Factortame C-213/89, Francovich i inni C-6/90, C-9/90.
ZASADA PROPORCJONALNOŚCI
Zasada proporcjonalności służy kontroli sposobu wykonywania kompetencji w państwach członkowskich. Status traktatowy uzyskała już w Traktacie z Maastricht, a przełomowe znaczenie dla uznania zasady proporcjonalności miało orzeczenie ETSu z 17. 12. 1970r. Internationallehandgesselschaft…? (jakoś tak, to głupia nazwa i nigdy nie mogę jej zapamiętać, ale omawialiśmy to durne orzeczenie na zajęciach). Jest ona stosowana wobec prawa krajowego, które negatywnie wpływa na możliwość korzystania z prawa wspólnotowego i na korzystanie z niektórych swobód.
Oznacza ona proporcjonalne działanie i ingerencję Unii w prawo wewnętrzne danego państwa. Unia nie może nadmiernie ingerować, ale również także chroni interesy państwa członkowskiego względem innych państw członkowskich.
Odnosi się głównie do działań Unii będących reakcją na ograniczanie przez państwa swobody przepływu towarów (~ autor, czyli ja; klientka, która miała referat nie powiedziała tego wprost, ale wnioskuję w ten sposób na podstawie zrobionych notatek)
Test proporcjonalności (Bogna mówiła, że to bardzo ważne):
identyfikacja interesu wspólnotowego,
eliminacja wszelkich przeszkód w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego i stosowaniu prawa wspólnotowego zgodnie z zasadą efektywności
ocena czy uzasadnienie przepisów krajowych mieści się w pojęciu interesu publicznego,
dwie kategorie dopuszczalnych uzasadnień:
derogacje wyraźnie w przepisach wymienione,
ograniczenia uzasadnione wymogami koniecznymi: to wartości, które pozwalają w jednakowym stopniu ograniczyć swobodny przepływ towarów zarówno dla towarów krajowych, jak i dla towarów państw członkowskich
ocena adekwatności przepisów krajowych do ochrony wskazanego interesu publicznego,
przepisy krajowe muszą nadawać się do osiągnięcia celu; każdorazowo ocenia się, czy dany środek nadawał się do osiągnięcia danego celu
zbadanie niezbędności – czy istnieją mniej restrykcyjne sposoby na realizację danego celu.
przepisy krajowe zostaną uznane za zasadne, jeśli nie będzie innych środków, które w mniejszym stopniu wpływałyby na ograniczenia w przepływie towarów
ZASADA POSZANOWANIA PRAW CZŁOWIEKA
prawa człowieka,
prawa podstawowe,
to prawa uznane za takie przez TS, to prawa ludzia zawarte w Konwencji Praw Człowieka, po raz pierwszy pojawiły się w preambule Jednilitego Aktu Europejskiego z 1986r.
prawa fundamentalne,
prawa zasadnicze
Są trzy podejścia:
że są to pojęcia zamienne,
że pojęcia 2, 3 i 4 to szczególna forma 1.
Praw człowieka nie należy mylić ze swobodami unijnymi, ponieważ prawa człowieka to prawa polityczne, opierają się na godności, a zadaniem swobód jest zapobieganie dyskryminacji na rynku unijnym, dotyczą współpracy gospodarczej.
Do praw człowieka odnosi się art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej:
nadaje kompetencje do przystąpienia do Konwencji Praw Człowieka,
uznaje zasady z KPC za unijne,
nadaje KPC rangę taką jak innym aktom europejskim.
Początkowo ETS uważal się za niewłaściwy do orzekania w przedmiocie praw człowieka.
Badaniu przez ETS pod względem zgodności z prawami podstawowymi podlegają także kompetencje państw członkowskich do odstępowania od…?... postanowień unijnych…? (klientka wkurzała mnie, bo bardzo szybko czytała… ja wiem, że stres, że się przyśpiesza, ale kurwa bez przesady).
Kwestia aborcji zawsze pozostawała poza orzecznictwem ETSu. Oparł się on na tym, że z uwagi na brak jednolitych zasad moralnych nie jest kompetentny do wkraczania w wewnętrzną sferę zasad moralnych danego państwa.
Karta Praw Podstawowych nie tworzy nowych praw, tylko zbiera te, które już istniały. Dopuszcza się ograniczenia tych praw, ale:
mogą być wprowadzane wyłącznie w drodze ustawy,
nie mogą godzić w istotę praw,
muszą być zgodne z zasadą proporcjonalności.
Ponadto prawa człowieka nie mogą być używane do unicestwienia innych praw.