Hipnoza

Hipnoza - stan psychiczny (dokł. odmienny stan świadomości), pomiędzy snem a jawą, charakteryzujący się wzmożoną podatnością na sugestię. Termin hipnoza pochodzi od greckiego słowa hipnos, czyli sen.

Hipnoza, chociaż niekiedy bardzo przypomina sen - snem nie jest. Dowodzą tego badania elektroencefalograficzne mózgu. Inną częstotliwość mają bowiem fale mózgowe człowieka śpiącego, inną rozbudzonego, a jeszcze inną zahipnotyzowanego (stan głębokiego odprężenia, relaksu)

Stan hipnotyczny jest naturalnym stanem umysłu występującym u ludzi często podczas dnia. Jest pogłębionym stanem koncentracji - a poprzez to ograniczeniem spostrzegania tego, co jest poza polem koncentracji

Umiejętność hipnotyzowania wykorzystywana jest w marketingu (biznes), polityce (władza), terapii (zdrowie) a także na scenie (rozrywka)^[

Hipnoza w ujęciu fizjologicznym

Pionierem badań naukowych nad hipnozą był neurolog Jean-Martin Charcot. Do dzisiaj badania te są prowadzone w wielu ośrodkach naukowych, stosujących wiele technik diagnostycznych od EEG po obrazowani

Dane zebrane z użyciem EEG pozwoliły dokładniej zdefiniować stan hipnozy. W obrazie EEG mózgu człowieka, wyróżnia się cztery podstawowe fale mózgowe, które są elektrycznymi impulsami o określonej częstotliwości, przebiegającymi przez cały mózfale β - o częstotliwości 14-32 Hz - które odpowiadają stanowi zagrożenia lub intensywnego, świadomego wysiłku umysłowego;

• fale α - o częstotliwości 7-14 Hz - odpowiadające stanowi wyciszenia i relaksu - np. podczas słuchania spokojnej muzyki;

• fale θ - 4-7 Hz - odpowiadające stanowi głębokiego relaksu;

• fale δ - 3-4 Hz - występujące podczas części faz snu.

Zwykle przez mózg człowieka przebiegają naraz impulsy o różnych częstotliwościach, z jednym dominującym. Np: w stanie normalnego relaksu dominują fale α ale obecne też są fale β i θ. Z kolei w stanie świadomego wysiłku umysłowego oprócz fal β są też obecne fale α^{[potrzebne źródło]}.

Jedna z fizjologicznych definicji stanu hipnotycznego głosi, że występuje on wtedy, gdy udaje się "wyłączyć" wszystkie typy aktywności mózgu oprócz dolnego zakresu fal α i górnego zakresu fal θ - a zatem w mózgu zahipnotyzowanej osoby występują wyłącznie fale o częstotliwości 6-10 hz i nie ma śladów fal β^{[potrzebne źródło]}. Zdominowanie pracy mózgu przez dolny zakres fal α powoduje, charakterystyczne dla tego stanu efekty kataleptyczne i somnambulistyczne - a więc brak odczuwania bólu (tzw. hypnoanestezja) i brak świadomej kontroli nad częścią własnego ciała - zwłaszcza nad kończynami. Niektóre teorie głoszą, że następuje też swoiste zastąpienie roli funkcji fal β falami θ - dzięki czemu w stanie hipnotycznym pozostaje się podatnym na sugestię i można bezwolnie wykonywać polecenia osoby, która zdoła przejąć kontrolę nad tą częścią aktywności mózgu pacjenta

Hipnoza klasyczna

Twórcą hipnozy klasycznej był Franz Anton Mesmer. Wystąpił on z teorią, w której zakładał istnienie fluidu równie rzeczywistego i materialnego, jak np. działanie magnesu. Według Mesmera dobroczynny fluid magnetyczny może przenosić się z jednej osoby na drugą. Po wytworzeniu się „mostu” między terapeutą a pacjentem i po wykonaniu krótszych lub dłuższych „passów” (dotyk) ówczesny Mesmerowi hipnoterapeuta doprowadzał do przełomu leczniczego.

Hipnoza klasyczna dziś bliższa jest temu, co określa się słowem bioenergoterapia. Współcześnie uważa się, że Mesmer stosował tak naprawdę rozmaite, psychologiczne techniki hipnotyczne, dla wywołania zwykłego, fizjologicznego efektu hipnotycznego.

Trening autogenny

Trening autogenny dużą popularność jako technika hipnotyczna zawdzięcza swojej prostocie i dużej skuteczności oddziaływania świadomości na podświadomość. Najłatwiej naukę hipnozy rozpocząć właśnie od treningu autogennego i wielu trenerów hipnozy tak właśnie postępuje.

Podczas wykonywania treningu adept zapoznaje się z naturalnymi reakcjami swojego organizmu na wizualizacje, oczekiwania, wyobrażenia. Wcześniej też u każdego z nas takie reakcje pomiędzy myśleniem a reakcjami organizmu zachodziły, lecz dopiero podczas treningu autogennego wiele osób, po raz pierwszy, je sobie uświadamia.

Model Miltona został opracowany przez przez Richarda Bandlera i Johna Grindera na podstawie badania warsztatu pracy Miltona Ericksona.

Milton Erickson uznany został przez terapeutów za czołowego eksperta w dziedzinie współczesnej hipnozy medycznej. Napisał ponad sto prac z dziedziny hipnozy; nauczał hipnozy oraz praktykował w latach 1920- 1980. Erickson bardziej niż ktokolwiek inny w tej dziedzinie, był w stanie zbadać i zademonstrować ogromny potencjał jaki hipnoza kryje w sobie. Warsztat pracy demonstrowany przez niego, w czasie indukowania i użytkowania hipnotycznych stanów świadomości, były niezwykle złożony a jednocześnie systematyczny. Można w nim dostrzec spójne i systematycznie występujące wzorce.

Te językowe wzorce hipnotyczne,- dopasowywanie się do sygnałów zachowań niewerbalnych, stosowanie metafor w kontakcie indywidualnym i grupowym, terapeutycznym i rozwojowym oraz ukryte sugestie- stanowią Model Miltona (nazywany również odwróconym metamodelem językowym). Wzorce komunikacji hipnotycznej stosowane przez niego działają niemal jak magiczne formuły, dzięki którym pomagał swoim klientom przypominać sobie to, o czym zapomnieli, że zapomnieli.

Model Miltona jest sposobem wywołującym i utrzymującym trans przy użycia języka w celu skontaktowania się z ukrytymi zasobami naszej osobowości. Trans jest stanem, w którym osiągasz wysoką motywację, aby uczyć się od nieświadomości w bezpośredni sposób. Nie jest to stan pasywny ani też nie pozostajesz w nim pod wpływem kogoś innego. Pomiędzy terapeutą a klientem powstaje współpraca; odpowiedzi klienta pozwalają terapeucie rozpoznać, co należy zrobić dalej.

Na ten Model składa się zestaw kilkudziesięciu narządzi językowych pozwalających wywierać hipnoterapeutyczny wpływ na odbiorcę, nawet bez stosowania formalnej hipnozy. Klient nie musi wówczas leżeć, nie musi zamykać oczu, nie musi mieć wyłączonej świadomości. Może to być zwykła rozmowa, zbieranie wywiadu czy właśnie opowiadania anegdot i przypowieści. Komunikacja międzyludzka przebiega bowiem równocześnie i równolegle na poziomie świadomym i nieświadomym. Można świadomie porozumiewać się z nieświadomością rozmówcy.

Erickson respektował nieświadomą myśl pacjenta. Przyjmował, że nawet za najdziwaczniejszymi zachowaniami kryją się pozytywne intencje i że jednostki podejmują najlepsze, dostępne im w danym momencie, wybory. Celem jego pracy było dostarczenie ludziom większej liczby możliwych wyborów. Przyjmował również, że na pewnym poziomie każdy posiada zasoby potrzebne do dokonania zmian.

Model Miltona jest sposobem użycia języka, który umożliwia:

.- dopasowanie do osobowej rzeczywistości i prowadzenie jej;

- rozpraszanie i użycie świadomego myślenia;

- dostęp do nieświadomości i jej zasobów.

Erickson był mistrzem w osiąganiu kontaktu. Szanował i akceptował rzeczywistość swojego pacjenta. Przyjmował, że opór jest wynikiem braku kontaktu. Każda reakcja była dla niego ważna i możliwa do wykorzystania.

Hipnoza sceniczna

Hipnoza sceniczna jest konglomeratem pozostałych metod hipnotycznych. W pewnym małym zakresie opiera się na hipnozie dyrektywnej - klient stawiany jest w sytuacji, kiedy „nie wypada odmówić zastosowania się do polecenia”. Hipnotyzerzy sceniczni często prezentują najwyższy poziom umiejętności hipnotycznych we wszystkich metodach.

Bezpieczeństwo hipnozy

Istnieją dwa podstawowe poglądy odnośnie hipnozy

• hipnoza jest bezpieczna, ponieważ osoba zahipnotyzowana nie zrobi w tym stanie niczego, czego nie zrobiłaby będąc w pełni świadomości. Ponadto każdy z ludzi dokonuje podświadomie wyboru takich zachowań, które zna i które są dla niego najlepsze.

• hipnoza jest niebezpieczna i powinni stosować ją jedynie terapeuci.

W tym przypadku pojawia się różnica między podejściem lekarzy i psychologów a pozostałych terapeutów

Autohipnoza

Jak sama nazwa wskazuje, jest to stan zbliżony do hipnozy, jednakże uzyskiwany nie przez indukcję hipnotyzera, ale samego zainteresowanego. Wbrew powszechnemu mniemaniu autohipnozą nie jest stan uzyskiwany przez słuchanie kaset magnetofonowych. Nawet, jeśli zostały one przygotowane przez samego zainteresowanego. Stan ten należy do zjawisk typu heterohipnoidalnego (hetero oznacza wpływ drugiej osoby).

Autohipnoza jest stanem zbliżonym do medytacji. Podobnie, jak w niej ważne jest skupienie umysłu na jednym elemencie (najczęściej tym właśnie, nad którym chcemy pracować).