3. Terapia indywidualna i systemowa: adolescencja – separacja z systemu (koindywiduacja) bez poczucia winy
bez poczucia winy czyli bez uczuc ze porzuca się system rodzinny który nie da soebie rady, nie przetrwa, ale z przekonaniem ze da się go zrekonstruować.
Na poziomie systemowym zachodzi proces odseparowania oddzielenia, a na poziomie wewnątrz psychicznym, proces wycofania części siebie z innych znaczących i budowania nowej tożsamości. Dlatego właśnie znaczenie terapii rodzin maleje wraz z oddalaniem się dziecka od rodziców.
Terapia indywidualna i systemowa się łączą, ponieważ pierwotne obiekty rodzicielskie są znaczące jednocześnie jako wewnętrzne i zewnętrzne.
Kreacja, powtórna szansa – co przejąć ze świata
Prawdziwa separacja vs ucieczka lub wywikłanie się. Dotyczy to dzieci jednocześnie dzieci odrzucanych i osaczanych, opuszczanych i wiązanych, używanych.
Cechy dziecka związane z procesami separacyjnymi
Zdrowy adolescent ma większe szanse uzyskania autonomii przy chronieniu rodziny przed zmianą
Choroba to idealny sposób radzenia sobie z rozterkami adolescencji
Idealizacja rodziców, identyfikowanie się z dzieckiem będącym w syntonii z rodzicami (anorexia nervosa), pragną zatrzymać czas i pozostać dzieckiem, impulsy seksualne przynoszą smutek z powodu odcinania się od rodziców co utrudnia procesy separacyjne, a probóją separować się poprzez niejedzenie.
Chroni idealny obraz rodzica przed innymi, sobą i własną destruktywnościa, by zachować dobry obiekt (borderline). Matka borderline, wprowadza w stan chaosu nieprzeprasza czeka aż inni o nia zadbaja, nie radzi sobie z separacją i indywiduacją, zawiści dzieciom osiągnięć, ignoruje je i umnijesza, niszczy szacunek, nie ufa dzieciom, napawa lękiem i przeraża dzieci, przejawia wampiryzm emocjonalny, czyli eksponuje wady i niepowodzenia dzieci, jest niezdolna do empatii i troszczenia się. Osoby o osobowości borderline bądź narcystycznymi skłonnościami uważają że inni istnieją tylko ze względu na funkcje jakie pełnią. W konsekwencji dziecko walczy o psychiczne przeżycie i chroni ten idealny obraz rodzica bo tak bardzo chce zachować dobry obiekt.
Przedłużona adolescencja (fiz./społ. „adopcja” u teściów czy współmałżonka)- czynnikiem uniemożliwiającym dorastanie jest opóźnione dorastanie nie tylko w polskich warunkach. Od około 150 lat odkąd istnieją dane, rozwój fizyczny dzieci ulega akceleracji, natomiast rozwój społeczny spowolnieje. Dzieje się tak, ponieważ dłużej trwa proces edukacji, który wiąże się z zależnością materialną i finansową od rodziców, wpływa tez na to sytuacja makroekonomiczna państw i trudności ze znalezieniem pracy i zakupem mieszkania. Równie ważne jest lokowanie dziecięcych uczuć w teściach czy współmałżonku. Osoby lokujące są niesamodzielne, pchane głodem emocjonalnym. W takich relacjach konflikt ze współmałżonkiem zaira cechy kryzysu dorastania, a relacja z nim stanowi przedłużenie jego konfliktu z rodziną pierwotną, wobec której bunt został zablokowany. Związek małżeński ma charakter pierwotnej relacji z obiektem, ucieczki przed pustką i osamotnieniem. Osoba taka wchodzi w związku w „naturalny cykl dorastania” i pojawia się problem o to kto może mieć w związku więcj dziecięcych roszczeń.
Cechy rodzica(utrudniające procesy separacyjne)
Kompleks martwej matki - żywa nieobecność matki by się separować, trzeba być najpierw związanym. (Labirynt fauna)Deficyt odzwierciedlenia. Parentyfikacja- zamiana ról pomiędzy dzieckiem a rodzicem. Matka jest nieobecna uczuciowo, dziecko ma kontakt z uczuciowym opuszczeniem, niebyciem, zamiast pierwotna funkcją emocjonalnego dostrojenia matki. Żywa nieobecność matki budzi stan dysocjacji dlatego dziecko nie ma kontaktu ze swoim lękiem i musi mieć kontakt ze swoją fantazją która przekształca cos strasznego w coś ładnego. Podobnie dzieci z domów dziecka mają fantazję że ktoś je zabierze do lepszego miejsca.
Osobowość borderline – wprowadza chaos, lęk i przerażenie, ignoruje osiągnięcia dzieci, nie ufa im, one się nią zajmują, ma trudności s.i.(separacja i indywiduacja)
Kształtowanie „fałszywego ja” u dziecka – gdy matka karze dziecko za każde odstępstwo od jej wyobrażonego „ja idealnego” dziecka- więc dziecko żyje z „gębą” Gombrowicza.
Dziecko jako część scenariusza rodziców, sprawca ich dobrostanu, kontynuacja ich Ja – delegacja narcystyczna.
Lęk – w całym systemie rodzinnym, będący cechą osobowości rodziców. Rodzice chcą chronić dziecko przed światem.
Struktura rodziny
Granice między pokoleniowe (podział władzy i autorytetu) – szansa przeżycia buntu
Zmniejszenie różnicy międzypokoleniowej ( demokratyzacja, brak władzy psychicznej) vs respekt lub strach
Rodziny splątane- granice są zbyt zlane, fuzyjne, wiec dziecko przejawia trudności separacyjne bo nie ma widocznych granic- vs niezaangażowane- separacja przebiega prawdłowo ale towarzyszy jej brak zainteresowania rodzica i duża samotność.
Strategie rodzinne
Przekazanie odpowiedzialności dzieciom (np. choroba psychiczna rodziców)= delegacje do pełnienia roli (np. rodzica)
Triangulacja – dziecko jest włączone w konflikt miedzy rodzicami i zmuszone do powiedzenia się po którejś ze stron
Oczekiwania – lojalność – mechanizmy wiązania (występują na 3 poziomach – na poziomie ego (wiązanie w płaszczyźnie poznawczej dziecka- występuje w wyniku deprecjonowania przez rodzica samodzielnego myślenia, przezywania dziecka, ocena rzeczywistości przez rodzica dokonywana jest tylko na podstawie własnych standardów),wiązanie poprzez id (rozpieszczanie, przekarmianie, rozbudzanie działań życzeniowych dziecka, infantylizacja) wiązanie poprzez superego (manipulacja lojalnością, odpowiedzialnością dziecka oraz wzbudzanie poczucia winy- oczekiwania rodziców są zinternalizowane przez dziecko) – przekazy międzypokoleniowe(poświęcanie się)(dziecko jest self-obiektem rodzica)
Dziecko pełni funkcje naprawcze umysłu rodzica
W jaki sposób trudności separacyjne przejawiają się w trakcie codziennego życia a ujawniają w czasie terapii?
Może to mieć postać nieświadomych patogennych, edypalnych przeświadczeń że np. nie mogę mieć lepszego rozwoju zawodowego, związku niż moi rodzice. Nie dopuszczają rywalizacji edypalnej i symbolicznego zwycięstwa nad nimi.
Czysta tematyka separacyjna- że ktoś nie przeżyje mojego odejścia z domu, ze nie mogę mieć swojego życia
Kategoria relacji z obiektem- bilans księgowego(jeżeli ja mam lepiej to ktoś musi mieć gorzej)- wina ocalałego. Życie w cieniu zmarłego obiektu, przedłużanie żałoby,
Problematyka narcystyczna - Jeżeli nie jestem najlepszy to nic innego się już nie liczy i nie mnie znaczenia dla mnie i innych- cechy narcystyczne. Jeśli nie będę doskonała ON przestanie mnie kochać. Osoby takie nie potrafią przyjmować komplementów
Rodzice chcą „podrzucić” dziecko do terapii, dziecko przychodzi „za karę”; są nastawieni do walki z terapeutą, gdyż myślą, że on natychmiast będzie po stronie dziecka
Gdy dziecko przychodzi za karę, proces zdobywania zaufania może być długi, by wiedziało, że pomoc nie będzie dla niego raniąca.
Rodzice robią dużo, by utrudnić dziecku powiedzenie swojego zdania, więc terapeuta ma zadanie, by oni to zdanie usłyszeli.
Na 3, spotkaniu zaproszenie samego dziecka- ono prezentuje się bardziej dojrzale, gdyż porzuca poczucia zależności od rodziców
Ważne, by nie dać się „podkupić” przez instytucję, placówki oświatowe, rodzica, by zachować neutralność.
Zawsze istnieje szansa, by nadrobić braki czy niedociągnięcia z poprzedniego etapu rozwoju- dzieci wzmocnione choć przez jednego dorosłego lepiej rodzą sobie z zadaniami
Ustalamy co dziecko chce uzyskać jakie ma oczekiwania, marzenia, co jest niewygodne, co chciałoby żeby się zmieniło
Dziecko może nie mówić, gdyż istnieje kłopot w relacji, wydarzeniu czy tajemnicy
Trzeba odzwierciedlać dziecko, uczyć zgłaszania potrzeb, rozpoznawania i nazywania uczuć, by mogło sobie poradzić z nimi. (wiesz, wydaje mi się że jesteś zła tylko nie wiem z jakiego powodu, czy na mnie, czy na jakieś wydarzenie)
Nie możemy na podstawie objawów dziecka oceniać prawidłowości funkcjonowania rodziny
Nie można zgadzać się na zdrobnienia i pseudonimy (wiem że wolałabyś „kiciuś” ale takie zdrobnienia zarezerwowane są dla mamy, bliskich // jestem zła bo pani taka uparta// mam takie zasady, mimo to możemy rozmawiać)
Nie można przechodzić „na ty”; wypytują o rodzinę, adres, znajomych, bo chcą kontrolować sytuację, odwrócić uwagę od siebie -> należy się wzbraniać (Twoje problemy są najważniejsze)
To nie jest relacja wzajemności, tworzymy kontakt przez określony czas, ale nie mówimy tego bo dziecko może produkować objawy, by mieć kontakt z terapeutą
Nie można używać slangu młodzieżowego, trzeba rozmawiać jak z dorosłym; szukają sojusznika, terapeuty; potrzeby lokują w innych dorosłych niż rodzice
Terapeuta musi być aktywny, nie może dopuszczać do długiego milczenia, powinien zapełnić tę przestrzeń
Milczenie nasila objaw, poczucie odrzucenia i zwiększa niechęć do terapii
Dzieci „trudne”, z którymi ciężko nawiązać kontakt -> zasada paradoksu (dziecko: mam kredki, papier, ale pewnie nie będziesz chciał rysować; adol; jeśli nie chcesz, nie musisz rozmawiać; ale może to widzisz inaczej) dziecko musi mieć wybór, wtedy może z niego skorzystać
Wypowiedzi prowokujące projekcje – wymieniamy zachowania niezwiązane z dzieckiem (często ktos np. płacze i to dlatego..’ przychodzą do mnie dzieci które nie lubią chodzić do szkoły..pić mleka)- żeby dziecko nie czuło się naznaczone swoim zaburzeniem.
W jaki sposób pytać by podtrzymać kontakt? (Po co pani pyta o to wszystko? Mówiłem już innym psychologom)
- co takiego się dzieje?, czy zawsze było tak jak teraz?,
- dlaczego myślisz, że to rodzice potrzebują terapii?, czemu ich tu dzisiaj nie ma?, co by było gdyby byli?,
- co by się działo, gdyby terapia zakończyła się sukcesem?, jakbyś się czuł?, jaka by była mama, tata?, po czym byś poznał ze coś się zmieniło?
dzieci gdy poczują się bezpiecznie, nie stwarzają obron, poddają się klimatowi, jaki wytwarza badający
po 16 r.ż – zwrócenie uwagi na zalety (co byś chciał, by po Tobie odziedziczyła twoja córka czy syn)
jeśli zachowania zagrażają zdrowiu czy życiu – „muszę o tym powiedzieć rodzicom”
problem prób samobójczych -> dlaczego warto żyć? Nie będę Cie oszukiwać, życie bywa bardzo trudne, ale samo w sobie jest wartością/ odraczanie, „umowa na życie”: ile wytrzymasz nie popełniając samobójstwa?
Nie można: nie rób tego dla mamy, nie zabijaj się dla mnie, sam dla siebie się nie zabijaj
I tydzień – codzienne konsultacje
II tydzień – co drugi dzień itd.
Eksternalizacja objawu – oddzielenie go od osoby, psychiki; objaw to coś obcego; wizualizacja – jaką on ma postać; spróbuj określić siebie nie poprzez chorobę, ale poprzez zainteresowania, relacje z nimi; anoreksja to obce ciało, które wniknęło w Twoją psychikę i zmusza ją do chorobowych zachowań)
Wzmocnienie dbania o siebie, walki o siebie, (od jakich spraw mogłabyś zacząć by dbać o siebie, na jakie przyjemności możesz sobie pozwolić, jakie zainteresowania rozwinąć, do jakich wrócić) -> to zaskakuje, bo dotychczasowe działania są przymusowe
Przebieg terapii pomiędzy buntem (on zawsze rodzi poczucie winy), a separacją od rodziców ( ona budzi poczucie straty)
Rodzice mogę nie wiedzieć o poprawie (np. anoreksja próbuje nowych produktów), ukrywa pozytywne zmiany, bo boi się, że rodzice przestaną się nią zajmować
Gdy zaprzecza chorobie (od tygodnia jem czekoladę, widziała pani kiedyś anorektyczki, które jedzą czekoladę?)-> tak są inne dziewczęta z AN które jedzą czekoladę