TEATR POLSKI XX I XXI WIEKU - NOTATKI II SEMESTR
02.10.2012r.
Lata 60/70 - Jarocki, Swinarski, Wajda.
Jarocki: teatr intelektualny; aktorzy w pełni wypełniali wizję reżysera; precyzja; wystawiał głównie polskie przedstawienia
Swinarski: teatr nie ma pouczać; każda postać "ma swoją prawdę", teatr skupia się na słowie, czerpanie z prywatnego życia aktorów; wystawił: "Dziady", "Wyzwolenie", niedokończony "Hamlet" (asystent: K. Lupa)
Mocno ukształtowała ich wojna.
ANDRZEJ WAJDA:
- ur. 1926r. - Suwałki
- studiował na ASP, kształcił się w szkole filmowej w Łodzi
- film -> "szkoła polska"
- inspirował się twórczością A. Wróblewskiego - malarstwo nacechowane emocjonalnie, wykraczające poza realizm
- najczęściej zatrudniani aktorzy: Zbigniew Cybulski, Bogumił Kobiela
1959r. - "Kapelusz pełen deszczu" - Teatr Wybrzeże
- grali tam m.in. Z.C. i B.K.
- przeniesienie "szkoły polskiej" do teatru, przeniesienie realizmu filmowego
- przedstawienie kameralne
- wyraźne napięcia, wyraziste gesty
1960r. - "Hamlet" - Teatr Wybrzeże (do Hamleta będzie podchodził 4x) -> ten raczej nieudany
1960r. - "Dwoje na huśtawce" - T. Ateneum w Wwie
- widzowie zasiadają po czterech stronach, bardzo blisko sceny
- role główne - Cybulski, Kępińska
- scena 61
- sukces
1963r. - "Demony" - T. Ateneum
- oniryczny teatr, operowy rozmach
- klapa (Wajda odszedł od filmowego klimatu)
1963r. - "Wesele" - Kraków
- po "Weselu" planuje zrobić 7-letnią przerwę od teatru
- bardzo wyostrzony konflikt "miasto - wieś"; poza tym dość wiernie odtworzony tekst
Powrót do filmu: "Popioły", "Wszystko...", "Brzezina", "Niewinni czarodzieje"
1970r. - "Play. Strindberg" - Teatr Współczesny w Wwie
- przestrzeń kameralna
- Łomnicki, Łapicki i inne gwiazdy
- scena - coś w rodzaju ringu, każdy akt zaczyna się od gongu
- Konstanty Puzyna: "przedstawienie godne gustu (?) cioci"
ZACZYNAJĄ SIĘ NAJWAŻNIEJSZE PRZEDSTAWIENIA, KTÓRE MAMY ZNAĆ:
1971r. - "Biesy" - Teatr Stary
- adaptacja A. Camus
- zaczyna się od spowiedzi Stawrogina (Jan Nowicki)
- emocjonalne odsłonięcie się aktorów
- scena pochylona w kierunku publiczności; podłoga - błoto
- tytułowe "Biesy" - maszyniści (inspiracja teatrem Muraku (?))
- fascynacja Japonią - trzech "aktorów" ubranych na czarno
- z czasem Biesy zaczynają dyrygować całą przestrzenią
- próba generalna - Kazimierz Fabisiak ma zawał serca; umiera - jego syn, Aleksander Fabisiak, stwierdza, że grają
- grane przez prawie 15 lat
- dużą rolę odgrywały monologi
1974r. - "Noc listopadowa" - Teatr Stary
- muzyka: Z. Konieczny
- didaskalia - śpiewane
- spektakl muzyczny
- bogowie - koturny, stroje operowe; świat ludzki - "zwyczajny", kameralny teatr
- przechodzenie pomiędzy nastrojami; bogactwo/kameralność
1976r. - "Emigranci" - Scena Kameralna w T. Starym
- Bińczycki, Stuhr
- bardzo przystrojone foyer - lampki, światła, feeria barw
- scena - szara, obskurna, jama , dziura
- spektakl zaczynał się projekcją filmową
- aktorzy zasłonięci tiulową zasłoną
Wajda zostawiał aktorom dużą swobodę. Wajda był też tym, który porządkuje.
1977r. - "Nastazja Filipowa" - na podstawie "Idioty"
- 27 publicznych prób; praca jako przedstawienie
- odbyły się mniej więcej 23 próby - nic nie wyszło xD
- Rogożyn - Nowicki; Myszkin - Radziwiłłowicz
- przedstawienie kameralne, tylko 2 aktorów, akcja w jednym pokoju
- brak zamkniętej struktury - przedstawienie trwało od 45min do 2h
- przestrzeń - dzisiejsza sala ze stolikami i krzesłami, która wtedy była magazynem
- obraz H. Holbeina z Chrystusem
- na wyjazdach też grano po polsku
- potem zrealizuje "Nastazję" [1989r.] w Japonii: mężczyzna gra kobietę, aktor zagrał po raz pierwszy mężczyznę (Myszkina), biała przestrzeń, podobieństwa z oryginałem, Myszkin zamienia się w Nastazję.
1978r. - "Z biegiem lat, z biegiem dni"
- potem serial TV
- w teatrze trwało 7h (czasami dzielone na trzy dni); oparte na utworach Zapolskiej, Bałuckiego, Przybyszewskiego itd.
- nawiązania do malarstwa, dulszczyzny, cyganerii
- brak sięgania do głębi
1981r. - "Hamlet" [III] ( II grany na dziedzińcu wawelskim)
- Ofelia - Segda; Hamlet - Radziwiłłowicz; Klaudiusz (?) -Stuhr
- znowu nieudany
[książka Walaszek mówi o "Hamletach"]
1989r. - "Hamlet" [IV] - duża scena T.S.
- Hamlet - Teresa Budzisz - Krzyżanowska (wg Wajdy najlepszy aktor, brak genderowych smaczków )
- aktorzy grają dla pustej widowni, widzowie oglądają przedstawienia zza kulis
- na koniec wchodzi Radziwłłowicz - Hamlet [historia Hamleta będzie odrywać się zawsze]
1984r. - "Antygona"
- współczesność: żołnierze Kreona - ZOMO
- Kreon - chce władzy; Antygona - chce wolności
1984r. - "Zbrodnia i kara"
- Porfiry - Stuhr; Raskolnikow - Radziwiłłowicz
- znowu mało przestrzeń (tam, gdzie "Nastazja"), szyby
- premiera i kilka pierwszych przedstawień grane, jak w Hamlecie [IV]
- na końcu otwiera się kurtyna, dym - Raskolnikow odchodzi na Syberię
Pozostałe przedstawienia:
1985r. - "Wieczernik"
1986r. - "Zemsta"
1991/1992 - "Wesele", "Mischima", "Klątwa" Wyspiańskiego, "Słomkowy kapelusz"
2004r. - "Makbet"
___________________________________________________________________________
09.10.2012r.
ADAM HANUSZKIEWICZ (ur. 1924r.):
- wielki repertuar polski i światowy w nowej formie
- czerpania z kultury popularnej
- zajmuje miejsce w Teatrze Narodowym w Wwie po Dejmku
- debiut - Teatr Nowy
- był przede wszystkim aktorem
- jeden z pierwszych (1957r.) reżyserów i dyrektorów Teatru TV
- krótkie sceny wyciągane z wielkich dzieł
- pracował w Teatrze Powszechnym w Wwie (Zbrodnia i kara, Wyzwolenie, Faust, Ksiądz Marek, itd.)
- wg innych widać w jego przedstawieniach aliterackość teatru
- mocne filmowe efekty (dzisiaj uznawane za kiczowate ^^)
- krytyka: efektowność, wystawianie "komiksów", występ estradowy
- teatr dla młodych, żywy, umuzyczniony
- zwiększona frekwencja w teatrze za jego rządów
- zatrudnia młodych aktorów po studiach
- "Nie-boska komedia", "Hamlet", "Makbet", "Balladyna", Norwid, "Rzecz listopadowa"
- muzykę do jego przedstawień robił m.in. Czesław Niemen - np. Dziady, Dostojewski
- pupilek władz
- sam rał wiele głównych ról, był narratorem i recytatorem
- największy hit - "Balladyna" i sławne Hondy
- 1981r. - "Samuel Zborowski", "O poprawie Rzeczpospolitej" - ten ruch nie spodobał się władzy
- grudzień 1982r. - zostaje zwolniony -> ostatnie przedstawienie: "Śpiewnik domowy" - manifestacja wolnościowa
- 01.01.1983r. - teatr przejmuje Jerzy Krasowski + Skuszanka (wcześniej związany z Teatrem Ludowym) - byli zapatrzeni we władzę
- 1985r. - pożar budynku teatru. Przejmują Teatr na Woli
- Hanuszkiewicz założył wcześniej Teatr Mały (teatr realistyczny)
- "Miesiąc na wsi" Turgieniew - stroje czechowowskie, przedstawienie bardzo realistyczne (kwitły krzewy i drzewa)
- 1975r. - "Białe małżeństwo"
- po kilku latach otrzymuje Teatr Nowy teatr postrzegany jako anachronizm (?))
Lata 70:
-nowe pokolenie reżyserów (nie pamiętają wojny)
- inna specyfika
- Jerzy Grzegorzewski, Helmut Kajzar, Izabela Cywińska, Maciej Prus (teatr intelektualny), Jan Maciejewski, Jerzy Zegalski, Roman Korczyński -> młodzi zdolni
- nie interesowało ich robienie karier
___________________________________________________________________________
16.10.2012r.
JERZY GRZEGORZEWSKI (1939-2005)
- wykształcenie plastyczne (Łódź) - mistrzowie: W. Strzemiński "patrzenie"; S. Fijałkowski - antyrealizm), nie dostał się na ASP w Wwie; projektowanie stroju
- nie obronił pracy magisterskiej
- zalicza się do grupy młodych-zdolnych
- potem studia reżyserskie (do 1966r.) w Wwie - Bohdan Korzeniewski (erudycja, teatr słowa, intelektualny)
- "Kaukaskie... Koło" Brechta - przedstawienie dyplomowe wystawione w Olsztynie
- pierwowzory dramatyczne które silnie plastycznie przekształca
- traktował widza bardzo poważnie; widz powinien znać tekst dramatu
- pierwsze przedstawienia w Olsztynie i Łodzi (Sen nocy letniej 1660; Irydion 1970; Wesele 1969, Czajka 1971, Balkon ?)
- unika teatru głośnego, który epatuje cielesnością, ekstatycznością
- 73/73 Ateneum -> Ameryka (73); Bloomurazalem (74)
- Wrocław - kierownik artystyczny Teatru Polskiego: Ślub [76]; Śmierć w starych dekoracjach [77]
- tematy: zła miłość (zakazana, niespełniona, pozostająca w sferze idei); śmierć (jako topos, śmierć cywilizacji, miasta, zbiorowości ludzkiej)
- sztuka jest podejmowaniem życia, życie jest karykaturą sztuki
- teatr nie jest miejscem doraźnej polityki (polityka zabija teatr)
- brak zabiegów kreacji jednej świadomości
- prawdziwy widz -> widz - partner
- całkowita dramatyzacja teatru
- nazywał siebie demiurgiem
- nie ma wielkiego teatru bez patosu
- nie ma klasycznej psycholoii postaci, eksponowanie pewnych cech, człowiek został rozbity
- G. był eksperymentatorem przestrzeni
- umieszczanie widzów w różnych miejscach ("Balkon" - na balkonie :D; "Ameryka" - widzowie innego przedstawienia jako scenografia; "Śmierć w starych..." - zaledwie 40/50 osób siedzi na granicy sceny - przedstawienie odbywa się na widowni; "Bloomurazalem" - zabawa z różnymi wariantami, widzowie chodzą za aktorami, którzy w końcu wychodzą z teatru i odjeżdżają taksówką)
- aktor jest absolutnie najważniejszy [Trela, Radziwiłłowicz]
- G. lubił wodewile (wystawił np. musicalowo "Grube ryby" Bałuckiego; "Jacuś" Offenbacha, "Żołnierz królowej Madagaskaru" -> sporo gagów, kolejka elektryczna, jaskrawe stroje)
- współpraca z Barbarą Hanicką i Stanisławem Radwanem (muzyka, która agrać nie może -> np. fragmenty instrumentów -> "Dziady" bębny; "Ślub" puzon, "Wesele" elementy fortepianów)
- "Sen nocy letniej" - scenografia z wielkimi łodziami, nigdy nie wykorzystywał natury, tylko jej przekształcenia
- wprowadzenie pantografów, skrzydeł samolotu
___________________________________________________________________________
- 1982r. - "Teatr Studio" w Wwie (Szajna odchodzi na emeryturę)
- 16 inscenizacji
- zaczyna od napisania scenariusza "Miasta, w którym liczy się mosty" (?), gdzie opierał się tekstami: "Ulisses", "Król Lear", "Śmierć w katedrze"; tematyka stanu wojennego
- "Pułapka" Różewicza, "Powolne ciemnienie malowideł", "Dona Juan" (w tłumaczeniu Radziwiłłowicza, "Dziady. Improwizacja"
___________________________________________________________________________
- Teatr Stary (1994) - "Dziady. 12 improwizacji": mieszanie elementów, cała Wielka Improwizacja; 5 pań Rollinson, wiele dekoracyjnych elementów
- "Opera za trzy grosze" Brechta - bardzo umuzycznione
___________________________________________________________________________
- dyrektor Narodowego Teatr w Wwie (1985r. - pożar)
- 19.11.1996r. - premiera "Dziady. 12 improwizacji"
- myślano, że dyrektorem zostanie K. Dejmek
- 19.11.1997r.- "Noc listopadowa": orkiestra wojskowa, dużo statystów
- zbiera najlepszych aktorów z Krk i Wwy (teatr gwiazdorski: Radziwiłłowicz, Trela, Globisz, Segda, Budzisz-Krzyżanowska, Englert, Malajkat, Zamachowski itd.)
- "dom Wyspiańskiego"
- konsekwentnie realizuje swoje założenia
- proponował współpracę Jarzynie, Warlikowskiemu, Miśkiewiczowi, Lupie, Trelińskiemu i Polańskiemu - wszyscy odmawiali; nie mogli się dogadać + starcie między starymi i młodymi
...
23.10.2012r. - c.d.
- był dyr. Teatru Narodowego przez 11 lat
- zespół - aktorzy "średniego" pokolenia
- M. Dziewulska - kierownik artystyczny/literacki (???); S. Radwan - kierownik muzyczny; A Kreuz-Majewski - scenograf (przedstawienia "operowe")
- teatr bardziej artystyczny niż polityczny
- współreżyserowali m.in. poprzedni dyr. Teatr Nar.: K. Dejmek - "Dialogus de Passione" - koturnowa, mniej brutalna wersja; A. Hanuszkiewicz - "Taniec śmierci" Strindberga, Erwin Axer: "Claud.." ? ( niezrealizowany)
- "Noc listopadowa" - zaczyna się od sceny z "Wyzwolenia" - metateatralny collage
-2000 - "Wesele" - bez żadnych innowacji, zero skrótów i eksperymentów
- "Halka Spinoza" - fascynacja kulturą niską (piosenki, cyganeria itd. ) + elementy kultury wysokiej (dylematy sztuki, artystyczne)
___________________________________________________________________________
- Scena na Wierzbowej - tu G. zrealizuje największe przedstawienia: Ślub, Operetka, Sędziowie, Morze i zwierciadło, Nieboska komedia"
- 1999 - Sędziowie - akcja rozgrywa się w żydowskiej karczmie, o której wspomina się w "Weselu"; Segda, Trela, Globisz
- 2000 - Operetka - akcja: "Jama Michalika"; o przemijaniu, śmierci, nieszczęściu; główni bohaterowie są tutaj starymi ludźmi - połączenie starości z elegancją (Gogolewski, Rożański)
- Duża scena - "Sen nocy letniej": żadnych znaków natury (łodzie); wszystko jest sztuczne i drewniane; w głębi grano na żywo na ksylofonach; sztuczne zachowania postaci
________
"Morze i zwierciadło"
- świat po Szekspirowskiej "Burzy"
- godzinne "wystąpienia" Prospera i Kalibana
- dzień wcześniej Warlikowski wystawiał gdzie indziej "Burzę"
- II część - Prospero (do Ariela) - Trela - abdykacja, wszystko przemija; Kaliban (do publiczności) - Radziwiłłowicz - wytatuowany
- G. umieścił elementy scenograficzne z poprzednich przedstawień (jego teatr dochodzi do schyłku)
- końcówka - zdemaskowanie teatru przez Ariela (otwarcie okna)
_____
- reżysera pozbywa się m.in. opinia publiczna + wykańcza go choroba
- przełom wieków - zmniejszenie liczby publiczności
- ataki Gazety Wyborczej (wygłaszane przez zwolenników Warlikowskiego i Jarzyny)
- "Didaskalia", "Dialog" itd. - uważano go raczej za "największego reżysera teatru w PL"
- rezygnuje sam; następca: Jan Englert
- G. wystawia w T.N. do śmierci: Hamlet [2003]; Duszyczka (rana w tunelu między jedną i drugą sceną, popisowa rola Englerta); Jacomo ? - nie został wystawiony, szatnia, otwarte próby; On. Drugi powrót Odysa (tekst napisany przez córkę Antoninę) - opowieść o samym G. (i jego problemie alkoholowym), ataki Pawłowskiego
- śmierć: 09.06.2005r.
___________________________________________________________________________
HENRYK TOMASZEWSKI (ur. 20.11.1919r.; zm. 23.09.2001r.)
- Wrocławski Teatr Pantomimy (lata 70)
- bardzo często wyjeżdżali
-T. - pochodzenie niemieckie - tylko babka była "Tomaszewska"
- 1938r. - matura; rodzice chcieli, by został kupcem
- nie wiadomo co działo się z nim podczas wojny i dlaczego wybrał mieszkanie w PL; ojciec umarł, matka i brat zostali w Niemczech
- po wojnie przyjechał do Krk; uczył się w Studiu Iwo Galla oraz w Studiu Baletowym ...? - talent
- 1948r. - Wrocław - zostaje tancerzem Opery Wrocławskiej - Diabeł w "Panu Twardowskim", Paw, Książę
- "Wirtuoz" (1955) - występuje z tą scenką na Międzynarodowym Festiwalu w Wwie - nagroda
- ludzie opowiadają mu o Marcelu Marceau
- rozmowa z Jakbuem Rodb...? - może wystawiać na scenie wrocławskiej
- inspiracje: Kurt [Jors], Marcel Marceau, Mary ...?, pantomima M. Reinhardta, taniec wyrazisty
___________________________________________________________________________
- Studium Pantomimy przy Teatrze Dramatycznym [1956]
- pierwszy program - 4 jednoaktówki oparte na materiale literackim: "Płaszcz", "Dzwonnika Notre Dame"
- eksperymentuje z przestrzenią za pomocą ciał aktorów; w "Dzwonniku..." emocje pokazane są poza daną postacią
- drugi program - podobnie
- 1961r. - przełom, powstanie swoistego stylu; dłuższe, rozbudowane programy
- Gilgamesz [68]; Odejście Fausta' Sen nocy listopadowej [71]; Spór o - Marivaux [78]; Hamlet
- oddawanie emocji, stanu duszy postaci
- forma teatralna pokazywana jako anegdota za pomocą ruchu (???)
___________________________________________________________________________
Podział Janiny Hery:
- okres fabularny
- okres puryzmu [od 61r.] - odnajdywanie poprzez ruch
- okres pantomimy pełnospektaklowej
___________________________________________________________________________
- "Ziarno i skorupa" (fragm. "Gabinetu osobliwości"): możliwość pantomimy bez historii; 2 osoby ubrane w trykoty, cieliste, półmaski; wzrost i umieranie
- Tomaszewski nie wyobrażał sobie całkowitej abstrakcji w balecie
___________________________________________________________________________
30.10.2012r. - c.d.
- Gilgamesz (68 - czas kontrkultury) - scenografia Kazimierz Wiśniak; współczesne realia, fabuła zachowana, klimat hippisowski
- Odejście Fausta (1970) - znowu hippisowsko, spektakl o pantomimie; młodzi ludzie - hippisi, Faust - starszy; tło: postacie z obrazów Boscha i Breugel'a); 7 grzechów głównych - wszyscy jesteśmy bezgrzeszni; noc Walpurgii - Hera: "orgia kostiumowa inspirowana Boschem"
- Pantomimę powinniśmy odczytywać jak słowa. Przedstawienia były bardzo estetyczne i ładne
- "Przyjeżdżam jutro" (1974) - oparte m.in. na "Bachantkach" Eurypidesa i "Teoremie" Passoliniego: człowiek jest z natury dwoisty
- "Spór o ?" - estetyka barokowa; wszystko było zabawą, grą' scenografia Wiśniaka; namiętności - zagrane, udawane; piękno, cudowność, odwołanie do świata zmysłów
-"Hamlet. Ironia i żałoba" (79) - pokazanie monologów Hamleta, znowu bogactwo wizualne, momentu skupienia i wyciszenia
- "Rycerze króla Artura": dużą rola sprzętów i rekwizytów ( w tym oczywiście Okrągły Stół -> wyrywanie jego części); pantomima coraz bardziej scenoraficzna
__________________________________________________________________________
Tomaszewski pracował także w teatrach dramatycznych:
- "Męczęństwo i śmierć Marat" (63?) - Teatr Polski w Poznaniu
- "Warszawianka" (7?) - Teatr Stary w Krk
- "Herakles i Hebe" - przedstawienie operowe grane najpierw na Wawelu, potem koło Ronda Mogilskiego
- 1999 - "Traktat o marionetkach" - T. Narodowy - Wwa: ostatni spektakl dramatyczny; śmierć marionetek - ucięcie nitek (Tomaszewski - kolekcjoner lalek - zbiór w Karpaczu)
- 1999 - "Tragiczne gry" Brucknera - na podstawie "Tedeum" (dramat się nie zachował) i "Śmierci lalki"
- ostatnie przedstawienia nie były wybitne
- coraz mocniejsze odwoływanie się do intelektu
- 1988r. - zrezygnował z prowadzenia Teatr Pantomimy we Wro; potem Kazimierz Januz Doniec, obecnie Zbigniew Szymczyk ?
________________________________________________________________________
Taniec współczesny, teatr tańca i balet:
- taniec wyrazisty, ekspresyjny
- wpływ Bauhausu
-1973r. - Poznański Teatr Tańca - Konrad Drzewiecki
- Drzewiecki w latach 50 zaczął tańczyć w zespołach baletowych
- Został poza granicami PL w 58r. - tańczy w baletach Ballanchine'a
- poznawał metodykę tańca jazzowego, etnicznego, poznawał techniki pantomimy
- 1963r. - wraz z Olgą Sawicką wracają; zostaje zatrudniony w Operze Poznańskiej i dostaje tam wolną rękę
- 1966r. - "Wariacje cztery na cztery": do tej pory taniec spojony z muzyką; tańczono boso i w ciszy
- 1967r. - "Adaggio" - tancerze tańczą, leżąc na scenie; światło padało tylko z góry - wielka ciemność
- 1967r. - "Tempus Jazz" - wprowadzenie tańca jazzowego
___________________________________________________________________________
!!! BRAK WYKŁADÓW - 06.11.2012r. i 13.11.2012r. !!!
___________________________________________________________________________
20.11.2012r.
Sytuacja teatru w czasie przemian politycznych i gospodarczych po 89r.:
- aktorzy i twórcy w 1989r. kandydują do Sejmu i Senatu
- akcja: Aktorzy RP - zachęcanie do sponsorowania życia kulturalnego
- Izabela Cywińska (reżyser, filmowiec) - Minister Kultury w rządzie T. Mazowieckiego
- budżet na kulturę spada z 2% do 0,7%
- Leszek Balcerowicz chciał, by kultura utrzymywała się sama
- Cywińska powołuje Radę Teatru przy Ministerstwie Kultury i Sztuki
________________________________________________________________________
Trzy grupy teatrów:
- 16 - dalej finansowane z budżetu państwa
- 32 - 50% finansowania
- reszta miała finansować się sama
___________________________________________________________________________
1991 - Ustawa o Organizowaniu i Prowadzeniu Działalności Kulturalnej
- kto może zostać podmiotem gospodarczym:
a) ministerstwo
b) samorządy
c) urzędy centralne
_________________________________________________________________________
1991 - premiera spektaklu "Metro" - Józefowicz + Stokłosa
- z własnego budżetu
- wynajmowali Teatr Dramatyczny
- grano rano i wieczorem - wielka popularność
- 1500 przedstawień
- zatrudniano mniejsze i większe gwiazdy
___________________________________________________________________________
Teatr Stary zaczyna sezon:
- "Ślub" Jarockiego - 10 - 12 przedstawień
- Bradecki mówi, że kończy się sezon
- dopiero wtedy Ministerstwo postanawia wziąć teatr pod opiekę
Teatry grają mało. 1989 - 1992 -> 40% mniej publiczności; 90% społeczeństwa w ogóle nie chodzi do teatru
___________________________________________________________________________
1993 -96 - koalicja SLD + PSL
- Kazimierz Dejmek (PSL) - Minister Kultury
- wzrastają dotacje na kulturę - 1% (Dejmek chciał 2%)
- jest wrogiem prywatyzacji w teatrach
- Teatr Narodowy - ma prezesa, nie ma sceny i zespołu, Dejmek chciał się tym zająć. Myślano, że to on zostanie dyr.; chciał go połączyć z operą; J. Pietkiewicz - dyrektor naczelny, biznesmen
- Kazimierz Kuc - planuje prezentowanie repertuaru narodowego, rezygnuje po 6msc - chciał zarządzać teatrem, a Pietkiewiczowi zostawić tylko sprawy finansowe
- 19.11.1996r. - "Dziady. 12 improwizacji" reż. Grzegorzewski. Brak zespołu.
- otwarcie dla polityków, usadzonych alfabetycznie. Nie zaproszono ludzi teatru (kilka wyjątków)
- 1997 - Noc listopadowa
_________________________________________________________________________
- Dejmek powołuje czasopisma patronackie Ministerstwa: Dialog, Literatura na świecie itd.
- powołuje również Tygodnik Kulturalny - nikt nie chce go kupować
- 1995r. - denominacja złotego
- 1994r. - Teatr Rozmaitości - Cieplak, Jarzyna nie będą chcieli pracować w T.N.
- 1998r. - nowy podział administracyjny (zmniejszenie liczby województw) - przekazanie teatrów władzom powiatowym
___________________________________________________________________________
2005 - Waldemar Dąbrowski (Minister Kultury) postanawia współprowadzić (nie być organem założycielskim!):
- Teatr Polski we Wro
- Olsztyn - Teatr Jaracza
- Białystok - opera
- Teatr Żydowski - Wwa
- Opera Wrocławska
- Bydgoszcz - opera
- Teatr Wielki - Poznań
- Teatr wybrzeże
(od 1999r. współprowadzi Teatr Gardzienice)
- dano szanse teatrom, które miały trudną sytuację
_____________________________________________________________________
Teatry impresaryjne - np. Teatr Stu
Teatry niezależne (studenckie) - finansowane przez miasto. 1996r. - 65; 20..? - 180 lub nawet 2x więcej
Większa ilość festiwali - ok. 300; lata 80 - kilkanaście
Po 1989r. zniknęły tylko teatry w Słupsku i Grudziądzu
_________________________________________________________________________
KAZIMIERZ DEJMEK (1924 - 2002)
- po 68r. nie mógł tworzyć w PL - reżyseruje poza granicami PL
- powrót po rewolucji 1980r.
Zostaje dyr. Teatr Polskiego w Wwie (Teatr Narodowy w tym czasie prowadzi Hanuszkiewicz)
- Fredro, teatr staropolski
- praca nad rzemiosłem teatralnym
- Dejmek staje się zachowawczym klasykiem
-rozbudza się jego działanie polityczne
Potępia bojkot aktorów w czasach stanu wojennego. Nie staje w obronie rozwiązanego ZASPu.
Przyjmuje jednak aktorów opozycyjnych.
Po objęciu stanowiska Ministra Kultury przestaje zarządzać Teatrem Polskim
- 1998r. - Dialogus di Passione w T.N.
- 2001r. - "Sen pluskwy" Teatr Nowy -> teatr polityczny wg Dejmka
- 2002r. - obejmuje Teatr Nowy w Łodzi, reżyseruje "Hamleta", ale umiera podczas pracy (3/4 przedstawienia było gotowe)
___________________________________________________________________________
27.11.2012r.
KRZYSZTOF WARLIKOWSKI (ur. 1962r.)
- od 1981r. - studiuje na UJ filologię romańską, historię, filozofię
- 1983r. - Francja - studia na dziejami teatru reckiego na Sorbonie
- 1989r. - studia na Wydziale Reżyseri, PWST Kraków
- W Paryżu (znalazłam info, że w Krk :P) poznaje Małgorzatę Szczęśniak
- asystent Lupy, jego ulubieniec
- na studiach tworzy już dojrzałę przedstawienia
- 1992 - "Auto da fe"
- 1992 - "Białe noce" wg F. Dostojewskiego - Jacek Poniedziałek, Anna Radwan -> widzi to Peter Brook - zaprasza W. do swojego teatru na warsztaty
- Pracują nad Peleasem i Melisandą - operą Debbusy (fortepian zamiast całej orkiestry, "wyluzowani" śpiewacy)
-1993r. - Teatr Stary - "Markiza O." Kleist - Spektakl źle przyjęty. "Lupizm". Markizę grała Radwan, Hrabiego - Poniedziałek. Podzielenie na małe scenki, duża doza irracjonalności, ciągłe wyciemnienie.
- tematy: odmieńcy kontra społeczeństwo; postać outsidera, próby ujawniania uczuć, "inne" ciało, które pojawia się w ciele kobiety
- 1993r. - propozycja wyreżyserowania spektaklu w Poznaniu - współpraca z Teatrem Nowym
- "Trucizna teatr" - Sierra: wątek walki życia i śmierci; konieczność, nieuniknioność śmierci; gra teatr - życie
- "kupiec wenecki" - Teatr Horzycy w Toruniu
- współpraca: Strechler, warsztaty w teatrze Bergmanna
Warlikowski vs. Jarzyna: zaczynali w tym samym czasie, lepszy start Jarzyny
-1995r.- "Roberto Zucco" - Teatr Nowy: z tyłu graffiti z Chrystusem Ukrzyżowanym; manifest niezgody na świat; motyw odmieńca; przedstawienie kontrowersyjne
- 1996 - "Zatrudnimy starego klauna" - Teatr Stary: opowieść o podstarzałych klaunach; znowu fala krytyki; praktycznie brak scenografii z wyjątkiem sceny cyrku
_________________________________________________________________________
18.11.1997r. - Wwa
- Grzegorz Jarzyna w Rozmaitościach "Bzik tropikalny" - transowość
- Warlikowski w Teatrze Dramatycznym "Elektra": scena pusta; chór kobiet - czarne suknie, białe chusty -> skojarzenia z wojną na Bałkanach; śpiewają w jęz. greckim - wytwarzanie mocnego napięcia; bałkańskie schematy melodyczne
_________________________________________________________________________
"Hamlet" - Tel Aviv; "Fenicjanki" - Izrael
Warlikowki omija polskie utowry. Wyjątek "Tancerz mecenasa Krajkowskiego" Gombrowicza na Festiwalu Gombrowiczowskim w 1997r.
1998r. - "Poskromienie złośnicy.
_________________________________________________________________________
1999r. - Jarzyna zatrudnia go w Rozmaitościach: Hamlet, Bachantki, Burza, Oczyszczeni
1999r. - "Hamlet" - Hamlet: kompletnie nieukształtowana postać, nie do końca pragnie zemsty, staje się elementem machiny
2001 - "Bachantki": scena stworzenia/zejścia na ziemię boga (Andrzej Chyra); jak rodzi się język, tak rodzi się Dionizos; Penteusz - Poniedziałek; starcie boga i człowieka; chór - dojrzałe aktorki, z początku dewotki?; zderzenie Dionizosa z Chrystusem; Agaue (Hajewska-Krzysztofik) - scena rozpoznania, zaburzenie przedstawienia, lament - psychologiczna maniera
2001 - "Oczyszczeni - wcześniej Wodziński - słabo aktorsko; poetyckość, metafora - przemoc i seks są przedstawiane "poetycko"; przeniesienie się w sferę wyobraźni; kontekst, sens - brutalne
2003 - "Burza" - możliwość pojednania tych, którzy zostali skrzywdzeni z tymi, którzy ich skrzywdzili; ostatnia scena - fałszywa zgoda; podczas ślubu wychodzą kobiety w strojach ludowych; próba wejśćia w obrzęd, w prawdę, próba spełnienia
2003 - "Dybug": dwie części - 1) zamieszkanie duszy w ciele ukochanego 2) -||- ofiary holocaustu; W. umiejscawia tu po raz pierwszy konkretny element dydaktyczny
2005 - Krum; 2007 - Anioły w Ameryce
W. zaczyna mówić o sprawach dla niego ważnych: wykluczenie, niesprawiedliwość, opresja kultury
Widz nie ma tak dużego pola manewru, jak wcześniej.
2008 - dyrekcja Teatru Nowego. Zabiera Jarzynie najlepszych aktorów.
2009 - Apolonia
2010 - Koniec
2011 - Opowieści afrykańskie
Nieustanne podróże.
___________________________________________________________________________
W czasie studiów na Sorbonie pojawiał się bardzo często w operze.
"Ifigenia w Taurydzie", "Persifal", "Król Roger" - opery wyreżyserowane przez W.
Praca nad operą - wytchnienie i radość. Muzyka - alternatywna rzeczywistość.
___________________________________________________________________________
04.12.2012r.
JAN KLATA (ur. 1973r.)
Od 7 roku życia grał w amatorskim teatrze prowadzonym przez jego matkę.
12 lat - "Słoń zielony" - wygrał konkurs w Teatrze Współczesnym, teatr absurdu, publikacja w Dialogu
Uczył się w LO Batorego, PWST w Wwie, potem Krk - pod opieką K. Lupy. Studiował z Jarzyną.
1996 - "Płatonow..." - miał wolną rękę w pracy nad jedną sceną.
Po studiach trudności związane ze znalezieniem pracy. Zostaje copywriterem + zaczyna pracę w TV Puls. Pisze również recenzje muzyczne.
Wrocław - festiwal Młodej Dramaturgii EURODRAMA (2002?) - "Uśmiech grejpruta"
K. chce teatru szybkiego, muzycznego, popkulturowego, bezpośredniego.
Kreował swój wizerunek reżysera z irokezem na głowie i różańcem w ręku.
Ambiwalencja jego pierwszych przedstawień.
___________________________________________________________________________
Do współpracy zaprasza go Wałbrzych:
"Rewizor" (2003) - przenosi akcję do lat 70, czasy Gierka:
- w oryginalnym tekście: korupcja, rozpasanie
- Portret Gierka zastępują portrety polityków działających po 89r.
- odwołania do współczesności
- scenografia i kostiumy z "epoki", tandeta
- oprócz aktorów profesjonalnych do współpracy zaprosił również bezrobotnych
- "Popkultura i polityka wchłonie każdy bunt"
- zaproszenie na festiwal Dialog
Teatr Współczesny - "Lochy Watykanu" 2004
"H." w Stoczni Gdańskiej - do hali dojeżdża się autobusem
"Córka Fizdejki" 2004:
- zderzenie Polaków i Niemców
- duża doza ironii
- czas wstępowania PL do UE
- znowu zatrudnia bezrobotnych
- scena mordowania - odwołanie do Bitwy pod Grunwaldem
- Wiesław Cichy - pantomima przedstawiająca losy PL - choreografia: Maćko Prusak
- ostatnia scena: lotnisko tylko i wyłącznie z salą odlotów
2004 - wojna starych z młodymi w teatrze - Klata się cieszy xD
Bardzo duża rola muzyki w jego przedstawieniach.
2005 - "Nakręcona pomarańcza" - Teatr Współczesny + Teatr Pantomimy
- oparte na filmie i książce
2006 - "Fanta$y" w Gdańsku - Teatr Wybrzeże
- współczesne blokowisko
- miejsce spotkań zakochanych
- córka Respektów zostaje sprzedana za 0,5 mln zł.
- pojawiają się rezerwiści śpiewający swój hymn
- przyjeżdżają żołnierze z USA
- jeden z nich uprawia seks z żoną Respekta (którą gra azjatycka tancerka go-go)
- muzyka: Czerwone maki pod Monte Cassino
- oburzenie krytyki
- spektakl kończy się śmiercią JP II - chwilowe zjednoczenie, bluźnierstwo
2006 - "Trzy stygmaty Palmera E..." Stary Teatr
- obsesja świętości Klaty
- narkotyki - wspólnie można przebywać w światach wydumanych
- Palmer - jest ich twórcą, odgrywa rolę boga
- wykorzystanie efektów laserowych
2006 - "Weź przestań" - Teatr Rozmaitości - konkurs dramatyczny - zaproszenie Jarzyny
- akcja: jedno z warszawskich przejść podziemnych
- miejsce naznaczone śmiercią Polaków w czasie powstania
- teraz mieszkają tu bezdomni itd.
- w pewnym momencie pojawia się "Jako taki Chrystus"
2006 - "Transfer" - Teatr Współczesny Wrocław
- wysiedlenia do Niemiec
- autentycznie relacje wysiedleńców
- Stalin + Roosevelt + Churchill - tworzą zespół rockowy -> Joy Division
- niezbyt dobrze przyjęte przez publikę
"Szewcy u bram" Rozmaitości; "Sprawa Dantona" - Wrocław
________________________________________________________________________
11.12.2012r.
GARDZIENICE - WŁODZIMIERZ STANIEWSKI
W.S.:
- studiował polonistyką na UJ
- warsztaty u Jasińskiego (wtedy hippie'zujący Teatr STU)
1970r. - "Spadania"
- jeden z najważniejszych spektakli studenckich
- antycypował to, co miało wydarzyć się na Wybrzeżu -> strajki
- Konstanty Puzyna: "wybitne przedstawienie"
- Grotowski widzi to przedstawienie, zaprasza do siebie Staniewskiego (czas parateatru; "Akropolis configuris" jest nadal grane; Grotowski wychodzi z teatru w 1970r.)
Grotowski zabiera kilka osób, które zostają zamknięte w ośrodku koło Wrocławia. Są przygotowywani przez aktorów Laboratorium - "akt przygotowania"
- W "kulturze czynnej" brać udział mieli zarówno aktorzy, jak i widzowie -> "Special project"
- Dwie grupy:
1) szerszy projekt (z R. Cieślakiem) - tworzono m.in. "Special project"
2) węższy projekt - Laboratorium interakcji, Uniwersytet Poszukiwań Teatru Laboratorium (tu działa Staniewski); "Ule", w których każdy może uczestniczyć
Włodzimierz Staniewski postanawia odejść w 1976r. po wyjeździe do Wenecji.
- potrzebował wymiernej pracy
- chciał tworzyć dzieła xD
- wyjeżdża do Lublina, działa z teatrami studenckimi
- prowadzi warsztaty
- 30 km od Lublina znajduje dwór (pałac + kaplica ariańska) i postanawia założyć tam swój teatr
"Spektakl wieczorny" w plenerze
- kluczem była myśl Bachtina
- scenki mogły być dowolnie komponowane
WYPRAWA - wsie wschod. i płd.-wsch. -> chce znaleźć nowe miejsce dla teatru
1) orszak :
- wyruszali aktorzy kilku współtowarzyszy podróży
- wozili za sobą cały dobytek w wózku
- parateatralne działania, śpiew
2) kompozycje teatralne:
- gdy docierano do wsi
- rozkładano się na głównym placu wsi
- rozchodzenie się po domach, rozmowy i zaproszenie na spektakl wieczorny
3) Spektakl wieczorny
Wyprawy do 3-4 dni:
- zapraszano przede wszystkim starych ludzi - na posiedzeniu oni byli najważniejsi
- różnie ich przyjmowano (często bardzo negatywnie)
Kolejne przedstawienie oparte na "Dziadach" Mickiewicza
- chciał osadzić je w kulturze wsi, opierając się m.in. na pieśniach
- premiera: 1981r.
- grane w salach na wyprawach (widz musiał podjąć wysiłek, żeby ich znaleźć)
- dramat ma strukturę muzyczną -> przedstawienie muzyczne
- "gusła" rozpięte w dwóch kierunkach:
1) człowiek mocno związany z cielesnością, z tym, co ziemskie
2) wertykalny kierunek działania, duchowość
"Żywot Protopopa Awakuma" - tekst oparty na XIIw. historii
- o rozłamie cerkwi prawosławnej
- tekst zbudowany z pieśni cerkiewnych
- wyprawy odbywały się właśnie na prawosławnym wschodzie
- bardzo mała przestrzeń teatralna - ok. 20/25 widzów.
- tekst śpiewany
Podczas stanu wojennego "Gardzienice" nie wyruszają w wyprawy - 2 lata.
Zwiększała się potrzeba powiększenia sali. W oficynie 4x większa.
"Carmina Burana"
- odwołanie do tekstów zachodnich: legenda Graala, manuskrypt Burana, Tristian i Izolda itd.
- ukradziono ławki z opuszczonego kościoła barokowego
- motyw koła fortuny
- mocne skojarzenia z kościołem
- wcześniej bohaterem jest grupa, ciżba - wyjście raz w ciągu życia na pierwszy plan
- tu mocno zarysowane sylwetki bohaterów
- temat: miłość erotyczna
- w tym czasie zachodzą w PL zmiany
Praca nad spektaklem: "Metamorfozy" (premiera 1997)
- oparte na "Złotym ośle" Apulejusza - proza komediowa
- kulminacyjna scena - okazywanie czci Izydzie, nie Dionizosowi
- razem z Marcinem Rychłym tworzą ścieżkę muzyczną w oparciu o antyczne zapisy
- Staniewskiego interesuje zderzenie pogaństwa z chrześcijaństwem
->>> tańczący Dionizos (tańcząca bachantka); cierpiący Chrystus (aktorka w koronie cierniowej, lament) -> Chrystus zaczyna tańczyć u boku Dionizosa
- początek zafascynowania antykiem
- Ifigenia w Aulidzie i Taurydzie
- Elektra - istotne przede wszystkim gesty rąk
- Rekonstrukcja antycznych gestów; muzyka i gesty wzajemnie się uzupełniają
___________________________________________________________________________
18.12.2012r.
TEATR TAŃCA:
- unia tańca i środków teatralnych, której efektem jest nowoczesna formuła
- skontrastowanie wobec baletu klasycznego
Konrad Drzewiecki: "Odwieczne pieśni", "Krzesany", "Pieśń o nocy"
Ewa Wycichowska od 1988r. dyrektorka teatru tańca w Poznaniu
- była primabaleriną w Łodzi
- otwiera teatr na innych choreografów - z całego świata ->> m.in. J. Przybyłowicz, J. Berg, M. Ek
- stara się przygotowywać choreografię w oparciu o źródło literackie
- 1989r. - "Faust goes rock" - rockowa muzyka
- 1999r. - "Plus/minus nieskończoność" scenografia M. Szczęśniak
- 2000r. - "Tango z Lady M."
- wykorzystywanie estetyki kampu, kicz
Jacek Przybyłowicz - Kibbutz Contemporary Dance Company
- 2003 - "Naszyjnik gołębicy" - połączenie Wschodu i Zachodu
- 2004 - "Barokko" - taniec dworski + taniec współczesny + elementy improwizacji
E. Wycichowska - organizacja warsztatów dla każdego poziomu zaawansownia
Atelier Polskiego Teatr Tańca - 8 -10 choreografii młodych; 2 z nich zostają włączone do stałego repertuaru
1987r. - Trójmiasto "Teatr ekspresji" - Wojciech Misiuro
- absolwent gdańskiego studia baletowego
- nie ma tu tancerzy ani mimów z teatru Tomaszewskiego, są za to sportowcy/kulturyści -> głównie studenci AWFu
- chciał stworzyć nowy język ciała
- budowanie przedstawienie przez pokazywanie procesu ukazania ruchu i obrazu ciała - zatrzymanie, powtórzenia
- rzeźba ciała na pierwszym miejscu
- korzystają czasami z estetyki kampu
- popkulturowe elementy
- 1998 - Umarli potrafią tańczyć
- 1988 - Dantończycy
- 1990 - Zoom
- ? - Miasto mężczyzn
Teatr przestaje istnieć w 2000r.
Leszek Bzdyl - założył teatr; Krzysztof Dziemaszkiewicz - tańczy do dziś; Bożena Elterman - prowadzi warsztaty; W. Misiuro - dalej tworzy choreografie
W Bytomiu Śląski Teatr Tańca - 1992 - Jacek Łumiński
- najlepszy z tego okresu
- inspiracje tańcem modern
- tradycje ludowe i chasydzkie w pierwszych przedstawieniach
- sztywny korpus, działanie na impulsach, dynamiczne praca nóg
- ruch zaczynał się od głowy (czyli od zachwiania równowagi) -> metoda: "tańca polskiego"
- z castingu wybrał amatorskich tancerzy (głównie młodych)
muzyka i ruch - gwałtowność, z przytupem :)
- przedstawienia mają opowiadać o współczesności; konflikt: jednostka - grupa
- "Mokosz" 1994; "W.K. 70" kilka lat później
- krąg muzyki folkowej
- z czasem wyostrzenie teamtyki -> 2008 - Przypowieść o maku/Panopticum - narkomania, teatr interwencyjny
- 2008 - Kroniki sąsiedzkie -> przemoc
- obecnie liczne afery, ostatnia premiera 2 lata temu
1994 - Festiwal Sztuki Tanecznej - najważniejszy festiwal w PL i znany w okolicach. Odbyła się również edycja krakowka.