PODSTAWOWE MODELE STRUKTUR RYNKOWYCH OD STRONY PODAŻY

KONKURENCJA DOSKONAŁA (nazywana także wolną konkurencją)

jest modelem teoretycznym opisującym jedną z form konkurencji

na rynku; cechą charakterystyczną konkurencji doskonałej w

odróżnieniu od innych jej form jest przekonanie zarówno

kupujących jak i sprzedających, że ich indywidualne decyzje nie

mają wpływu na cenę rynkową.

Charakterystyka : narynku doskonale konkurencyjnym cena jest

"dana przez rynek" - kształtuje się w wyniku działania mechanizmu

rynkowego, jako wypadkowa ofert kupujących i sprzedających.

Oznacza to, że żaden z podmiotów nie jest w stanie indywidualną

decyzją zmienić ceny.Podmioty nie mają także bodźców do tego, by zmieniać swoją ofertę cenową,

ponieważ każda jej zmiana będzie powodowała straty dla danego podmiotu.

eżeli producent podniesie cenę swojego produktu, wówczas nie uda mu się

go sprzedać, ponieważ nabywcy będą mieli dostępną wystarczającą ilość

produktów konkurentów po niższej cenie. Obniżając natomiast cenę producent

również traci, gdyż otrzymuje niższą zapłatę za produkty, które byłby w stanie

sprzedać po wyższej cenie danej z rynku.

Warunkiem utrzymania się na rynku konkurencyjnym w krótkim okresie jest

uzyskanie przeciętnych kosztów zmiennych poniżej ceny rynkowej, a w

długim okresie przeciętnych kosztów całkowitych poniżej ceny rynkowej.

Cechy: wielość oferentów, jednorodność oferowanego produktu, brak bezpośredniego wpływu przedsiębiorstw i nabywców na cenę

MONOPOL CZYSTY ( PEŁNY )

Założenia czystego (pełnego) monopolu:

- produkty są jednorodne, lub zróżnicowane.

nie istnieją ich bliskie substytuty,

- na rynku jest wielu kupujących i jeden

sprzedający (monopol podaży) bądź jeden

kupujący i wielu sprzedających (monopol

popytu, czyli monopson) i stnieje doskonała

informacja o rynku. Oznacza to, że monopolista

podaży zna popyt na produkowane przez siebie

dobro, zaś monopolista popytu zna podaż dobra,

którego potrzebuje

- występują bariery wejścia do działalności

opanowanej przez monopol,

- cenodawczość - monopolista ustala cenę

Rodzaje monopoli:

- oligopol - występuje kilka podmiotów produkujących

dany rodzaj dobra (np. przemysł samochodowy)

- duopol - dwa podmioty produkujące dany rodzaj

dobra (np. do pewnego momentu rynek telefonii kom.)

Bariery, z którymi musi się zmierzyć przedsiębiorstwo

- ekonomiczne — przedsiębiorstwo nie dysponuje

dostatecznymi środkami by móc konkurować z

monopolistą

- administracyjnoprawne — polityka protekcyjna

państwa chroniąca krajowego producenta przed

napływem na rynek produktów zagranicznych

- techniczne — np. ochrona patentowa

Przyczyny powstawania monopolu

- monopolista posiada patenty i prawa autorskie

na produkt,

- monopolista jest jedynym i wyłącznym właścicielem

strategicznego zasobu, nie mającego bliskich substytutów,

- monopolista ma wyłączność sprzedaży danego towaru

na danym obszarze

- monopolista posiada odpowiednio duży kapitał

KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA

Konkurencja monopolistyczna - posiada cechy zarówno

monopolu jak i konkurencji. Konkurencja monopolistyczna

charakteryzuje się tym, że na rynku współzawodniczy wiele

przedsiębiorstw i nie istnieją bariery wejścia ani bariery

wyjścia, podobnie jak w konkurencji.

Z drugiej strony produkty wytwarzane przez firmy są

niejednorodne, dzięki czemu krzywa popytu na produkt

każdej z firm jest malejąca. Jest to cecha charakterystyczna

dla monopolu i różni się od konkurencji doskonałej, gdzie

krzywa popytu jest pozioma. Mimo że firmy produkują

zróżnicowane produkty, zakłada się, że struktura ich kosztów

jest jednakowa.

Charakterystyka konkurencji monopolistycznej:

- duża liczba firm na rynku.

- zróżnicowany produkt.

- wpływ na cenę jest niepełny.

- bariery wejścia na rynek w branży są

nieznaczne.

Zalety konkurencji monopolistycznej:

-zróżnicowanie cen,

-konkurencyjna jakość,

-zróżnicowanie reklamy,

-promocje,

-zróżnicowanie produktów

Wady konkurencji monopolistycznej:

-kapitał potrzebny do zaistnienia na rynku,

-nieodzowne jest wydawanie dużej ilości

funduszów na reklamę,

OLIGOPOL

Oligopol - forma struktury rynkowej, różna od doskonałej

konkurencji, gdzie występuje znaczna liczba małych

konkurentów, oraz od czystego monopolu, gdzie istnieje

tylko jedna potężna firma; dominująca forma w krajach

rozwiniętych; sytuacja na rynku, w której występuje tylko

kilku dużych producentów danego dobra czy też dostawców usługi.

Charakterystyczną cechą dla oligopolu jest brak konkurencji

cenowej między uczestnikami takiego rynku. Rywalizacja

przedsiębiorstw odbywa się na innych płaszczyznach

(jakość, reklama, usługi dodatkowe itp.). Zachowania uczestników

oligopolu próbuje się tłumaczyć przy użyciu teorii gier. Istnieją tutaj

duże bariery wejścia i wyjścia. Oligopol jest formą konkurencji

niedoskonałej, charakteryzuje się najwyższym stopniem monopolizacji.

Przedsiębiorstwa oligopolistyczne mają możliwości tworzenia nowych

form instytucjonalnych, co pozwala na poprawę ich pozycji

monopolistycznych. Proces ten nazywamy mianem fuzji i może

on przybierać różne formy:

kartel - to monopolistyczne porozumienie (najczęściej tajne)

między samodzielnymi finansowo, technicznie i prawnie producentami,

zmierzającymi do ograniczenia lub całkowitego wyeliminowania konkurencji

między nimi. Porozumienie może dotyczyć wielkości wytwarzanej produkcji,

podziału rynków zbytu lub poziomu ustalonych cen.

syndykat – to forma zjednoczenia monopolistycznego ograniczająca

samodzielność handlową należących do niego firm ale pozostawiająca ich

samodzielność prawną i wytwórczą. Firmy wchodzące w skład syndykatu

tworzą wspólne biura sprzedaży.

trust – to najwyższa forma zjednoczenia monopolistycznego. Powstała

z połączenia większej liczby firm, które tworzą jedną firmę pod wspólnym

zarządem i radą nadzorczą. Firmy tracą całkowicie swą samodzielność

pod względem handlowym, wytwórczym i prawnym. Natomiast właściciele

samodzielnych drobnych firm stają się udziałowcami trustu.

koncern – to połączenie syndykatu z trustem lub kartelem, czyli

zjednoczenie wielkich firm, różnych gałęzi przemysłu, firm handlowych i banków.