WYKŁAD 7 - 2.12.2008
Immanuel Kant (1724-1804)
Kant był prof. filozofii na uniwersytecie w Królewcu, ówczesnych Prusach Wschodnich. Był człowiekiem posiadającym różne fobie. Bał się chorób (nie otwierał okien). Skupiony był tylko na swojej pracy. Żył w sposób monotonny.Jego kariera była bardzo monotonna do pewnego momentu, gry przeżywa wstrząs (przebudzenie z dogmatycznej drzemki).
Przyczyną wstrząsu Kanta była filozofia Hume'a, twierdzącego że nauki przyrodnicze są całkowicie zbędne(nie mają wartości, ponieważ człowiek odbiera tylko efekty, nie odczuwając nauk samych w sobie; teorie naukowe są nieprawdziwe, gdyż są wykreowane w naszych głowach – jest to wiedza niepewna), co było dla Kanta wstrząsające, jako że metafizyka i nauki przyrodnicze były dla niego najważniejsze.
Ten wstrząs spowodował powstanie filozofii krytycznej:
„krytyka czystego rozumu” - Kant zastanawia się czy nasze pojęcia ogólne dotykają rzeczywistości (piękno, dobro, prawda, człowiek etc.) takiej jaka jest ona sama w sobie,
- problem Ding an sich(rzecz w sobie).
- Jaką wartość mają nauki ścisłe oraz metafizyka?
krytyka praktycznego rozumu.
- czy możliwe jest moralne działanie? Jak możliwe jest działanie moralne? Jak i czy możliwa jest wolność? Czy działanie jakiego celem jest szczęście jest działaniem moralnym?
- Jaką wartość ma eudjamonistyczne podejście do moralności.
W swoich dziełach Kant chce zweryfikować teorie Huma.
„REWOLUCJA KOPERNIKOWSKA”
Filozofia Transcendentalna(wynik tej filozofii):
W obrębie czystego rozumu:
- Pojęcie aprioryczności(3 formy):
1. Formy naoczności(przestrzeń i czas). Sama rzeczywistość jest czasowa i przestrzenna, wydaje się nam to tym, co percepujemy. Kant mówi jednak, że gdyby przyjrzeć się dokładniej, są to tylko formy aprioryczne, kształty w które rzeczywistość ubieramy. Tak naprawdę przestrzeń i rzeczywistość pochodzą od nas.
2. Kategorie intelektu(np. substancja, przyczynowość). W doświadczeniu szukamy przyczynowości, czyli pewną naszą kategorie intelektualną nakładamy na doświadczenie.
3. Idee rozumu (Bóg, dusza, świat jako całość). Są one najwyżej usytuowane. Nie da
się ich poznać, nie da się na ich nałożyć form naoczności, one są źródłem poznania. Są niepoznawalne same w sobie innymi słowy.
* 1,2 Charakter konstytutywny
- Niepoznawalność "rzeczy w sobie"
- Naukowość przyrodoznawstwa
* 3 Charakter regulatywny - w sposób automatyczny wyznaczamy wiedzę i poznanie, do tego chcemy jeszcze aby ta wiedza została połączona w całość.
- Nienaukowość i praktyczna wartość metafizyki.
„Uzasadnienie metafizyki moralności.”
Działanie jest dobrym i moralnym, tylko gdy jest to działanie z dobrej woli. Dobra wola natomiast nie jest dobrą ze względu na swoje działania, lecz ze względu ze swoich intencji, tj. sama w sobie. Rozum natomiast jest kierownikiem woli, który ma wskazywać co korzystne a co nie.
Naturą ludzką nie jest dążenie do szczęścia, jako że posiadamy rozum, który w przeciwieństwie do instynktu, który ciągnie nas ku szczęściu, zatrzymuje nas i kieruje w naszych działaniach ku moralności. Wynika z tego że człowiek nie jest stworzony do szczęścia, a do moralnego działania. Działaniem człowieka będzie posiadanie woli, która ma prowadzić do działań moralnych.
Wola poddana rozumowi = obowiązek
Działanie "zgodne z obowiązkiem", czy "z obowiązku"?
"Obowiązek jest koniecznością czynu wypływającego z poszanowania prawa"
Prawo a rozum, rozum jako "prawodawca". Działanie będzie moralne, gdy będzie posłuszne rozumowi jako prawodawcy.
- Prawo jako "obiektywna" zasada woli (rozum gwarantuje obiektywność obowiązku kierującego wolą).
- Imperatyw kategoryczny rozumu. Rozum który nie dopuszcza żadnego ale, żadnego(!!!)
sprzeciwu. Dyktujący co i jak mamy robić.
* Jego etykę nazywa się etyką rygorystyczną.
CHARAKTERYSTYKA DZIAŁANIA MORALNEGO:
formalny charakter moralnego prawodawstwa rozumu (nie liczą się materialne skutki, liczy się tylko forma),
maksyma wyrażająca prawo moralne - Postępuj tak, jak chciałbyś aby inni postępowali wobec Ciebie,
człowiek nie może być środkiem, musi być celem,
rygoryzm moralny,
wolność jako obowiązek: konieczność prawa moralnego; przełamanie konieczności przyrodniczej, dążenie do szczęścia jako forma przyrodniczej konieczności,
kantowski dualizm: przestrzeń: 1. dusza(wolność), 2.natura,
idea „państwa celu” – praktyczne wykorzystanie obowiązku obywatelów jako ogółu pojedynczych jednostek,
problem Państwa Politycznego:
państwo prawne – sprawiedliwy ustrój, wg Kanta jest to państwo rozumne, oświecone, prawa człowieka zgodne są z moralnością, rozumem.
prawa człowieka – początek praw poprzez Kanta – człowiek jako cel, a nie jako środek mający swoją godność.