Makroekonomia wykład 20.12.08
Stan równowagi
Równowaga w gospodarce występuje wówczas, gdy obydwa rynki: towarowy i pieniężny znajdują się w stanie równowagi. Ilustracją graficzną tej równowagi jest punkt przecięcia się krzywej Is oraz krzywej Lm. Punkt ten oznacza określoną kombinację stopy procentowej i dochodu narodowego, która oznacza, że podmioty w gospodarce posiadają tyle pieniędzy ile wynosi podaż pieniądza i chą zatopić tyle towarów ile producenci chcą sprzedać.
WYKRES
T: Wpływ polityki budżetowej (fiskalnej) i pieniężnej (monetarnej) na kształtowanie się stanu równowagi na rynku towarowym i pieniężnym.
1. Wpływ polityki budżetowej (fiskalnej).
Polityka ta polega na zmianie wydatków budżetowych, bądź dochodów budżetowych w tym dochodów podatkowych dominujących. Charakter tych zmian może być ekspansywny lub restrykcyjny w zależności od sytuacji gospodarczej, czyli od stanu koniunktury. Dla zwiększenia aktywności gospodarczej i wyjścia ze stanu recesji gospodarczej stosowana jest polityka budżetowa ekspansywna. Polityka budżetowa ekspansywna polega ona na stosowaniu niższych podatków oraz zwiększeniu wydatków budżetowych. Obniżenie i wzrost podatków budżetowych maja pobudzać popyt w gospodarce. Większe dochody do dyspozycji dzięki temu zaczyna rosnąć produkcja i dochód narodowy. Jedyną barierą polityki ekspansywnej budżetowej jest możliwość pogłębienia deficytu budżetowego.
Polityka budżetowa restrykcyjna stosowana jest w warunkach zbyt szybkiego wzrostu popytu agregatowego w gospodarce w stosunku do jej możliwości produkcyjnych. Nadwyżka agregatowego popytu w gospodarce nad wielkością agregatowej podaży przyczynia się do wzrostu przeciętnego podziału cen w gospodarce, co powoduje procesy inflacyjne w gospodarce nawet w dłuższym czasie. Polityka restrykcyjna to polityka ograniczonych wydatków budżetowych i zwiększonych podatków.
WYKRES
Ponieważ dochód Yo został uznany za zbyt niski rząd postanowił go podnieść za pomocą ekspansywnej polityki budżetowej. Wyrazem stosowania tej polityki jest przesunięcie krzywej Is do położenia Is1.
Polityka ekspansywna (fiskalna) prowadzi do wzrostu dochodu narodowego do poziomu Y1 ale przy podwyższonej stopie procentowej r1. wzrost do chodu narodowego wywołuje wzrost popytu transakcyjnego na pieniądz. Przy danej podaży pieniądza wzrost popytu transakcyjnego na pieniądz wymaga zmniejszenia popytu spekulacyjnego na pieniądz, co jest możliwe przy wzroście stopy procentowej. Skutkiem polityki ekspansywnej fiskalnej jest zjawisko tzw. Wypychania inwestycji z gospodarki. Zjawisko to polega na ograniczeniu wielkości inwestycji sektora prywatnego pod wpływem stopy procentowej w bankach. Zastosowanie polityki budżetowej restrykcyjnej ograniczającej popyt jest przesunięcie krzywej Is do położenia Is2. Nowy stan równowagi E2 przy niższym poziomie dochodu narodowego i niższej stopy procentowej. Ograniczenie popytu agregatowego w gospodarce prowadzi do spadku dochodu narodowego Y2 spada popyt transakcyjny na pieniądz, co przy danej podaży pieniądza zwiększa popyt spekulacyjny na pieniądz. Dlatego stopa procentowa spada, nie opłaca się lokować środków pieniężnych w bankach, dlatego się zmniejszają możliwości kredytowe banków, co również ograniczy popyt.
2. Wpływ polityki pieniężnej (monetarnej).
Polityka pieniężna może mieć charakter ekspansywny lub restrykcyjny.
Polityka pieniężna ekspansywna ma sprzyjać aktywizacji gospodarczej podmiotu i prowadzi do wzrostu dochodu narodowego. Jest to polityka taniego pieniądza i łatwego pieniądza, czyli jest to polityka obniżonej stopy procentowej i tańszego kredytu oraz większych ułatwień przy jego otrzymywaniu.
Polityka pieniężna restrykcyjna ma przeciwdziałać inflacji w przypadku nadwyżkowego popytu nad podażą i jest realizowana przez utrzymanie wyższych stó procentowych i mniejszą dostępność do kredytów. Polityka drogiego i trudno dostępnego pieniądza.
WYKRES
W wyniku polityki ekspansywnej pieniężnej rośnie dochód narodowy i obniża się stopa procentowa. Ekspansywna polityka pieniądza realizowana jest przez wzrost podaży pieniądza w gospodarce dzięki obniżeniu stopy procentowej. Obniżka stopy procentowej r przyczynia się do wzrostu kreacji pieniądza i tańszego kredytu. W oparciu o kredyt realizowane są nowe inwestycje. Rośnie popyt inwestycyjny w gospodarce, który pobudza produkcję dóbr inwestycyjnych. Wzrost inwestycji daje nowe miejsce pracy zwiększa zatrudnienie i dochody w gospodarce. Wzrost dochodów zwiększa popyt konsumpcyjny w gospodarce stąd rośnie agregatowy popyt, który prowadzi do wzrostu produkcji i dochodu narodowego. Rząd stosuje politykę restrykcyjną pieniężną czego wyrazem jest przesunięcie krzywej LM w lewo albo w górę do położenia LM2. Nowy produkt równowagi E2 występuje przy wyższej stopie procentowej r2 i niższym poziomie dochodu narodowego Y2. Wysoka stopa procentowa zmniejsza podaż pieniądza w gospodarce i jednocześnie zmniejsza się popyt na pieniądz pod wpływem wysokiej stopy procentowej (wysoki koszt uzyskania kredytu). Wzrost stopy procentowej ogranicza działalność inwestycyjną podmiotu, a spadek działalności inwestycyjnej zmniejsza popyt na dobra inwestycyjne ograniczając rozwój działań produkcyjnych w gospodarce. Zmniejszenie inwestycji wpływa na zmniejszenie zatrudnienia i dochodów. Zmniejsza się popyt konsumpcyjny w gospodarce i produkcja działów konsumpcyjnych. Spadek agregatowego popytu przyczynia się do spadku produkcji i dochodu narodowego.
Zwykle obie polityki są wykorzystywane łącznie dla zwiększenia zaplanowanych efektów. Przeważają poglądy, że politykę fiskalną ekspansywną powinno się w większym stopniu wykorzystywać dla realizacji aktywizacji gospodarczej podmiotu, natomiast dla przeciwdziałania inflacji powinna być wykorzystywana restrykcyjna polityka pieniężna.
WYKRES