Platon głosił dualizm świata składającego się z wiecznych idea i będących ich niedoskonałym odwzorowaniem rzeczy realnego swiata.Platon głosił kilka teorii m.in. idee dobra na szczycie i hierarchii bytów dzielącą się na materialne ciało człowieka i jego nieśmiertelna dusze. Druga teoria była metepsychoza teoria wiedzy polegająca na przypomnieniu idei oglądanych przed narodzinami głownie koncepcja miłości wznoszonej przez człowieka przez kolejne szczeble zachwytu nad pięknem.
Zagadnienia metafizyczne-teoria idei
Jednym z głównych poglądów Platona w zakresie zagadnień metafizycznych czerpał od Sokratesa. Sokrates pytał o to czym jest dobro, cnota, i dusza starał się ustalić czym ludzie kierują się i co rozumieją pod tymi pojęciami tworząc definicje. Platon rozszerzył jednak jego teorie i wyszedł poza kwestie etyczne a zajął się zagadnieniami metafizycznymi. Dla Platona ważne były pytania o wszelkie inne pojęcia, czyli nazwy tego wszystkiego co istnieje. Było to na tyle istotne, że człowiek poznaje świat dzięki pomocy niepoliczalnej liczby różnorodnych pojęć. Głównym problem było jednak rozumienie pojęcia i jego odzwierciedlenia w życiu. Platon doszedł jednak do przekonania ze oprócz zwykłych prostych i przemijających rzeczy istnieją również byty niezmienne niematerialne i wieczne, które ukazują się w sposób bezpośredni i to do nich, a nie do rzeczy odnoszą się pojęcia. Byty będące przedmiotem pojęć ogólnych nazywał ideałami. Na rzeczywistość jako całość w istocie składały się dwa osobne światy taki który poznawalny jest przez człowieka za pomocą zmysłów ,świat rzeczy i ten przeciwny istniejący poza czasem i przestrzenią świata idei, który można poznać poprzez pojęcie. Tak wiec Platon sformułował teorie dualizmu świata.
Świat realny jest odzwierciedleniem świata idealnego, w sensie trwania i niezmienności. Ilość idei tak jak rzeczy była nieskończona ale panowała miedzy nimi hierarchiczna relacja, gdyż na samym szczycie umiejscowiona została Idea Dobra. Idea Dobra według Platona stała się główną zasada, celem i źródłem bytu.
Zagadnienia antropologiczne- dualizm duszy i ciała
Platon kierował swoje myśli również w kierunku zagadnień antropologicznych czyli nauki o człowieku.
W przypadku dualizmu duszy i ciała miał podobne rozmyślania tak jak w kierunku metafizyki czyli nauki o bycie. W przypadku świata był to dualizm rzeczy i idei, w przypadku człowieka dualizm duszy i ciała. Platon pojmował duszę jako czynnik ruchu i życia, uważał jednak że jest ona nieśmiertelna, chociaż istniejąca realnie. Dusza była swego rodzaju częścią nieśmiertelną w człowieku a zarazem iskrą bożą, gdyż pochodziła ze sfery boskości i rozumności. Platon zakładał reinkarnacje czyli powrót do prawdziwego w pełni świadomego życia a nie zła w śmierci.
W przypadku duszy filozof dzielił ją na trzy części:
-boską czyli rozum
-dwie pozostałe które dotyczyły zmysłowego postrzegania świata.
Zagadnienia epistemologiczne-teoria anamnezy i metoda dialektyki
Kolejną teoria Platona była anamneza i metoda dialektyki zagadnienia epistemologiczne.
Według starożytnego filozofa prawdziwe poznanie sprowadzało się do poznania świata idei, które były prawdziwymi bytami w przeciwieństwie do iluzorycznych rzeczy. Idee mogły być postrzegane jedynie przez duszę odwołującą się do poznania rozumowego. Były one narzędziem dostarczających podstawowych spostrzeżeń i wrażeń, które mogą uchodzić za wiedzą pewną kierując do rozumowania poznawania idei, czyli prawdziwych bytów. Platon wychodził z założenia że poznanie jak i wszelkie uczenie się to złożony proces przypomnienia sobie prawd zapisanych w ludzkiej duszy czyli anamnezie. Proces wznoszenie się człowieka przez kolejne stopnie poznania aż do najwyższej Idei Dobra opisał Platon w metaforze jaskini, w której przebywają ludzie przykuci do ścian i odwróceni do wyjścia.
Stwierdził że świat rzeczywisty znajduje się na zewnątrz jaskini, w jej wnętrzu natomiast na ścianie przeciwległej do wejścia ludzie widzą jedynie cienie odbijane poprzez przedmioty umiejscowione na wyższej półce za ich plecami. Cienie pojawiają się za sprawą światła rzucanego przez ognisko, a pogrążeni w nieświadomości ludzie myślą że widziana poprzez nich gra cieni jest prawdziwą rzeczywistością.
Platon szukał właściwych metod poznawania idei. Metody empiryczne okazywały się niewystarczające, gdyż badały jedynie zmienne rzeczy i wywoływane przez nie zjawiska. Prawdziwą metodą poznawcza dająca wgląd w prawdy uniwersalne i wieczne była dialektyka. Pod tym pojęciem jest sztuka prowadzenia dialogu, w którym poprzez zbijanie argumentacji przeciwnika dochodzi się do prawdy, jak też taki sposób rozumowania w którym nie bada się przyczyn i celów zjawiska ile logicznie łączy się między nimi zależność.
Dla Platona prawdziwa filozofia była dialektyka.
Zagadnienia etyczne-teoria czterech cnót i koncepcja miłości
Inną teorią Platona, była teoria czterech cnót i koncepcja miłości. Tu Platon również kontynuował myśl Sokratesa. Każdej z trzech wyodrębnionych jego części duszy odpowiadał określony rodzaj cnoty:
cnota jest mądrością
cnota popędliwości, czyli męstwo
cnota pożądliwości, czyli panowanie nad sobą, umiarkowanie
Te trzy cnoty podporządkowane były tej czwartej czyli sprawiedliwości, która pojawiała się wtedy gdy każda z części duszy we właściwy sposób kieruje się przynależną jej cnotą.
Platon uważał, że wszystko było możliwe, gdy duszy udawało się uniezależnić od ograniczeń i potrzeb ciała, to z kolei mogło dokonać się wtedy, gdy każda z części duszy realizowała przyporządkowaną sobie cnotę a cała dusza osiągała stan równowagi i harmonii.
Właściwością koncepcji miłości jest to, że podąża ku temu co piękne a zarazem dobre tak więc w pierwszej kolejności skupia się na dobrach materialnych, na pięknych ludzkich ciałach ale poznając ich niedoskonałości kieruje uwagę na dobra duchowe, co prowadzi do dostrzegania piękna dusz.
Zagadnienia polityczne-koncepcja idealnego państwa
Kolejną teorią była koncepcja idealnego państwa.
Swoje koncepcje etyczne Platon przekładał na polityczne. Filozof poszukiwał idealnego ustroju państwowego, czyli takiego w którym możliwe byłoby dążenie do doskonałości i realizowanie idei Dobra.
Potrzeba istnienia państwa wynikała z tego, ze człowiek jako jednostka byłby zbyt słaby i nie wystarczalny by indywidualnie realizować jakieś wyższe cele.
Musiało to być państwo funkcjonujące w sposób racjonalny niczym niezawodny mechanizm.
Platon stosował zasadę podziału pracy stosując trzy stany.
intelektualny, czyli stan władców. W tej roli Platon widział filozofów
Ci którzy strzegą państwo przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi- stan wojskowy.
Ci którzy pracują i zapewniają zaopatrzenie całej społeczności
W tym podziale stosował teorię czterech cnót.
Założenia filozofa były utopia, czyli takim ustrojem politycznym, społecznym i gospodarczym, którego założenia w rzeczywistości nie mogły by być zrealizowane.
Zagadnienia estetyczne-sztuka jako szaleństwo i naśladowanie
Poza najwyższą cenioną przez siebie Ideę Dobra, filozof poświęcał sporo uwagi idei piękna przy czym piękno materialne czy cielesne stało by niżej w hierarchii niż duchowe.
Kształtowało to dążenie człowieka do pełnej harmonii poprzez wszelkie zalety duchowe i cielesne.
Tu teoria Platońska legła u podstaw w stosunku do sztuki, ponieważ Platon traktował tą dziedzinę negatywnie.
Koncepcja poety naśladowcy wynikała z Platońskiej teorii sztuki mimetycznej, czyli sprowadzania sztuki do naśladowania zjawisk świata zewnętrznego jak też uczuć, emocji i wszelkich stanów psychicznych człowieka.
Sztuka mimetyczna mogła okazać się społecznie pożyteczna pod warunkiem realizowania narzuconych przez państwo ideałów etycznych i wychowawczych.
Filozof nie rozpowszechniał tak tej teorii w sposób bardzo dokładny.
Zagadnienia kosmologiczne-kosmos jako kreacja demiurga
Poglądy w kwestii powstania i budowy wszechświata ukazuje Platon poprzez zagadnienia kosmologiczne, czyli kosmos jako kreacja demiurga. Materialny wszechświat powstał za sprawą demiurga, włoskiego budowniczego, który nie uformowane, pierwotne i wieczne tworzywo, różne jednak od materii ukształtował w sposób zaplanowany i rozumny, wzorując się na ideach. Rzeczy będące odbiciem idei mają w nich uczestnictwo.
Powstał świat niedoskonały ale najlepszy w możliwych – kosmos. W nim panuje harmonia, ciała niebieskie przybierają najdoskonalszy kształt kuli i poruszają się w najdoskonalszy sposób czyli po okręgu.
Natomiast największą wadą świata jest jego materialność.
Ukształtowany w ten sposób kosmos ma swoją duszę, tak jak i ciała niebieskie. Zatem rządzi nim rozum. Dusza świata nadaje kosmosowi celowość, która dąży do zrealizowania Idei Dobra.