Co to jest przemysł?
Przemysł – dział produkcji materialnej, w którym wydobywanie zasobów przyrody i dostosowanie ich do potrzeb ludzi odbywa się na dużą skalę, na zasadzie podziału pracy i za pomocą maszyn.
Podział przemysłu:
Przemysł dzieli się na:
I. przetwórczy (chemiczny, metalurgiczny, energetyczny, elektromaszynowy, lekki, drzewno-papierniczy, spożywczy, mineralny)
II. wydobywczy (górnictwo)
Czynniki lokalizacji przemysłu:
W gospodarce wolnorynkowej odpowiednia lokalizacja zakładów przemysłowych ma wpływ na późniejszą ich działalność produkcyjną. Konkurencja wymusza nieustanne starania o zmniejszenie kosztów produkcji. Jednym z działań służących temu celowi jest odpowiednia lokalizacja zakładu przemysłowego. Można mówić o lokalizacji dowolnej (swobodnej), zależnej (związanej) oraz przymusowej.
Czynniki lokalizacji można podzielić na naturalne i społeczno-ekonomiczne.
Do czynników naturalnych należą:
Baza surowcowa - jest czynnikiem lokalizacji wówczas, gdy transport surowca jest nieopłacalny, np. elektrownie bazujące na węglu brunatnym, huty miedzi, cukrownie.
Zasoby wodne - niektóre rodzaje działalności przemysłowej zużywają duże ilości wody - elektrownie, przemysł chemiczny, papierniczy i spożywczy. Lokalizacja zakładu przemysłowego nad rzeką lub morzem umożliwia także korzystanie z transportu wodnego.
Społeczno - ekonomicznymi czynnikami lokalizacji przemysłu są:
Baza energetyczna - dotyczy energochłonnych rodzajów przemysłu - hut metali kolorowych (zwłaszcza aluminium), zakładów chemicznych wykorzystujących w procesie technologicznym elektrolizę. Zakłady tego typu z reguły są umieszczane w pobliżu elektrowni.
Rynek zbytu - część zakładów przemysłowych umieszczana jest w pobliżu rynków zbytu. Dzieje się tak wtedy, gdy nieopłacalny lub niemożliwy jest transport produktów (ciepłownie, niektóre zakłady przemysłu spożywczego). Lokalizację rynkową mają również zakłady wytwarzające dobra powszechnego użytku (przemysł odzieżowy, obuwniczy). Swoistym przykładem zbliżania się do zagranicznych rynków zbytu są zakłady eksportujące znaczną część swej produkcji usytuowane w miastach portowych.
Zasoby siły roboczej - pomimo rozwoju techniki wciąż istnieją rodzaje przemysłu wymagające dużej liczby pracowników (np. przemysł włókienniczy, spożywczy). Ponadto w rejonach nadmiaru rąk do pracy siłę roboczą można pozyskiwać stosunkowo tanio, co pozwala na obniżenie kosztów produkcji. Trzeba również wziąć pod uwagę fakt, że niektóre branże przemysłowe wymagają wysoko wykwalifikowanej siły roboczej (np. przemysł elektroniczny) i lokalizowane są tam, gdzie jest ona dostępna.
Bliskość placówek naukowo-badawczych - nowoczesne gałęzie przemysłu muszą współpracować z ośrodkami naukowymi, aby możliwe było wprowadzanie innowacji i stałe podnoszenie jakości wyrobów.
Korzyści aglomeracji - warto niekiedy lokalizować zakłady przemysłowe w ośrodkach miejskich ze względu na rozwiniętą infrastrukturę techniczną (drogi, wodociągi, kanalizacja) oraz bliskość innych zakładów pracy. Ważne jest też istnienie zakładów usługowych obsługujących przemysł (banki, hurtownie).
Bariera ochrony środowiska naturalnego - nie można umieszczać zakładów przemysłowych w pobliżu obszarów chronionych, jak również na glebach I i II klasy bonitacyjnej.
Czynniki społeczne i polityczne - rzadko spotykane w gospodarce wolnorynkowej. Przykładowo w miejscach gdzie istnieje przemysł zatrudniający mężczyzn (z reguły przemysł ciężki), tworzy się miejsca pracy dla kobiet (przemysł włókienniczy, odzieżowy).
Poza wymienionymi czynnikami na lokalizację przemysłu mogą mieć również wpływ takie elementy jak stabilność gospodarki, znaczenie związków zawodowych, możliwość konfliktów społecznych, wielkość podatków, zwolnienia podatkowe, nastawienie otoczenia do inwestycji.