POLITYKA SPOŁECZNA – zagadnienia

wykład

1. Geneza i historia polityki społecznej – periodyzacja i historyczne tło przeobrażeń polityki społecznej:

· periodyzacja i historyczne tło przeobrażeń polityki społecznej (prawo ubogich, reformy Bismarcka, Raport Beveridge’a, budowa welfare state, nowe priorytety polityki społecznej: strategia deregulacji, inwestowanie w człowieka, jobless growth).

Etapy rozwoju polityki spol:

-od "prawa ubogich" do pierwszych ustaw ubezpieczeniowych - do lat '80 XIXw.

-etap eksperymentow i poszukiwan najlepszych sposobow ingerencji panstwa w sprawy socjalne- do konca lat'30 XXw.

-etap ksztaltowania sie konsensusu wokol idei prowadzenia przez panstwo polityki spol.- do konca lat '40 XXw.

-faza przewartosciowania(krytyka zaangazowania panstwa w sprawy socjalne) - do teraz

Etap I

-średniowiecze:

>nakaz milosci chrzescijanskiej

>charytatywna dzialalnosc Kosciola katolickiego

-REFORMACJA

>etyka protestancka: praca, obowiazek,samopomoc

>panstwo przejmuje obowiazek dzialania w dziedzinie ochrony zdrowia, ale nie widzi potrzeby udzielania pomocy ubogim

>represje wobec zebrakow i wloczeg

PRAWO UBOGICH

Anglia jako kolebka polityki spol.

1601r. Anglia- "POOR LAW" - ustawa o prawie ubogich:

>malozenie na kazda gmine obowiazku opieki nad jej ubogimi mieszkancami,finansowanej z podatku od wlasnosci

>podzial ubogich na 3 kategorie

1.bezsilni i ubodzy -->przytulki(lunatycy,sieroty,niepelnosprawni, ludzie starsi)

2. zdolni i chetni do podjecia pracy -->domy pracy

3. osoby uchylajace sie od pracy--> domy poprawcze

-bylo to PRAWO NEGATYWNE

1834r. - ustawy o prawie ubogich:

-niemoznosc utrzymania siebie lub rodziny to oznaka zdeprawowania moralnego

-stymulacja jednostek do samodzielnego zdobywania srodkow utrzymania

-otrzymujacy pomoc mial byc w gorszej sytuacji niz pracujacy

-pomoc jedynie dla mieszkancow domow pracy dla ubogich

do II pol. XIXw. w Europie dominuja poglady liberalne:

-odpowiedzialnosc jednostek za wlasny los

-wszelka ingerencja panstwa byla niewskazana i szkodliwa

-INDUSTRIALIZACJA powoduje,ze coraz trudniej jest samodzielnie zapewnic sobie bezpieczenstwo socjalne:

>powstaja towarzystwa wzajemnej pomocy, kasy chorych, towarzystwa pogrzebowe, kasy ubezpieczen od bezrobocia, kasy emerytalne.

II Etap (1880-1930)

-uprzemyslowienie i urbanizacja powoduja wzrost liczby pracownikow najemnych - bezpieczenstwo socjalne staje sie problemem masowym-->kwestia robotnicza i kwestia socjalna

-geneza polityki spol. to lata '80 XIXw. (Otto von Bismarck)

-mala popularnosc liberalizmu w NIemczech zadecydowala o ingerencji panstwa w kwestie socjalna na szeroka skale

-3 rodzaje obowiazkowego ubezpieczenia spolecznego:

>1883- na wypadek choroby

>1884 - od wypadkow przy pracy

>1889- w razie starosci i inwalidztwa

-ubezpieczenia wprowadzone przez Bismarcka uznane zostaly za rozwiazanie modelowe w wielu krajach

-polityka spol. musi zapewniac bezpieczenstwo wszystkim slabszym ekonomicznie grupom

-ubezpieczenia objely nastepujace ryzyka:

>wypadek przy pracy

>choroba

>bezrobocie

>starosc i inwalidztwo.

III Etap (1930-1950)

-2 kierunki ewolucji p.s.

>powolna liberalizacja zasad udzielania pomocy (ustawowe okreslenie sytuacji, w ktorych pomoc mogla byc udzielana, form i wysokosci pomocy)

>stopniowe wyodrebnianie sie z opieki spol. niektorych form dzialalnosci instytucjonalnej

-dzialalnosc opiekuncza panstwa przestala byc kojarzona z opieka nad ubogimi

-kryzys ekonomiczny lat '30 i II wojna swiat.= starzenie sie spol.,spadek liczby urodzen-->koniecznosc zwiekszenia wydatkow na opieke nad matka i dzieckiem.

1942r. Anglia - Raport Beveridge'a:

-panstwo moze i powinno przejac na siebie odpowiedzialnosc za udzielanie pomocy obywatelom bedacym w potrzebie

-biede w jej podstawowym zakresie da sie przewidziec i uniknac,dzieki:

>obowiazkowym ubezpieczeniom spol.

>powszechnej sluzbie zdrowia

>zasilkom rodzinnym

>polityce w miare pelnego zatrudnienia

-programy p.s. musza gwarantowac jednakowa opieke wszystkim obywatelom

-caloksztalt dzialan zmierzajacych do zapewnienia takiej ochrony nazwano ZABEZPIECZENIEM SPOŁ.

IV Etap (1950-1975)

-2 procesy:

>rozszerzenie zakresu podmiotowego ubezpieczen spol. na grupy samodzielnie zarobkujace( handel,rzemioslo,uslugi,wolne zawody)

>wprowadzenie roznych form systemowego dostosowania wysokosci swiadczen socjalnych do zmieniajacych sie warunkow(waloryzacja swiadczen)

-wprowadzenie dwustopniowych systemow emerytalnych( repartycja+kapitalizacja)

-budowa welfare state:

>podwyzszenie wysokosci swiadczen

>wydluzenie okresu wyplacania swiadczen

>rozbudowa polityk szczegolowych

>dyfuzja swiadczen.

V Etap (od 1975)

-kryzys naftowy lat '70, prowadzi do posuniec oszczednosciowych

-system swiadczen socjalnych musi zostac dostosowany do zmniejszajacych sie mozliwosci finansowych panstwa:

>zaostrzenia krzyteriow korzystnia ze swiadczen

>obnizenie poziomu rekompensaty utraconych dochodow

>pogorszenie stopnia waloryzacji swiadczen socjalnych

3 strategie radzenia sobie z kryzysem naftowym:

I strategia inwestowania w czlowieka:

-kraje nordyckie(m.in. Dania, Szwecja)

-zwiekszanie zatrudnienia w sektorze publicznym

-zmiana priorytetow w p.s. na korzysc mlodych ludzi: szkolenia, edukacja permanentna, wspieranie mobilnosci przestrzennej i zawodowej, pomoc dla samotnych rodzicow

-rozwoj prywatnych programow emerytalnych

II strategia deregulacji

-USA,Nowa Zelandia,Wielka Brytania, Australia, Kanada

-pozostawienie pracodawcy mozliwosci swobody w ustalaniu plac i warunkow pracy

-selektywny charakter swiadczen socjalnych, pogorszenie poziomu tych swiadczen, niedostateczna ich waloryzacja

-uzaleznienie prawa do pomocy od okreslonych zachowan ze strony potrzebujacych

-EFEKTY:

-obnizenie stopy bezrobocia

-nowe miejsca pracy w sektorze uslug

-niski poziom opieki socjalnej i ograniczenie zakresu ochrony w ramach pracowniczych programow ubezpieczen(glownie emerytalnych i zdrowotnych).

III strategia jobless growth

-kraje Europy kontynentalnej

-polityka ochrony miejsc pracy kosztem mlodych ludzi wchodzacych na rynek pracy i osob w wieku przedemerytalnym

-stymulowanie wzrostu gosp. bez tworzenia nowych miejsc pracy

-tendencja do ograniczania pozaplacowych kosztow pracy.

2. Doktryny i modele polityki społecznej:

· wartości socjalne o znaczeniu podstawowym,

1. Bezpieczenstwo socjalne:

-stan wolnosci od niedostatku materialnych srodkow utrzymania, istnienie realnych gwarancji pelnego rozwoju jednostki

prawo do zabezpieczenia minimum egzystencji

2. Inwestycje w czlowieka

-tworzenie rownych szans rozwoju

-ksztalcenie mlodego pokolenia

3. POkoj spoleczny

--osiaganie rownowagi i stabilizacji politycznej o spol.

-wspolpraca ludzi w osiaganiu celow, tolerancja miedzy ludzmi

4. Życie rodzinne

-podkreslenie wartosci zwiazkow miedzy ludzmi i poczucia bezpieczenstwa na poziomie wiezi emocjonalnych i uczuciowych

· zasady artykułowane i realizowane w politykach społecznych,

-zasada przezornosci

-samopomocy

-solidarnosci spol.(solidaryzmu)

-pomocniczosci(subsydiarnosci)

-partycypacji(uczestnictwa)

-samorzadnosci

-dobra wspolnego

-wielosektorowosci.

· dominujące doktryny polityki społecznej,

1. Doktryna skrajnie liberalna:

-doktr. indywidualistyczna - interes spol. wynika z interesu poszczegolnych jednostek

-gloryfikacja egoizmu w ramach prawa

-podmiotem i przedmiotem p.s. jest kazdy obywatel

-niska pozycja panstwa

-rynek reguluje sie sam.

2. Doktryna socjalliberalna

-dopuszcza wieksza role panstwa

-slabsza retoryka indywidualizmu, choc dominuje opcja prorynkowa

-utylitaryzm sprzyja optymalnemu podzialowi dobr

-wlaczenie bezpieczenstwa socjlnego do uprawnien obywatelskich.

3. Doktryna socjaldemokratyczna

-istotne znaczenie rownosci

-zwiekszenie udzialu panstwa w zyciu gosp.

-socjalizacja sfery podzialu.

· modele polityki społecznej:

· kryteria typologii modeli polityki społecznej,

1. Dostep do swiadczen i uslug

2. Selektywnosc lub powszechnosc ochrony socjalnej

3. Jakosc i poziom swiadczen i uslug

4. Zakres i cele polityki rynku pracy(prawo do pracy, dostep do zasilkow)

5. Rola wladz publicznych w zaspokajaniu podstawowych potrzeb obywateli

6. Spozoby finansowania programow socjalnych.

· typologie modeli polityki społecznej,

autor/model \ liberalny \ konserwatywny \ socjalny

Titmuss \ marginalny \ motywacyjny \ instrumentalno-redystrybucyjny

Furniss-Tilton \ panstwo pozytywne \ p. bezp. socjalnego \ p. dobrobytu spol.

Esping-Andersen \ rezim liberalny \ r.konserwatywno-korporacyjny \ r.socjaldemokratyczny

Księżopolski \ rezydualny \ korporacyjny \ opiekunczy

· typologia Esping-Andersena.

-typologia oparta o kryteria: dekomodyfikacji( odtowarowienia), stratyfikacji spol.

-reżimy p.s. wg Esping-Andersena:

Reżim liberalny:

-wiara w samoregulacje rynku

-wysoki poziom utowarowienia(niski poziom odtowarowienia)

-pomoc panstwa tylko w ostatecznosci

-stygmatyzacja osob korzystajacych z pomocy panstwa

-dominuja skromne swiadczenia o charakterze opiekunczym

-skromne programy ubezp. spol.

-ograniczony dostep do swiadczen

-brak odliczen od podatkow zwiazanych z sytuacja rodzinna

-kraje anglosaskie: USA,Wlk. Brytania

Reżim konserwatywno-korporacyjny:

-odtowarowienie opieki spol.,ale niekoniecznie ma roszczeniowy charakter pomocy

-dazenie do zachowania na rynku pracy roznic w statusie spol.

-panstwo nie jest pracodawca,ale kompensatorem

-model oparty na powszechnych ubezp. spol.

-przywiazanie do tradycyjnych wartosci rodzinnych

-system udogodnien dla glownego zywiciela rodziny w ramach syst. zabezp. spol. i systemu podatkowego

-kraje Europy kontynentalnej.

Reżim socjaldemokratyczny

-promocja standardow rownosciowych

-zasady solidarnosci, kolektywizmu i uniwersalizmu

-wysoki stopien odtowarowienia(niski st. utowarowienia)

-dazenie panstwa do zagwarantowania pelnego zatrudnienia

-uspolecznienie kosztow utrzymania rodziny i rodzicielstwa

-szeroki system uslug publicznych

>brak odliczen z tytulu posiadania dzieci

-kraje skandynawskie(Szwecja).

3. Skale i podmioty polityki społecznej:

· sektory polityki społecznej,

1.sektor publiczny - (panstwo):

-realizuje szereg funkcji panstwa

-w obszarze jego dzialnia zachodza roznorakie zjawiska i procesy gosp.

-wymaga podnoszenia wydatkow (materialnych i transferowych)

-nieprywatna wlasnosc majatku(chodzi o majatek,ktory stanowia m.in. lasy, budynki uzytecznosci publ.)

-gromadzenie dochodow publicznych, w tym tez dotacji zagranicznych

-cele: zarzadzanie panstwem, ochrona panstwa oraz edukacja,ochrona zdrowia,pomoc socjalna,mieszkaniowa,itd.)

-zabezpieczenie obywateli przed pdst. ryzykami socjalnymi.

Na sektor publiczny skladaja sie:

-organy wladzy publ. w tym organy administracji rzadowej,organy kontroli panstwowej i ochrony prawa, sady i trybunaly

-gminy,powiaty,samorzad wojewodztwa oraz ich zwiazki

-jednostki budzetowe, zaklady budzetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budzet.

-panstwowe i samorzadowe fundusze celowe

-panstwowe szkoly wyzsze

-jednostki badawczo-rozwojowe

-samodzielne publ. zaklady opieki zdrowotnej

-panstwowe i samorzadowe instytucje kultury

-ZUS i KRUS i zarzadzanie przez nich fundusze

-NFZ

-PAN i tworzone przez nia jednostki organizacyjne

-inne osoby prawne, ktore sa tworzone w celu wykonywania zadan publ. z wyjatkami przedsiebiorstw, bankow i spolek prawa handlowego.

2.Sektor prywatny:

-podmioty(osoby fizyczne lub prawne,do ktorych nalezy w calosci lub w przewazajacej czesci mienie, nie bedace wlasnoscia Skarbu Panstwa i samorzadu terytorialnego

-o sposobie jego funkcjonowania i osiaganych efektach przesadza mechanizm rynkowy

-spoldzielnie i spolki osobowe(jawna, cywilna, partnerska,komandytowa, komandytowo-akcyjna) oraz kapitalowe(akcyjna, z.o.o.)

-cechy charakt. sektora:

>samofinansowanie

>prowadzenie dzialalnosci na pdst. rachunku ekonom.

-realizacja celow komercyjnych

-dbalosc o interesy indywidualne

-autonomia w zawieraniu kontraktow

-gromadzenie kapitalu na zasadzie dobrowolnosci

-racjonalne wydawanie srodkow na potrzeby wlasne.

Sektor trzeci- organizacje pozarzadowe,spoleczne

-NGO-niezalezne od wladz publ.,niekomercyjne, na ogol fundacje i stowarzyszenia

-ich dochody przeznaczone sa na wykonywanie swych zadan

-org. wolontarystyczne,spol.,samorzadne,dobrowolne

-zajmuja sie m.in. ochrona zdrowia,edukacja,kultura,sportem,rodzina,prawami czl.,ekologia,itp.

-wspoluczestniczą w wypracowywaniu i realizacji programow inicjowanych przez wladze publ. oraz uzupelniaja dzialania administracji

-swiadczenie uslug spol.,rzecznictwo wybranych zbiorowosci, lagodzenie konfliktow, promowanie solidarnosci i altruizmu

-dialog obywatelski - sposob komunikowania sie miedzy wladza publiczna a NGO.

· charakterystyka skali polityki społecznej w ujęciu terytorialnym,

1.Skala centralna

-formulowanie celow generalnych,wartosci,zasad dla p.s.,takze dla nizszej skali

-kontrola legalnosci,celowosci,skutecznosci dzialania podmiotow w skali regionalnej i lokalnej

-usuwanie przestrzennych dysproporcji w zaspokajaniu potrzeb spol. (redystrybucja srodkow,tworzenie ponadlokalnej infrastruktury)

-mankamenty:

>resortowe rozproszenie dzialan na szczeblu centralnym

>sformalizowanie zasad,kryteriow i procedur (spowolnienie tempa elastycznosci i wzrost kosztow dzialania)

>pozycja arbitra(sady wartosciujace).

2. Skala lokalna i regionalna:

-lepsze poznanie rzeczywistych potrzeb ludzi,ich srodowiskowych uwarunkowan i zroznicowan:

>dobor najlepszych sposobow ich zaspokojenia

>latwiejsza integracja srodkow i przedsiewziec roznych instancji

>optymalne wykorzystanie zasobow i srodkow

-wieksza elastycznosc i mniejsze sformalizowanie procedur,uwzglednianie roznorodnych sytuacji spol., reagowanie na tempo zmian

-skuteczna kontrola dzialan administr. instytucji

-autonomia podmiotow lokalnych umozliwia artykulacje aspiracji i dazen indywidualnych i grupowych - sprzyja to spol. aktywnosci obywateli

-na szczeblu regionalnym i lokalnym realizowane sa decyzje centrum,ale takze: kreowana jest wlasna wersja p.s. (liderzy,finanse oraz aktywnosc i integracja srodowiska).

· decentralizacja administracji publicznej i jej funkcje społeczne (zagrożenia i deformacje decentralizacji),

Idea decentralizacji administracji publicznej

-ustawowe przeniesienie zadan i kompetencji decyzyjnych(wladzy) ze szczebla centralnego(wyzszego) na rzecz administracyjnych struktur terenowych(lokalnych):

>zapewnienie i ochrona samodzielnosci,niezaleznosci szczebli nizszych

>jednostka terytorialna ma osobowosc prawna

>prawo zaskarzenia do sadu administracyjnego rozstrzygniec,ktore naruszaja prawa jednostek terytorialnych do samorzadnosci

-sam. teryt. podlega wartosciom wlasciwym demokracji lokalnej.

Zagrozenia i deformacje decentralizacji

-anarchia i destrukcja

>prowadzic do niej moze nadmierna wolnosc jednostek

-dysfunkcja i deprywacja wladzy lokalnej

>przekazanie jej nierzetelnym,nieprofesjonalnym grupom,nie posiadajacym kultury politycznej i swiadomosci obywatelskiej

-decentralizacja pozorna

a)przekazanie w dół zadan bez odpowiednich uprawnien decyzyjnych

b)brak zagwarantowania niezbednych srodkow finansowych na realizacje zadan

c)zbyt silny nadzor administracji rzadowej nad realizacja zadan przez gminy

-rozumienie korzysci i interes publiczny

a)wyolbrzymienie interesu i roli gminy

b)wyolbrzymienie roli panstwa.

· międzynarodowy wymiar polityki społecznej (cele i podmioty międzynarodowej polityki społecznej).

Cele miedzynarodowej p.s.

1. Wypracowanie koncepcji i programow w zakresie problematyki spol.

2. Funkcja normotworcza

-stanowienie miedzynarodowych standardow poitycznych i prawnych( prawo do pracy,do edukacji,do ubezpieczen zdrowotnych)

3.Pomoc techniczna

-uslugi doradcze

-badania naukowe,wymiana informacji

-ksztalcenie kadr

-wsparcie dla projektow socjalnych

-dostawy sprzetu,urzadzen,produktow.

Podmioty miedzynarodowej p.s.

ONZ:

-UNESCO-Organizacja ONZ do spraw Oświaty, Nauki i Kultury

-FAO - Organizacja ONZ ds. Wyżywienia i Rolnictwa

-WHO - Światowa Organizacja Zdrowia

-ILO - Miedzynarodowa Organizacja Pracy (HOP)

-UNICEF - Fundusz ONZ Pomocy Dzieciom

-UNDP - Program Rozwoju ONZ

-UNFPA - Fundusz ONZ ds. Działalności Ludnościowej

-UNHCR - Urząd Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców

Europejskie podmioty p.s.:

-Rada Europy

-UE.

4. Międzynarodowe standardy polityki społecznej. Europejski model socjalny:

· cechy charakterystyczne i dwa znaczenia europejskiego modelu socjalnego

Cechy charakterystyczne EMS( na zasadzie przeciwieństwa z p.s. USA):

-silne instytucje demokratyczne

-wysoce produktywna gospodarka

-rozwinięte instytucje dialogu społ.

-równe szanse dla wszystkich(zakaz dyskryminacji)

-solidarność

-wysoki poziom ochrony socjalnej

-zapewnienie wszystkim dostępu do kształcenia i ochrony zdrowia

Dwa znaczenia EMS:

1.Odnosi się do charakterystycznych, wspólnych wszystkim krajom UE wartości i cech strategii polityki społ. Realizowanych w tych krajach w okresie po II wojnie świat.

-Te cechy polityki społ. w krajach UE, które odróżniają je od modelu amerykańskiego i wschodnioeuropejskiego

-EMS oparty jest na: wydajnej gospodarce, wysokim poziomie ochrony socjalnej, edukacji, dialogu społ.

Wspólne wartości i cechy strategii p.s. Krajów UE tworzą:

-postanowienia wspólnotowych pierwotnych aktów prawnych i Karty Społ. Rady Europy oraz założenia różnych socjalnych programów działania

-postanowienia wspólnotowych aktów wtórnych (rozporządzenia, dyrektywy, opinie, zalecenia Rady Europy)

-standardy socjalne UE – pewne podstawowe zasady,które leżą u podstaw p.s. Zarówno poszczególnych państw członkowskich jak i całej UE, wyróżniające EMS spośród innych wysoko rozwiniętych krajów.

2.EMS odnosi się do różnych modeli socjalnych funkcjonujących w kajach Europy.

· europejskie standardy socjalne.

1.Specyficznie rozumiana zasada sprawiedliwości społ.

-Oznacza prawo do pomocy dla każdego obywatela,który znalazł się w trudnej sytuacji życiowej

-system minimalnych gwarancji dochodowych(min. Poziom płac,świadczeń, minimum egzystencji, socjalne)

-władze publiczne są odpowiedzialne za dobrobyt i bezpieczeństwo socjalne obywateli

-wymóg osiągania minimalnej produktywności (miejsce pracy musi być opłacalne)

-wysoki poziom ochrony socjalnej – państwo odpowiedzialne za zaspokajanie podstawowych potrzeb obywateli

2.Przekonanie,że prowadzenie p.s. jest nieodzowne dla możliwości osiągania postępu społ.- gosp.

-ścisłe i wielostronne powiązania polityki gosp. i polityki społ. wyróżniają EMS

-pozytywny wpływ przedsięwzięć socjalnych na możliwości osiągania nie tylko postępu społ. Lecz także wzrostu gosp.

-przedsięwzięcia socjalne: zwiększenie poziomu bezpieczeństwa socjalnego, ograniczenie zagrożeń, polepszanie kwalifikacji oraz możliwości przystosowawczych obecnych i potencjalnych pracobiorców – kształcenie permamentne

3.Szerokie możliwości uczestnictwa wszystkich zainteresowanych stron w podejmowaniu decyzji, które ich dotyczą, czyli przywiązanie wagi do praktyki dialogu społ.

-Dialog- negocjacyjny sposób rozwiązywania konfliktu i dochodzenia do rozwiązań kompromisowych – zawieranie układów zborowych, dwu- trzy- i wielostronnych

-obywatelstwo ekonomiczne – rozbudowane prawa pracowników do uczestnictwa w podejmowaniu decyzji w przedsiębiorstwach, w których są zatrudnieni.

5. Modele polityki rodzinnej:

· charakterystyka modelu skandynawskiego (przykład Szwecji),

-wychodzi naprzeciw partnerstwu małżonków - polityka rodzinna stanowi najwazniejszy instrument wyrownywania szans kobiet i mezczyzn na rynku pracy,by moc pogodzin role zawodowe i rodzinne(partnerstwo w sferze poblicznej i prywatnej)

-podstawe rodziny stanowi umowa dwojga niezaleznych finansowo partnerow(osobne rozliczanie malzonkow,element liberalny)

-polityka rodzinna stawia sobie za cle osiagniecie pelnego partnerstwa w rodzinie i doprowadzenia do sytuacji,w ktorej udzial mezczyzn i kobiet w opiece nad dziecmi bylby rowny

-oparcie polityki rodzinnej na pienieznych swiadczeniach spolecznych oraz na rozbudowanym systemie swiadczen w formie uslug

-swiadczenia maja charakter bezwarunkowy,sa finansowane ze srodkow publicznych-podatkow

-koszty utrzymania rodziny i rodzicielstwa podlegaja uspolecznieniu.

Narzedzia:

1. zasilki rodzinne

-uniwersalne,naleza sie kazdemu, finansowane z budzetu panstwa

-wysokosc zasilku jest jednakowa na kazde dziecko

-w przypadku rodzin wielodzietnych(3+) wprowadzany jest specjalny zasilek dla rodzin wielodzietnych

2.urlop macierzynski/rodzicielski

-450 dni- do ukonczenia przez dziecko 8 lat

-wysokosc zasilku rodzicielskiego:

a)przez 12 m-cy - 80% ostatniego indywidualnego wynagrodzenia rodzica, ktore korzysta z urlopu

b) przez pozostale 3 m-ce jako wysokosc jest znormalizowana na poziomie ok. 15 % przecietnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej

-istnieje mozliwosc uzyskania zwolnienia z pracy w zwiazku z choroba dziecka, ktore nie ukonczylo 12 r.ż.

System usług społ.:

-finansowany z funduszy publicznych oraz spolecznych

-dobrze rozwiniety system publicznej opieki nad dziecmi w roznym wieku - placowki opieki dziennej dla dzieci w wieku 0-6 lat

-opieka czesciowa dla dzieci 5-6 lat

-na szczeblu lokalnym organizowana jest samorzadowa opieka rodzinna,ktora jest prowadzona przez opiekunow,w domu tej rodziny

-dzialaja otwarte przedszkola, do ktorych uczeszczac mmoga wszystkie dzieci,a udzial w zajeciach nie ma charakteru sformalizowanego

-stowarzyszenia prowadza takze spoldzielcze centra opiekuncze, finansowane przez samorzady

-panstwo wspiera rodzine poprzez publiczny system pomocy domowej, z ktorego rodzina moze korzystac w szczegolnych przypadkach,np. choroba dziecka.

Elastyczne formy zatrudnienia:

-zacheca sie osoby wychowujace dzieci do korzystania z podejmowania zatrudnienia w niepelnym wymiarze czasu pracy

System podatkowy:

-neutralny wobec sytuacji rodzinnej podatnika

-wysokosc opodatkowania zalezy wylacznie od dochodow podatnika, a nie sytuacji rodzinnej

-nie przewiduje sie zadnych ulg z tytulu posiadania i wychowywania dzieci

· charakterystyka modelu kontynentalnego (przykład Francji)

-rodzinie przypisana jest kluczowa rola w osiaganiu spolecznej stabilnosci i spojnosci

-rozszerzenie zakresu definicji rodziny

-dzialania panstwa zorientowane na utrwalenie tradycyjnego wyodrebnienia 2 kategorii: mezczyzna-zywiciel rodziny i kobieta-opiekunka

-rozbudowany system udogodnien stworzonych wylacznie lub prawie wylacznie dla glownego zywiciela rodziny

-powszechne swiadczenia spoleczne,ktore przyznawane sa w oparciu o zasady uwzgledniajace rozne sytuacje i potrzeby rodzin

-koszty utrzymania dzieci sa podzielone miedzy rodzicow i spoleczenstwo.

Zasiłki rodzinne:

-finansowane przez panstwo

-wyplacane od 2 dziecka w rodzinie

-wysokosc zasilku na kolejne dziecko ulega zwiekszeniu, jego wysokosc zalezy tez od wieku dziecka.

Urlop macierzynski:

-przysluguje kobietom (16-46 tygodni - w zaleznosci od liczby urodzonych dzieci)

-wysokosc zasilku macierzynskiego wynosi 100% dochodu netto z pracy kobiety.

Urlop wychowawczy:

-przysluguje, gdy rodzina ma 2 lub wiecej dzieci, z ktorych przynajmniej 1 ma mniej niz 3 lata

-zasilek przyznawany z tytulu urlopu wychowawczego jest zryczaltowany

Elastycznosc zatrudnienia:

-w przypadku zatrudnienia rodzica przebywajacego na urlopie wychowawczym w niepelnym wymiarze otrzymuje on proporcjonalnie do wymiaru etatu mniejszy zasilek

System usług:

-pomoc rodzinie w celu zatrudnienia opiekunki do dziecka

-zasilek przyznawany na opieke nad dzieckiem w domu

-panstwo oferuje bezplatna,powszechna,prawnie gwarantowana dostepnosc do systemu opieki nad malym dzieckiem w wieku 2,5-6 lat(przedszkola,tzw.ecoks maternelles czy jakos tak)

System podatkowy:!

-wysokosc opodatkowania zalezy od mozliwosci platniczych podatnika

-opiera sie na zalozeniu,ze koszt wychowania dzieci zmniejsza potencjal podatkowy - tzw. iloraz podatkowy.

· charakterystyka modelu anglosaskiego (przykład Wielkiej Brytanii),

-przyznawanie rownych praw kobietom i mezczyznom, nie baczac na roznice,jakie wystepuja miedzy nimi w sferze obowiazkow domowych

-warunki pracy nie sprzyjaja laczeniu rol rodzinnych i zawodowych

-brak udogodnien dla rodziny

-nie uwzglednia sie koniecznosci udogodnien w zakresie opieki nad dzieckiem czy urlopu macierzynskiego

-odpowiedzialnosc za rodzine spada na nia sama.

Zasiłki rodzinne:

-powszechne,lecz nie wysokie

-wysokosc zasilkow zalezy wylacznie od wieku,a nie liczby posiadanych dzieci

-granica wieku dziecka uprawniajacego do swiadczen jest niska- wynosi 16 lat- a w przypadku kontynuowania niuki granica zostaje przedluzona do 18 r.z.

Urlop macierzynski:

-18 tygodni

-wysokosc zasilku rodzinnego

>pierwsze 6 tygodni - rownowartosc 60% wynagrodzenia kobiety

>6-12 tygodnia kobieta otrzymuje zasilek w kwocie zryczaltowanej

>przez ostatnie 6 tyg. urlop jest bezplatny.

Urlop wychowawczy:

-13 tygodni, bezplatny.

Kredyt rodzinny:

-kryteria przyznawania uzaleznione sa od dochodu,liczby dzieci i ich wieku.

System usług:

-podaz przedszkoli i placowek pieki nad dziecmi nie odpowiada popytowi na nie

-uslugi opiekuncze sa prowadzone i subsydiowane przez wladze lokalne, w ich finansowaniu partycypuja tez wladze centralne i zaklady pracy.

System podatkowy:

-neutralnosc wobec sytuacji rodzinnej podatnika( brak ulg z tytulu posiadania dzieci, malzonkowie podlegaja indywidualnym rozliczeniom podatkowym.

Elastyczne formy zatrudnienia:

-duza popularnosc pracy w niepelnym wymiarze godzin.

· charakterystyka modelu południowoeuropejskiego (przykład Włoch).

-stosuje sie instrumenty,ktore wspieraja,umacniaja tradycyjny model rodziny, m.in. poprzez zachecanie kobiet do biernosci zawodowej

-poziom swiadczen rodzinnych jest nicki

-slaba instytucjonalizacja polityki rodzinnej.

Zasiłki rodzinne:

-brak bezwarunkowego(uniwersalnego) systemu zasilkow rodzinnych

-zasilki udzielane sa wylacznie rodzinom spelniajacym okreslone kryteria dochodowe,a takze kryteria dotyczace liczby i wieku posiadanych dzieci.

Urlop macierzynski:

-22 tygodnie

-wysokosc zasilku rodzinnego

>80% dochodow kobiety

>100% dochodow pracownic administracji publicznej.

Urlop wychowawczy:

-maksymalnie 10 miesiecy od ukonczenia przez dziecko 8 r.z.

-przez pierwsze 3 miesiace wysokosc otrzymywanego zasilku stanowi 30% wynagrodzenia rodzica,ktory z urlopu korzysta, natomiast pozostaly okres jest bezplatny.

System usług:

-złobki finansowane z budzetow lokalnych

-preferencje w korzystaniu z nich maja rodziny ubogie, osoby samotnie wychowujace dzieci i matki pracujace.

Elastycznoe zatrudnienie - niepopularne.

Polityka fiskalna:

-opiera sie na zasadzie uwzgledniania sytuacji rodzinnej

-oprocz ulg podatkowych na niepracujacego wspolmalzonka przysluguja tez ulgi na dzieci.

6. Reforma systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce:

· charakterystyka starego systemu ubezpieczeń społecznych,

-swiadczenia wyplacane z Funduszu Ubezpieczen Społecznych

-dysponent swiadczen spol. ZUS

-gwarant wypłat: panstwo

-skladki pokrywane w calosci przez pracodawcow

-umowa pokoleniowa(gdy pokolenie osob aktywnych zawodowo jest w stanie oplacic emerytury)

Zasada repartycji:

-skłądki wplywaja do budzetu,a nie na indywidualne konta, sa wykorzystywane na inne cele niz emerytury, tj. na zasilki rodzinne, emerytury i renty dla osob przechodzacych na wczesniejsze emerytury

Wady starego systemu:

-niskie emerytury, wysokie skladki

-brak wyraznego powiazania placonych skladek z wysokoscia przyszlej emerytury

-nieprzejrzyste przepisy

-spoleczna niesprawiedliwosc

-wysokosc emerytury zalezy od kondycji budzetu

-coraz wieksze dotacje panstwa do swiadczen z ZUS

-system nieodporny na starzenie sie spoleczenstwa

-nieefektywne zarzadzanie srodkami pochodzacymi ze skladek.

· przesłanki reformy ubezpieczeń społecznych,

-bezrobocie

-skrocenie okresu pracy zawodowej

-wzrost aktywnosci zawodowej kobiet

-erozja zakresu podmiotowego i bazy skladkowej systemow powiazanych z dochodami

-wzrost mobilnosci miedzy pracodawcami/zawodami/dziedzinami gospodarki

-wzrost mobilnosci miedzynarodowej

Wniosek:

Reformy przeprowadzane sa ze wzgledu na problemy z finansowaniem rosnacych wydatkow emerytalnych

· założenia reformy systemu ubezpieczeń społecznych z 1999 r.,

-odejscie od umowy miedzypokoleniowej

-indywidualne konta emerytalne

-zastepowanie sztywnej granicy wieku emerytalnego przez granice elastyczna oraz emerytury czesciowe

-motywacja do wydluzenia okresu aktywnosci zawodowej

System trojfilarowy:

I filar - obowiazkowy,powszechny,repartycyjny,administrowany przez panstwo

II filar- obligatoryjny, powszechny, kapitalowy, zarzadzany przez prywatne podmioty

III filar- fakultatywny,dodatkowy, kapitalowy, zarzadzany przez prywatne podmioty.

Kogo obejmuje reforma?

-urodzeni przed 1 stycznia 1949r. podlegaja staremu systemowi emerytalnemu - I filar

-osoby urodzone po 31 grudnia 1948r. a przed 1 stycznia 1969r. moga dokonac wyboru miedzy I a II filarem

-osoby urodzone po 31 grudnia 1968r. zostaja objete obowiazkowo nowym systemem - II filar.

Fundusze i składki ubezpieczeniowe:

-fundusz emerytalny: 19,52% (1/2 ubezpieczony, 1/2 platnik-pracodawca

-fundusz rentowy: 6% (1,5% ubezpieczony, 4,5% płatnik)

-fundusz chorobowy: 2,45% (ubezpieczony)

-fundusz wypadkowy: 0,67%-3,60% (oplaca platnik,wysokosc w zaleznosci od stopnia ryzyka w pracy)

łącznie: 28,64%-31,57%

Podstawa wymiaru skłądki: ubruttowiona płaca: wynagrodzenie przed opodatkowaniem podatkiem dochodowym + składka przypadajaca na pracownika.

Inne składki pobierane przez ZUS:

-fundusz chorobowy - zdrowotna - 9% wymiaru składki na ubezp. emerytalne i rentowe

-fundusz pracy- 2,45% podstawy wymiaru skłądki na ubezp. emerytalne i rentowe,przekazywana do instytucji rynku pracy

-Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych -0,10% wymiaru skl. na ubezp.em. i rent.

Fundusz Rezerwy Demograficznej:

-zostal stworzony w celu stabilizowania polskiego systemu ubezp. w okresie przechodzenia na emerytury pokolen tzw. wyzu demograficznego

-skladka na fundusz bedzie placona w latach 2002-2009, wynosi 1% pdst. wymiaru składki.

· zasady I, II i III filara.

I FILAR:

-składka oplacana przez pracodawce + dotacja z budzetu panstwa

-podstawe emerytury stanowi zgromadzony w funduszu emeryt. w FUS "kapital" - suma skladek zapisana na indywidualnym koncie ubezpieczonego, wzbogacona o kapital poczatkowy

-kwartalna waloryzacja stanu konta

-panstwowe gwarancje dozywotniej wyplaty oraz waloryzacji emerytury.

Dystrybucja składki na ubezp społ - I filar:

SKŁADKA--->ZUS (skł. na ubezp. emeryt. 19,52%)--->biezace renty i emerytury, 19,52%

II FILAR:

-skladka na ubezp. spol. placona mniej wiecej w rownych czesciach przez pracodawce i pracownika

Dystrybucja składki - II filar:

składka--->ZUS (19,52%)--->1.biezace renty i emerytury(12,22%) 2.OFE(7,3%)

Otwarte Fundusze Emerytalne OFE:

-zarzadzane przez POwszechne Towarzystwa Emerytalne

-przedmiotem dzialalnosci funduszy jest gromadzenie srodkow pienieznych i ich lokowanie, z przekazywaniem na wyplate czlonkom funduszu po osiagnieciu wieku emerytalnego

-ubezpieczenie realizowane przez fundusze jest ubezpieczeniem KAPITAŁOWYM

-decyzja o wyborze funduszu nie jest ostateczna

-wyplata srodkow nastapi po osiagnieciu przez czlonka wieku emerytalnego

-srodki sa przenoszone do wybranych zakladow ubezp. emeryt.

-pieniadze sa lokowane w akcje i obligacje

Czy OFE moze oglosic bankructwo? NIE!

-OFE nie posiadaja zdolnosci upadlosciowej - fundusz dysponuje majatkami odrebnymi od majatku towarzystwa i w przypadku ogloszenia upadlosci towarzystwa aktywa funduszu nie wchodza w sklad jego masy upadlosciowej

-nadzor nad rynkiem OFE sprawuje Komisja Nadzoru Ubezpieczen i Funduszy Emerytalnych.

III FILAR 0 fakultatywny-dodatkowy

-obejmuje wszelkie formy oszczedzania i inwestowania w celu uzyskania dodatkowej emerytury, w tym wspierane przez panstwo Pracownicze Programy Emerytalne

Formy ubezpieczen w III filarze:

1. INDYWIDUALNE:

-wykupienie polisy w komercyjnych Towarzystwach Ubezpieczeniowych

-lokowanie oszczednosci w bankach

-oszczedzanie w funduszach inwestycyjnych

-lokaty w papierach wartosciowych

2. GRUPOWE - Pracownicze Programy Emerytalne

-wykupienie dla pracownikow w firmie ubezpieczenia grupowego i ubezp. na zycie

-oplacanie za pracownika skladki w Towarzystwie Ubezpieczen Wzajemnych

-wnoszenie wplat na zakup jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym

utworzenie Pracowniczych Funduszy Emerytalnych

Wady nowego systemu emerytalnego:

-wysokie skladki na ubezp. emeryt.

-utrusniony dostep do emerytury minimalnej(K- 20 lat pracy, M- 25 lat)

-ograniczony udzial rolnikow w nowym systemie emerytalnym

-rozny wiek emerytalny kobiet i mezczyzn.

7. Polityka społeczna wobec problemu bezrobocia:

· cele polityki przeciwdziałania bezrobociu,

1. Łagodzenie skutków bezrobocia przez zasilki lub pomoc spoleczna.

2. Łagodzenie skutkow bezrobocia przez czasowa aktywizacje bezrobotnych w ramach aktywnych programow rynku pracy(roboty publiczne,prace interwencyjne,szkolenia,itp.)

3. Analiza i eliminacja czynników generujacych bezrobocie, prowadzacych do destrukcji miejsc pracy

4. Strategia promowania produktywnego zatrudnienia jako integralnego elementu polityki spoleczno-gospodarczej, przez wzrost efektywnego popytu,inwestycje,zwiekszenie eksportu,rozwoj malych i srednich przedsiebiorstw,itd.

· modele przeciwdziałania bezrobociu,

1.Model polityki rynku pracy:

-pojawia sie w szerszej skali w krajach Europy Zachodniej w latach '50/'60, cel: zmniejszenie bezrobocia frykcyjnego,brak zastosowania do sytuacji duzego bezrobocia

-koncentruje sie na 1 i 2 celu

-polityka rynku pracy:

>pasywna(zasilki,wczesniejsze emerytury)

>aktywna(programy czasowej aktywizacji bezrobotnych)

-rynek pracy, to substytut polityki spolecznej

-podstawowy instrument do walki z bezrobociem-publiczne fundusze na programy rybku pracy

-glowni wykonawcy polityki rynku pracy-ministrowie pracy,podlegle im sluzby zatrudnienia

-zatrudnienie to problem resztowy procesow gospodarczych,a nie ich integralny element.

2. Model makroekonomicznej polityki prozatrudnieniowej

-inaczej- zintegrowany system przeciwdzialania bezrobociu

-wiekszosc krajow,ktore odnosza sukcesy w walce z b. preferuje ten model

-obejmuje dzialania 1-4

-najwieksza wage przywiazuje do promowania zatrudnienia i ograniaczania przyczyn ekonomicznych,powodujacych zmniejszanie sie liczby miejsc pracy

-programy rynku pracy pelnia funkcje komplementarna,prozatrudnieniowa polityke spol.-gosp.

3 zasady:

1.Prymat pracy nad bezrobociem

2.Prymat dochodu z pracy nad zasilkiem

3.Prymat szkolenia nad bezrobociem

-polityka oslonowa-polityka walki z przyczynami i czynnikami generujacymi b.:

1.polityka makroekonomiczna sprzyjajaca tworzeniu nowych miejsc pracy

2.aktywna polityka rynku pracy

3.efektywny system koordynacji i realizacji polityki przeciwdzialania b.

4. sprawne posrednictwo pracy

-dzialania na 8 makroekonomicznych plaszczyznach:

1.pobudzanie procesow gospodarczych przez nieinflacyjny zwrost popytu efektywnego(popyt na prace)

2. lepsze wykorzystanie zdolnosci wytworczych przemyslu i rolnictwa do produkcji towarow akceptowanych przez rynek i na eksport

3.stymulowanie inwestycji

4.optymalna polityka wspolpracy z zagranica i zwiekszanie konkurencyjnosci krajowych produktow

5.stworzenie programu budownictwa mieszkaniowego

6.stymulowanie rozwoju malych przedsiebiorstw, zatrudnienie na wlasny rachunek

7.racjonalna ochrona istniejacych miejsc pracy

8.wzrost zatrudnienia przez zmniejszenie jego opodatkowania.

· polskie modele przeciwdziałania bezrobociu,

1.Szkoła rzadowa

-ta opcja przewaza w Polsce

-walka z bezrobociem niemal wylacznie za pomoca programow rynku pracy

-finansowanie pomocy dla osob bezrobotnych z Funduszu Pracy

-realizator polityki- minister pracy.

2.Szkoła propagujaca model prozatrudnieniowy z polityka spoleczno-gospodarcza.

· prorynkowe instrumenty kształtowania rynku pracy w Polsce,

1.Stymulacja mobilnosci przestrzennej

8. -zasada swobodnego przeplywu sily roboczej miedzy Polska a krajami UE - prawo do zatrudnienia w innym panstwie czlonkowskim

9. -prawo do rownego traktowania pracownikow

10. 2.Zwiekszenie przejrzystosci rynku pracy

11. -rozwoj uslug publicznych(urzedy pracy) i prywatnych sluzb posrednictwa pracy

12. -badanie rynku pracy i zawodow

13. -posrednictwo pracy

14. -doradztwo w poszukiwaniu pracy,szkolenia.

15. 3.Mobilnosc zawodowa i kwalifikacyjna

16. -doskonalenie zawodowe i przekwalifikowanie zwiekszaja zdolnosci i mozliwosci pracobiorcow dostosowania sie do jakosciowych zmian popytu na prace we wzglednie krotkich okresach( rola PUP)

17. 4.Cena pracy

18. -elastycznosc plac-szybkie dostosowywanie sie do relacji zachodzacych miedzy podaza i popytem sily roboczej

19. -zbyt scentralizowane systemy negocjacji placowych nie sprzyjajaefektywnemu wykorzystaniu zasobow pracy

20. 5.Eliminacja dyskryminacji

21. -4rodzaje dyskryminacji

22. 1.placowa

23. 2.zatrudnienia

24. 3.kwalifikacyjna i zawodowa

25. 4.human capital- ograniczenie dostepnosci do czynnikow zwiekszajacych wydajnosc pracy

26. 6.Elastyczne formy organizacji pracy

27. -nowe typy pracy najemnej

28. >telepraca

29. >praca u kilku pracodawcow

30. >praca najemna przez okreslona czesc dnia roboczego

31. -niestandardowe formy pracy

32. >kontraktowanie pracy

33. >realizacja programow rynku pracy

>samozatrudnienie.

· pozarynkowe instrumenty kształtowania rynku pracy w Polsce.

1.Instrumenty ogolnej polityki rynku pracy

a)instrumenty ekonomiczno-finansowe

-uprawnienia do przyspieszonej amortyzacji srodkow trwalych

-dotacje do inwestycji realizowanych przez podmioty gosp.

-dotacje do inwestycji gminnych uzupelniajacych infrastrukture techniczna

-uprawnienia do odliczania od dochodow czesci wydatkow inwestycyjnych, jesli w ich wyniku nastapi u pidatnika wzrost zatrudnienia w wybranych dziedzinach

b)aktywne formy przeciwdzialania bezrobociu

-posrednictwo pracy(PUP)

>opiera sie na 4 zasadach:

1.dostepnosc

2.dobrowolnosc

3.rownosc

4.jawnosc(procedur)

-szkolenia(w ramach PUP)

-jesli zostanie uprawdopodobnione,ze zapewni ono uzyskanie pracy(brak kwalifikacji zawodowych lub koniecznosc zmiany kwalifikacji bezrobotnego oraz utrata zdolnosci do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie

-poradnictwo zawodowe

>udzielanie pomocy bezrobotnym i osobom poszukujacym pracy w wyborze odp. zawodu i miejsca zatrudnienia,pracodawcom- w doborze kandydatow na stanowiska wymagajace szczegolnych predyspozycji psychofizycznych

-udzielanie pozyczek przez PUP

>pracodawcom na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy dla bezrobotnych

-bezrobotnym pracownikom w okresie wypowiedzenia,zwalnianym z pracy z przyczyn dot. zakladu pracy oraz poszukujacym pracy,swiadczenia socjalne lub gorniczy zasilek socjalny

-roboty publiczne i prace interwencyjne

>RegionalnyUP zwraca pracodawcom czesc kosztow poniesionych na wynagrodzenia dla bezrobotnych wykonujacych prace interw. i roboty publ.

-aktywizacja zawodowa absolwentow

>bezrobotny absolwent moze byc skierowany przez PUP:

-do pracy

-na szkolenie,w trakcie ktorego przysluguje mu stypendium w wys. 60% zasilku

-na staz u pracodawcy na okres nie przekraczajacy 12 m-cy - stypendium w wysokosci zasilku

>PUP moze przez 12 m-cy dokonywac z Punduszu Pracy zwrotu kosztow poniesionych przez pracodawce z tytulu zatrudnienia absolwenta w pelnym wymiarze pracy

2.Rozwoj sektora malych i srednich przedsiebiorstw

sektor ten obejmuje

-mikroprzedsiebiorstwa(do 5 pracownikow)

-male przeds. (6-50 pracown)

-srednie przeds. (51-250 pracown.)

w krajach wysoko rozwinietych w MŚP wytwarza sie 2/3 PKB

-koszty stworzenia nowych miejsc pracy w MŚP sa czterokrotnie nizsze niz w duzych przeds.

-bariera dla rozwoju MŚP sa duze koszty pracy

-brak zastepcow na pewne stanowiska

dzialania majace na celu rozwoj MŚP:

>stwarzanie odpowiedzniego klkimatu

>wprowadzanie ulatwien kredytowych i wspomaganie finansowe(kredyty,ulgi)

>ulatwienie dostepu do informacji i poradnictwa

>pomoc organizacyjna,szkolenia dla pracownikow

-zrzeszanie MŚP w zwiazki i spoldzielnie(wymiana dosw.,wsparcie).

3.Promowanie doplywu kapitalu zagranicznego

-cel,m.in. przyspieszenie rozwoju gosp.,restrukturyzacji gosp.,doplyw nowych technik i technologii wytwarzania

-dzialania:zachety inwestycyjne,poprawa warunkow inwestowania

4.Oddzialywanie na zatrudnienie w sektorze prywatnym i publicznym

-subwencje uzaleznione od liczby pracownikow przyjetych do pracy oraz relacji do l. zatrudnionych

-subwencje uzaleznione od l. zatrudnionych udzielane w relacji do ogolnej l. zatr. oraz pewnych zmian w . zatr.

-subwencje przyznawane w jednakowej wysokosci albo zroznicowane w zaleznosci od regionu,przemyslu,wysokosci placy

-ulgi podatkowe na zwiekszenie zatrudnienia w okresl. dziedzinach

5.Zasiłki dla bezrobotnych

funkcje zasilkow

>ochrona dochodu pracownika tracacego miejsce pracy

>rekompensata czesci kosztow dostosowania sie osoby zwalnianej do wymagan pracy w innej dziedzinie

-finansowanie z Funduszu Pracy

-wysokosc zasilkow - zalezna od okresu pracy:

>podstawowy(100%) - 551,80zl (5-20 lat)

>obnizony(80%) - 441,50zl (ponizej 5 lat)

>podwyzszony(120%) - 662,20 zl (pow. 20 lat)

-okres otrzymywania zasilkow- zalezny od stopy bezrobocia na danym obszarze:

>obszar o niskim bezrob.(tj. stopa b. nie przekracza przecietnej st. b. w kraju) - zasilek otrzymuje sie nie dluzej niz przez 6 m-cy

>na terenie gminy o wysokim bezrob. - wyzszym niz przecietne - 12 m-cy

>18 mc-cy dotyczy to:

-osob mieszkajacych na obszarze dzialania PUP na terenie ktorego st.bezr. przekracza 2-krotnie przecietna,jednoczesnie osoby te powinny posiadac okres 20 lat pracy

-osob,ktore maja na utrzymaniu co najmniej 1 dziecko w wieku do 15 lat,a malzonek tez jest bezrobotny,bez prawa do zasilku.

komu przysluguja zasilki?

-bezrobotnemu za kazdy dzien kalendarzowy po uplywie 7 dni od dnia rejestracji w PUP,jesli:

>nie ma dla niego propozycji odpowiedniej pracy,propozycji stazu,przygotowania zawodowego w miejscu pracy,prac interwenc lub robot publ.

>jesli przez 1,5 roku (lacznie przez 365 dni) od dnia poprzedzajacego rejestracje pracowal i osiagal dochod

6. Zasilek przedemerytalny:

-przysługuje:

-osobie majacej status bezrobotnego i prawo do zasilku

-kobiecie,ktora ukonczyla 56 lat i M, uk. 61 lat i przepracowali okres co najmniej K(20lat), M(25 lat), dodatkowy warunek - pol roku zatrudnienia w firmie przed zwolnieniem

K,ktora uk. 55 lat i 30 lat pracy, i M,uk. 60 lat i 35 lat pracy

-renciscie(55-60lat) spelniajacemu warunki j.w. a do tego nieprzerwanie przez 5 lat pobieral rente

-wysokosc zasilku

-120% kwoty zasilku dla bezrobotnych(swiadczenie kat. technik pomocy spol)

-160% gdy gmina jest szczeg. zagrozona bezrobociem strukturalnym.

7.Świadczenia przedemerytalne(nie sa zwiazane z bezrobociem)

-przysluguje:

-osobie,ktora spelnia warunki do uzyskania statusu bezrobotnego i prawa do zasilku

-osobie( K-58 lat i M-63 lata) i posiada okres uprawniajacy do emerytury i wynosi co najmniej 20 lat-K, 25 lat-M

-wysokosc swiadczenia

-80% kwoty emerytury-nie mniej niz 120% i nie wiecej niz 200% zasilku.

ćwiczenia

34. Polityka społeczna jako dziedzina nauki, cele i wartości w polityce społecznej:

(a) wąski i szeroki zakres przedmiotowy polityki społecznej,

- wąsko rozumianą politykę społeczną utożsamia się niekiedy z problematyką świadczeń pieniężnych, nazywanych też transferami socjalnymi; główną ich funkcją jest wspomaganie obywateli w utrzymaniu się m.in. wtedy, gdy czasowo lub trwale nie są zdolni do pracy, nie mogą jej znaleźć itp. - łagodzenie ubóstwa i nierówności w zakresie poziomu życia

- szeroki zakres wiąże się (poza zabezpieczeniami społecznymi) przede wszystkim jeśli chodzi o sprawy pracy, zdrowia, oświaty, wychowania, mieszkalnictwa i kultury

(b)pojęcie welfare state,

- współcześnie tłumaczy się je jako „państwo dobrobytu”, „państwo opiekuńcze”, „państwo społeczne”; uznanie praw społecznych (prawa pracownicze, prawa do minimalnego poziomu życia, prawa do ochrony zdrowia, edukacji) za prawa człowieka (np. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturowych)

(c)polityka społeczna a polityka gospodarcza,

- polityka społeczna – działania na rzecz zaspokajania potrzeb i rozwiązywania problemów społecznych

- polityka gospodarcza gwarantuje sprawiedliwy podział dochodu, gwarancje zatrudnienia, wyrównane szanse awansu, dostęp do dóbr kulturalnych i oświaty, zapewnienie ochrony zdrowia, zabezpieczenie społeczne, produkcja dóbr (związek z handlem

- praca tworzy produkt

- polityka nastawiona wyłącznie na trwały sukces gospodarczy nie wystarczy dla zapewnienia wszystkim obywatelom wszechstronnego dobrobytu na odpowiednim poziomie. Jest tak m. in dlatego, że część potrzeb ma pozagospodarczy charakter, a także dlatego, że podział produktu według pracy nie daje gwarancji dobrobytu dla wszystkich

(d)polityka społeczna a rynek,

- instrumenty służące do korygowania lub uzupełniania rynku

→ regulacja ilości i jakości produktu (np. zakaz produkcji, kwoty produkcyjne, normy i standardy jakości produktów)

→ regulacja cen (np. ceny zerowe, ceny minimalne, ceny maksymalne)

→ subsydiowanie produkcji (jeżeli jednym z celów polityki społecznej jest zwiększenie konsumpcji jakiegoś dobra lub usługi, to można dopłacać jego producentom do ich wytwarzania, co sprawi, że będą oni produkować więcej w porównaniu z sytuacją braku tych dopłat)

→ subsydiowanie zatrudnienia

→ transfery zwiększające siłę nabywczą pewnych grup obywateli

→ zakazy i przymus konsumpcji określonych dóbr i usług (gdzie przymus konsumpcji stosuje się, by zwiększyć zaspokojenie pewnych potrzeb ponadto, co wynika z podziału wedle pracy i prywatnych preferencji obywateli)

(e)polityka społeczna a III sektor

- organizacje pozarządowe nie sprawują władzy, a więc trudniej zaliczyć je do podmiotów polityki publicznej. Hasło uspołecznienia polityki społecznej oznacza w tym kontekście zmniejszenie roli sektora publicznego w produkcji dóbr i usług zaspokajających potrzeby na rzecz sektora organizacji społecznych, a także większy wpływ społeczeństwa obywatelskiego na treść i kształt polityki społecznej

- organizacje pozarządowe zaspokajają wiele potrzeb licznych grup obywateli – zarówno tych, którzy należą do organizacji, jak i innych (np. organizacje charytatywne)

- organizacje pozarządowe mogą być grupą nacisku wpływającą na sprawujących władzę polityków, na administratorów różnych organizacji publicznych oraz właścicieli i zarządy firm non-profit, grupą występującą w imieniu tych obywateli, których pozycja przetargowa jest niewielka lub żadna, co przyczynia się do zapobiegania ich wyzyskowi, marginalizacji i ubóstwu.

35. Instrumenty polityki społecznej:

(a)style realizacji polityki społecznej,

-1- styl wyzwalający okaże się skuteczny wówczas, gdy jedynym problemem adresatów programu, mających właściwe aspiracje i kompetentnych, jest to, że nie mogą oni realizować swych zamierzeń, że na ich drodze życiowej pojawiły się bariery; działania w tym stylu dają wolność jednostkom, są wyrazem zaufania do ich kompetencji.

-2- styl opiekuńczy winien być aplikowany tam, gdzie głównym problemem braku zachowań pożądanych jest brak umiejętności i możliwości (ludzie, nawet jeśli chcą postępować we właściwy sposób, to nie potrafią bądź nie mogą; jeżeli zaś nie chcą, może to być wtórny przejaw adaptacji do nieusuwalnego stanu niemożności, może więc wynikać z rezygnacji). Adresaci programów opartych na tym stylu są traktowani jako ludzie w jakimś sensie niepełnosprawni, wymagający wsparcia – przejściowego lub nawet trwałego.

-3- styl bodźcowy wychodzi z założenia, że ludzie potrafią i mogą wstrzymać się od zachowań potępianych lub podjąć zachowania pożądane, ale nie chcą, dopóki nie dostaną nagrody. Zachowania sprzeczne z ich chęciami można od nich uzyskać, oferując w zamian dobra, które naprawdę chcą zdobyć; kontrakty te mogą być tzw. nie do odrzucenia, jednak pozostawiają pewną wolność wyboru nawet słabszym stronom umowy.

-4- styl rygorystyczny – jest to zestaw instrumentów dopasowany do założenia, że adresaci programu potrafią i mogą – ale nie chcą – wstrzymać się od zachowań potępianych; że niechciane zachowania można wymóc na nich jedynie pod presją strachu przed dolegliwymi sankcjami

(b)instrumenty polityki społecznej.

-1- instrumenty ekonomiczne

→ polityka konsumpcyjna, kształtowanie dostępu do dóbr konsumpcyjnych przez regulowanie: dostępu do pracy zarobkowej, zasad wynagradzania za pracę, zasad opodatkowania dochodów, polityki cen, zasad i praktyki udzielenia kredytów, ochrony konsumenta, uprawnień do świadczeń, prosumpcji

→ kształtowanie stosunków własnościowych poprzez regulowanie: warunków dostępu obywateli do własności majątku konsumpcyjnego lub produkcyjnego, praw właścicieli zasobów pewnego typu, ochrony wszelkich form własności – prywatnej, indywidualnej, grupowej, społecznej

-2- instrumenty prawne

→ zapisane w dokumentach międzynarodowych, Konstytucji RP i konkretyzowane w aktach prawnych niższego rzędu prawa i wolności obywatelskie oraz prawa socjalne; szczególną rolę odgrywają akty prawne chroniące przed dyskryminacją

→ prawo pracy, prawo rodzinne, prawo cywilne, prawo procesowe, prawo karne

-3- instrumenty informacyjne

→ informacje przekazywane za pośrednictwem systemu szkolnego

→ informacje publikowane za pośrednictwem wszelkiego rodzaju środków społecznego przekazu

→ poradnictwo indywidualne

-4- instrumenty kadrowe

→ ludzie, którzy świadczą usługi społeczne i decydują o przyznaniu dóbr ekonomicznych potrzebującym, ludzi, którzy stanowią i stosują prawo, którzy informują, wychowują, uczą i radzą

→ ci, którzy decydują o kierunkach polityki społecznej

→ ci, którzy świadczą profesjonalne usługi dla konkretnych ludzi (obszar tzw. służb społecznych)

→ wolontariusze

-5- instrumenty przestrzenno - czasowe

→ obiekty infrastruktury będące efektami procesów inwestycyjnych, służące zaspokajaniu ludzkich potrzeb – element tzw. trwałej przestrzeni, której kształt i stan wpływają przez długie lata na sposób życia ludzi i kulturę społeczeństw

→ operowanie instrumentem czasu – upływającego od zdiagnozowania sytuacji w punkcie wyjścia, ułożenia projektu, do stopniowego osiągania celów

→ czas to nie tylko instrument, to także efekt polityki społecznej

36. Zabezpieczenie społeczne:

(a)definicje zabezpieczenia społecznego,

→ Piotrkowski: zabezpieczenie społeczne jako „całokształt środków o działanie instytucji publicznych, za pomocą których społeczeństwo stara się zabezpieczyć swoich obywateli przed niezawinionym przez nich niedostatkiem, przed groźbą niemożności zaspokojenia podstawowych społecznie uznanych za ważne, potrzeb”

→ Rajkiewicz: „system świadczeń, do których obywatele mają prawo lub z których mają możliwość korzystania w wypadkach i na warunkach określonych odpowiednimi przepisami”

→ Modliński: „polega na zagwarantowaniu ludziom pracy pełnej opieki we wszystkich przypadkach, zmniejszenia czasowej lub stałej utraty zdolności do pracy, chronieniu ich przed wszelkimi zrządzeniami losowymi oraz na akcji zabezpieczeniowej”

(te typy definicji – pojęcie zbiorcze – ubezpieczenia społeczne, pomoc społeczna, ochrona zdrowia, ubezpieczenia majątkowe i osobowe, inne rodzaje świadczeń socjalnych)

→ traktowanie zabezpieczenia społecznego jako pewnego stanu pożądanego, jako wartości, której realizacji podporządkowane byłyby określone działania.

(b)ryzyka socjalne objęte zabezpieczeniem socjalnym,

→ bezpieczeństwo socjalne oznacza stan wolności od zagrożeń, których głównym skutkiem jest brak lub niedostatek środków utrzymania

→ ryzyka socjalne: choroba, wypadek przy pracy i choroba zawodowa, inwalidztwo, starość, utrata pracy, macierzyństwo, zgon żywiciela rodziny

(c)techniki/zasady zabezpieczenia socjalnego (ubezpieczeniowa, zaopatrzeniowa, pomoc społeczna).

→ technika ubezpieczeniowa – świadczenia udzielane na jej podstawie mają charakter roszczeniowy. Do nabycia uprawnień wymagane jest opłacanie składek dostosowanych do rozmiarów ryzyka i wysokości dochodów – źródło pokrycia wydatków na świadczenia. Wysokość i warunki przyznawania świadczeń są określane ustawowo przy użyciu zobiektywizowanych kryteriów, a same świadczenia są zróżnicowane zależnie od wysokości płaconych składek. Nabycie prawa do świadczeń – gdy spełnione warunki przewidziane w ustawie.

→ technika zaopatrzeniowa – charakter roszczeniowy, przy czym prawo do świadczeń wynika wyłącznie z woli ustawodawcy, nie jest natomiast związane z uprzednim opłacaniem składek. Świadczenia finansowane z funduszy publicznych. Wysokość i warunki przyznawania świadczeń są określane ustawowo przy użyciu zobiektywizowanych kryteriów. Z reguły świadczenia przysługują wszystkim obywatelom danego kraju. Wymiar świadczeń – jednolity i jest ustalony na poziomie zapewniający wszystkim członkom zaspokojenie potrzeb na co najmniej minimalnym poziomie. Nabycie prawa do świadczeń następuje w razie spełnienia warunków ustawowych, niezależnie od rzeczywistej potrzeby.

→ technika opiekuńcza – świadczenia udzielane na podstawie tej techniki mają charakter uznaniowy. Przyznawane indywidualnie, po uprzednim zbadaniu warunków życiowych danej osoby i stosowanie do jej potrzeb. Źródłem finansowania świadczeń są fundusze publiczne, zarówno lokalne, jak i centralne

→ pomoc społeczna – terminem tym określa się zaspokajanie, ze środków publicznych, niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin niezdolnych tego uczynić samodzielnie. Tworzy ją system świadczeń pieniężnych, rzeczowych, zakładowych oraz w formie usług. Pomoc społeczna wypełnia luki pozostawione przez inne rodzaje świadczeń, ze względu na ich ograniczony zakres przedmiotowy lub podmiotowy, odgrywając istotną rolę w systemie bezpieczeństwa socjalnego obywateli. Integruje wtedy, gdy jednostka lub rodzina nie jest w stanie własnymi siłami przezwyciężyć swego trudnego położenia, bez względu na to, czy doszło do niego z jej winy, czy też na skutek zdarzeń losowych.

37. Polityka edukacyjna:

(a)pojęcie edukacji i polityki edukacyjnej

→ edukacja to zarówno przekazywanie wiedzy i nauka umiejętności, jak i wychowanie; postrzegany jako proces trwający całe życie i nieograniczony jedynie do formalnego kształcenia w systemie szkolnym

→ polityka edukacyjna państwa może odgrywać ogromną rolę w procesie wyrównywania szans edukacyjnych dzieci, młodzieży i dorosłych; lepsze wykorzystanie nowoczesnych technik informacyjnych i komunikacyjnych w procesie kształcenia; pomoc materialna (stypendia), pomoc w nauce i wsparcie psychologiczno-pedagogiczne

(b)wskaźniki poziomu edukacji,

→ współczynnik skolaryzacji brutto – określamy jako stosunek liczby osób (niezależnie od wieku) kształcących się na danym poziomie kształcenia do liczby osób w wieku odpowiadającym danemu poziomowi kształcenia.

→ współczynnik skolaryzacji netto (wyrażany w ujęciu procentowym) – to stosunek liczby osób w danej grupie wieku kształcących się na danym poziomie kształcenia do liczby osób w wieku odpowiadającym temu poziomowi kształcenia

(c)3 modele szkolnictwa obowiązkowego w Europie,

I. model późnej selekcji – długi okres nauki w szkole podstawowej. Dzieci pozostają przez długi czas w tym samym otoczeniu i tej samej grupie, co ma pozwalać na lepsze poznanie ucznia przez wychowawce oraz nie naraża dziecka na stres związany ze zmianą środowiska

II. model wczesnej selekcji – krótki okres nauki w szkole podstawowej, następnie w zależności od uzdolnień dziecka – przejście do różnego typu szkół drugiego stopnia. Zaletą wczesnej selekcji ma być oddzielenie młodszych dzieci od dorastającej młodzieży oraz wczesne wyłonienie uczniów bardziej uzdolnionych, którzy skierowani zostaną do dalszego kształcenia akademickiego.

III. model pośredni – krótki okres nauki w szkole podstawowej, następnie przejście do szkoły drugiego stopnia jednego typu. Zachowany zostaje podział kształcenia obowiązkowego na dwa etapy. W drugim etapie wszyscy uczniowie uczęszczają jednak do szkoły tego samego typu

(d)finansowanie oświaty,

→ nowy podział kompetencji pociągnął za sobą zmianę systemu finansowania szkół. Subwencje przekazywane poszczególnym placówkom w ramach tzw. bonu oświatowego zależne są od liczby uczniów. - gwarancja bardziej sprawiedliwego podziału środków, większa rentowność szkół i ich decentralizacja oraz lepsza jakość nauczania

→ mechanizmy wyrównywania kosztów (+0.33 na dziecko wiejskie, +0.8 na dziecko niepełnosprawne – ta zasada prowadzi do zamykania rentowych mniejszych placówek

→ problem likwidacji małych szkół wiejskich.

(e)reforma systemu edukacji w Polsce.

→ uspołecznieniu szkolnictwa miała służyć demonopolizacja, decentralizacja oraz demokratyzacja zarządzania szkołami

→ system oświatowy zmieniony z dwuszczeblowego na trójszczeblowy

→ wprowadzenie obowiązku nauki

→ jednolite „Podstawy programowe” i „Standardy wymagań” miały gwarantować, by uczniowie, choć uczeni wg różnych programów i rozmaitych podręczników, dysponowali tym samym zakresem zasadniczej wiedzy i mieli porównywalne umiejętności

→ system zewnętrznych testowych egzaminów kończących kolejne etapy edukacji

→ zmniejszenie nierówności startu pomiędzy dziećmi ze wsi i miasta, że środowisk mniej i bardziej uprzywilejowanych

→ zmieniono zasady finansowania szkół – naliczenie uzależniono przede wszystkim od liczby uczniów

→ podnoszenie jakości nauczania

→ reforma edukacji została połączona ze zmianą sieci szkolnej – przeobrażenia demograficzne, polegające na zmniejszeniu się populacji uczniów

→ tworzenie zespołów składających się ze szkół podstawowych i gimnazjów

→ reformy co do szkół średnich – wycofano się z idei ich powszechnego przekształcenia w licea profilowane. Nadal miały funkcjonować technika (4-letnie) i licea ogólnokształcące (3-letnie)

→ inicjatywa obowiązkowego przygotowania przedszkolnego dla 6-latków

38. Polityka społeczna a problem ubóstwa

(a)poziom i jakość życia, mierniki zamożności, linie i miary ubóstwa,

→ poziom życia – stopień zaspokojenia potrzeb materialnych społeczeństwa bądź wybranej grupy

→ jakość życia – uwzględnia dodatkowo potrzeby niematerialne, np. stan stosunków pracy, środowiska naturalnego, bezpieczeństwa osobistego i społecznego

→ mierniki zamożności

- szczegółowe – stopa bezrobocia, stopa skolaryzacji, wskaźnik umieralności niemowląt, wskaźnik liczby lekarzy na 1000 mieszkańców, wskaźnik liczby różnego rodzaju dóbr trwałego użytku przypadającego na gospodarstwo domowe → na ich podstawie można wyrokować o ogólnym poziomie rozwoju społeczeństwa

- syntetyczne (zw. Agregatowymi) – PKB informuje o rozmiarach bieżących, rocznych strumieni dóbr i usług, wytwarzanych w kraju → dwa rodzaje mierników: według kursu walut i według siły nabywczej

- ilościowe – w jednostkach naturalnych

- wartościowe – w jednostkach pieniężnych

→ linie i miary ubóstwa

- linia ubóstwa bezwzględnego – wartość koszyka wyraża się w pieniądzach, których suma wyznacza poziom wydatków standardowych

- jeśli koszyk zawiera także dobra i usługi, które pozwalają na fizyczną egzystencję, to kwota pieniędzy potrzebna do realizacji tego celu nosi nazwę minimum egzystencji

- jeśli koszyk zawiera dobra i usługi, które pozwalają jednostce nie tylko przeżyć lecz także uczestniczyć w życiu społecznym, kwota wydatków na ten cel nosi nazwę minimum socjalnego

- relatywna linia ubóstwa (tzw. ubóstwo względne) – wg tej miary ubogim jest ten, kto posiada lub wydaje o wiele mniej niż ci, których dochody lub wydatki są na średni poziomie

- subiektywne linie ubóstwa – określa się je na podstawie opinii członków gospodarstwa domowego, których pyta się o poziom dochodów niezbędnych wg nich do utrzymania się na minimalnym poziomie

- skala ekwiwalentności – stosuje się dla ustalenia linii ubóstwa dla różnych typów gospodarstw domowych; wykorzystuje się przy obliczaniu wielkości minimum socjalnego

- stopa ubóstwa – jest to procent ludności lub rodzin w danej populacji o poziomie życia poniżej wyznaczonej linii najniższych dochodów

- luka dochodowa – wskazuje, o ile przeciętne dochody uzyskiwane przez gospodarstwa domowe różnią się od dochodów uznanych za minimalne. W ten sposób mierzy się natężenie ubóstwa.

- ubóstwo ustawowe – odnosi się do poziomu dochodów, które ustawodawca uznał za uprawniające do ubiegania się o wsparcie ze strony instytucji pomocy społecznej

(b)pojęcie ubóstwa (znaczenie wąskie i szerokie),

→ ubóstwo – odnosi się do sytuacji deprywacji potrzeb: niemożności ich zaspokojenia ze względu na niedostateczne dochody i niewystarczające środki finansowe, którymi dysponuje jednostka, rodzina lub gospodarstwo domowe.

→ wąskie znaczenie – ograniczone do wymiaru ekonomicznego, polegające na materialnej deprywacji

→ szerokie znaczenie – obejmuje różne rodzaje wykluczenia – ekonomiczne, społeczne, polityczne i ideologiczne – jednostek z udziału w społeczeństwie

(c)rodzaje ubóstwa,

→ absolutne lub relatywne

→ obiektywne lub subiektywne

→ materialne lub społeczne

→ statyczne lub dynamiczne

(powiązane chyba z punktem o liniach i miarach ubóstwa)

(d)zróżnicowanie ubóstwa i ludzi biednych,

→ głębokość ubóstwa – mierzony przez ekonomistów poziom doznawanych deprywacji, czyli wyrażony ilościowy stopień, w jakim „biedni są biedni”. Z punktu widzenia ludzi żyjących w warunkach ubóstwa i podejmowanych przez nich strategii przetrwania, bądź wydostania się z tej sytuacji, istotne pozostaje, czy jest to bieda płytka, czy głęboka.

→ wymiar temporalny ubóstwa – czyli czas pozostawania w ubóstwie. Istotne, czy ubóstwo jest sytuacją przejściową, krótkotrwałą, czy też przedłużającą się lub utrwaloną – ubóstwo chroniczne bądź międzygeneracyjne, przekazywane kolejnym pokoleniom

→ czynniki determinujące odmienność sytuacji poszczególnych biednych; branie pod uwagę takich zmiennych jak: płeć, wiek, niepełnosprawność, struktura i wielkość rodziny, poziom edukacji, zatrudnienie lub brak pracy, pochodzenie etniczne, rasa, miejsce zamieszkania, regionalizacja i wiele innych.

(e)przyczyny i cechy ubóstwa w Polsce.

→ cechy:

- polska bieda jako bieda wsi (wymiar miejsko-wiejski)

- polska bieda jako bieda przedłużająca się (wymiar czasowy)

- koncentracja biedy w Polsce (wymiar przestrzenno-geograficzny)

- juwenilizacja polskiej biedy (wymiar wieku)

- feminizacja polskiej biedy (wymiar płci)

- związek obecnej biedy w Polsce z bezrobociem, a także nisko płatną pracą (wymiar pracy)

→ przyczyny:

- rozróżnienie biedy na zawinioną i niezawinioną

- łączenie biedy ze zjawiskiem patologii społecznej

- niskie dochody, spowodowane niemożliwością zarobkowania

- strukturalna – przyczyny leżą w czynnikach zewnętrznych wobec jednostki, niezależnych od niej, związanych ze zjawiskami społecznymi i ekonomicznymi zachodzącymi w makroskali, takim jak kryzys gospodarczy, masowe bezrobocie itp.

- kulturowa (behawioralna) – przyczyny kryją się w cechach jednostek, ich zdolnościach, umiejętnościach, wartościach, postawach i zachowaniach (lenistwo, lekkomyślność, nieodpowiedzialna prokreacja; powiązanie z kwestią indywidualnej odpowiedzialności za własną sytuację ekonomiczną, czyli za biedę, i praktyka obwiniani samego biednego o spowodowanie sytuacji w jakiej się znalazł

39. Polityka wobec starości i osób starych

(a)pojęcie starości – okresy starości

→ starość – proces naturalny zmniejszania się biologicznej aktywności organizmu wraz z wiekiem;

→ okresy starości: wczesna i późna starość a ich przedziałem jest 75 rok życia; generalnie 4 okresy:

- 60-69 – wiek początkowej starości

- 70-74 – wiek przejściowy między początkową starością a wiekiem o ograniczonej sprawności fizycznej i umysłowej

- 75-84 – wiek zaawansowanej starości

- 85 i więcej – niedołężna starość

Przyjmuje się także inny podział:

- wiek podeszły – od 60 do 74 r. życia

- wiek starczy – od 75 do 89 r. życia

- długowieczność – powyżej 90 roku życia

(b)polityka społeczna wobec ludzi starych i polityka wobec starości,

→ polityka społeczna wobec ludzi starych rozumiemy jako działalność różnych podmiotów mającą na celu zaspokajanie potrzeb tej zbiorowości oraz kształtowanie odpowiednich relacji pomiędzy starszym pokoleniem a młodszymi generacjami; polityka społeczna wobec ludzi starych powinna sprzyjać ich samodzielnemu życiu, zapewniać im ważną i stabilną pozycję w strukturze społeczności, w których żyją, uwzględniać ogromne zróżnicowanie sytuacji i potrzeb starszego pokolenia

→ polityka wobec starości – punktem wyjścia dla tego typu polityki jest natomiast ustalenie pewnych generalnych cech tej fazy życia, związanych z nią zdarzeń krytycznych i zadań życiowych. Polityka wobec starości powinna być traktowana jako składnik polityki wobec cyklu życia. Kluczowym kryterium oceny tej polityki jest to, czy działania podejmowane wobec osób przeżywających określoną fazę życia sprzyjają nie tylko zaspokajaniu ich bieżących potrzeb, ale wspierają ich prawidłowy rozwój w przyszłości i nie blokują możliwości zaspokajania potrzeb w kolejnych fazach cyklu życia. Cele – wspomaganie jednostek w radzeniu sobie z kryzysami sytuacyjnymi i rozwojowymi, kształtowanie pozytywnego społecznego wizerunku starości i zapewnienie jej pozycji równoprawnej z innymi fazami życia, a także przygotowanie młodszych osób do czekającej ich starości.

(c)wartości polityki wobec ludzi starych,

→ równość

→ sprawiedliwość

→ solidarność

→ wolność

→ szczęście

→ brak cierpienia

→ użyteczność

→ godność

→ należyte spełnienie obowiązku

(d)modele polityki społecznej wobec ludzi starych i starości,

I. model marginalny (rezydualny) – naturalnymi kanałami zaspokajania potrzeb członków społeczeństwa są rynek i rodzina. Polityka społeczna powinna wkraczać w proces zaspokajania potrzeb tylko wówczas, gdy kanały te zawodzą, ograniczając się przy tym do działań interwencyjnych, pomocy doraźnej. Ten typ działań jest charakterystyczny dla pomocy społecznej i działalności charytatywnej; „(...)właściwym celem państwa opiekuńczego jest nauczenie ludzi, jak sobie bez tego państwa radzić”. (na wsparcie polityki społecznej mogą liczyć tylko ci ludzie starzy, którzy są biedni i samotni, a poziom, do którego mogą dzięki temu zaspokajać swoje potrzeby, jest poziomem minimalnym; technika opiekuńcza)

II. model motywacyjny (służebny, wydajnościowy) – polityka społeczna pełni rolę służebną wobec gospodarki, gdyż może zachęcać pracowników do większej wydajności. Z drugiej strony prawo do świadczeń socjalnych jest powiązane z pracą zawodową i jest swoistą nagrodą za tę pracę. (dostęp do świadczeń uwarunkowany potrzebami ludzi starszych i przynależnością do wspólnoty obywateli danego kraju; prawo do świadczeń ludzi starych – charakter powszechny i nie jest powiązane z wcześniejszą aktywnością na rynku pracy ani z wysokością uzyskiwanych dochodów. W modelu tym ludzie starzy uzyskują zatem świadczenia wedle reguł zaopatrzeniowej techniki zabezpieczenia społecznego.

III. Model instytucjonalno-redystrybucyjny – polityka społeczna nie jest podporządkowana celom gospodarczym. Gwarantować powinna powszechny dostęp do świadczeń społecznych i usług głównie na podstawie kryterium potrzeb. Rolą polityki społecznej jest redystrybucja dochodów służąca wyrównywaniu szans i sytuacji różnych członków społeczeństwa.

(e)zmiany w zakresie polityki wobec ludzi starych – 2 typy polityki wobec ludzi starych,

I. interwencyjny wobec najsłabszych ludzi starych

→ cel – zaspokojenie podstawowych potrzeb

→ organizacja mieszkańców – słabo zorganizowana zbiorowość terytorialna

→ pozycja ludności starych w społeczności jako przesłanka polityki – stosunkowo niska na skutek zaawansowania procesów alienacji ludzi starych

→ dostęp do świadczeń i usług – ograniczony do okręgu osób spełniających kryterium dochodowe

→ podmioty wykonawcze – związane z instytucją pomocy społecznej i systemem ochrony zdrowia

→ zakres działania – wynikający z katalogu zadań własnych, obowiązkowych i zleconych

II. optymalizujący zaspokojenie potrzeb

→ cel – zaspokojenie potrzeb (m. in. wyższego rzędu) i integracja społeczna

→ organizacja mieszkańców – lepiej zorganizowana społeczność lokalna

→ pozycja ludności starych w społeczności jako przesłanka polityki – stosunkowo wysoka; społeczna akceptacja dla potrzeb ludzi starych i ich oczekiwań

→ dostęp do świadczeń i usług – rozszerzony o krąg osób zainteresowanych udziałem w działaniach integracyjnych

→ podmioty wykonawcze – wykraczające poza placówki ochrony zdrowia i pomocy społecznej (III sektor)

→ zakres działania – rozszerzony o zadania własne fakultatywne

(f)główne formy pomocy ludziom starym.

→ prawo osobom w podeszłym wieku do ochrony socjalnej

→ potrzeba posiadania odpowiednich zasobów, umożliwiających ludziom starym prowadzenie godziwej egzystencji i branie aktywnego udziału w życiu publicznym, społecznym i kulturalnym

→ ludzie starzy powinni mieć zapewnione mieszkanie dostosowane do ich potrzeb i stanu zdrowia, opiekę medyczną i usługi w zależności os sytuacji

→ FUS

→ autonomia starszych ludzi – zachowanie przez nich suwerenności w podejmowaniu decyzji o sposobach życia w starości

→ integracja – czyli zapewnieni starszej generacji warunków do udziału w życiu społecznym

→ opieka – rozumiana jako zapewnienie pomocy w razie wynikającego z wieku lub stanu zdrowia ubytku sił fizycznych czy psychicznych

→ organizacja – której zadaniem jest koordynacja działania podmiotów polityki wobec osób starszych

40. Polityka ludnościowa i polityka rodzinna

(a)rodzina – definicja, rodzaje, funkcje, fazy rozwoju rodziny,

→ rodzina – para małżeńska i dzieci, a zatem nuklearny związek rodzinny oparty na prawnie zawartym małżeństwie i biologicznym rodzicielstwie

→ rodzaje

- rodzina biologiczna – dwie lub więcej niż dwie osoby, które są związane jako mąż i żona, wspólnie żyjący partnerzy lub jako rodzic i dziecko

- rodzina pełna – to rodzina z obojgiem rodziców i z dziećmi

- rodzina niepełna – to rodzina z jednym tylko rodzicem i dziećmi, tzn. samotna matka z dziećmi lub samotny ojciec z dziećmi

- rodzina zrekonstruowana – to rodzina składająca się z małżeństwa lub związku partnerskiego z jednym dzieckiem lub większą liczbą dzieci, z których co najmniej jedno nie jest wspólnym dzieckiem

- rodzina nuklearna – to gospodarstwo domowe złożone z pary małżeńskiej (lub osoby samotnej) i jej własnych lub adoptowanych przez nią dzieci

- rodzina rozszerzona (poszerzona) – to rodzina biologiczna mieszkająca (lub pozostająca w bliskiej i ciągłej relacji) z co najmniej jednym członkiem rodziny biologicznej, np. małżeństwo, dzieci, dziadkowie

→ funkcje:

- materialno-ekonomiczna

- opiekuńczo-zabezpieczjąca

- prokreacyjna

- seksualna

- legalizacyjno-kontrolna

- socjalizacyjna

- klasowa

- kulturowa

- rekreacyjno-towarzyska

- emocjonalno-ekspresywna

→ fazy rozwoju rodziny

I faza – okres od zawarcia małżeństwa do urodzenia pierwszego dziecka

II faza – okres od urodzenia pierwszego dziecka do ostatniego, a zatem jest to okres powiększania się rodziny

III faza – okres stabilizacji rodziny, od urodzenia najmłodszego dziecka do chwili wyjścia z domu dziecka najstarszego

IV faza – zmniejszani się rodziny na skutek wychodzenia z domu wszystkich dzieci

V faza – od chwili wyjścia z domu wszystkich dzieci do odejścia jednego z małżonków – okres wdowieństwa

→ inne typy fazy rozwoju rodziny:

- okres zakładania rodziny

- małżeństwo z dziećmi w wieku żłobkowym 0-3

- małżeństwo z dziećmi w wieku przedszkolnym 3-6

- małżeństwo z dziećmi w wieku szkolnym 6-14

- małżeństwo z dziećmi w wieku 14-20 lat

- rodzina zmniejszająca się na skutek wychodzenia z domu dorosłych dzieci

- rodzina w średnim wieku – okres od momentu wyjścia z domu najmłodszego dziecka do emerytury rodziców

- stan rodziny do okresu wdowieństwa

(b)przemiany współczesnej rodziny,

→ rozwój możliwości edukacyjnych kobiet i aktywizacja zawodowa kobiet

→ konflikt ról płci w relacjach rodzinnych

→ zmiany w procesie reprodukcji ludności

→ upowszechnienie indywidualizmu

→ konflikt między dążeniem indywiduum do realizacji własnego „ja” a potrzebą bycia w stałych i trwałych związkach z innymi ludźmi

→ charakter powiązań między państwem, rynkiem a rodziną w zaspokajaniu potrzeb jednostki

Główne tendencje zmian w polskich rodzinach

→ zmniejszenie liczby zawieranych małżeństw i podniesienie wieku pierwszego małżeństwa

→ zmniejszenie trwałości małżeństw

→ zmniejszenie dzietności rodzin i spadek liczby urodzeń

→ wzrost urodzeń pozamałżeńskich

(c)polityka rodzinna a polityka prorodzinna,

→ polityka rodzinna – odnosi się do wszystkich rodzin i dzieci, a nie tylko do rodzin ubogich lub rodzin z problemami. Zwracając szczególną uwagę na sytuację dzieci uznaje się, że polepszenie się ich losu wymaga pomocy dla rodziców i rodziny.

→ polityka prorodzinna – termin potoczny, wartościujący za pomocą którego ocenia się politykę społeczną państwa wobec rodziny. Polityka społeczna państwa wobec rodziny może być uznana za politykę prorodzinną, jeśli realizuje ona jasno wytyczone cele, które państwo chce zrealizować w zakresie tworzenia warunków dla rozwoju rodziny i zaspokajania potrzeb bytowych i kulturalnych rodziny

(d)polityka rodzinna explicite i implicite,

→ polityka rodzinna explicite – to jasno określone działanie, których świadomym zamiarem jest osiągnięcie określonych celów dotyczących rodziny jako całości lub roli osób indywidualnych w rodzinie (może obejmować np. politykę ludnościową, świadczenia socjalne związane z opieką w wychowaniem dzieci, świadczenia dla pracujących rodziców, opiekę zdrowotną nad matką i dzieckiem itd.) (polityka wyraźnie adresowana do rodziny)

→ polityka rodzinna implicite – na tą politykę składają się działania podejmowane w innych dziedzinach polityki państwa, realizujące cele bezpośrednio nie związane z rodziną, ale takie, które pociągają za sobą doniosłe konsekwencje dla funkcjonowania rodziny (polityka przeciwdziałaniu bezrobociu, polityka podatkowa) (polityka pośrednia)

(e)instrumenty polityki rodzinnej,

→ normy prawne – regulują stosunki rodzinne oraz relacje rodziny z państwem i innymi instytucjami. Wyznaczają również zasady i warunki korzystania ze świadczeń rodzinnych, określając w ten sposób krąg uprawnionych do świadczeń pieniężnych, rzeczowych i usług

→ świadczenia pieniężne – w postaci różnych zasiłków i zapomóg mogą być kierowane do poszczególnych rodzin obligatoryjne albo uznaniowo (przez system pomocy społecznej)

→ świadczenia w naturze – obejmują dobra rzeczowe przekazywane rodzinom (opał, odzież, paczki żywnościowe itp.)

→ świadczenia w formie usług – udzielane są przez różne instytucje. Mają one na celu wspieranie rodziny w wypełnianiu jej podstawowych funkcji. Usługi te realizowane są za pomocą infrastruktury społecznej (np. żłobki, przedszkola, świetlice szkolne)

(f)polityka rodzinna w Polsce – podstawowe świadczenia na rzecz rodziny.

→ pieniężne świadczenia społeczne – adresowane są do rodzin o niskich dochodach oraz rodzin, które doświadczają trudności w realizacji funkcji ekonomicznej, opiekuńczej, wychowawczej i edukacyjnej w takich sytuacjach jak: niepełnosprawność dziecka, opieka nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, samotne wychowywanie dziecka, rozpoczęcie roku szkolnego, podjęcie nauki przez dziecko poza miejscem zamieszkania

→ instrumenty umożliwiające godzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych – są to świadczenia adresowane do matek i ojców pracujących zawodowo – w związku z urodzeniem dziecka i opieką nad małym lub chorym dzieckiem. Są to: urlop i zasiłek macierzyński, urlop i zasiłek opiekuńczy

→ ulgi podatkowe – podatek od dochodów osobistych osób fizycznych w Polsce nie uwzględnia sytuacji rodzinnej podatnika, ale zawiera pewne elementy polityki rodzinnej, takie jak możliwość wspólnego opodatkowania małżonków oraz osób samotnie wychowujących dzieci, a także zwolnienia od podatku świadczeń rodzinnych

→ ulgi społeczne – są to przede wszystkim usługi w zakresie edukacji, opieki nad dzieckiem, wychowania oraz opieki zdrowotnej. W związku z decentralizacją uprawnień państwa w tym zakresie, tworzenie, prowadzeni i finansowanie żłobków i przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjów oraz placówek oświatowo-kulturalnych znajduje się w kompetencji gmin, do zadań własnych powiatów należy zaś prowadzenie szkół specjalnych, szkół ponadpodstawowych, placówek opiekuńczo-wychowawczych. Zajęcia pozaszkolne nie są objęte subwencją oświatową, nie należą też do zadań obligatoryjnych samorządu terytorialnego

41. Polityka ochrony zdrowia

(a)definicja zdrowia, zdrowia publicznego,

→ definicja zdrowia – zdrowie jest ujmowane jako wieloaspektowe zjawisko przede wszystkim społeczne, w którym medycyna jest zdolna rozwiązywać tylko stosunkowo wąski problem zagadnień; zdrowie to stan zupełnej pomyślności zarówno fizycznej, psychicznej jak i społecznej.

→ zdrowie publiczne – działania z zakresu zdrowia publicznego będą się koncentrować wokół badania czynników warunkujących zdrowie, wokół ustalania głównych zagrożeń zdrowia w szerszym wymiarze oraz wskazywania sposobów ich ograniczania, a także na działaniach profilaktycznych, promocji zdrowia oraz tworzeniu warunków utrzymania i poprawy stanu zdrowia jednostek całej populacji

(b)system ochrony zdrowia, wartości i dostępność systemu zdrowotnego,

→ system ochrony zdrowia – systemu zdrowotne obejmują wszystkie organizacje, instytucje i zasoby, które są przeznaczone na działania zdrowotne; celem każdego systemu medycznego jest organizowanie, produkowanie i udzielanie świadczeń zdrowotnych tym, którzy tych świadczeń potrzebują, oraz używanie dostępnych zasobów, wiedzy i technologii po to, by zapobiegać i przynosić ulgę w chorobie, niesprawności i cierpieniu w zakresie możliwym w istniejących warunkach

→ wartości – sprawiedliwy dostęp do usług medycznych, odpowiednia jakość świadczeń, szacunek dla pacjenta, efektywność systemu

→ dostępność polegająca na dostosowaniu:

- wielkości oraz struktury zasobów do wielkości oraz struktury potrzeb populacji

- sposobu organizacji procesu udostępniania usług medycznych do możliwości korzystania pacjentów z tych usług

- kosztów usług medycznych do zdolności wnoszenia opłat przez pacjentów

- rozmieszczenia przestrzennego do skali oraz struktury potrzeb

- oczekiwań pacjentów wobec podmiotów świadczących usługi i stopnia spełnienia ich oczekiwań

(c)uwarunkowania stanu zdrowia indywidualnego i populacji,

→ w aspekcie indywidualnym uwarunkowania dzielone są na: genetyczne (zwiększone prawdopodobieństwo zagrożeń), ekologiczne (wpływ środowiska przyrodniczego), psychospołeczne (stosunki społeczne, skala zagrożeń), osobiczo-zależne (związane ze stylem życia) oraz zależne od poziomu opieki społecznej (w ujęciu ilościowym i jakościowym)

→ uwarunkowania stanu zdrowia populacji – czynniki demograficzne (przede wszystkim struktura populacji według wieku i płci), biologiczne (zarówno dotyczące indywidualnych uwarunkowań genetycznych, jak i związane z warunkami środowiska przyrodniczego), warunki fizyczne, społeczno-gospodarcze, polityczne i kulturowe, w których żyje społeczeństwo, oraz funkcjonowanie systemu opieki zdrowotnej. WHO:

I. korzystanie z praw i swobód obywatelskich

II. zatrudnienie

III. Warunki pracy

IV. warunki mieszkaniowe

V. kondycja psychofizyczna stosowna do płci i wieku

VI. wykształcenie

VII. Zaopatrzenie w żywność i odpowiedni stan odżywienia

VIII. Poczucie bezpieczeństwa

IX. możliwość oszczędzania

X. komunikacja i łączność z innymi ludźmi

XI. możliwość wypoczynku, regeneracji sił i rozrywki

XII. Dostępność odpowiedniej odzieży

(d)pomiar stanu zdrowia,

→ wskaźniki bezpośrednie – dzielą się na pozytywne, wskazujące na poprawę sytuacji oraz negatywne, wyrażane w wartościach dotyczących umieralności, w tym niemowlęcej, zachorowalności, chorobowości, wskaźniku niepełnosprawności

→ wskaźniki pośrednie – dotyczą takich aspektów, jak spożycie alkoholu, tytoniu, wykorzystanie wolnego czasu wolnego, warunki mieszkaniowe, wyżywienie oraz charakter, potencjał i funkcjonowanie służby zdrowia (w tym także wielkość środków przeznaczonych na zdrowie)

→ wskaźniki ilościowe – oparte na określonych procedurach diagnostycznych

→ wskaźniki jakościowe – uwzględniające złożoność procedur badawczych

(e)cele opieki zdrowotnej,

→ poprawa stanu zdrowia

→ zaspokajanie potrzeb zdrowotnych

→ udzielanie świadczeń zdrowotnych

→ wydłużanie życia i eliminowanie przedwczesnych zgonów

→ minimalizacja odstępstw od fizjologicznych i funkcjonalnych norm przez działania profilaktyczne i wczesne wykrywanie chorób

→ wzmacnianie odporności na choroby

→ minimalizowanie dyskomfortu i niesprawności

→ wzmacnianie potencjału zdrowotnego

→ wspieranie poczucia dobrobytu i samorealizacji

→ zapewnienie dostępu do podstawowych usług medycznych

→ zapewnienie wysokiej jakości usług przy zachowaniu zasad efektywnego wykorzystania zasobów oraz stabilności finansowej i organizacyjnej systemu

(f)modele systemu ochrony zdrowia.

→ model Bismarckowski – (ubezpieczenie się) – chorobę traktowano jako ryzyko losowe, przed którym obywatele, których egzystencja zależy od możliwości wykonywania pracy, powinni być ubezpieczeni w systemie powszechnym

→ model Beveridge'a – publiczną opiekę medyczną uznano za sposób zapewnienia obywatelom bezpieczeństwa socjalnego

→ model rezydualny – odpowiedzialność za zdrowie rozdzielono między władze publiczne i jednostki (zagwarantowanie minimalnych świadczeń, a o resztę sami musimy sobie zadbać)

→ model Siemaszki – obowiązujący w sferze wpływów radzieckich, przewidywał powszechny dostęp obywateli do wszelkich usług zdrowotnych finansowanych z budźetu (nawiązanie so Beveridge'a)

42. Polityka rynku pracy

(a)definicja i typy bezrobocia,

→ bezrobocie – jest zjawiskiem społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów. Pod pojęciem bezrobotnego można zrozumieć osobę niezatrudnioną, nie prowadzącą działalności gospodarczej i nie wykonująca innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia ( w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy)

→ typy:

- bezrobocie frykcyjne – jest uważane za zdrową normę gospodarki rynkowej, zjawisko, którego nie można uniknąć; powstaje ono wtedy, gdy pracownicy zwalniają się z pracy lub są zwalniani i pozostają w statusie bezrobotnego przez względnie krótki okres poszukiwania nowego miejsca pracy

- bezrobocie strukturalne – jest znacznym pogłębieniem bezrobocia frykcyjnego. Ma to miejsce gdy w obrębie gospodarki dochodzi do dużych zmian w popycie na pewne dobra i usługi; upadek pewnych branż i gałęzi przemysłu, a nowe rozwijają się bardzo powoli

- bezrobocie cykliczne – jest bezpośrednio związane z przebiegiem cyklu koniunkturalnego; oznacza, że w pewnych okresach, tj. w trakcie recesji gospodarczej, następuje spadek popytu na pracę; okres trwania bezrobocia trwa w zależności od długości faz cyklu koniunkturalnego, a stopa bezrobocia – od jego głębokości

- bezrobocie długoterminowe – pozostawanie bez pracy, pomimo woli jej podjęcia, w okresie dłuższym niż 12 miesięcy

- bezrobocie dobrowolne – nazywa się tak takich ludzi, którzy rejestrując się jako bezrobotni, nie mają zamiaru oferowanej pracy podjąć, ponieważ albo ze względu na swe położenie rodzinne, albo z uwagi na podejmowanie pracy dorywczej w charakterze „na czarno”, w rzeczywistości nie poszukują pracy

- bezrobocie utajone – polega na tym, że istnieją stanowiska pracy, które są pozorne

- podzatrudnienie – zjawisko niespożytkowania kwalifikacji i umiejętności osoby pracującej. Oznacza wykonywanie pracy niewymagającej ak wysokich kwalifikacji, jakie ma pracujący

(b)przyczyny współczesnego kryzysu zatrudnienia i masowego bezrobocia,

→ istotny spadek liczby pracujących i obniżenie wskaźników zatrudnienia

→ proces przekształcania struktury zatrudnienia wg sektorów ekonomicznych i sektorów własności (zmniejszył się udział pracujących w górnictwie, sferze produkcyjnej, budownictwie, łączności, transporcie, ochronie zdrowia, natomiast wzrósł w rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie oraz różnych sektorach usługowych)

→ mimo dużego przemieszczenia się zasobów pracy, utrzymał się niekorzystny, wysoki udział sektorów rolniczego i przemysłowego przy względnie niskim odsetku osób zatrudnionych w sektorze usług.

→ masowe bezrobocie – bezzatrudnieniowy wzrost gospodarczy, duże zróżnicowanie przestrzenne bezrobocia, bezrobociem bardziej zagrożone są niektóre grupu (kobiety, młodzież, ludzie w wieku starszym, osoby bez kwalifikacji zawodowych), duża skala bezrobocia długotrwałego, zjawisko dziedziczenia bezrobocia, bezrobocie wywołuje różne negatywne skutki społeczne (odczuwane przede wszystkim w sferze materialnej), bezrobocie prowadzi do dotkliwego obniżenia poziomu życia oraz rozszerzenia się sfery ubóstwa, skutki psychospołeczne; konsekwencją może być deformacja więzi społecznych, wzrost konfliktów społecznych, nasilenie zjawisk patologii społecznej, ponoszenie świadczeń kosztów społecznych

(c)społeczny obraz i skutki bezrobocia w Polsce,

→ wiele zwolnień dokonywano pochopnie

→ segmentacja zjawiska bezrobocia odpowiadającego segmentacji rynku pracy

→ prawdopodobieństwo zagrożenia bezrobociem pozostaje większe w pewnych segmentach rynku pracy – w zależności od tego, czy jednostka, a nawet cała zbiorowość, znajduje się w danym segmencie rynku pracy czy nie, zagrożenie to jest mniejsze lub większe

→ prowadzenie ograniczonej polityki interwencyjnej w dziedzinie zatrudnienia

→ problemem jest bezrobocie młodych pracowników, w szczególności absolwentów

→ ekonomiści wskazują przede wszystkim na fakt, że bezrobocie jako przeciwna strona zatrudnienia oznacza niewykorzystywanie podstawowego zasobu społecznego, jakim są ludzie

→ różnego rodzaju formy zadłużenia

→ specyficzna bariera świadomości społecznej – obawy przed bezrobociem hamowały chęć podjęcia starań o zmianę pracy; lęk o nieuzyskanie stabilniejszej pozycji

→ dezintegrujący wpływ na rodzinę

→ na terenach objętych bezrobociem wzrasta ogólnie pewien rodzaj przestępstw i wykroczeń, związanych zwłaszcza z nadużyciem cudzej własności

(d)nowy model stosunków pracy w Polsce.

→ pluralistyczny model stosunków pracy

→ decentralizacja i demokratyzacja sposobu regulowania stosunków pracy

→ uległa ograniczeniu rola prawa stanowionego oraz rola państwa jako: ustawodawcy, regulatora stosunków pracy, mediatora, arbitra i pracodawcy

→ ważny stał się dialog społeczny

→ harmonizacja ustawodawstwa z prawem unijnym

→ zmiana po stronie pracodawcy – wzrosła liczba pracodawców prywatnych

→ zmniejszyło się zapotrzebowanie na pracę świadczoną w ramach stosunku pracy oraz w większym stopniu stosuje się elastyczne formy zatrudnienia

43. Polityka mieszkaniowa

(a)pojęcie, cele i zadania polityki mieszkaniowej,

→ polityka mieszkaniowa jako subdyscyplina polityki społecznej diagnozuje różnice mieszkaniowe, bada całokształt stosunków mieszkaniowy w aspekcie ekonomicznym, społecznym i technicznym; celowe działanie poprzedzone diagnozą instytucji państwowych i społecznych, przy użyciu instrumentów prawnych i finansowych, mające wywołać określony skutek – poprawę sytuacji w tej dziedzinie

→ jej zadaniem jest przede wszystkim wyrównanie nieuzasadnionych różnic w dostępie do mieszkania

→ zajmuje się ona metodami określania skali potrzeb mieszkaniowych, poziomu ich zaspokajania oraz optymalnego wykorzystania środków publicznych, społecznych i indywidualnych

(b)pojęcie bezdomności, bezdomnego, rodzaje bezdomnych, przyczyny bezdomności.

→ bezdomność określa się jako względnie trwałą sytuację człowieka nie posiadającego miejsca spełniającego warunki mieszkalne, w których mógłby stale i bez ograniczeń przebywać, ani aktualnej możliwości lub chęci uzyskania takiego miejsca zamieszkania

→ bezdomny jako człowiek nieposiadający na ogół dóbr materialnych, żyjącego dniem dzisiejszym, któremu obce są zachowania przezorności i dbałości o własną przyszłość, i których trudne warunki i różne uwikłania sytuacyjne pozbawiły domu

→ rodzaje:

- bezdomni z przymusu, zdolni do samodzielności życiowej

- bezdomni z przymusu, niezdolni do samodzielności życiowej

- bezdomni z wyboru, zdolni do samodzielności życiowej

- bezdomni z wyboru, niezdolni do samodzielności życiowej

- bezdomność sensu stricte (czyli rzeczywistą lub jawną). Oznacza ona brak własnego mieszkania i jednocześnie jakiegokolwiek innego lokalu, przystosowanego do zamieszkania. Sytuacja ta prowadzi do tułaczego trybu życia

- bezdomność sensu largo (czyli utajona lub społeczna). Opiera się ona na ocenie posiadanego lokum jako nie spełniającego kryteriów mieszkania ze względu na odstępstwo od minimalnych standardów mieszkaniowych albo ze względu na kulturowo usprawiedliwione aspiracje. Ten typ bezdomności jest znamienny dla mieszkańców slumsów, pensjonariuszy różnego rodzaju instytucji opieki społecznej i kwater zastępczych oraz osób nie posiadających własnego gospodarstwa domowego

→ przyczyny:

- o charakterze społecznym:

+ likwidacja państwowych zakładów pracy, a wraz z nimi hoteli robotniczych

+ brak miejsc w szpitalach lub zakładach opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi lub osób upośledzonych, które nie wymagają ciągłej hospitalizacji

+ brak miejsc dla rencistów, emerytów, starców w domach opieki społecznej

+ brak opieki nad wychowankami domów dziecka po ukończeniu osiemnastego roku życia i niezapewnienie im mieszkania

+ brak ośrodków dla osób zarażonych wirusem HIV

- patologiczne przyczyny

+ alkoholizm

+ przestępczość

+ odrzucenie lub brak opieki ze strony najbliższych

+ rozwód lub trwały rozpad innych więzi formalnych lub nieformalnych

+ prostytucja

+psychopatia

- psychologiczne przyczyny

+ świadomy wybór innego sposobu życia

+ odmienny od powszechnie uznawanego systemu wartości

Czynniki instytucjonalne, prawne, materialne, rodzinne, osobiste, zdrowotne, losowe, środowiskowe