GENETYKA - genesis /pochodzenie/.
Nauka o dziedziczności zmienności
organizmów, które są oparte na informacji
zawartej w jednostce dziedziczności
- genach. Prekursorem jest niemiecko-
czeski zakonnik i naukowiec Grzegorz
Mendel. Sformułował podstawowe prawa
dziedziczenia, przeprowadzał badania nad
krzyżowaniem roślin, głównie grochu
zwyczajnego. Molekularną podstawą genów
jest kwas DNA, występujący jako molekuła
o podwójnym włóknie, skręcona w kształcie
spirali.
GENETYKA: 1. molekularna-bada dziedziczenie
na poziomie cząsteczkowym - DNA, RNA/,
2. klasyczna,3. populacyjna, 4. ekologiczna,
5. genomika, 6.antropogenetyka.
ANTROPOLOGIA KULTUROWA -dziedzina
nauki, badania kulturotwórcze i kulturowe

aspekty społecznej egzystencji człowieka, to
wyspecjalizowany dział antropologii,

korzystający z dorobku pedagogiki, psychologii,

socjologii, językoznawstwa, historii, archeologii,

religioznawstwa, skupia się na

poszukiwaniu ogólnych teorii tłumaczących

zarówno kulturę poszczególnych
ludów w całej ich różnorodności. W tym celu
bada kulturę jako całość rządzącą się określonymi
prawami, a także tworzące ją elementy: zwyczaje i
wzorce zachowań, hierarchie, wartości, normy,

systemy, pokrewieństwa i podziały społeczne,

wierzenia, instytucje, urzędy, struktury władzy itp.
ANTROPOLOGIA KULTUROWA to odpowiednik

brytyjskiej antropologii społecznej i europejskiej
etnologii i etnografii. Początki sięgają 2 połowy

XIX wieku i wiążą się z osobą zwolennika

ewolucjonizmu /teoria stopniowego rozwoju biologii,
nauki o ewolucyjnym rozwoju świata organicznego/
L.M. Morgana. Jednak jej dynamiczny rozwój

zaczął się dopiero na przełomie XIX i XX w. dzięki

działalności Boasa /etnologii antropolog

amerykański.
RELIGIA - to system wierzeń i praktyk określa

relację jednostki do różnie pojmowanej sfery

sacrum /łac. sfera świętości;
przeciwieństwo - profanum -sfera świecka/,

czyli świętości i sfery boskiej.
Manifestuje ona w wymiarze doktrynalnym

w czynnościach religijnych /kult/ w sferze

społeczno - organizacyjnej.

DZIELIMY JE NA:

1. NATURALNE - religia, która jest uznawana
przez jej wyznawców za istniejącą od zawsze

a dokładniej od początku historii danej grupy
etnicznej czy narodu. Oparta na tradycji
przekazywanej w ciągu pokoleń. Najważniejsze
kulty w religiach to: kult płodności, kult przodków,
kult solarny, kult wielkiej bogini, kult ziemi,

kulty żywiołów, zwierząt, roślin, kult rzemiosła,
kult herosów.

2. OBJAWIONE - religia, której początki związane
są z działalnością założyciela czy proroka. Istoty
boskie przekazują prorokom prawny o świecie i
bogach. Zostają one później spisane w świętych
księgach. Religia uznawana za "istniejącą od zawsze"

Religie założone i prorocy uznani za ich założycieli:

a) chrześcijaństwo - Jezus Chrystus; b) islam -
Mahomet; c) judaizm - Abraham; d) buddyzm -
Budda; e) konfucjonizm - Konfucjusz.
ZE WZGLĘDU NA TO JAK PROMUJĄ ISTOTĘ

BOSKĄ: 1. monoteizm - /monos- jedyny/. Wiara
w istnienie jedynego boga, czyli chrześcijaństwo,

judaizm, islam. 2. politeizm - /polis-liczny/. Wiara
w istnienie wielu bogów /np. starożytna Grecja,

Egipt, wierzenia Azteków/. Wg islamu politeizm
jest ciężkim grzechem, w podobnym tonie wypowiada się też Biblia. 3. henoteizm – stan pośredni pomiędzy politeizmem a monoteizmem, kult wielu istot boskich, z których jedna jest najważniejsza a pozostałe zaś podporządkowanymi. Typ wierzeń charakterystyczny dla plemion armeńskich i wczesnego buddyzmu. Do henoteizmu dążyły religie starożytnej Mezopotamii czy Egiptu. 4. deizm – pogląd filozoficzny uznający istnienie Boga jako stwórcy świata materialnego lecz odrzucający przekonania religijne, w myśl których Bóg ma moc ingerowania w życie człowieka i kierowania światem materialnym. Deiści= agnostycy. Deizm był bardzo popularny w XVIII wieku we Francji i USA. Deiści: Wolter, Diderot, Rousseau, Bonaparte.

TEOLOGIA – teos – Bóg, logos – nauka. Pochodzi od czasów starożytnych. Była nauką o bogach greckich inaczej kosmologia. Bada naturę Boga w danej religii, stosunki jakie zachodzą między Bogiem a ludźmi, a światem zewnętrznym. Podstawa teologii – zakłada, że Bóg jest.

ZAŁOŻENIA TEOLOGII :

- KALOLICKA: dzieli się na dyscypliny :

a) biblijne b) historyczne c) systematyczne /szuka odpowiedzi na pytanie: jaką postać wiara pochodząca z przeszłości ma przyjąć współcześnie?

TEOLOGIA :
1. wstęp do teologii

2. teologia dogmatyczna

3. teologia fundamentalna /wyjaśnia co to jest wiara, zbawienie, szuka istoty religii, wyjaśnia naturę Boga/

4. teologia moralna – jest etyką, jak być powinno w odniesieniu do tego jak Bóg kazał, jak powinno się postępować wg nakazów Boga.

5. teologia mistyczna – stara się wyjaśnić o co chodzi w mistycyzmie, co dzieje się z człowiekiem gdy „doświadcza” Boga.

6. teologia duchowości – próbuje wyjaśnić co to jest modlitwa, sposoby modlitwy

7. teologia ekumeniczna – powstała pod koniec XX wieku, zajmuje się dążeniem do jedności wyznań chrześcijańskich, które są między sobą rozdzielone. Szukanie wspólnych dróg do jedności. Uznano, że chrzest. Udzielony w kościołach, w których istnieje wiara w Trójce Świętą jest ważny.

POSZCZEGÓLNE NAUKI W TEOLOGII:

1. wstęp do Pisma Świętego

2. egzegeza Starego i Nowego Testamentu – objaśnienie, tłumaczenie

3. teologia biblijna – o co chodzi w Biblii

4. historia kościoła

5. patrologia – patres- ojciec, logos- nauka, nauka o pierwszych pisarzach biblijnych

6. historia dogmatów.

DYSCYPLINY PRAKTYCZNE:/ na czym ma polegać świadectwo współczesnej wiary/

1. teologia pastoralna – dla księży, kleryków, która uczy jak duszpasterzować, być dobrym kapłanem.

2. homiletyka – o kazaniu. Homilia – wyjaśnienie ewangelii, uczy jak wygłaszać kazania.

3. prawo kanoniczne

4. misjologia

5. liturgika

ŹRÓDŁA TEOLOGII :

1. natchnione / Pismo Święte/ XVI w. Kanon Pisma Św. – uznano, które księgi są natchnione.

2. nie natchnione –

• zobiektywizowane – podstawowe: symbole wiary, liturgia, sensus fidei- wiara Ludu Bożego, nauczanie Soboru, nauczanie kościoła rozproszonego – tzw. Kościół lokalny.

• Nie zobiektywizowane – znaki czasu.

ANTROPOLOGIA – antropos- człowiek, logos – nauka. Biologiczna nauka porównawcza o człowieku, jego pochodzeniu (=antropogeneza), rozwoju osobniczym i rodowym oraz zróżnicowaniu rasowym. Nazwę wprowadził Magnus Hundt (1449-1519).
- 1684 – F. Bernier podał pierwszą naukową klasyfikację 4 rad dając początek antropologii jako nauce.
- 1760 – P. Camper wprowadził do antropologii pomiary tzw. kąta twarzowego.
- 1776 – J.F. Blumenbach wydał dzieło, w którym przedstawił klasyfikację 5 ras ludzkich, podał ponad to definicję antropologii.

- 1824 – W. Surowiecki /publicysta, ekonomista/ opublikował pierwszą pracę antropologiczną „Śledzenie początków narodów słowiańskich”.

NAJWAŻNIEJSZE DZIEDZINY ANTROPOLOGII TO:
- antropologia fizyczna

- antropologia kulturowa

- archeologia

- lingwistyka

- paleontologia
Antropologia jako osobna gałąź wiedzy istnieje stosunkowo krótko, chociaż wprawdzie, jej początków możemy się doszukiwać już w starożytnej Grecji /w pismach Herodota, Hipokratesa/, a w Polsce w dziełach Kadłubka, Galla Anonima. Jednak dopiero Paulo Borca /francuski chirurg/ jako pierwszy określił dokładnie zadania antropologii i metody jej działań.
ANTROPLOGIA FIZYCZNA – to dział antropologii zajmujący się zmiennością cech anatomicznych i fizjologicznych człowieka w czasie i przestrzeni. Rozpatruje ona stanowisko człowieka w świecie istot żywych, zwłaszcza wśród ssaków.
ARCHEOLOGIA – nauka, której celem jest odtwarzanie społeczno – kulturowej przeszłości człowieka na podstawie znajdujących się w ziemi lub wodzie źródeł archeologicznych, czyli materialnych pozostałości działań ludzkich. Narodziny nauki: 1748 prace wykopaliskowe w Pompejach i Herkulanum /Sycylia/.
Źródła archeologiczne:

- nieruchome – pozostałości budowli, drogi starożytne.
- ruchome – przedmioty, narzędzia krzemienne, naczynia. Bardzo często w źródłach nieruchomych znajdują się źródła ruchome są to inaczej źródła luźne.
Rekonstrukcja przeszłości składa się z łańcucha przekształceń: ogniwa:
- tworzenie się materialnych śladów – korelaty – działań człowieka w przeszłości.
- proces depozycji – np. wyrzucanie śmieci albo chowanie zmarłych.
- proces podepozycyjny – rozkład substancji organicznej w ziemi. Określa się wiek na podstawie rozkładu substancji organicznych.
- proces odkrywczy i dokumentacyjny.
RODZAJE ARCHEOLOGII-

1. archeologia prehistoryczna

2. -//- protohistoryczna

3. -//- historyczna

METODY BADAWCZE W ARCHEOLOGII:

1. poszukiwania źródeł archeologicznych:

• analiza dawnych map, na których jest zawarta sieć przyrodnicza, poszukuje artefaktów ruchomych i nieruchomych, obserwacja powierzchni ziemi z powietrza.

• Badania geochemiczne – analiza zawartości fosforu w glebie

• Geofizyczna elektromagnetyczna technika

2. metoda analizowania źródeł i wydobywania z nich informacji:

• Chronologia źródeł

• Funkcje jakie miały odgrywać odnalezione materiały

• Powiązania kulturowe

• Przynależność etniczną

• Określanie uwarunkowań gospodarczych i ekologicznych

• Organizacja społeczna

• System wierzeń

ARCHEOLOGIA WSPÓŁPRACUJE Z NAUKAMI BIOLOGICZNYMI:

1. paleobotanika – analiza szczątków roślin np. pyłki, szczątki owoców, nasion. Pozwala odtworzyć dzieje zasiedlania danego terenu na postawie analizy zmian w diagramie pyłkowym – palinologia. Właściwości środowiska naturalnego w danym okresie, charakter gospodarki w znaczeniu hodowlanym /żywieniowa/ oraz rodzaj przyjmowanych posiłków roślinnych, rodzaj upraw roślinnych, można ustalić jakie rośliny były preferowane w danej kulturze.

2. archeozoologia – ustalanie jakie zwierzęta były eksploatowane konsumpcyjnie, na jakie polowano, jakie hodowano. Analizowanie i identyfikacja szczątków pozwala ustalić ilość stada oraz ilość spożywanego mięsa.

3. paleoentomologia – analiza i identyfikacja szczątków owadów /można ustalić warunki klimatyczne, pokrywę glebową, pasożyty/

4. paleolimnologia – analiza i identyfikacja szczątków organizmów żyjących w wodzach śródlądowych.

ARTEFAKT – wytwór ręki ludzkiej: każdy przedmiot wykonany lub zmodyfikowany przez człowieka, a następnie odkryty w wyniku badań archeologicznych.

EKOFAKT – rodzaj źródła archeologicznego. Tym terminem określa się wszystkie występujące na stanowisku archeologicznym pozostałości organiczne i nieorganiczne pochodzące ze środowiska naturalnego /np. szczątki zwierząt, roślin, warstwy popiołów wulkanicznych, osady naniesione przez wiatr/.

LINGWISTYKA – językoznawstwo. Dział nauk humanistycznych badający istotę, budowę i rozwój języka. Specjalista w zakresie lingwistyki to lingwista. Wyróżniamy lingwistykę: teoretyczną (gramatyka, semantyka, składnia, fonetyka, fonologia, lingwistyka porównawcza, lingwistyka historyczna, lingwistyka stosowana). 2. stosowaną 3. dyskursywno – bitumiczną.

PALEONTOLOGIA – dział antropologii, zajmujący się zróżnicowaniem kopalnych form przedludzkich oraz ich filogenezą. Badania obejmują analizę morfologiczno- porównawczą kopalnych szczątków, ich datowania oraz rekonstrukcję.

ANTROPOMETRIA – metoda badawcza, stosowana w antropologii fizycznej, polegająca na pomiarach porównawczych, czyli części ciała ludzkiego. Ma ona zastosowanie w kryminalistyce. W czasie II wojny światowej była stosowana przez pseudonaukowców nazistowskich w celach selekcyjnych, dla określenia rasy człowieka na podstawie systemu Alphonosa Bertilona opartego na 11 pomiarach ciała:

1. wzrost

2. strech /długość ciała od lewego ramienia do prawego środkowego palca uniesionej ręki/

3. bust /długość torsu od głowy, mierzona w pozycji siedzącej/

4. długość głowy

5. szerokość głowy

6. długość prawego ucha

7. długość lewej stopy

8. długość lewego środkowego palca

9. długość ręki /od łokcia do środkowego palca/

10. szerokość policzków

11. długość lewego małego palca.

ANTROPOGENEZA = filogeneza człowieka, czyli pochodzenie, droga rozwojowa i procesy biologiczne, które doprowadziły do powstania anatomicznie nowoczesnego człowieka rozumnego /homo sapiens sapiens/