Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy – fundacja charytatywna, której podstawowym celem zgodnie ze statutem jest: „działalność w zakresie ochrony zdrowia polegająca na ratowaniu życia chorych osób, w szczególności dzieci, i działanie na rzecz poprawy stanu ich zdrowia, jak również na działaniu na rzecz promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej”.

Najbardziej znaną formą działalności fundacji jest coroczna, ogólnopolska impreza rozrywkowo-medialna o charakterze charytatywnym, nazwana Finałem Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Podstawowym elementem Finału jest granie „wielkiej orkiestry”, czyli odbywające się w całej Polsce (a także poza granicami) koncerty muzyczne, z których dochód przeznaczany jest na cele Fundacji. W czasie Finału organizowanych jest również wiele innych form zbiórki funduszy, z których najważniejsza jest publiczna kwesta na ulicach miast prowadzona przez licznych wolontariuszy. Zebrane pieniądze są przeznaczane na z góry ustalone cele związane z ochroną zdrowia, szczególnie zdrowia dzieci.

Od 1 września 2004 fundacja ma status organizacji pożytku publicznego (nr KRS: 0000030897). Przekazane na konto fundacji 1% podatku dochodowego jest przeznaczane na wsparcie hospicjów dziecięcych[1].

Fundacja otrzymała statuetkę Dziecięcej Nagrody SERCA od dzieci ze Stowarzyszenia Przyjaciół Dzieci Chorych „SERCE” ze Świdnicy.

Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy jest drugą co do wielkości pozyskiwanej rocznej kwoty fundacją charytatywną w Polsce (więcej pieniędzy zbiera Caritas)[2].

Fundacja ta została założona w Warszawie 2 marca 1993 przez Jerzego Owsiaka, Lidię Niedźwiedzką-Owsiak, Bohdana Maruszewskiego, Piotra Burczyńskiego, Pawła Januszewicza, Waltera Chełstowskiego oraz Beatę Bethke. Pierwotnie akcja została zapoczątkowana przez magazyn BRUM TOP - piątkową audycję programu III PR prowadzoną przez Jerzego Owsiaka - spontaniczne datki przesyłane w kopertach i przekazami trafiły za pośrednictwem Owsiaka i PR na rzecz dzieci z wrodzonymi wadami serca[3]. Pomysł założenia fundacji zrodził się po udanej akcji zbierania pieniędzy dnia 3 stycznia 1993, zapoczątkowanej przez Owsiaka w muzycznym programie emitowanym przez drugi kanał Polskiej Telewizji (TVP2) pt. „Róbta co chceta”, znanym również pod nazwa „Kręcioła”[4].

Pieniądze zbierano dla Oddziału Kardiochirurgii Dziecięcej w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. Uwieńczeniem tego happeningu był finał całej akcji, zorganizowany w studiu TVP2 w Warszawie i wyemitowany przez tę stację 3 stycznia 1993. Podczas pierwszego finału zebrano ponad 1,5 mln dolarów, co przeszło najśmielsze oczekiwania organizatorów. Dzięki zebranym pieniądzom Jerzy Owsiak, z później założoną Fundacją, mógł zakupić potrzebny sprzęt nie tylko dla Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie, ale także dla 10 oddziałów Kardiochirurgi Dziecięcej w Polsce.

Dotychczas odbyło się 18 edycji „Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy”, podczas których zebrano łącznie ok. 110 mln dolarów (bez ostatniej edycji). Pieniądze te wykorzystano na zakup sprzętu medycznego dla ponad 650 placówek medycznych w całej Polsce.

Finał WOŚP stał się cykliczną imprezą wpisaną na stałe w polski kalendarz. Co roku w wielu zakątkach Polski organizowane są koncerty, festyny, festiwale, happeningi, na które zapraszane są gwiazdy polskiej muzyki rozrywkowej, które często grają za darmo. Co roku do Fundacji zgłasza się ponad 120 000 wolontariuszy chętnych do kwestowania na ulicach miast. W każdym województwie działają lokalne „Sztaby WOŚP” odpowiedzialne za wstępne zliczanie pieniędzy zebranych przez podległych im wolontariuszy, a następnie przelanie ich na konto WOŚP. W zakresie obowiązków sztabów jest też organizowanie lokalnych finałów WOŚP w większych miastach w Polsce.

Podczas każdego finału licytowane są „Złote Serduszka”, „Złote Karty Telefoniczne” oraz upominki podarowane przez ludzi z Polski i świata na rzecz Fundacji. Najbardziej zacięta walka toczyła się o złote serduszko z numerem „1” podczas trwania XVII Finału wylicytowane za 1 009 000 zł. Najwyższą cenę osiągnęło serduszko w XVIII finale: 1 110 000 zł[5].

Tradycja licytowania serduszek powstała podczas pierwszej edycji Finału WOŚP w 1993, kiedy to Fundacja otrzymała złote wyroby. Warszawski jubiler, Jerzy Kozak, podsunął pomysł, aby ze złota podarowanego Fundacji wykonać „Złote Serduszka”. Autorem wzoru serduszka jest Mennica Państwowa. Każde z serduszek ma na sobie napisany kolejny numer oraz datę Finału, podczas którego było licytowane. W każdym serduszku jest dokładnie 3,3789 grama złota. Mennica Państwowa wypuściła już 10 edycji „Złotych Serduszek”, każda edycja po 500 sztuk. Ostatnia seria serduszek została zlicytowana podczas trwania XI Finału WOŚP. Do każdego serduszka dodawany był stosowny certyfikat potwierdzający zakup serduszka.

Kolejnym zwyczajem zapoczątkowanym przez Jerzego Owsiaka jest rozpoczęta podczas trwania VI Finału WOŚP licytacja „Złotych Kart Telefonicznych”, wyprodukowanych i podarowanych przez Telekomunikację Polską. Pierwsza partia złotych kart została zlicytowana podczas trwania VI Finału. Co roku na publiczną i ogólnie dostępną aukcję jest wystawianych 100 kart. Podczas VI Finału, gdy karty pojawiły się po raz pierwszy, karta z numerem "1" osiągnęła cenę 3 000 zł, a podczas VII edycji Finału uzyskała 7.000 zł. Podczas IX Finału "Złota Karta Telefoniczna" z numerem "1" uzyskała cenę 50 000 zł. Również do „złotych kart” Fundacja dołącza odpowiednie certyfikaty. Największą kwotę w historii WOŚP, w wysokości 550 000 zł, wręczyła w roku 2007 Marta Wiśniewska (Mandaryna).

Podczas XII edycji Finału WOŚP zamiast „Złotych Serduszek” Fundacja wystawiła na licytację 300 szt. „Złotych Medali” wykonanych przez Mennicę Polską z kruszców zebranych podczas poprzedniego finału. Medale ważące 33,33 grama wykonane były ze złota i srebra: środek ze złota próby 999 oraz pierścień ze srebra próby 925. Podobne medale licytowane były także podczas kolejnych finałów w latach 2005-2007 i zawierały symbol nawiązujący do celu zbiórki pieniędzy[6].

W 2005 roku z okazji XIII Finału WOŚP zbierano pieniądze w puszki ze skrzydełkami.

Poczynając od XIV Finału WOŚP operator komunikatora internetowego Gadu-Gadu postanowił organizować licytacje najkrótszych numerów Gadu-Gadu. Co roku jest to numer odpowiadający edycji Finału. Do czasu rozpoczęcia licytacji kolejne numery używane są do komunikacji z Fundacją WOŚP, a po zakończeniu aukcji przechodzą w posiadanie osoby, która zaoferowała najwyższą kwotę. Od tego momentu, aż do następnego Finału, Fundacja zaczyna używać kolejnego numeru Gadu-Gadu. Posiadaczem tak krótkiego numeru może zostać tylko jedna osoba rocznie.

Również Allegro ma swój wkład w fundację, udostępniając co roku swój mechanizm aukcyjny do przeprowadzania aukcji internetowych, na których każda osoba może wystawić na licytację swoje przedmioty. Wylicytowane kwoty przelewane są przez kupujących bezpośrednio na konto Fundacji.

4 lipca 2010 zorganizowano specjalny finał „Stop powodziom!”. Fundusze zebrane w tym dniu zostaną przeznaczone na dofinansowanie jednostek Państwowej Straży Pożarnej. Wyjątkowo w trakcie tego finału orkiestrowe serduszka nie były jak zwykle czerwone, lecz niebieskie.

Kwoty w dolarach podawane są przez fundację po zakończeniu liczenia pieniędzy, które zebrano w danym roku[7]HYPERLINK \l "cite_note-7"[8].

Finał	Data	Cel	Zebrane pieniądze (w USD)	Zebrane pieniądze (w PLN)
I	3 stycznia 1993	Choroby serca	1 535 440,68	2 422 464,76^*)
II	2 stycznia 1994	Pomoc szpitalom noworodkowym	1 930 726,93	4 134 072,50^*)
III	8 stycznia 1995	Zakup sprzętu dla klinik onkologicznych	2 816 465,36	6 867 950,78^*)
IV	7 stycznia 1996	Ratowanie życia dzieci, które uległy wypadkom	2 543 413,59	6 315 295,94^*)
V	5 stycznia 1997	Ratowanie dzieci z chorobami serca	3 062 067,29	8 818 753,80^*)
VI	4 stycznia 1998	Ratowanie życia dzieci poszkodowanych w wypadkach	3 543 276,74	12 498 908,70^*)
VII	10 stycznia 1999	Ratowanie życia noworodków	4 515 020,82	15 748 392,62^*)
VIII	9 stycznia 2000	Ratowanie życia dzieci z chorobami nerek	6 089 390,91	25 229 564,40^*)
IX	7 stycznia 2001	Diagnostyka noworodków i niemowląt	6 112 642,74	24 366 827,76^*)
X	13 stycznia 2002	Ratowanie życia dzieci z wadami wrodzonymi	6 848 998,85	26 291 936,80^*)
XI	12 stycznia 2003	Zakup sprzętu medycznego dla oddziałów niemowlęcych i dzieci młodszych	7 695 614,16	30 116 786,01^*)
XII	11 stycznia 2004	Zakup sprzętu medycznego dla oddziałów niemowlęcych i dzieci młodszych	6 923 443,22	27 244 441,42
XIII	9 stycznia 2005	Nowoczesne metody diagnostyki i leczenia w neonatologii i pediatrii	9 864 292,87	28 415 176,62
XIV	8 stycznia 2006	Ratowanie życia dzieci poszkodowanych w wypadkach i nauka pierwszej pomocy	9 660 691,00	30 690 085,16
XV	14 stycznia 2007	Ratowanie życia dzieci poszkodowanych w wypadkach i nauka pierwszej pomocy	9 349 814,65	30 377 334,95
XVI	13 stycznia 2008	Pomoc dzieciom ze schorzeniami laryngologicznymi	13 883 627,13	32 147 538,63
XVII	11 stycznia 2009	Wczesne wykrywanie nowotworów u dzieci	11 011 771,01	40 458 625,09
XVIII	10 stycznia 2010	Wczesne wykrywanie nowotworów u dzieci	14 533 423,06^*)	42 877 958,06
(brak)	4 lipca 2010	Finał specjalny: „Stop powodziom!”	805 662,73^*)	2 644 507,34[9]
XIX	9 stycznia 2011	Na zakup sprzętu dla dzieci z chorobami urologicznymi i nefrologicznymi	?	?
Razem:			122 725 783,74	397 666 621

_{*) Kwoty te nie zostały podane przez WOŚP, mają one charakter wyłącznie orientacyjny i nie stanowią oficjalnego rozliczenia fundacji WOŚP. Zostały one przeliczone na potrzeby tabeli wg archiwalnych kursów średnich USD ogłoszonych przez NBPHYPERLINK \l "cite_note-9"[10] na dzień po konkretnym finale WOŚP. Dodatkowo kwoty zebrane w latach 1993-1994 zostały przeliczone z PLZ na PLN wg przelicznika 1 PLN = 10 000 PLZ.}

Programy medyczne [edytuj]

Fundacja WOŚP w ciągu całego roku finansuje i prowadzi pięć programów medycznych[11]:

0. Program Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków

1. Ogólnopolski Program Leczenia Pompami Insulinowymi Dzieci z Cukrzycą

2. Program Nieinwazyjnego Wspomagania Oddychania u Noworodków - Infant Flow

3. Program Leczenia i zapobiegania Retinopatii Wcześniaka

4. Program „Ratujemy i Uczymy Ratować” (inauguracja programu odbyła się w Opatówku k. Kalisza)

Inne akcje WOŚP [edytuj]

Fundacja zajmuje się również organizowaniem:

0. imprez kulturalnych. Jednym z takich przedsięwzięć jest „Przystanek Woodstock” (organizowany ze środków finansowych przeznaczonych na utrzymanie funkcjonowania Fundacji oraz działania marketingowe, pochodzących z odsetek bankowych, całorocznych darowizn oraz wsparciu sponsorów. Przystanek Woodstock nie jest finansowany ze środków zebranych podczas Finału Orkiestry[12])

1. szkolenia młodzieży w zakresie pierwszej pomocy.