Organ państwowy

Z Wikipedii

Brak wersji przejrzanej

Skocz do: nawigacji, szukaj

Organ państwowy - odpowiednio zorganizowana instytucja utworzona na podstawie przepisów prawa, działająca w imieniu i na rzecz państwa przy zastosowaniu środków właściwych dla władzy państwowej.

Organ państwa - osoba bądź zespół ludzi upoważnionych do wykonywania określonych czynności w imieniu państwa. Od organu państwa należy odróżnić urzędy, pełniące funkcje pomocnicze w stosunku do organów państwa (np. minister spraw zagranicznych jest organem państwa, natomiast Ministerstwo Spraw Zagranicznych to urząd.

Organ państwa jest jednym z ważniejszych pojęć używanych w naukach zajmujących się funkcjonowaniem grup społecznych, a także teorii państwa i prawa. Pochodzi od greckiego słowa organon, oznaczającego narzędzie. Organ państwa to organ działający w imieniu państwa i na jego rzecz, utożsamiający się z nim w każdym działaniu publicznym, a więc przez organ państwa należy rozumieć osobę (organ monokratyczny) lub grupę osób (kolegialny), działający na podstawie i w oparciu o właściwe przepisy prawa i utworzony w oparciu o nie (zawarte w aktach ustawowych), zdolny do podejmowania działań władczych oraz charakteryzujący się swoistymi formami działania, wyposażony w odpowiednie cechy organizacyjno-personalne i kompetencyjne.

Jeśli chodzi o pierwszą cechę, to stwierdza się, że organ państwowy to zawsze osoba (lub grupa osób) wyodrębniona na podstawie norm organizacyjnych i stanowiąca część szeroko pojętego aparatu państwowego. Normy prawne muszą określać sposób powoływania i odwoływania, a także założenia dotyczące trybu pracy danego organu. Łączy się z tym potrzeba przydzielenia organowi pewnej grupy osób i środków materialnych, wspomagających jego działalność (czyli urzędu).

Aspekt kompetencyjny dotyczy konieczności określenia zadań danego organu i przyznania mu uprawnień służących realizacji tych zadań. Kompetencja oznacza możliwość dokonywania czynności, które rodzą skutki prawne w postaci konkretnych obowiązków po stronie określonych podmiotów. Szczególny charakter kompetencji organów państwowych polega na tym, że oznaczają one nie tylko uprawnienie organu państwa do podejmowania konkretnych działań; w pewnych sytuacjach normy prawne mogą zobowiązywać do korzystania z kompetencji. Kompetencja może mieć zatem charakter zarówno uprawnienia, jak i równocześnie - obowiązku. W demokratycznym państwie prawnym kompetencje organu państwowego wynikać mogą jedynie z przepisów prawa i muszą znajdować swoją bezpośrednią lub pośrednią legitymację w woli narodu jako suwerena. Organ państwa powinien przy tym mieć zapewnioną możliwość korzystania ze środków o charakterze władczym, wynikających z władzy zwierzchniej państwa (imperium), łącznie z możliwością posłużenia się przymusem państwowym.

Można wyróżnić dokonując odpowiedniego podziału, kilka rodzajów organów państwa. Rozróżnia się organy państwa naczelne, centralne i terenowe. Można też klasyfikować je wg trójpodziału władz państwowych: organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, a także dodatkowo organy kontroli państwowej i ochrony prawa. Warunkiem pozwalającym na wyodrębnienie wskazanych czterech grup organów są: zasady ich organizacji, tryb funkcjonowania, struktura wewnętrzna i charakter stosunków występujących między tymi organami.

Właściwe oznaczenie organu państwa i prawidłowe sklasyfikowanie w stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych w państwie ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania państwa. Od organu państwa należy odróżnić urzędy, pełniące funkcje pomocnicze w stosunku do organów państwa (np. minister spraw zagranicznych jest organem państwa, natomiast Ministerstwo Spraw Zagranicznych to urząd, który stanowi aparat pomocniczy organizacyjno-techniczny, w który organ został wyposażony do prawidłowego wykonywania własnych i powierzonych mu zadań.

Organ państwa ma obowiązek działać na rzecz i w interesie państwa. Możliwość podejmowania działań władczych to również istotna cecha organu państwa. Władzy nie należy utożsamiać tylko z przymusem. W życiu publicznym państwa najbardziej widocznym przejawem działalności organów państwa są decyzją władcze, którymi zarówno są wyrok sądu, decyzja administracyjna jak i ustawa uchwalona przez Sejmu czy rozporządzenie ministra.

Decyzję władczą cechują, że:

podejmowane są w sposób sformalizowany,

przypisywane są określonemu organowi,

są w odpowiedni sposób podawane do wiadomości,

mają moc powszechnie obowiązującą.

Państwo, które nie posiada żadnych organów, nie może funkcjonować. W praktyce struktura organizacyjna współczesnych państw jest bardzo rozbudowana. W zależności od przyjętych rozwiązań ustrojowych, w państwie.