Nazwa
ośrodka: Regionalna
Agencja Restrukturyzacji „ODNOWA” sp. z o. o.
w
Suwałkach, Centrum Informacji Gospodarczej przy RAR "INWESTOR"
sp. z o. o. w Rudzie Śląskiej, PARP
Tytuł pakietu: Wszystko o składkach na ubezpieczenia społeczne
Grupa: Reforma Systemu Ubezpieczeń Społecznych
Autor: Tadeusz Kłaczkowski , Melania Andruszkiewicz,
Aleksander Karkos, Damian Dec, Wanda Powałka
Data aktualizacji: 23.12.2003 r
1. Podstawa wymiaru i ograniczenie górnej granicy podstawy wymiaru .
W nowym systemie emerytalnym składkę na ubezpieczenie społeczne płacą w prawie równych częściach pracownik i pracodawca . W praktyce całość składki będzie odprowadzał do ZUS pracodawca . Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalno/rentowe, chorobowe i wypadkowe) jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od różnych grup ubezpieczeniowych jest określona w art. 18 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych . Szczegółowe zasady ustalania podstawy wymiaru składek, a także ograniczeń i wyłączeń z podstawy wymiaru niektórych rodzajów przychodów będą określone przez ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego w drodze rozporządzenia - art. 21 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Obecnie składka płacona jest od całości dochodów niezależnie od ich wysokości, a emerytura wyliczana jest od wysokości nie większej niż 250% średniej krajowej. W nowym systemie emerytalnym zastosowano inną - bardziej sprawiedliwą - metodę ograniczenia górnej wysokości emerytury z jej części obligatoryjnej.
Wprowadzony został górny limit podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe na poziomie 250% prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Składki będzie się odprowadzać od wszystkich dochodów miesięcznych do momentu osiągnięcia określonej kwoty 30 - krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, określonego w ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach (jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone). Z czasem pułap 250% będzie obniżany.
Od momentu przekroczenia przez wynagrodzenie któregoś przez pracowników 30 - krotności płacy krajowej w skali rocznej (12 miesięcy x 250% średniej) pracodawca przestanie odprowadzać za niego składkę na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Do końca roku będzie się płacić składkę na pozostałe ubezpieczenia w ramach FUS, tj. wypadkowe oraz chorobowe i macierzyńskie. Z nadwyżki ponad kwotę 30 – krotną, określonego wyżej wynagrodzenia, po odjęciu podatku dochodowego, połowa zostanie wypłacona pracownikowi. Pozostała część powstałej nadwyżki pozostanie w dyspozycji pracodawcy - może on podnieść płacę pracownikowi , może część tych pieniędzy - za zgodą pracownika - wnieść do założonego przez siebie Pracowniczego Programu Emerytalnego, może też zużytkować wspomnianą nadwyżkę na inne cele ważne dla przedsiębiorstwa.
2. Najniższy pułap dochodu do oskładkowania
Minimalną podstawą wymiaru składek będzie najniższe wynagrodzenie krajowe. Dla osób pracujących na własny rachunek utrzymano zasadniczo dotychczasowe przepisy. Dochód do oskładkowania nie może być mniejszy niż 60% średniej płacy krajowej z kwartału poprzedniego.
Jest to rozwiązanie korzystniejsze od dotychczasowego z punktu widzenia właścicieli niewielkich firm. Będą oni mogli wybrać: albo odprowadzać wyższą stawkę, albo płacić składkę w mniejszym wymiarze, ubezpieczając się dodatkowo na wolnym rynku (III filar). Pracodawcy zatrudniający co najmniej 5 osób ( 3 osoby, jeśli firma istnieje nieprzerwanie od 3 lat) mogą założyć w firmie Pracownicze Programy Emerytalne i przystąpić do programu. We wszystkich powyższych przypadkach, wysokość odprowadzanej składki, będzie się bezpośrednio przekładać na wysokość przyszłego świadczenia.
3. Podział składki na rodzaje ubezpieczeń
W nowym systemie emerytalnym, składka na ubezpieczenie społeczne, będzie wynosić między 35,37 a 43,09 % podstawy wymiaru składki. Ta stawka procentowa odnosi się do nowo ubruttowionej płacy. Składka przekazywana przez pracodawcę do zreformowanego ZUS. ZUS będzie dokonywał podziału składki pomiędzy:
ubezpieczenie emerytalne - w które 19,52% podstawy wymiaru wliczona jest ewentualna składka na II filar ( w wysokości 7,3% podstawy wymiaru) , a także pobierana w latach 2002 - 2009 składka na Fundusz Rezerwy Demograficznej (1% podstawy wymiaru). Składka na ubezpieczenie emerytalne będzie płacona w równych częściach przez pracodawcę i pracownika , a zatem:
pracodawca zapłaci - 9,76%
pracownik zapłaci - 9,76%
Ubezpieczenia rentowe - 13% podstawy wymiaru. Składkę na ubezpieczenie rentowe zapłacą również pracodawca i pracownik w równych częściach, a więc:
pracodawca zapłaci - 6,50%
pracownik zapłaci - 6,50%
Ubezpieczenia chorobowe i macierzyńskie - 2,45% podstawy wymiaru, składkę na ubezpieczenie chorobowe w całości zapłaci pracownik.
Ubezpieczenia wypadkowe - od 0,4 do 8,12% podstawy w zależności od stopnia „wypadkowość” danego zawodu i zakładu pracy. Składkę na ubezpieczenie wypadkowe w całości zapłaci pracodawca.
W ramach FUS zostaną utworzone odrębne fundusze zgodne z powyższym podziałem składki. Z funduszy tych będą finansowane poszczególne świadczenia, a FUS będzie corocznie sporządzał prognozy finansowe ich wpływów i wydatków.
Z tytułu obciążenia pracownika częścią składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, od 1 stycznia 1999 r. pracodawcy dokonują tzw. „ubruttowienia” płac.
Artykuł 110 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że pracodawcy podwyższą od 1 stycznia 1999 r. wynagrodzenie w taki sposób, aby po potrąceniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (opłacanych po połowie przez pracownika i pracodawcę) oraz składek na ubezpieczenie chorobowe, obciążające w całości pracownika, nie były niższe od wysokości otrzymanych przed wprowadzeniem wymienionych składek. Przeliczanie wynagrodzeń stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne odbywa się według wzoru:
PP = 123,0164 % x P
P- przychód przed przeliczeniem,
PP - przychód miesięczny po przeliczeniu,
123,0164% - wskaźnik przeliczenia przychodu dla ubezpieczonych, podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz ubezpieczeniu chorobowemu
Zasady ustalania podstawy wymiaru składek określa rozdział trzeci ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z 13.10.1998 r. oraz projekt rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej , opracowany na podstawie art. 21 w/w ustawy.
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników, osób wykonujących pracę nakładczą, członków RSP i SKR oraz osób w stosunku służby
podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników, osób wykonujących pracę nakładczą oraz osób w stosunku służby stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu odpowiednio :zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej lub służby . W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego
podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe członków rsp i skr stanowi przychód z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych tj. przychody z tytułu pracy w spółdzielni i z tytułu wytwarzania na jej rzecz produktów rolnych.
Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią:
odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę,
odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, nie wydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy,
odprawy przysługujące odwołanym dyrektorom przedsiębiorstw państwowych,
odszkodowania wypłacane byłym pracownikom, po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 Kodeksu Pracy,
odprawy wypłacone pracownikom powołanym do zasadniczej służby wojskowej na podstawie art. 125 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1992 r. Nr 4, poz. 16 z późn. zm.),
wartość świadczeń rzeczowych oraz ekwiwalenty za te świadczenia wynikające z przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy,
wartości ekwiwalentów za pranie i reperację odzieży roboczej, wykonywanych przez pracownika we własnym zakresie oraz ekwiwalentów za przedłużenie używalności odzieży roboczej i za używanie odzieży własnej zamiast odzieży roboczej,
ekwiwalenty pieniężne za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika,
wartość ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy do obowiązków pracownika lub ekwiwalent pieniężnego za ten ubiór,
wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu - do wysokości nie przekraczającej miesięcznie jednej czwartej bieżącego najniższego wynagrodzenia,
wartość świadczeń okolicznościowych, przyznawanych w formie rzeczowej lub w formie bonów towarowych uprawniających do zakupu w sklepach artykułów spożywczych i przemysłowych pod warunkiem, że nie podlegają one wymianie na pieniądze - do wysokości nie przekraczającej rocznie kwoty, która z tego tytułu została zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych,
ryczałty i ekwiwalenty za używanie do celów służbowych prywatnych samochodów lub innych środków lokomocji - do wysokości nie przekraczającej kwoty, która z tego tytułu została zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych,
kwota otrzymywana przez pracownika z tytułu zwrotu kosztów przeniesienia służbowego oraz zasiłków na zagospodarowanie i osiedlenie w związku z przeniesieniem służbowym - do wysokości nie przekraczającej kwoty, która z tego tytułu została zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych,
należności z tytułu podróży służbowych - do wysokości określonej w odrębnych przepisach, z zastrzeżeniem pkt. 15,
równowartość dodatków dewizowych wypłacanych pracownikom zatrudnionym na morskich statkach handlowych i rybackich - w części odpowiadającej 75% dodatku,
należności przysługujące pracownikom z tytułu wykonywania pracy poza stałym miejscem pracy lub stałym miejscem zamieszkania: dodatki i ryczałty za rozłąkę, dodatki godzinowe wypłacane w przedsiębiorstwie państwowym “Polskie Koleje Państwowe”,
świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
świadczenia wypłacane z funduszu utworzonego na cele socjalno - bytowe na podstawie układu zbiorowego pracy w zakładach pracy, które nie tworzą zakładowego funduszu świadczeń socjalnych - do wysokości nie przekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego, określonego w art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm.),
świadczenia urlopowe wypłacane na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy powołanej w pkt. 16 - do wysokości nie przekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego określonej w tej ustawie,
zapomogi losowe z tytułu klęsk żywiołowych,
świadczenia na rehabilitację zawodową, społeczną i leczniczą osób niepełnosprawnych finansowane przez zakłady pracy chronionej, na podstawie odrębnych przepisów z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych,
składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy oraz zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub opiekuńczego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagrodzeniu - jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku,
dodatki uzupełniające 80% zasiłek chorobowy, wypłacane przez zakłady pracy, do kwoty nie przekraczającej łącznie z zasiłkiem chorobowym 100% wynagrodzenia pracownika, stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku,
korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu a polegających na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystanie z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji,
dodatkowe świadczenia nie mające charakteru deputatu przyznawane na podstawie przepisów szczególnych - Kart branżowych, np. ekwiwalent pieniężny z tytułu zwrotu kosztów przejazdów urlopowych, świadczenia na pomoce naukowe dla dzieci, świadczenia przyznawane z tytułu uroczystych dni jak tradycyjne “barbórkowe”, z wyjątkiem nagród pieniężnych wypłacanych z tytułu uroczystych dni,
nagrody za wyniki sportowe, wypłacane przez kluby sportowe i polskie związki sportowe oraz nagrody za wybitne osiągnięcia sportowe wypłacane zawodnikom ze środków budżetowych,
kwoty przeznaczone przez pracodawcę na finansowanie nauki pracownika,
świadczenia w naturze w postaci działki gruntu,
kosztów opłacenia przez pracodawcę składek z tytułu zawartych lub odnowionych przed dniem 9 lipca 1998 r. umów ubezpieczenia na życie na rzecz pracowników dotyczących ryzyk grup 1 oraz 3-5 działu I wymienionego w załączniku do ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. z 1996r. Nr 11, poz. 62 z późn. zm.), o ile uprawnionym do utrzymania świadczenia nie jest pracodawca i umowa ubezpieczenia, w okresie pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym ją zawarto, wyklucza:
wypłatę kwoty stanowiącej wartość odstąpienia od umowy,
możliwość zaciągania zobowiązań pod zastaw praw wynikających z umowy,
wypłatę z tytułu dożycia wieku oznaczonego w umowie:
- jeżeli ubezpieczenie to objęło co najmniej połowę pracowników danego pracodawcy w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia, jednak do wysokości nie przekraczającej miesięcznie na osobę 7% bieżącej, przeciętnej miesięcznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne przypadającej na pracownika danego pracodawcy.
koszty opłacenia przez pracodawcę składek z tytułu zawartych lub odnowionych umów ubezpieczenia na życie na rzecz pracowników dotyczących ryzyk grup 1 oraz 3-5 działu I wymienionego w załączniku do ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. z 1996r. Nr 11, poz. 62 z późn. zm.), o ile uprawnionym do utrzymania świadczenia nie jest pracodawca i umowa ubezpieczenia, w okresie przed osiągnięciem przez pracownika 60 lat albo wcześniejszym uzyskaniem przez niego uprawnień emerytalnych lub uprawnień do świadczeń rentowych z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczeń społecznych wyklucza:
wypłatę kwoty stanowiącej wartość odstąpienia od umowy,
możliwość zaciągania zobowiązań pod zastaw praw wynikających z umowy,
wypłatę z tytułu dożycia wieku oznaczonego w umowie,
jeżeli warunki umowy ubezpieczenia na życie są tak określone, że co najmniej połowa pracowników danego pracodawcy, w dniu zawarcia lub odnowienia umowy, ma możliwość zostać objętą tym ubezpieczeniem,
jednak do wysokości nie przekraczającej miesięcznie na osobę 7% bieżącej, przeciętnej miesięcznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przypadającej na pracownika danego pracodawcy,
albo
koszty poniesionych przez pracodawcę na nabycie na rzecz pracowników jednostek uczestnictwa funduszy powierniczych w rozumieniu ustawy z dnia 22 marca 1991 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych (Dz. U. z 1994 r. Nr 58, poz. 239 z późn. zm) i funduszy inwestycyjnych w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 139, poz. 933), jeżeli umowa w sprawie nabywania tych jednostek uczestnictwa, zawarta między towarzystwem funduszy powierniczych lub funduszem inwestycyjnym, pracodawcą i pracownikiem, w okresie przed osiągnięciem przez pracownika 60 lat albo wcześniejszym uzyskaniem przez niego uprawnień emerytalnych lub uprawnień do świadczeń rentowych z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczeń społecznych wyklucza:
umorzenie jednostek uczestnictwa funduszy powierniczych i możliwość żądania odkupienia jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, nabytych ze środków pieniężnych przekazanych przez pracodawcę,
możliwość zaciągania zobowiązań pod zastaw wierzytelności, której przedmiotem jest umorzenie przez towarzystwo funduszy powierniczych lub odkupienie jednostek uczestnictwa przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych,
jeżeli co najmniej połowa pracowników danego pracodawcy, ma możliwość zawarcia wyżej określonej umowy,
jednak do wysokości nie przekraczającej miesięcznie na osobę 7% bieżącej, przeciętnej miesięcznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne przypadającej na pracownika danego pracodawcy,
Wartość pieniężną świadczeń w naturze ustala się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego w przepisach o wynagradzaniu a w razie ich braku:
jeżeli przedmiotem świadczeń są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej pracodawcy - według cen stosowanych wobec innych odbiorców niż pracownicy,
jeżeli przedmiotem świadczeń są rzeczy lub usługi zakupione przez pracodawcę - według cen ich zakupu,
jeżeli przedmiotem świadczenia jest udostępnienie lokalu mieszkalnego:
- dla lokali spółdzielczych typu lokatorskiego i własnościowego - w wysokości czynszu obowiązującego dla tego lokalu w danej spółdzielni mieszkaniowej,
- dla lokali komunalnych - w wysokości czynszu wyznaczonego dla tego lokalu przez gminę,
- dla lokali własnościowych, z wyłączeniem wymienionych w pkt a oraz domów stanowiących własność prywatną - w wysokości czynszu określonego według zasad i stawek dla mieszkań komunalnych na danym terenie, a w miastach - w danej dzielnicy,
- dla lokali w hotelach - w wysokości kosztu udokumentowanego rachunkami wystawionymi przez hotel.
W przypadku, gdy pracownik osiąga przychody w walutach obcych, do podstawy wymiaru składek przyjmowane są przychody po przeliczeniu ich na złote, w sposób przyjęty w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla pozostałych grup ubezpieczonych
Za miesiąc, w którym nastąpiło objęcie lub ustanie ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu (dotyczy to ubezpieczonych, dla których obowiązujące przepisy przewidują najniższą podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne). Zasadę tą stosuje się odpowiednio w przypadku pobierania przez ubezpieczonego przez część miesiąca zasiłków z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego.
Podstawa wymiaru na ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie wypadkowe
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez stosowania ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek do 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego .
Płatnik , który zaprzestaje opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za danego ubezpieczonego z powodu przekroczenia maksymalnej rocznej podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia jest w dalszym ciągu obowiązany opłacać składki na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe. Dla tych bowiem ubezpieczeń przepisy nie przewidują ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.
Podstawa wymiaru składek na Fundusz Pracy i na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
Podstawę wymiaru składek na Fundusz Pracy stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, bez stosowania ograniczenia do 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Pozostałe, dotychczas obowiązujące zasady dotyczące opłacania składek na Fundusz Pracy (ustawa z dnia 14 grudnia 1994r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 1997r. Nr 25, poz. 128 z późn. zm). Ostatnia , bardzo ważna zmiana do tej ustawy została opublikowana w Dz. U. z 1998r. Nr 108, poz. 684) pozostają bez zmian.
Podstawę wymiaru składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (ustawa z dnia 29 grudnia 1993r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. . z 1994r. Nr 1, poz. 1 z późn. zm.) stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, bez stosowania ograniczenia do 30 krotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
4.Rejestr i konta indywidualne.
Indywidualne konta ubezpieczonych to podstawowa instytucja w reformowanym systemie ubezpieczeń społecznych. Wszyscy ubezpieczeni obowiązkowo i dobrowolnie - „otrzymają” w ZUS-ie tzw. konto ubezpieczonego. Będzie to zbiór informacji niezbędnych do przyznania świadczeń przysługujących osobie objętej ubezpieczeniem społecznym. Indywidualne konto ubezpieczonego utworzą informacje przekazywane przez pracodawcę do ZUS w dokumentach: zgłoszenie do ubezpieczenia wyrejestrowania z ubezpieczenia, imienny raport miesięczny, deklaracja rozliczeniowa.
W zgłoszeniu do ubezpieczenia będą zawarte wszystkie informacje identyfikacyjne osoby ubezpieczonej, tytuł ubezpieczenia, wymiar czasu pracy, stopień pokrewieństwa lub powinowactwa z pracodawcą, zleceniodawcą, osobą prowadzącą działalność gospodarczą, adres zamieszkania, zameldowania pobytu.
Podstawowe informacje zawarte w raporcie imiennym, poza danymi identyfikacyjnymi ubezpieczonego, to: podstawa wymiaru i kwota należnych składek od ubezpieczonego i płatnika oraz zestawienie składek na rodzaje ubezpieczeń, kwota obniżenia podstawy wymiaru składek z tytułu udziału w pracowniczym programie emerytalnym, rodzaje i okresy przerw w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne, podstawa wymiaru i kwota składek na ubezpieczenia zdrowotne, zestawienie wypłaconych składników wynagrodzenia w zakresie niezbędnym do ustalenia wysokości zasiłków. Nie ma obowiązku przedkładania raportu za miesiąc, w którym nie nastąpiły zmiany w stosunku do miesiąca poprzedniego.
Deklaracja rozliczeniowa, poza danymi identyfikacyjnymi i informacjami o liczbie ubezpieczonych, zawiera: zestawienie należnych i opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne w podziale na poszczególne rodzaje ubezpieczeń i kwoty należne od ubezpieczonego i płatnika składek, zestawienie należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP, zestawienie zbiorcze i wynikowe należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz kwot do zapłaty.
Zgodnie z art. 40 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, na koncie ubezpieczonego gromadzi się informacje o wysokości wpłaconych i zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie społeczne, po odprowadzeniu składki na otwarte fundusze emerytalne. Zostaną też zapisane dane niezbędne dla ustalenia kapitału początkowego, wysokości i waloryzacji tego kapitału. Kapitał początkowy zostanie ustalony dla wszystkich ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. , którzy przed wejściem w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek . Wartość kapitału początkowego ustalana będzie na dzień wejścia w życie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w/g wzoru:
Kapitał = 12 x Hipoteczna emerytura, x Średnie oczekiwane dalsze
początkowy którą dana osoba otrzymałaby, trwanie życia dla osób
gdyby w momencie wejścia w wieku 60 lat kobiety,
w życie reformy przeszła na 65 lat mężczyźni
emeryturę
Hipoteczna emerytura będzie wyliczana dla każdej osoby, zgodnie z zasadami obowiązującymi w starym systemie emerytalnym.
Hipoteczna emerytura będzie zawierała:
element socjalny - 24% średniego wynagrodzenia proporcjonalnie do stażu i wieku
po 1/3 podstawy wymiaru za każdy rok składkowy
po 0,7 podstawy wymiaru za każdy rok nieskładkowy (nie więcej niż 1/3 lat składkowych)
Wyliczona indywidualnie dla każdego ubezpieczonego kwota hipotetycznej emerytury zostanie przemnożona przez wspólną dla obu płci dalszą oczekiwaną długość życia w wieku 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Średnie dalsze trwanie życia jest wielkością statystyczną , wyliczaną przez GUS.
Kapitał początkowy będzie waloryzowany tak samo, jak każda nowa składka wniesiona do I filaru systemu. Kapitał początkowy będzie naliczał każdemu ubezpieczonemu ZUS. ZUS będzie miał 5 lat od daty wprowadzenia reformy na obliczenie kapitału początkowego dla wszystkich, których to dotyczy. Praktycznie oznacza to konieczność zgromadzenia przez każdą osobę objętą powszechnym ubezpieczeniem społecznym - w terminie i trybie wybranym przez ZUS - takiej samej dokumentacji , jak musi zgromadzić osoba przechodząca na emeryturę ze starego systemu. Dokumentację taką do ZUS będzie miał obowiązek przekazać za wszystkich zatrudnionych pracowników zakład pracy.
Każdy ubezpieczony zobowiązany jest do weryfikacji danych o wysokości opłacanej składki na ubezpieczenie społeczne. Indywidualne konta ubezpieczonych będą tworzyły Centralny Rejestr Ubezpieczonych utworzony wyłącznie dla potrzeb ZUS. Wykorzystanie informacji zgromadzonych w tym rejestrze podlega ochronie w trybie uregulowanym ustawą o ochronie danych osobowych.
ZUS prowadzi także:
-Centralny Rejestr Płatników Składek
-Centralny Rejestr Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych
-Centralny Rejestr Otrzymujących Emerytury z Zakładów Emerytalnych
- inne rejestry niezbędne do realizacji zadań określonych odrębnymi przepisami.
5.Konsekwencje niepłacenia składek.
W nowym systemie emerytalnym, niepłacenie składek przez pracodawcę oznaczać będzie, że dany pracownik nie będzie nabywał prawa do emerytury, zarówno z I jak i z II filaru. Interesy pracownika będą chronione. Niezapłacone składki będą traktowane na równi z niewypłaconymi wynagrodzeniami. Egzekucja w razie niepłacenia składki na ubezpieczenie społeczne przez pracodawcę będzie taka sama jak w przypadku niezapłaconego podatku dochodowego. Pracodawca będzie musiał, oprócz zwrotu zaległych składek, zapłacić karne odsetki. Dodatkowo, w przypadkach skrajnych np. w razie bankructwa firmy, zaległość przypadająca na danego pracownika zostanie pokryta z FGŚP. Ponadto, jeżeli okaże się, że pracodawca nie płaci składki, pracownik prawo wystąpić do ZUS o uzupełnienie jego konta do wysokości składek należnych od pracownika, a w określonych przypadkach także o część składki płaconej przez pracodawcę (art. 40 ustawy o ubezpieczeniu społecznym).
Podstawa prawna:
1.Ustawa z dnia 13 października 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych ( Dz.U.1998, nr 162 poz.1118 )
2.Ustawa z dnia 10 listopada 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. nr 137
poz.887).
3. Ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. z 1996r. Nr 11, poz
62 z późn. zm.),
4..Ustawa z dnia 14 grudnia 1994r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu ( Dz.U. z
1998r. Nr 108, poz. 684)
5.Ustawa z dnia 29 grudnia 1993r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. z 1994r. Nr 1, poz. 1 z późn.zm.)
6.Ustawa z dnia 22 marca 1991 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i
funduszach powierniczych (Dz.U. z 1994 r. Nr 58, poz. 239 z późn. zm)
7. Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. Nr 139, poz. 933),