1. Na czym polega zaopatrzenie społeczne?
a) obejmuje na ogół całą ludność kraju bez względu na aktywność zawodową, udzielając rent i emerytur osobą, które spełniają warunki
b) środki pochodzą ze środków publicznych
c) świadczenia są jednolite i ustalane według kryterium potrzeb i zasług
d) rodzaje, wysokość, okoliczności, warunki uprawniające są określane ustawowo
e) prawo do zaopatrzenia jest prawem podmiotowym
f) system jest administrowany przez urzędy publiczne
2. Na czym polega ubezpieczenie społeczne?
a) realizuje się przez tworzenie wspólnot osób narażonych na podobne zdarzenia losowe, dlatego obejmują określoną kategorię osób, którym grozi utrata zdolności do pracy
b) gromadzony jest ze składek ubezpieczonych lub ubezpieczającego, dostosowanych do rozmiaru ryzyka
c) świadczenia są różnicowane odpowiednio do udziału w tworzeniu wspólnego funduszu
d) rodzaj i wysokość ustalane są ustawowo, a świadczenie wypłacane niezależnie od posiadanych środków własnych
e) przystąpienie do ubezpieczenia ma charakter przymusowy
f) jest prawem podmiotowym, świadczenie przysługuje po stwierdzeniu zajścia zdarzenia objętego ubezpieczeniem, jeżeli zostaną spełnione odpowiednie warunki, w razie odmowy może być dochodzenie sądowe
g) jest wykonywane przez specjalnie do tego utworzone instytucje publiczne lub pod nadzorem państwa, działające niezarobkowo
3. Na czym polega pomoc społeczna?
a) obejmuje całą ludność, wszystkich, którzy znajdują się w potrzebie, niezależnie od ich aktywności zawodowej, obywatelstwa
b) potrzeba bywa określana w ustawie poprzez wskazanie poziomu dochodów
c) przyznawane są ze środków publicznych pochodzących z podatków lub innych źródeł
d) są z reguły jednolite, ustalane kwotowo, na poziomie zapewniającym zabezpieczenie minimum egzystencji
e) prawo do świadczeń jest zależne od oceny dokonanej przez organ udzielający pomocy, czy zachodzi taka potrzeba
f) są administrowane przez organy publiczne - przeważnie lokalne
4. Co to jest emerytura wcześniejsza a co to jest emerytura w niższym wieku?
Emerytura wcześniejsza- możliwość otrzymania świadczenia przez osoby, które nie osiągnęły wieku podstawowego emerytalnego, jeżeli mają pełny staż emerytalny i są całkowicie niezdolne do pracy z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo są kombatantami. Mogą przejść kobiety z 30-letnim stażem pracy.
Emerytura w niższym wieku- przysługuje osobom po osiągnięciu wieku emerytalnego niższego(40 lat- kobiety lub 60 lat- mężczyźni), i osiągnięciu wymaganego stażu pracy przy niższym wieku emerytalnym 5 - 10 - 15 lat pracy uprawniającej do niższego wieku emerytalnego)
5. Czym są świadczenia rodzinne i ich rodzaje? Komu przysługują, kryteria spełnienia, jakie są dodatki?
Świadczenia rodzinne - świadczenia pielęgnacyjne i zasiłek pielęgnacyjny. Mają dwojaki charakter:
-pomocowe
-zaopatrzeniowe
Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki. Przy zasiłku pielęgnacyjnym i świadczeniu pielęgnacyjnym nie ma kryterium dochodowego, przysługuje każdemu.
Świadczeniem typu zaopatrzeniowego jest renta socjalna, która przysługuje osobom, które są niezdolne do pracy, łączy się z nią prawo do renty rodzinnej (a ta przysługuje wtedy gdy młoda osoba traci żywiciela).
Rodzaje dodatków:
z tytułu urodzenia dziecka
do opieki nad dzieckiem w okresie urlopu macierzyńskiego
z tytułu samotnego wychowywania dziecka
z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej
z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego
z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego
z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania
Ad. 2. przysługuje matce lub ojcu lub opiekunowi uprawnionemu do urlopu wychowawczego (osoba pracująca)
Ad. 3. przysługuje osobie samodzielnie wychowującej dziecko jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne
Ad. 4. w wysokości 50zł
6. Ile wynoszą składki na ubezpieczenia społeczne?
Na ubezpieczenie emerytalne - 19,52%
Na ubezpieczenie rentowe - 13%
Na ubezpieczenie chorobowe - 2,45%
Na ubezpieczenie wypadkowe - 0,4-8,12%
7. Omów ubezpieczenia społeczne: rentowe, chorobowe, wypadkowe, emerytalne. (jakie świadczenia dla kogo i jakie kryteria)
emerytalne
*stary system emerytalny
-emerytura w wieku podstawowym (60-65 lat)
-emerytura w niższym wieku (odp. w pyt. 4 i 9)
-wcześniejsza emerytura (odp. w pyt. 4 i 9)
*nowy system emerytalny
-wiek 60-65 lat (emerytura z ZUS i z OFE)
2. rentowe:
*z ogólnego stanu zdrowia
-trwała niezdolność do pracy
-utrata żywiciela
( na oba przypadki przysługuje renta inwalidzka)
*z wypadku w drodze do pracy lub z pracy
-trwała niezdolność do pracy
-utrata żywiciela
(przysługuje renta inwalidzka bez względy na długość przepracowanego stażu i renta rodzinna, renta szkoleniowa i zasiłek pogrzebowy)
chorobowe
*z ogólnego stanu zdrowia
-czasowa niezdolność do pracy
(przysługuje zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne)
*w drodze do pracy lub z pracy
-czasowa niezdolność do pracy
(przysługuje zasiłek chorobowy, świadczenia rehabilitacyjne, zasiłek wychowawczy, zasiłek opiekuńczy i zasiłek macierzyński)
wypadkowe
*wypadek przy pracy
-czasowa niezdolność do pracy
(100% zasiłku chorobowego)
*choroba zawodowa
-trwała niezdolność do pracy
(renta inwalidzka niezależnie od stażu pracy, renta rodzinna, renta szkoleniowa, jednorazowe odszkodowanie)
*zrównanie z wypadkiem
-utrata żywiciela
(renta rodzinna bez żadnych warunków i jednorazowe odszkodowanie)
8. Co to jest zdarzenie losowe i zdarzenie ubezpieczeniowe?
Zdarzenie losowe- kojarzone jest potocznie ze zjawiskami niekorzystnymi, niepożądanymi, jakkolwiek są też zdarzenia szczęśliwe i oczekiwane, z którymi jednak również wiążą się niekorzystne skutki w zakresie zdolności do zarobkowania.
Zdarzenie ubezpieczeniowe- zdarzenie, które zaistniało w czasie ubezpieczenia; to rodzaj wpływu choroby na zdolność do pracy. Określony rodzaj sytuacji spowodowanej zdarzeniem losowym i oznaczającej rodzaj i zakres wpływu zdarzenia losowego na zdolność do zdobywania środków utrzymania.
9. Prawo do emerytury wcześniejszej i w niższym wieku.
Prawo do emerytury wcześniejszej- pozwala na podjęcie decyzji o przejściu na emeryturę na kilka lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego (najczęściej jest to okres 5 lat). Z reguły na podjęcie takiej decyzji przyzwala się osobom dotkniętym długotrwałym bezrobociem, wielodzietnością albo inwalidztwem. Dodatkowymi warunkami przejścia na emeryturę są: całkowita niezdolność do pracy, dłuższy od powszechnego staż ubezpieczeniowy oraz inwalidztwo wojenne lub wojskowe i kombatanctwo. Należy także złożyć wniosek o taką emeryturę.
Prawo w niższym wieku- niezbędnym warunkiem przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym jest przepracowanie określonego czasu na danym stanowisku lub w zawodzie. Wymagany staż pracy wynosi z reguły 15 lat, jakkolwiek spotyka się też żądanie przepracowania 20 lat albo tylko 10 lat. Osiągnięcie wieku emerytalnego ma nastąpić w czasie zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wymagany staż musi się składać z pracy określonej w danym wykazie i dziale i nie może być łączony z innym. Wyjątek stanowi staż pracy określonej w wykazie A, do którego można doliczyć staż z wykazu B, tj. staż pracy górniczej, kolejowej, służby mundurowej i pożarniczej, ale nie odwrotnie.
10. Czym zajmuje się ubezpieczenie zdrowotne a czym chorobowe?
Ubezpieczenie zdrowotne- głównym przedmiotem ochrony w tym ubezpieczeniu jest zdrowie i życie (bez względu na skutki w zakresie zdolności do pracy). Udziela świadczeń opieki zdrowotnej.
Ubezpieczenie chorobowe- ustawa przewiduje świadczenia pieniężne zastępujące utracone zarobki w wyniku czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz sytuacji wynikających z macierzyństwa, które również wiążą się z niemożnością wykonywania pracy.
11. Wypadek przy pracy, wypadek w drodze do lub z pracy.
Wypadek przy pracy- to zdarzenie ciągłe, wywołane przyczyną zewnętrzną w związku z pracą; ma powodować uraz lub śmierć. Jeżeli przyczyna zewnętrzna zadziała w miejscu i czasie pracy to wystąpi związek między przyczyną a pracą (miejscowy i czasowy). Przyczyna będzie miała związek z pracą w czasie wykonywania danej czynności.
Wypadek w drodze do lub z pracy- termin techniczno-prawny na określenie tych szkód na osobie, których pracownik doznał w wyniku zadziałania przyczyny zewnętrznej podczas odbywania drogi do pracy lub z pracy, a więc w związku z wykonywaniem czynności pokonywania przestrzeni między miejscem pracy a sferą spraw prywatnych. Przestrzeń ta została włączona do sfery spraw zawodowych (publicznych). Do uznania zdarzenia losowego (doznania uszkodzenia zdrowia) za wypadek w drodze do pracy lub z pracy niezbędne i wystarczające jest przeto ustalenie, że ubezpieczony w momencie zadziałania przyczyny zewnętrznej odbywał drogę do pracy luz z pracy. Nieistotny jest natomiast charakter przyczyny zewnętrznej, tj. jej związek z drogą. Inaczej mówiąc, przyczyna zewnętrzna nie musi być rodzajowo powiązana z drogą i jej właściwościami (np. piorun, napad itp.). przyczyna zewnętrzna musi jednak pozostawać z drogo w związku z drogą, co oznacza, że ma ona zadziałać w miejscu i czasie odbywania tej drogi.
12. Kiedy będą wypłacane świadczenia wypadkowe i jakie to są?
Ubezpieczenie wypadkowe przewiduje świadczenia chroniące wszystkie skutki w zakresie zdolności do pracy, jakie wywołać mogą zdarzenia losowe typu: choroba, kalectwo, śmierć ubezpieczonego, zakwalifikowane jako wypadek przy pracy lub choroba zawodowa. Ubezpieczenie udziela też świadczeń typu odszkodowawczego za doznany przez ubezpieczonego uszczerbek na zdrowiu o charakterze stałym lub długotrwałym oraz rodzinie za śmierć żywiciela.
Skutkami w zakresie zdolności do pracy, wypadku przy pracy (przy wykonywaniu innej działalności), wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy albo choroby zawodowej mogą być: czasowa niezdolność do pracy chroniona zasiłkiem chorobowym i świadczeniem rehabilitacyjnym, zmniejszenie sprawności do pracy (chronione zasiłkiem wyrównawczym), trwała całkowita niezdolność do pracy uniemożliwiająca też przekwalifikowanie się (renta z tytułu niezdolności do pracy), okresowa niezdolność do pracy uzasadniająca celowość przekwalifikowania (renta szkoleniowa) i utrata żywiciela (renta rodzinna).
Z funduszu ubezpieczenia wypadkowego wypłącane są też: dodatek do renty rodzinnej dla sierot zupełnych, dodatek pielęgnacyjny dla poszkodowanych całkowicie niezdolnych do pracy i do samodzielnej egzystencji oraz świadczenia zdrowotne.
Rodzaje świadczeń:
Renta wypadkowa, dodatki do renty wypadkowej, renta wdowia wypadkowa, renta sieroca wypadkowa, renta dla dalszej rodziny, zapomoga pośmiertna, lecznictwo i świadczenia w naturze.
13. Kiedy pracownik ulega wypadkowi przy pracy, jakie są następstwa?
Pracownik ulega wypadkwi przy pracy jeśli dozna urazu lub śmierci w skutek zadziałania przyczyny zewnętrznej na oraganizm człowieka, do której doszło w wyniku zakłucenia procesu pracy.
Następstwami są: czasowa niezdolność do pracy chroniona zasiłkiem chorobowym i świadczeniem rehabilitacyjnym, zmniejszenie sprawności do pracy (chronione zasiłkiem wyrównawczym), trwała całkowita niezdolność do pracy uniemożliwiająca też przekwalifikowanie się (renta z tytułu niezdolności do pracy), okresowa niezdolność do pracy uzasadniająca celowość przekwalifikowania (renta szkoleniowa) i utrata żywiciela (renta rodzinna).
14. Czym może być spowodowana choroba zawodowa?
W przypadku chorób zawodowych jest to związek przyczynowy - każda choroba zawodowa musi być adekwatnym skutkiem wykonywania określonej pracy. Medycyna bowiem „z góry” potrafi określić, jakie zaburzenia, jakie zmiany w organizmie człowieka wywołują określone czynniki zewnętrzne, co pozwala ustalić wykaz tych uszkodzeń zdrowia. Jeśli czynniki te (warunki) występują jako nieodłączny element procesu pracy, to praca może być naturalną niejako przyczyną choroby lub kalectwa. Dlatego definicja choroby zawodowej wymaga, aby rodzaj uszkodzenia zdrowia był wymieniony w wykazie i aby jednocześnie w środowisku pracy występowały czynniki szkodliwe dla zdrowia.
15. Zasada odpowiedzialności za szkodę, zasada winy, kto ma płacić za szkodę?
16. Zasada ryzyka wzmożonego.
Odpowiedzialność ubezpieczyciela (ZUS) za doznany przez ubezpieczonego uszczerbek na zdrowiu oraz za skutki doznanego uszkodzenia uszkodzenia zdrowia w zakresie zdolności do pracy zakreślona jest bardzo szeroko. Obejmuje bowiem wszystkie przypadki zawinionego działania pracodawcy, jak i te zaszłe zupełnie bez jego winy, a w szczególności skutki działania siły wyższej, osób trzecich, za które pracodawca nie ponosi odpowiedzialności, a także skutki działań zawinionych przez poszkodowanego. Okoliczności uwalniające zobowiązanego do wypłacenia odszkodowania od tego obowiązku ogranicza tylko do określonych zachowań poszkodowanego, te okoliczności nie są przesłankami wyłączającymi odpowiedzialność ubezpieczyciela, lecz przesłankami utraty utraty prawa do odszkodowania przez poszkodowanego.
17. Świadczenia z tytułu utraty zarobku.
Zasiłek chorobowy, śwaiadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa, renta rodzinna, dodatki do rent wypadkowych, jednorazowe odszkodowanie
18. Jak wyliczyć odszkodowanie dla poszkodowanego?
Wylicza się według rozmiaru uszkodzenia zdrowia(% uszczerbku).
%uszczerbku x cena jednego procenta = kwota A
Jako cenę jednego procenta można przyjąć ryczałt - 500zł, % średnich zarobków, % indywidualnych zarobków.
Poszkodowany dostaje kwotę A oraz kwotę B tj. 3,5% wynagrodzenia. Kwota przysługuje temu, kto ma całkowitą niezdolność do pracy czyli grupę inwalidzką, ponieważ nie może samodzielnie egzystować.
19. Jakie odszkodowanie dla rodziny?
Grupa I - małżonek i dzieci
Grupa II - rodzice, rodzeństwo, pozostali uprawnieni
Jedna osoba z grupy I dostanie odszkodowanie w kwocie C. Jeżeli w tej grupie jest więcej osób to na każdą osobę przypada kwota B(trzyipółkrotność przeciętnego wynagrodzenia w różnym czasie)
Osoba z grupy II dostanie kwotę D z reguły 2 razy niższą nic kwota C.
1) dla grupy I
C+nB
n+1
2) dla grupy II
D+nB
n+1
3) jednocześnie grupa I i II
C+nB + nB
n+1
4) gdy poszkodowany otrzymał wcześniej odszkodowanie A + B ale zmarła
C+nB2 : n+1 +nB2 - (A+B1)
20. Omów sytuację osoby trwale niezdolnej do pracy.
Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolna do pracy jest natomiast osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Każdy z tych rodzajów niezdolności do pracy może mieć charakter trwały.
Str. 306-307
21. Przez jaki czas można pobierać zasiłek chorobowy?
182 dni trwania niezdolności do pracy bez względu na przyczynę tej niezdolności.
270 dni jeśli przyczyną niezdolności jest gruźlica.
22. Kto i kiedy wypłaca ubezpieczenie wypadkowe?
23. Odpowiedzialność wypadku przy pracy a w pracy?
24. Jak wyliczyć emeryturę indywidualną?
E= C+I
E - nowa emerytura
C - kwota stała
I - część indywidualna
I= (S x 1,3%P) + (Ns x 0,7%P)
C= 24%Kb
S - okres składkowy
P - podstawa
Ns - okres nieskładkowy
Kb - Kwota bazowa
25. Jak wyliczyć wskaźnik wysokości podstawy wymiaru?
Wybieramy okres, w którym najlepiej zarabiamy, np. 10 lub 20 lat, ustalamy wskaźnik i wyliczamy średnią, czyli sumę dzielimy kolejno przez 10 lub 20. Każdy wskaźnik jest indywidualny.
26. System zdefiniowanego świadczenia i system zdefiniowanej składki.
System zdefiniowanej składki- zakłada uzależnienie wysokości świadczenia wyłącznie od sumy składek zgromadzonych na koncie ubezpieczonego. Wymiary świadczenia w tym systemie dokonuje się proporcjonalnie do wkładu ubezpieczonego.
System zdefiniowanego świadczenia- wysokość świadczenia wymierzona jest według formuły zawierającej stałą kwotę socjalną i kwotę zależną od indywidualnego wkładu ubezpieczonego mierzonego długością stażu pracy i wysokością zarobków, można wyrazić wzorem: E(R) = C + Ind.
27. Emerytura pomostowa
28. Emerytura ze starego systemu a emerytura z nowego - omów, jak się wylicza.
Rozdziały w książce
29. Emerytura bazowa.
Emerytura bazowa = E I filaru + E II filaru
30. Jak dzielimy składki na emeryturę?
Str. 57 (Podział składki między pracodawcę i pracownika)
31. Emerytura uzupełniająca i indywidualna.
32. Co to jest kwota stała socjalna?
Jest to 24% Kwoty bazowej.
33. Co to jest kwota bazowa i do czego służy jak się ją wylicza, jak się ustala wskaźnik?
Kwotę bazową stanowi 100% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ze wskazanego przez ustawodawcę okresu, pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenie społeczne. Służy także do wyliczania tzw. zwaloryzowanej podstawy wymiaru świadczenia.
34. Sposoby wyliczania emerytury.
Pyt. 24, 35, 40, 43, 56
35. Kto dostaje emeryturę wg. wzoru E= suma składek + Kp dzielone przez n?
Osoby urodzone pomiędzy 01.01.1949 - 31.12.1968, które nie wybrały OFE.
36. Co to jest emerytura hipoteczna i do czego służy? Jak się ją wylicza?
Emerytura hipoteczna to emerytura, jaką otrzymałby ubezpieczony, gdyby założyć likwidację ubezpieczeń społecznych z dniem 31 grudnia 1998 r., wyliczenia dokonuje się według formuły stosowanej w systemie zdefiniowanego świadczenia. Emerytura w tym systemie to suma części stałej (C) i części indywidualnej (I) E= C+I
37. Czym jest kapitał początkowy i do czego służy, jak się go wylicza?
Składki na ubezpieczenie emerytalne zapisywane są na koncie indywidualnym ubezpieczonego dopiero po 1 stycznia 1999 r. Za okres trwania ubezpieczenia przed tą datą nie ma możliwości wyliczenia sumy składek. Okres ten zostanie jednak uwzględniony w wysokości emerytury w postaci kapitału początkowego.
Kapitał początkowy będzie ustalany tylko dla potrzeb obliczenia nowej emerytury wypłacalnej z pierwszego filaru, dla wszystkich osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które podlegały obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przed dniem 1 stycznia 1999 roku.
Kapitał początkowy to iloczyn kwoty hipotecznej emerytury ustalonej na 1 stycznia 1999 r. i wyrażonego w miesiącach średniego dalszego życia dla osoby w wieku 62 lat, które zgodnie z komunikatem prezesa GUS z 25 marca 1999 r. wynosi 209 miesięcy. Z powyższego wynika, że ustalenie tej kwoty sprowadza się do obliczenia emerytury hipotecznej i pomnożenia jej przez liczbę 209 (Kp = Eh x 209)
38. Metoda degresyjna i metoda ograniczenia podstawy wymiaru?
Metoda degresi- doprowadza do tzw. spłąszczenia świadczeń, czyli efektu polegającego na zmniejszeniu się stopy zastąpienia wraz ze wzrostem zarobków. W praktyce oznacza to, że świadczenia dla osoby o niższych zarobkach stanowią stosunkowo wyższy procent ich zarobków, świadczenia zaś dla osób lepiej zarabiających - procent dużo niższy.
Metoda ograniczenia podstawy wymiaru- zawsze prowadzi do efektu ustalenia maksymalnej kwoty świadczenia. Kwota ta odniesiona do faktycznych zarobków ubezpieczonego stanowi tym mniejszy ich procent, im wyższe były zarobki.
39. Co to jest zwaloryzowana podstawa wymiaru?
Zwaloryzowana podstawa wymiaru polega na: ustaleniu relacji rocznych (kwartalnych) zarobków indywidualnych do przeciętnego wynagrodzenia w tym okresie; wyrażeniu jej w procentach; zsumowaniu tych procentów i znalezieniu ich średniej arytmetycznej, zwanej wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru; pomnożeniu kwoty bazowej przez ten wskaźnik.
Zwaloryzowana podstawa wymiaru świadczenia równa się zatem iloczynowi wskaźnika wysokości podstawy wymiaru i aktualnej kwoty bazowej (P= Wwpw x Kb).
40. Jak się wylicza emeryturę z I filaru?
Emeryturę z pierwszego filaru będzie się ustalać, sumując kwotę zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury (ΣS), oraz kwotę kapitału początkowego (Kp) i otrzymaną sumę dzieląc przez liczbę obrazującą średnie dalsze trwanie życia, wyrażone w miesiącach, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę ubezpieczonego (n), co można wyrazić wzorem: EI= ΣS + Kp
n
41. Jaka jest rola współczynnika „p”
Kapitał początkowy ustala się dla osób, które nie osiągnęły wieku emerytalnego i nie mają pełnego stażu ubezpieczeniowego, przy ustalaniu emerytury hipotecznej, kwota stała zostaje proporcjonalnie zmniejszona za pomocą współczynnika „p”.
42. Emerytura z II filaru (emerytura okresowa i dożywotnia) prawo do okresowej, prawo do dożywotniej.
Rodzaje emerytur II filaru:
a) emerytury okresowe (przysługuje do ukończenia 65 lat). Prawo do niej wygasa w dniu, w którym ukończono 65 lat, zgodnie z ustawodawstwem po wyczerpaniu środków w OFE
b) emerytury dożywotnie (przysługuje po ukończeniu 65 lat)
Warunkiem nabycia prawa do okresowej emerytury kapitałowej jest:
a) ukończenie 60 lat,
b) zgromadzenie kwoty środków na rachunku OFE w wysokości równej lub wyższej od dwudziestokrotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego.
Warunkiem nabycia prawa do dożywotniej emerytury kapitałowej jest:
a) ukończenie 65 lat,
b) kwota hipotetycznej emerytury kapitałowej jest równa lub wyższa niż 50% kwoty dodatku pielęgnacyjnego.
43. Napisz formułę emerytury osoby, której wyliczono emeryturę okresową kapitałową. Kto je dostaje? Kiedy ustalona zostanie emerytura dożywotnia a kiedy nie?
E = ΣS + Kp + KT
n n
odp. w pytaniu 42
44. Jaka jest różnica między dodatkiem pielęgnacyjnym a zasiłkiem pielęgnacyjnym?
Dodatek pielęgnacyjny- przysługuje osobie uprawnionej do renty całkowitej niezdolności do pracy, jeżeli ta osoba została uznana za niezdolną do samodzielnej egzystencji i emerytom po ukończeniu 75 lat.
Zasiłek pielęgnacyjny- typ zaopatrzeniowy; przysługuje niepełnosprawnemu dziecku do lat 16. Warunek: okazanie orzeczenia o niepełnosprawności.
45. Czym charakteryzują się świadczenia pomocowe?
Odp. w pyt. 3
Pomoc społeczna - świadczenia typu pomocowego. Instytucja polityki społecznej państwa ma pomóc rodzinom żyjącym w ubóstwie, bezrobociu itd. Z tego tytułu przysługują:
*zasiłek stały
-przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powody wieku niepełnosprawności (30zł min.)
*zasiłek okresowy
-przysługuje osobie, ze względu na trwałą chorobę, długotrwałe bezrobocie, niepełnosprawność (20zł-418zł)
*zasiłek celowy
-przyznany w celu zaspokojenia niezbędnych czynności bytowych (np. zakup żywności, opału itp.)
46. Emerytura mieszana.
Została przewidziana dla pierwszych roczników emerytów objętych zreformowanym systemem emerytalnym, tj. dla osób które osiągną wiek emerytalny w latach 2009-2013.
Wyminione osoby mogą otrzymać emeryturę składającą się z kwoty odpowiadającej określonemu procentowi emerytury wyliczonej w systemie zdefiniowanego świadczenia i z kwoty odpowiadającej określonemu procentowi emerytury wyliczonej według nowych zasad, tj. w systemie zdefiniowanej składki.
47. Wniosek o realizację a wniosek o nabycie prawa do wcześniejszej emerytury.
48. Scharakteryzuj emeryturę kapitałową.
49. Członkostwo w OFE w jaki sposób się wchodzi jaki ma charakter umowa?
Nawiązanie stosunku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym może nastąpić w trzech formach:
1) poprzez zawarcie umowy pomiędzy osobą spełniającą ustawowe kryteria objęcia nowym systemem emerytalnym i otwartym funduszem emerytalnym
2) w drodze losowania przeprowadzonego
3) poprzez otwarcie rachunku
Do ZUS zgłasza ją albo pracodawca albo sama zainteresowana osoba. Umowa ma charakter zgłoszenia.
W razie śmierci OFE zwraca zgromadzone na rachunku środki, ZUS tego nie robi. Zwrot następuje jednak nie w całości - połowa jest dla beneficjenta (osoby dziedziczącej), druga połowa na małżonka; w razie gdy go nie ma środki przechodzą w całości na beneficjenta.
50. Metoda repartycyjna i kapitałowa- omów.
Gdy ubezpieczenie jest finansowane metodą repartycyjną, to w ciągu roku należy zgromadzić tyle środków, aby pokryć całoroczne wydatki. Źródłem finansowania świadczeń jest wówczas bieżąca składka, a tak gromadzony fundusz ma charakter konsumpcyjny.
W przypadku finansowania kapitałowego zakłady ubezpieczeń społecznych gromadzą fundusz w długich przedziałach czasu na zasadach tzw. kapitalizacji składki i gromadzenia rezerw finansowych. Tak tworzony fundusz ma charakter inwestycyjny (kapitałowy), ponieważ wymaga lokowania środków w inwestycjach przynoszących określony dochód.
51. Kto płaci jakie składki?
str. 56 - 59
52. Podstawa wymiaru składki, skutki niepłacenia lub nadpłacenia.
Podstawę wymiaru składek może stanowić:
1) faktyczny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych
2) przychód w kwocie zadeklarowanej przez ubezpieczonego
3) kwota minimalnego wynagrodzenia miesięcznego za pracę
4) kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie
Składki pobrane w ciągu roku kalendarzowego od podstawy wyżej niż kwota równa trzydziestokrotnemu przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu prognozowanemu na dany rok kalendarzowy są składkami nienależnie opłaconymi.
Nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych lub bierzących składek, a wrazie ich braku - na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o zwrot składek.
Skutki niepłacenia składek:
1) odsetki za zwłokę (200% podstawowej stopy procentowej kredytu lombardowego)
2) dodatkowa opłata (100% nieopłaconych składek)
3) odpowiedzialność karna
53. Obowiązek ubezpieczenia.
ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe
stosunek ubezpieczenia powstaje z mocy ustawy
stosunek pracy = stosunek ubezpieczenia
Jaki tytuł musimy mieć żeby podlegać ubezpieczeniom? Kto ma prawo być ubezpieczonym?
osoby pozostające w stosunku pracy (każdy kto ma umowę o pracę, powołanie lub mianowanie)
osoby wykonujące pracę nakładczą
członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych
osoby mające umowę zlecenie
osoby prowadzące działalność pozarolniczą gospodarczą
posłowie i senatorowie
stypendyści sportowi i Krajowej Szkoły Administracji Publicznej
osoba tymczasowo aresztowana (wykonująca pracę odpłatną w okresie pozbawienia wolności)
osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych
duchowny
służba zasadnicza wojskowa
zastępcza służba wojskowa
13 - 18 skreślony
18a. służba celna
19. osoby, przebywające na urlopie macierzyńskim i wychowawczym
osoby mające świadczenia szkoleniowe
Ubezpieczeniom dobrowolnym mogą podlegać (ustawodawca może pozwolić wejść dobrowolnie do ubezpieczenia emerytalnego):
małżonkowie osób skierowanych do pracy za granicą
małżonek dyplomaty
ambasador
osoby, które są całkowicie niezdolne do pracy, sprawujące opiekę nad chorym członkiem rodziny (jeżeli spełniają kryterium dochodowe - to państwo płaci za nich składkę, jeżeli chcą wejść dobrowolnie to sami płacą)
osoby - obywatele polscy wykonujący pracę za granicą w podmiotach zagranicznych; albo pracujący w Polsce w firmie zagranicznej bez siedziby w Polsce
studenci i doktoranci
54. Emerytury wyliczane ze składek w OFE i ZUS
55. Czym różni się emerytura pomostowa od w niższym, czym hipoteczna od zwykłej?
56. Według jakiej formuły wylicza się świadczenia emerytalne i rentowe?
R = 24%Kb + (s x 1,3%P) + (ns x 0,7%P) + (h x 0,7%P)
s - okres składkowy
ns - okres nieskładkowy
P - podstawa
h - uzupenione w razie potrzeby okresami hipotecznymi
E = 24%Kb + (s x 1,3%P) + (ns x 0,7%P)
57. Co to jest jednorazowa składka i do czego służy?
58. Emerytura okresowa i pomocowa co i dla kogo?
59. Jak ustala się podstawę wymiaru świadczenia jak wskaźnik?
P= Wwpw x Kb.
P- podstawa wymiaru świadczenia
60. Co stanowi podstawę obiliczenia emerytury?
61. Co to jest waloryzacja, do czego służy, jak działa, jakie efekty, jakie są metody?
Waloryzacja jest to przystosowanie wysokości rent i emerytur do rosnących zarobków lub do kosztów utrzymania, jest kwestią szczególnie ważną, inaczej bowiem świadczenia ubezpieczeniowe, tracąc swą wartość realną, przestałyby z czasem zaspokajać elementarne nawet potrzeby świadczeniobiorcy.
Dostosowanie może mieć charakter ad hoc - polegający na jednorazowej regulacji w wyniku decyzji politycznej. Stwarza to możliwość doraźnego skorygowania systemu wymiaru świadczeń. Sposó ten stosuje się, kiedy krzywda emerytuów i rencistów staje się bardzo rażąca, a nie działają mechanizmy ciągłe.
Z reguły jednak stosowane są mechanizmy działające w określony sposób, powodujące wzrost świadczeń co jakiś czas.
Podwyżki rent i emerytur przeprowadza się wię w odniesieniu do urzędowego indeksu cen na towary konsumpcyjne (waloryzacja cenowa), lub na podstawie wskaźnika wzrostu płac (waloryzacja płacowa). W pierwszym wypadku chodzi o podtrzymanie siły nabywczej świadczeń na uprzednimpoziomie, w drugim - bardziej o to, aby emerytom i rencistom zapewnić udział w rosnącym realnie dochodzie narodowym i wzroście zamożności kraju, do których przecież przyczynili się swą pracą.
Najcześciej jednak stosowane są waloryzacje mieszane cenowo-płacowe.
62. Jaka jest różnica emerytury w niższym wieku od emerytury pomostowej? W jaki sposób nastąpiło zastąpienie tego świadczenia?
63. Jakie są dodatki i dla kogo?
64. Jak powstaje zjawisko starych/nowych portfeli? Z czego to wynika?
str. 149 - 150 (waloryzacja typu ad hoc w polskim prawie)
65. Jakie są efekty waloryzacji cenowej?
Stosowanie waloryzacji cenowej prowadzi do znacznie wolniejszego wzrostu świadczeń niż rosną płace. W efekcie dochodzi do stopniowego obniżania się tzw. stopy zastępowalności zarobku przez świadczenia oraz do tworzenia się „starych” portweli na skutek tego, że nowo przyznane emerytury (od takich samych zarobków) są wyższe niż emerytury wcześniej przyznane i waloryzowane.
66. Skąd się bierze możliwość zawieszenia prawa do świadczenia?
Wypłatę świadczenia wstrzymuje się, jeżeli:
1) powstaną okoliczności uzasadniające ustanie prawa do świadczeń
2) osoba pobierająca świadczenie mimo pouczenia lub żądania organu rentowego nie przedłoży dowodów stwierdzających dalsze istnienie prawa do tego świadczenia
3) osoba uprawniona do świadczenia nie poddała się badaniu lekarskiemu lub psychologicznemu bez uzasadnionych przyczyn, mimo wezwania organu rentowego
4) okaże się, że prawo do świadczenia nie istniało
5) świadczenia nie mogą być doręczone z przyczyn niezależnych od organu rentowego
67. Przedawnienie prawa do świadczenia.
Przedawnienie jest instytucją prawną, której istota polega na tym, że po upływie określonego w ustawie czasu roszczenie majątkowe albo wygasa (tzw. silniejszy skutek przedawnienia), albo roszczenia majątkowego nie można dochodzić, jeżeli wierzyciel podniesie zarzut przedawnienia (tzw. słabszy skutek przedawnienia).
68. Stosowanie zawieszenia.
69. Prawo do zakończenia działalności zawodowej w jaki sposób się zawiesza i komu?
Osobom w wieku 70 lat. Jest to wiek, w którym następuje rozwiązanie stosunku pracy z mocy ustawy, jeżeli zainteresowany nie przeszedł jeszcze na emeryturę.
70. Kiedy dopuszczalny jest zbieg zarobku i emerytury?
71. Pozbawienie prawa do świadczeń.
Str. 184-190 (pozbawienie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego)
72. Pojęcie wypadku.
Wypadek - zdarzenie powodujące uraz lub zgon robotnika w wyniku okoliczności nieoczekiwanego zadziałania przyczyny zewnętrznej
73. Co to jest pomoc społeczna a zaopatrzenie społeczne?
74. Co to znaczy że ma charakter pomocowy, a co że zaopatrzeniowy?
75. Cechy techniki zaopatrzeniowej i pomocowej?
Pytania z testów.
1. Osoby urodzone po 1948 mogą nabyć prawo do emerytury w systemie emerytalnego świadczenia.
W formule zdefiniowanego świadczenia, jeśli spełniły warunki nabycia prawa do 31 grudnia 2007 r.
W formule zdefiniowanej składki.
Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. będą otrzymywały emeryturę bazową pochodzącą albo z obu funduszy (filarów), albo tylko z FUS (pierwszy filar)
Osoby urodzone po 31 grudnia 1968 r. będą otrzymywały emeryturę bazową zawsze z obu funduszy (pierwszego i drugiego filaru)
2. Ubezpieczony może płacić wyższą składkę niż wynika to z ustawy aby zdobyć wyższą emeryturę.
NIE
3. Waloryzacja płacowa (rodzaje, efekty)
Podwyżki rent i emerytur przeprowadza się wię w odniesieniu do urzędowego indeksu cen na towary konsumpcyjne (waloryzacja cenowa), lub na podstawie wskaźnika wzrostu płac (waloryzacja płacowa).
Stosowanie waloryzacji cenowej prowadzi do znacznie wolniejszego wzrostu świadczeń niż rosną płace. W efekcie dochodzi do stopniowego obniżania się tzw. stopy zastępowalności zarobku przez świadczenia oraz do tworzenia się „starych” portweli na skutek tego, że nowo przyznane emerytury (od takich samych zarobków) są wyższe niż emerytury wcześniej przyznane i waloryzowane.
Waloryzacja płacowa (efekty) - ten mechanizm powodował, że świadczenia rosły w takim samym stopniu i takim samym tempie jak przeciętne wynagrodzenie, ale ze znacznym przesunięciem w czasie.
4. Wymień warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Warunki sensu largo:
Ubezpieczony:
1) Jest niezdolny do pracy
2) ma wymagany okres składkowy i nieskłądkowy
3) niezdolność do pracy powstała w okresach enumeratywnie wymienionych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Warunki sensu stricto:
Niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tego ubezpieczenia oraz aby ubezpieczony posiadał wymagany staż ubezpieczeniowy.
5. Kiedy pracownik może być pozbawiony jednorazowego odszkodowania?
Gdy wyłączną przyczyną szkody na osobie jest udowodnione przez pracodawcę naruszenie przez poszkodowanego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez pracownika umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa, lub gdy pracownik będący w stanie nietrzeźwości przyczynił się w znacznym stopniu do zajścia wypadku przy pracy.
6. Różnica między emeryturą w niższym wieku emerytalnym a wcześniejszą emeryturą.
Emerytura wcześniejsza- możliwość otrzymania świadczenia przez osoby, które nie osiągnęły wieku podstawowego emerytalnego, jeżeli mają pełny staż emerytalny i są całkowicie niezdolne do pracy z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo są kombatantami. Mogą przejść kobiety z 30-letnim stażem pracy.
Emerytura w niższym wieku- przysługuje osobom po osiągnięciu wieku emerytalnego niższego(40 lat- kobiety lub 60 lat- mężczyźni), i osiągnięciu wymaganego stażu pracy przy niższym wieku emerytalnym 5 - 10 - 15 lat pracy uprawniającej do niższego wieku emerytalnego)
7. Jakie znaczenie ma współczynnik ??????? przy ustalaniu E (Kp).
8.
9. Jak się ustala podstawę wymiaru emerytury w starym systemie.
10. Kto otrzymuje emeryturę wg wzoru:
E = ΣS + Kp + KT
n n
Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., które wybrały OFE
Wszyskie osoby urodzone po 31 grudnia 1968 r.
11. Kiedy dzieci tracą żywiciela?
a) mogą pozostawać na utrzymaniu ubezpieczonego do lat 16 (utrata żywiciela oznacza, że będzie miało prawo do renty z ZUS-u)
b) mogą być utrzymywane przez rodzica do lat 18 gdy się uczy (utrata żywiciela oznacza, że będzie miało prawo do renty z ZUS-u)
c) mogą być utrzymywane do lat 25 gdy studiuje (utrata żywiciela oznacze, że będzie miało prawo do renty z ZUS-u)
12.
13. Kiedy zachodzi związek wypadku (urazu lub śmierci) z pracą?
Wywołane przyczyną zewnętrzną w związku z pracą; ma powodować uraz lub śmierć. Jeżeli przyczyna zewnętrzna zadziała w miejscu i czasie pracy to wystąpi związek między przyczyną a pracą (miejscowy i czasowy). Przyczyna będzie miała związek z pracą w czasie wykonywania danej czynności.
14. Co to znaczy, że prawo do renty rodzinnej jest procesem wtórnym?
To znaczy, że renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.
15. Emerytura bazowa w nowym wymiarze.
Emerytura bazowa = E I filaru + E II filaru
E = ΣS + Kp + KT
n n
16. Wymienić tytuły do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego.
a) osoby pozostające w stosunku pracy (każdy kto ma umowę o pracę, powołanie lub mianowanie)
b) osoby wykonujące pracę nakładczą
c) członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych
d) osoby mające umowę zlecenie
e) osoby prowadzące działalność pozarolniczą gospodarczą
f) posłowie i senatorowie
g) stypendyści sportowi i Krajowej Szkoły Administracji Publicznej
h) osoba tymczasowo aresztowana (wykonująca pracę odpłatną w okresie pozbawienia wolności)
i) osoba pobierająca zasiłek dla bezrobotnych
j) duchowny
k) służba zasadnicza wojskowa
l) zastępcza służba wojskowa
m) służba celna
n) osoby, przebywające na urlopie macierzyńskim i wychowawczym
o) osoby mające świadczenia szkoleniowe
odczytane testy przez inne osoby
Zdjecie 11, test nr 8
1) Kiedy może na utrzymaniu ubezpieczonego ?
2) Przy jakiej treści(?) ryzyka dopuszczalne jest zawieszenie prawa do emerytury?
3) Wylicz odszkodowanie dla poszkodowanego pracownika.
4) Osoby urodzone w przedziale czasowym 1.01.1949-31.12.1968 mogą wybrać:
a )wpłacanie składki tylko do ZUS -> dobra odpowiedź, wiąże się z odpowiedzią d)
b) wpłacanie składki do ZUS i OFE -> dobra odpowiedź
c) wpłacanie składki tylko do OFE
d) pozostanie w starym systemie -> dobra odpowiedź, wiąże się z odpowiedzią a)
5) Wskaż tytuł podlegający obowiązkowi ubezpieczenia przy
Zdjecie 12, test nr 7
1) Osoby urodzone po 1948r. mogą nabyć prawo do emerytury w systemie świadczenia?
2) Czy ubezpieczony może płacic wyższą składkę niż wynika to z ustawy, aby zagwarantowac sobie wyższą emeryturę? TAK czy NIE
3) Omów waloryzację płacową (rodzaje, efekty)
4) Wymień warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
5) Jaka może być kwalifikacja prawna urazu doznawanego na przejściu dla pieszych ?
Zdjecie 13, test nr ?
1) Osoba A zawarła ze swoim pracodawcą także umowę zlecenie. Obowiązek ubezpieczenia tej osoby przy zbiegu tytułów:
UMOWA O PRACĘ UMOWA ZLECENIE
E 0 D E 0 D
R 0 D R 0 D
CH 0 D CH 0 D
W 0 - W 0 -
2)Kiedy zachodzi związek wypadku (urazu lub śmierci) z pracą ?
3)Co to znaczy, że prawo do renty rodzinnej jest procesem wtórnym?
4)Emerytura bazowa w nowym systemie.
Zdjecie 14, test nr ??
1)pracownica w czasie urlopu wychowawczego zawarła umowę zlecenie jak podlega ubezpieczeniu społecznemu:
URLOP WYCHOWAWCZY UMOWA ZLECENIE
E 0 D E 0 D
R 0 D R 0 D
CH 0 D CH 0 D
W 0 - W 0 -
2)Jakie znaczenie ma współczynnik "p" przy ustalaniu En(Kp) ???
3)Kiedy pracownik może być pozbawiony jednorazowego odszkodowania?
4)Różnica między emeryturą w niższym wieku emerytalnym a wcześniejszą emeryturą?
Zdjecie 15 ,test nr 4
1)Jak się ustala podstawę wymiaru emerytury w starym systemie.
2)Kto otrzymuje emeryturę wg. tego wzoru: E=(Es+Kp)/n+ KT/N
3)Kiedy dzieci tracą żywiciela?
4)Co to znaczy, że tytuł do obowiązku ubezpieczenia społecznego jest tytułem..... . Wymień te tytuły?
5)Wylicz odszkodowanie dla małżonka, 3 dzieci i matki
poszkodowanego. (?)......... otrzymał odszkodowanie.
20