Hellena Radlińska twórczyni pedagogiki społecznej niejednokrotnie podkreślała, że ta gałąź nauki zajmuje się stosunkiem jednostek i grup do środowiska życia (przyrodniczego, kulturowego i osobowego oraz ich rolą jako składników środowiskowych i czynników przemian).

Profesor Wiesław Theiss i Anna Przecławska określają, że pedagogika społeczna zawsze zajmowała się środowiskiem wychowania i zawsze z tą samą intencją budowania warunków nieskrępowanego rozwoju i twórczości jednostki. Obejmuje on warunki socjalne, sfery wartości i zasad moralnych, kulturę i tradycje.

Helena Radlińska środowisko wychowawcze rozumiała przez środowisko życia, zespół warunków wśród których bytuje jednostka i czynników przekształcających jej osobowość oddziałujących stale lub przez dłuższy czas.

Ryszard Wroczyński (dla niego nie ważna jest trwałość tych czynników ale ich realne oddziaływanie czyli siła) środowisko to składniki struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i powodują określone reakcje, przeżycia psychiczne.

Aleksander Kamiński środowiskiem wychowawczym nazywamy te elementy otaczającej struktury przyrodniczej, społecznej i kulturalnej, które działają na jednostkę stale lub przez czas dłuższy albo krótko ale ze znaczną siłą jako samorzutny lun zorganizowany system.

Florian Znaniecki środowisko rzeczywiste grup społecznych to nie środowisko widzialne i poznawane przez obserwatora, który owe grupy w nim lokalizuje lecz to, które członkowie tych grup sami postrzegają jako dane w przebiegu i doświadczeniach. (nie tylko materialny tylko na niematerialnej rzeczywistości (mity, zwyczaje, doświadczenia itd.)

Mała ojczyzna oznacza psychofizyczną przestrzeń powstałą w wyniku głębokiego zaangażowania jednostki lub grupy społecznej w życie otaczającego świata. Zwana również prywatną ojczyzną jest strukturą złożoną z uczuć, intelektu i działań związanych z tym co bliskie (domem, sąsiedztwem, itd.) Jest to rzeczywistość bliska symbolom i mitom ale równocześnie głęboko osadzoną w materialnych konkretach. Jest przede wszystkim źródłem tożsamości jednostek i grup społecznych, łączy z kulturą, przeszłością, przyrodą, ułatwia odpowiedzi na pytania kim jesteśmy ? Małą ojczyzną może być dom i jego otoczenia, wieś, miasteczko, gmina, dzielnica jakiś nasz region.

Przestrzeń życiowa (Anna Przecławska) po pierwsze stwierdziła, że los człowieka kształtuje się na przecięciu różnych wymiarów przestrzeni. Jest to przestrzeń fizyczna, społeczna, symboliczna, psychologiczna, informatyczna, moralna, transcendentalna.

Typologie środowisk wychowawczych:

1. Ze względu na genezę i charakter bodźców, wyodrębnia się 3 rodzaje zjawisk:

1. Środowisko naturalne (geograficzne) położenie, klimat, zasoby ziemi, ukształtowanie terenu, turystyka, flora, fauna

2. Środowisko społeczne (ludzie, rodzina, stosunki)

3. Środowisko kulturowe (materialna i niematerialna)

2. Ze względu na cechy terytorialne:

1. Wieś

2. miasto

3. Ze względu na bezpośrednie lub pośrednie oddziaływanie czynników środowiska

1. Indywidualne

2. Lokalne

3. Okoliczne

4. Ze względu na dominujące więzi społeczne:

1. naturalne

2. spontaniczne

3. celowe

4. sformalizowane

5. ze względu na rodzaj bodźców wychowawczych, charakter oddziaływań i występujący układ stosunków społecznych

1. instytucje wychowania naturalnego (społeczność lokalna, rodzina, grupa rówieśnicza)

2. instytucje wychowania intencjonalnego (szkoły, zakłady kształcenia, organizacje młodzieżowe, placówki wychowania pozaszkolnego i wychowania specjalnego)

3. instytucje wychowania pośredniego (media, praca,

---