USZKODZENIE SPLOTU BARKOWEGO
Uszkodzenie splotu szyjno-ramiennego występuje dość często z powodu szczególnych warunków topograficznych, związanych z duża ruchomością struktur obręczy barkowej. Dokładna lokalizacja uszkodzenia nie zawsze jest łatwa z powodu złożonej budowy splotu barkowego. Splecenie nowe i nowe grupowanie neurytów pochodzących z korzeni (C5-Th1) powoduje, że poszczególne mięśnie obręczy barkowej i kończyny górnej unerwione wielosegmentowo, są zajęte w mniejszym lub w większym stopniu, zależne od miejsca uszkodzenia.
Urazowe uszkodzenie splotu barkowego
Urazy są bardzo często przyczyną uszkodzenia splotu barkowego. Najczęściej dochodzi do bezpośredniego urazu barku, na co szczególnie narażeni są motocykliści. Również różne rodzaje sportów, a przede wszystkim snowboard, stwarzają takie niebezpieczeństwo. Mechanizm powstawania uszkodzenia polega na gwałtownym, silnym naciągnięciu splotu. Niekoniecznie musi dojść przy tym do zwichnięcia w stawie barkowym z bezpośrednim uciskiem na splot. Również silne pociągniecie ramienia, np.: gdy ręka dostanie się do pasa transmisyjnego, może prowadzić do naciągnięcia splotu. Niekiedy dochodzi do uszkodzenia tętnicy podobojczykowej, nawet przy zamkniętych urazach splotu. Zdarzają się również urazowe uszkodzenia okołoporodowe.
Uszkodzenie górnej części splotu barkowego
Jest określane także jako porażenie Erba-Duchenne'a. dotyczy włókien wychodzących z 5 i 6 segmentu szyjnego i występuję bardzo często. charakteryzuje się porażeniem mięśni odwodzicieli i przywodzicieli stawu barkowego, zginacza ramienia, mięśnia odwracacza, a także częściowym osłabieniem prostowników przedramienia, grzbietowych prostowników reki i niektórych mięśni łopatki. Czasami występuję niedoczulica powyżej łopatki i po zewnętrznej stronie ramienia, a także przy promieniowym brzegu przedramienia. Zaburzenia czucia mogą jednak nie występować.
Uszkodzenie dolnej części splotu barkowego
Dotyczy przede wszystkim włókien pochodzących Th1 lub C8. Postać ta występuje rzadziej aniżeli uszkodzenie górnej części splotu barkowego. Zajęte są wszystkie drobne mięśnie dłoni. Niekiedy długie zginacze palców, rzadko zginacze stawu promieniowo nadgarstkowego. Mięsień trój głowy zazwyczaj nie jest objęty procesem chorobowym. Niekiedy występuje także uszkodzenie pnia współczulnego w odcinku szyjnym z objawem Hornera (zwężenie szpary powiekowej, źrenicy, głębsze osadzenie gałki ocznej i czasami przekrwienie spojówek). Wskazuje to na proksymalne uszkodzenie pierwszego korzenia piersiowego, przed odejściem gałęzi łączącej białej do pnia współczulnego. Różnica w szerokości szpar powiekowych w zespole Hornera znika przy patrzeniu ku górze. Natomiast przy uszkodzeniu dolnej części splotu najczęściej towarzysza zaburzenia czucia obejmujące dłoń i przedramię po stronie łokciowej
Uszkodzenie C7
Uszkodzenie, które nie dotyczy korzenia, lecz części C7 splotu barkowego występuje rzadko i obejmuje przede wszystkim Obsza zaopatrywany przez nerw promieniowy, z zaoszczędzeniem mięśnia ramienno-promieniowego, unerwionego przez C5 i C6.
Całkowite porażenie splotu barkowego
Procesem chorobowym objęte SA wszystkie części splotu barkowego. Porażenie splotu barkowego jest początkowo całkowite i dopiero po pewnym czasie pozostaje porażenie tylko górnej lub częściej dolnej części splotu barkowego.
Wyrwanie korzenia i uszkodzenia wielopoziomowe
Gwałtowne działanie mechaniczne na splot barkowy może nierzadko powodować wyrwanie korzenia lub jednocześnie obwodowe uszkodzenie splotu i wyrwanie korzeni. W ostrym okresie obecność krwi w płynie mózgowo-rdzeniowym może wskazywać na wyrwanie korzenia. W późniejszym okresie wskazują na to także objawy ze strony rdzenia kręgowego. Zespół Hornera świadczy tylko o uszkodzeniu korzeni C8 i Th1 proksymalnie od odejścia gałęzi łączących białych do pnia współczulnego i nie wyklucza ostatecznie wyrwania korzenia. W niektórych przypadkach badanie mielograficzne może wykazać puste kieszonki korzeni lub torbiele pajęczynówkowe.
Rokowanie w pourazowym uszkodzeniu splotu barkowego
W pourazowym uszkodzeniu górnej części splotu barkowego rokowanie jest na ogół lepsze niż w przypadku uszkodzenia części dolnej. Ponad połowa pacjentów z uszkodzeniem górnej części splotu barkowego w pełni powraca do zdrowia. Niekorzystne rokują chorzy, u których doszło do nagłego działania dużej siły( dużej prędkości) i początkowego całkowitego porażenia splotu z towarzyszącymi urazami kostnymi, zespołem Hornera zajęciem mięśni piersiowo-łopatkowych oraz bólami. Niekorzystne rokowanie wiąże się również z objawami wskazującymi na wyrwanie korzenia. Zachowane pomimo znieczulenia, obwodowe przewodzenie bodźców czuciowych w badaniu elektroneurograficznym wskazuje na utrzymanie ciągłości między zwojem rdzeniowym a nerwem obwodowym, świadczy zatem o wyrwaniu korzenia.
Leczenie
Polega początkowo na postępowaniu, które ma zapobiegać unieruchomieniu stawu barkowego:
- właściwe ułożenie
- ewentualna szyna odwodząca
- bierne ćwiczenia odwodzenia
w okresie późniejszym przeprowadza się czynne ćwiczenia ruchowe. Wczesne leczenie chirurgiczne (zszycie nerwu) należy rozważyć w ostrych uszkodzeniach górnej części splotu. Leczenie chirurgiczne stosuje się także coraz częściej w razie braku poprawy lub przy podejrzeniu wyrwania korzenia, wykonując autoprzeszczepy w przypadku całkowitego odnerwieni mięśni, po upływie 12 - 18 miesięcy nie należy już oczekiwać poprawy.