przepisy lub normy techniczne zawarte są w obowiązujących instrukcjach technicznych:

O-1 Ogólne zasady opracowania map dla celów gospodarczych

O-3 Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej

O-4 Zasady prowadzenia państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego

G-1 Pozioma osnowa geodezyjna

G-2 Wysokościowa osnowa geodezyjna

G-3 Geodezyjna obsługa inwestycji

G-4 Pomiary sytuacyjne i wysokościowe

K-1 Mapa zasadnicza

K-2 Mapy topograficzne do celów gospodarczych

K-3 Mapy tematyczne

G-7 Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu

osnowa pozioma - wzajemne położenie punktów na powierzchni odniesienia zostało określone w przyjętym układzie współrzędnych geodezyjnych,

osnowę wysokościowa - wysokości punktów zostały określone względem przyjętego poziomu odniesienia.

Osnowy podstawowe są zbiorami punktów geodezyjnych wyznaczanych w poszczególnych sieciach w celu:

• badania kształtu i wymiarów Ziemi

• nawiązania i wyrównania osnów szczegółowych w państwowym układzie współrzędnych i państwowym układzie wysokości

Osnowy szczegółowe są zbiorami punktów geodezyjnych wyznaczanych w poszczególnych sieciach w celu:

• nawiązania i wyrównania osnów pomiarowych w państwowym układzie

współrzędnych i państwowym układzie wysokości

• nawiązania do państwowego układu wysokości zdjęć fotogrametrycznych i numerycznych modeli terenu

Osnowy pomiarowe są zbiorami punktów geodezyjnych wyznaczanych w poszczególnych sieciach w celu:

• oparcia pomiarów sytuacyjnych i rzeźby terenu,

• wyznaczania projektów na gruncie,

• wykonywania pomiarów realizacyjnych przy obsłudze inwestycji (osnowa realizacyjna)

badania i określania przemieszczeń obiektów budowlanych i podłoża gruntowego.

Kąt poziomy jest miarą kąta dwuściennego pomiędzy płaszczyznami pionowymi OAA' i OBB' Przez środek limbusa przechodzi prostopadła do niego oś obrotu teodolitu OO' wokół której obraca się celowa płaszczyzna pionowa. Teodolit ustawia się nad punktem, który stanowi wierzchołek mierzonego kąta w ten sposób, aby oś pionowa OO' znajdowała się w linii pionu.

Przygotowanie teodolitu do pomiaru. Przed przystąpieniem do pomiaru należy instrument ustawić centrycznie nad punktem będącym wierzchołkiem mierzonego kąta przy pomocy pionownika optycznego. Następnie należy spoziomować teodolit (ustawić oś poziomą pionowo) Poziomowanie zgrubne wykonujemy nogami statywu natomiast precyzyjne korzystając z libelli pudełkowej

i rurkowej znajdujących się na alidadzie. Po wycentrowaniu i wypoziomowaniu instrumentu należy ustawić ostrość siatki celowniczej, ostrość celu oraz w przypadku teodolitu klasycznego znaleźć właściwe położenie dla lusterka kierującego światło do systemu odczytowego.

kąt lewy   O_p  _w­

kąt prawy   _{w ­} O_p

metoda kierunkowa -opiera się na tych samych zasadach co metoda pojedynczego kąta. Różnica polega na tym, że w tej metodzie pomiarowi podlegają nie dwa kierunki wychodzące z wierzchołka kąta ale pęk kierunków. Pomiar taki pozwala obliczyć kąty między dowolnymi kierunkami. Jako pierwszy odczytujemy kierunek na punkt dobrze widoczny najlepiej położony w północnej części widnokręgu. Następnie wykonujemy odczyty na kolejnych kierunkach zgodnie z ruchem wskazówek zegara kończąc półserię na kierunku pierwszym. Różnica odczytów na tym kierunku nie powinna przekroczyć granic dopuszczalnych dla danego typu instrumentu. Porównanie to daje kontrolę, czy instrument nie został poruszony w trakcie pomiaru.

W II położeniu lunety równierz zaczynamy i kończymy odczyty na tym samym kierunku, z tym, że odczyty na kolejnych kierunkach wykonujemy przeciwnie do ruchu wskazówek zegara.

Metoda domiarów prostokątnych polega na pomiarze rzędnej i odciętej mierzonego punktu sytuacyjnego względem linii, na którą rzutujemy punkt.

Metoda biegunowa polega na pomiarze odległości od stanowiska instrumentu do punktu celowania oraz pomiarze kierunku na ten punkt.

Metodę przedłużeń konturów sytuacyjnych na linie pomiarowe można stosować na terenach łatwo dostępnych do bezpośredniego pomiaru odległości.

Można ją wykorzystać przy pomiarze budynków i budowli oraz granic, a także przy wykonywaniu pomiarów uzupełniających.

Metoda wcięć kątowych ,liniowych - dobór jednego ze sposobów wykonywania pomiaru metodą wcięć uzależniony jest od usytuowania szczegółów terenowych względem punktów osnowy pomiarowej lub linii pomiarowych oraz od rodzaju terenu mającego wpływ na stopień trudności.

Obliczenie i wyrównanie ciągu poligonowego

1. Sporządzenie szkicu ciągu poligonowego z umieszczonymi w nim uśrednionymi wartościami pomierzonych kątów i długości boków.

2. Naniesienie danych do formularza (A_p , A_k , średnie wartości pomierzonych kątów α lub β,

średnie długości pomierzonych boków d, współrzędne punktów nawiązania)

3. Obliczenie sumy praktycznej i teoretycznej pomierzonych kątów

5. Obliczenie odchyłki kątowej

6. Kontrola, czy odchyłka kątowa jest dopuszczalna wg instrukcji technicznej G - 4

7. Poprawienie wartości pomierzonych kątów

8. Obliczenie azymutów kolejnych boków.

9. Obliczenie sumy długości boków w ciągu [ d ]

10. Obliczenie przyrostów współrzędnych Δx, Δy wszystkich boków poligonu.

11. Obliczenie sumy praktycznej przyrostów [ Δx_p ], [ Δy_p ].

12. Obliczenie sumy teoretycznej przyrostów [ Δx_t ], [ Δy_t ]

13. Obliczenie odchyłki liniowej f_L

14. Kontrola, czy odchyłka liniowa jest dopuszczalna wg instrukcji technicznej G - 4.

15. Poprawienie odpowiednich przyrostów

16. Obliczenie współrzędnych kolejnych punktów ciągu poligonowego w oparciu o poprawione wartości przyrostów Δx, Δy

Sprawdzenie i rektyfikacja niwelatora - sprawdzenie poziomości osi celowej niwelatora odbywa się metodą podwójnej niwelacji geometrycznej ze środka . W tym celu w odległości około 60 m. obieramy dwa punkty A i B i ustawiamy w tych punktach łaty. Pierwsze stanowisko niwelatora obieramy w środku odcinka AB i po spoziomowaniu niwelatora dokonujemy pierwszego pomiaru różnicy wysokości h_AB między punktami A i B. Na podstawie wykonanych odczytów wstecz O'_w1 i w przód O'_p1 otrzymamy różnicę wysokości h_AB nie obarczoną błędem nierównoległości osi celowej i osi libelli, ponieważ ewentualny błąd δ, wynikający z niezachowania tego warunku - jest przy obu odczytach O'_w i O'_p jednakowy z uwagi na to, że odległości od stanowiska do końców odcinka AB są równe. Tworząc różnicę odczytów O'_w i O'_p otrzymujemy bezbłędne

h_AB = H_B - H_A = O'_w1 - O'_p1

Następnie przenosimy niwelator w pobliże jednej z łat na odległość około 6 m. i po spoziomowaniu dokonujemy odczytu O'_w2 na bliskiej łacie A. Ze względu na niewielką odległość instrumentu od łaty A możemy uważać, że odczyt na łacie A nie jest obarczony błędem nierównoległości osi cc i ll , zatem po skierowaniu lunety na łatę daleką B i spoziomowaniu libelli niwelacyjnej powinniśmy (jeżeli obie osie są równoległe) otrzymać odczyt O_p2 różny od poprzedniego odczytu O'_w2 o różnicę odczytów O'_w1 i O'_p1 otrzymaną na poprzednim stanowisku. Odczyt ten powinien więc wynosić

O_p2 = O'_w2 - h_AB

Jeżeli jednak występuje błąd nierównoległości osi cc i ll , to na łacie B otrzymamy odczyt różny od wyliczonego O_p2 .

Ciąg niwelacyjny w praktyce zachodzi często potrzeba wyznaczenia wysokości punktów położonych w dużej odległości od siebie. Wtedy należy niwelowany odcinek podzielić na części, czyli założyć tzw. ciąg niwelacyjny.

Ciąg niwelacyjny może być:

- nawiązany do jednego punktu stałego o znanej wysokości (zamknięty lub wiszący),

- nawiązany obustronnie do dwóch punktów stałych - reperów (otwarty),

• bez dowiązania do punktów stałych.

Niwelacja punktów rozproszonych (powierzchniowa) - niwelacja punktów rozproszonych polega na określeniu rzędnych wysokości charakterystycznych punktów terenu i punktów sytuacyjnych niwelacją geometryczna „w przód” przy równoczesnym wyznaczeniu ich położenia sytuacyjnego metoda biegunową.

Niwelacja siatkowa - niwelacja siatkowa polega na określeniu metodą niwelacji geometrycznej rzędnych wysokości punktów terenowych, stanowiących wierzchołki wyznaczonych w terenie regularnych figur geometrycznych i innych charakterystycznych punktów, wyznaczonych na mierzonym terenie.

Tachimetria polega na szybkim określeniu wysokości i sytuacji punktów terenu (szybki pomiar sytuacyjno-wysokościowy). Pomiar wysokości realizuje się metodą niwelacji trygonometrycznej, natomiast pomiar sytuacyjny metodą biegunową. W wyniku pomiaru uzyskuje się równocześnie trzy współrzędne x, y, H.

H_B = H_A + i + h - s

gdzie: H_A - wysokość punktu A (znana),

i - wysokość instrumentu (odległość od punktu A do osii obrotu lunety)

h - różnica wysokości punktu celu i osi obrotu lunety,

s - wysokość punktu celu (sygnału) nad punktem B

e - błąd indeksu

d - długość zredukowana na poziom

d_uk - długość ukośna (pomierzona w terenie)

Schemat opracowania mapy numerycznej:a)Pomiar szczegółów sytuacyjnych przy pomocy tachimetru elektronicznego z wewnętrzną rejestracją danych. Równocześnie sporządzany jest szkic polowy, najczęściej w sposób tradycyjny.

b)Transmisja danych z tachimetru do jednego z geodezyjnych programów obliczeniowych (np. Winkalk) połączony z obliczeniem współrzędnych osnowy pomiarowej i pikiet.

c)Import współrzędnych pikiet terenowych do programu typu CAD a następnie opracowanie mapy numerycznej w oparciu o szkice polowe. Program w którym opracowywana jest mapa musi posiadać bibliotekę symboli oraz typów linii zgodną z Instrukcją K-1

d)Uzupełnienie formatki z opisem pozaramkowym arkusza i wyplot mapy na ploterze gwarantującym odpowiednią jakość wydruku oraz zachowanie skali.

Mapa zasadnicza(sytuacyjno wysokościowa): 1. znajdujemy Xmin Ymin 2.nakłuwanie krzyżaków 3.określenie współrzędnych lewego dolnego krzyżyka 4.kartowanie pktów osnowy 5.kontrola

czołówki - wymiary zewnętrzne obrysu budynku

Instrukcja K-1 zawiera wszystkie niezbędne informacje ustalające:

• pojęcie mapy zasadniczej, jej przeznaczenie i funkcje,

• odwzorowanie, układ współrzędnych, podział na arkusze, format mapy,

• metrykę mapy,

• skale mapy i kryteria doboru skali,

• dokładność pierworysu mapy,

• treść mapy,

• znaki umowne na mapie zasadniczej,

• zasady wykreślania mapy,

• zasady opisywania mapy.

ortofotomapa - mapa oparta o zdjęcia lotnicze

mapa numeryczna - mapa w postaci bazy danych na komputerze

Uczestnicy procesu budowlanego: inwestor, inspektor nadzoru inwestorskiego, projektant i kierownik budowy lub kierownik robót.

Proces inwestycyjny rozpisany na czynności prawne, projektowe i geodezyjne.

Czynności prawne i projektowe --------------------------------------------

Etap I Przygotowanie inwestycji

- analizy poprzedzające inwestycję (w tym analizy lokalizacji) - nabycie praw do dysponowania nieruchomością na cele budowlane - decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu

Etap II Projektowanie

- materiały do projektowania - uzgodnienia dotyczące możliwości korzystania z wody, kanalizacji, energii elektrycznej i cieplnej, gazu itp. - projekt budowlany z projektem zagospodarowania terenu lub działki - projekt sieci uzbrojenia technicznego terenu - opinia Zespołu Uzgadniania Dokumentacji z upoważnienia Starosty - decyzja o pozwoleniu na budowę

Etap III Realizacja budowy

- wytyczenie obiektu (obiektów) - wznoszenie obiektu (obiektów) - decyzja o pozwoleniu na użytkowanie obiektu Budowlanego

Etap IV Eksploatacja budowli

- okresowa kontrola stanu budowli (raz w roku) - okresowa kontrola stanu budowli (raz na 5 lat)

Opracowania i czynności geodezyjne --------------------------------------------

Etap I Przygotowanie inwestycji

- mapy topograficzne, mapy tematyczne - wypisy i wyrysy z ewidencji gruntów - podziały nieruchomości - wznowienie i okazanie granic - mapy do celów opiniodawczych (zasadnicze i ewidencyjne)

Etap II Projektowanie

- mapy do celów projektowych - inwentaryzacja architektoniczno - budowlana

Etap III Realizacja budowy

- geodezyjne wytyczenie obiektu - geodezyjna obsługa budowy i montażu - pomiary przemieszczeń i odkształceń obiektu i podłoża - geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza i pomiar stanu wyjściowego

Etap IV Eksploatacja budowli

- kontrola pionowości budowli (kominy, maszty, zbiorniki metalowe - okresowe pomiary przemieszczeń i odkształceń obiektu i podłoża

Pomiary realizacyjne to zespół czynności geodezyjnych mających na celu wyznaczenie w terenie przestrzennego położenia projektów obiektów budowlanych, uzyskanie zgodności kształtów i wymiarów realizowanych obiektów z danymi projektów technicznych.

Realizacja jest wyniesieniem punktów głównych zaprojektowanego i przeznaczonego do budowy obiektu na grunt.

Osnowa realizacyjna - pomiary realizacyjne wykonywane są z punktów geodezyjnej osnowy realizacyjnej.Osnowa realizacyjna dzieli się na podstawową i szczegółową. Podstawowa osnowa realizacyjna jest zagęszczona punktami osnowy szczegółowej. Szczegółowa osnowa realizacyjna zakładana jest w celu wyznaczenia w terenie położenia (lokalizacji) obiektów budowlanych. W zależności od rozmiarów inwestycji, a także warunków terenowych stosuje się osnowy realizacyjne regularne bądź nieregularne.

Osnowa budowlano-montażowa zakładana jest na potrzeby geodezyjnej obsługi budowy, a także montażu urządzeń i konstrukcji

Geodezyjne opracowanie planu realizacyjnego

Plan realizacyjny - zespół dokumentów w postaci map, rysunków, danych liczbowych określających lokalizację, główne wymiary i przeznaczenie przewidywanych do realizacji obiektów.

Podstawowym dokumentem planu realizacyjnego jest mapa zawierająca:

• teren inwestycji i otoczenie

• obiekty i urządzenia istniejące obiekty projektowane, ich obrysy, osie, wymiary i odległości od obiektów sąsiednich

• wysokości charakterystycznych punktów obiektu i terenu

• współrzędne punktów istniejącej osnowy

• współrzędne niektórych punktów obiektu

Geodezyjne opracowanie planu realizacyjnego polega na określeniu danych geodezyjnych (kąty, długości, różnice wysokości) do tyczenia (wyznaczenia w terenie położenia projektowanych obiektów w stosunku do osnowy realizacyjnej)

Etapy geodezyjnego opracowania planu realizacyjnego:

1. ustalenie układu współrzędnych osnowy

2. ustalenie danych geodezyjnych do lokalizacji punktów osnowy

3. obliczenie współrzędnych punktów tyczonych i rzędnych wysokościowych w ustalonym układzie osnowy

4. ustalenie metody tyczenia oraz obliczenie danych do tyczenia

5. obliczenie elementów do kontroli wymiarów i usytuowania obiektów

6. sporządzenie szkiców dokumentacyjnych

Wynikiem geodezyjnego opracowania planu realizacyjnego jest szkic dokumentacyjny, który zawiera:

1. obrysy tyczonego obiektu, obiektów sąsiednich, nazwy, numery punktów tyczonych i ich współrzędne

2. osie obiektów, punkty charakterystyczne tych osi, ich numerację i współrzędne

3. wymiary tyczonego obiektu i odległości do obiektów sąsiednich

4. punkty osnowy realizacyjnej ich oznaczenia i współrzędne

5. istniejące przewody i urządzenia podziemne oraz ich kolizje z nowo projektowanymi urządzeniami

6. miary do tyczenia i miary kontrolne

7. rzędne wysokości głównych punktów tyczonego obiektu

8. punkty osnowy wysokościowej ich numerację i współrzędne

9. kierunek Pn i kierunek osi X,Y

10. numer zlecenia i numer projektu

11. nazwisko sporządzającego i datę sporządzenia szkicu.

1. Geodeta wykonuje powykonawczy pomiar inwentaryzacyjny, który zarejestruje na potrzeby dokumentacji końcowej położenie w poziomie i w pionie budynków, powierzchni terenu

i przyłączy medialnych,

2. Na podstawie wykonanych pomiarów sporządza szkic inwentaryzacji powykonawczej.

Na szkicu umieszcza się

- nowopowstałe budynki, sieć uzbrojenia terenu podziemną i naziemną, Położenie punktów

załamania sieci podziemnej przedstawione jest za pomocą miar ortogonalnych do

istniejących w terenie szczegółów takich jak ściany budynków czy trwałe ogrodzenia które

stanowią linię pomiarową. Ma to na celu umożliwić szybką lokalizację przewodów

podziemnych w terenie.

- w przypadku inwentaryzacji powykonawczej budynku mieszkalnego odległości pomiędzy

ścianami budynku a granicą działki (dla ściany z oknami minimalna odległość to 4 m)

- kierunek północy, granice i numery działek ewidencyjnych,

- wykaz współrzędnych i wysokości pomierzonych punktów,

- klauzulę zawierającą informację o zgodności lub niezgodności zrealizowanego obiektu

z projektem technicznym.

(np. granice zgodności z projektem ułożenia sieci uzbrojenia terenu to 0.3m w terenie zurbanizowanym i 0.5 m w terenie niezurbanizowanym, sieć musi być inwentaryzowana przed zasypaniem)

3. Aktualizacja istniejącej mapy sytuacyjno-wysokościowej (naniesienie na mapie nowo

wybudowanych obiektów) oraz sporządzenie odbitek przekazywanych zamawiającemu.

---