PODSTAWY PRAWA

Zakres obowiązywania norm prawnych:
- obowiązywanie normy jest określone czasem
- obowiązują terytorialnie (polskie prawo tylko w Polsce, niemieckie tylko w Niemczech)
- eksterytorialne (bazy wojskowe)

Wejście w życie normy prawnej:

Termin wejścia w życie normy prawnej określa sam ustawodawca w akcie normatywnym, akt normatywny musi zostać najpierw ogłoszony.

Przepisy prawa obowiązują bezterminowo. Rzadko się zdarza, że są przepisy, które są terminowe.

Klauzule derogacyjne:
(łac. rogatio - uchylać) norma prawna uchylająca odpowiedni zapis, przepis, bądź cały akt.

- mogą one być wyraźne i wówczas uchylają liczne akty normatywne. Jest to szczególne dla organów stosujących prawo
- z dniem wejścia ustawy w życie tracą moc

Desuetudo - nazwa zwyczajowa określająca zwyczaj negatywny, zgodnie z którym przepis prawa nie obowiązuje, ponieważ nie jest stosowany, a w związku z tym nie jest przestrzegany.

Kolizje obowiązywania norm prawnych:

- zachodzi tu konieczność ustalenia adresata
- reguły kolizyjne oparte są na trzech podstawowych kryteriach:

a) chronologiczności - oparte jest na zasadzie - lex posterior derogat legi priori

b) hierarchiczności - akt wyższy uchyla akty niższego rzędu - lex superior derogat legi inferiori

c) szczególności - ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną - lex specialis derogat legi generali

Kolizje reguł kolizyjnych:

mogą mieć postać mieszania się reguł kryteriów chronologiczności i hierarchiczności, obowiązuje norma zajmująca wyższe miejsce w hierarchii, ponieważ norma późniejsza niższego rzędu, nie może uchylać normy wcześniejszej wyższego rzędu.

Szczególny akt wcześniejszy uchyla moc obowiązującą późniejszych aktów generalnych.

Za źródło prawa uważa się sformalizowany akt władzy państwowej zawierający przepisy prawa. Akt ten zawiera reguły postępowania ustanowione lub aprobowane przez organy państwa, które przestrzeganie jest zabezpieczone przymusem państwowym

Można podzielić na dwie kategorie:
- materialną - którą stanowi wola państwa, tworzący akt normatywny
- formalną - którą stanowi konkretny akt prawny zawierajacy reguły postępowania

W związku z tym źródła te możemy skatalogować jako:
- źródła poznania prawa - dostarczają informacji o prawie
- źródła powstawania prawa

Art. 87 Konstytucji RP

Źródła prawa UE:
- pierwotnego - wynikają głównie z traktatów założycielskich (np. Euroland, Traktat "węgla
i stali", traktaty akcyzyjne)
- wtórne - na prawo wtórne składają się akty jednostronne i akty umowne
- pomocnicze

System źródeł prawa, który należy rozumieć jako całokształt norm prawnych określonego państwa odpowiednio usystematyzowanych i zhierarchizowanych, uporządkowany wg kryteriów wspólności, odrębności i odmienności regulacji.

Kryterium przedmiotowe - stosowane jest do określonego rodzaju regulowanych norm prawnych tyczących się funkcjonujących stosunków społecznych. Dzięki temu kryterium, system prawa możemy podzielić gałęzie prawa:
- są to normy prawne o różnej randze i zakresie obowiązywania, które odnoszą się do określonej dziedziny stosunków społecznych.

Gałęziami prawa określamy podział podmiotowy - zbiór przepisów danego rodzaju prawa.

Trzy kategorie odnoszące się do zbiorów:
- unifikacja prawa - zmierza do ujednolicenia przepisów prawa na terytorium państwa na którym obowiązuje.
- inkorporacja prawa - polega ona na zebraniu rozproszonych przepisów w jeden zbiór w ramach którego zostają one uszeregowane wg przyjętych zasad.
- kodyfikacja - polega na kompleksowym uregulowaniu stosunków społecznych z pewnej dziedziny w drodze ustawowej. Dokonuje się tego wg z góry określonej systematyki eliminując jednocześnie możliwość wystąpienia w kolizji między normami. Te przepisy, które pojawią się poza kodeksem są eliminowane.

Wykładnia prawa - zespół czynności zmierzających do ustalenia właściwej treści normy prawnej, wobec czego wykładnia stanowi jeden proces myślowy zmierzający do ustalenia rzeczywistego znaczenia intencji prawodawcy (ustawodawcy) z zakresu treści merytorycznych normy, a także z zakresu znaczenia użytych w niej sformułowań.
Istotne jest to by przepis nie zmieniał się zbyt często. Wykładnia nie może tworzyć nowego prawa.

Dyrektywy interpretacyjne - są to wskazówki i zalecenia dotyczące sposób ustalania i zakresów zwrotów języka prawnego. Nie mają one mocy prawnej, ponieważ:
- nie pochodzą od prawodawcy
- zostały opracowane przez .... . Nie mają mocy prawnej.

Dyrektywy I stopnia - określają w jaki sposób przepisy prawa powinny być interpretowane.
Dyrektywy II stopnia - wskazują jakimi dyrektywami I st. należy się posługiwać, po drugie - w jakiej kolejności należy się posługiwać. Po trzecie - przyjmuje się kryterium wyboru jednego rozumienia (z dyrektywy 2.), po to aby wiedzieć jak je interpretować.

Rodzaje wykładni prawa:

1. językowa - określana jako językowo-logiczna, gramatyczna, werbalna. Aby wyrazić znaczenie wyrazu znaczenia prawnego, ze względu na język, w którym zostały określone przy pomocy reguł stylistycznych, składniowych i logicznych.

2. pozajęzykowa - jeżeli są ustalone zwroty tzw. wiążące

- wykładnia celowościowa - pojawia się, gdy odwołujemy się do określonego przepisu prawa szukając celu, dla którego ten przepis ustanowiono.

Pojawia się badanie racjonalności ustawy. Szukamy tego we wstępie do ustawy i w uzasadnieniu do ustawy. Ta wykładnia jest ostatnią deską ratunku przy różnych sporach.

- wykładnia funkcjonalna - polega na wskazaniu różnych skutków zastosowania ustawy, zarówno tego pozytywnego jak i negatywnego. Bierzemy oceny samego przepisu jak i normy społeczne.

- wykładnia systemowa - odnosi się do wyszukania właściwego miejsca niż ustawodawca ustalił dla tego przepisu. Wykładnia systemowa ustala co, gdzie i kiedy

- wykładnia historyczna – badanie nie tylko intencji normy, ale też jak zmieniała się norma, żeby na tej podstawie określić w którym kierunku zmierza ustawodawca oraz to kogo należy chronić. Sprawdzanie pierwotnego aktu normatywnego, później zmianę, kolejną zmianę, jeszcze jedną zmianę itd.

- wykładnia rozszerzająca
- wykładnia adekwatna
- wykładnia zawężająca

wyk. rozszerzająca + wyk. adekwatna + wyk. zawężająca = rezultat procesu wykładowego

Moc wiążąca wykładnie – to wykorzystywanie ustaleń wykładniowych, odnoszących się do treści normy prawnej przez organy stosujące prawo.

- wykładnia o ograniczonej mocy wiążącej -
- wykładnia nie mająca kwestii wiążących -
- wykładnia o mocy powszechnie obowiązującej -
1. autentyczna
2. legalna - stosuje Trybunał Konstytucyjny

a) norma wyinterpretowana dotyczy tylko niektórych podmiotów i jest stosowana przez ograny, które stosują prawo (np. sądy). Nie dotyczy wszystkich podmiotów, a tylko tych

- wykładnia praktyczna - stosowana przez organ państwowy przy rozstrzyganiu konkretnych spraw

a) wykładnia organów pierwszoinstancyjnych
b) wykładnia organów odwoławczych
c) wykładnia dokonywana przez sąd najwyższy

LUKI I ANALOGIE W PRAWIE

1. Luka pozorna – wynika z niedostatecznej znajomości przez organy stosujące prawo.
2. Luki rzeczywiste – brak jest przepisów prawa do zastosowania. Do wypełniania tych luk służy analogia.

FAKTY, DOMNIEMANIA I FIKCJE

Fakty – wszelkiego rodzaju zdarzenia odnoszące się do zachowań ludzkich, zgodne z normami, bądź nie zgodne. Powodują powstanie skutków prawnych, mogę zmierzać do powstania zmiany lub wygaśnięcia stosunku prawnego.

Dyspozycja – określa sposoby zachowania się.

Rodzaje faktów prawnych:

1. Zdarzenia prawne – niezależne od zachowania się podmiotu, wywołuje skutki prawne
2. Zachowania prawne
3. Działanie prawne – odnoszą się do świata zewnętrznego
4. Zaniechania prawne – dotyczą zaniechań w działaniu świata zewnętrznego

DOMNIEMANIA PRAWNE

Domniemanie – to założenie, że jest prawdziwy fakt co do którego nie ma pewności czy jest prawdziwy.

1. Domniemania faktyczne - sądy o faktach wynikające z doświadczenia życiowego i obserwacji określonych prawidłowości życiowych

2. Domniemania prawne - wynikają z norm prawnych. Istotą takie domniemania jest możliwość zastąpienia określonego faktu, który może prowadzić do wyjaśnienia istoty sprawy

a) domniemania prawne wzruszalne
b) domniemania prawne niewzruszalne – nie można obalić dowodem przeciwnym

3. Domniemania proste -

4. Domniemania złożone -

FIKCJA PRAWNA

Fikcja prawna przedmiotowo zbliżona jest do domniemań prawnych i nakazuje stosującemu prawo (sąd itp.) przyjąć dla celów dowodowych pewnego stanu faktycznego.

Fikcja prawna nie dopuszcza przeprowadzenia dowodu przeciwnego, ponieważ jest on niemożliwy do przeprowadzenia.

Systematyka prawa – jest ona związana ze stosowaniem prawa i jego przestrzeganiem, a w związku z tym należy odnosić do właściwej normy, które znowu regulują określoną dziedzinę stosunków społecznych.
Zasady to szczególne normy prawne zawierające postulaty skierowane pod adresem całego prawodawstwa, wskazujące kierunki działalności prawotwórczej oraz stosowania prawa.

Prawo dzieli się na:
- publiczne
- prywatne


._._._._._._._._._._._._._ ._._._._._._._._._._._._ ._._._._._._._._._._._._._ ._._._._._._._._._._._._._._._._.
Czy wiesz, że:
- Polski samochód zagranicą to również terytorium Polski?
- 12 mil morskich od brzegu to nadal teren Polski?
- 200 mil morskich zalicza się do strefy ekonomicznej?