Pytania:

1. Różnice między makro i mikro ekonomią

2. Podstawowe kategorie makroekonomiczne

   1. Produkt krajowy brutto

   2. Produkt narodowy brutto

   3. Dochód narodowy

   4. Deflator (str. 255)

   5. Ceny stałe i bieżące

   6. PKB, PNB

3. Zalety i wady kategorii makroekonomicznych

--

4. Funkcja konsumpcji (wzór, elementy składowe, postać)

5. funkcje oszczędności

6. istota mnożnika inwestycyjnego

7. bank i pieniądz

--

8. Prawo (formuła) Fisher-a

9. Rola Banku Centralnego

10. Agregaty pieniężne

11. Instrumenty Banku Centralnego

12. Kreacja pieniądza przez banki prywatne

13. bezrobocie i inflacja

Odpowiedzi:

Odp. 1

Różnice między miko- i makroekonomią:

Mikroekonomia patrzy na gospodarkę z punktu widzenia maksymalizacji korzyści przedsiębiorców i konsumentów, podczas gdy makroekonomia zajmuje się problemami funkcjonowania gospodarki jako całości

Mikroekonomia – bada i formuje sposób funkcjonowania podmiotów gospodarczych.

Makroekonomia – bada współzależności, związki między dochodem narodowym, wydatkami na konsumpcję, wydatkami na inwestycję, oszczędnościami, bilansem handlowym, płatniczym, popytem i podażą pieniądza.

Odp. 2

Kategorie makroekonomiczne

PKB (Produkt Krajowy Brutto) – jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju (bez względu na pochodzenie właścicieli).

PNB (Produkt Narodowy Brutto) – jest miernikiem dochodów osiągniętych przez obywateli danego kraju powiększonych (1) o dochody netto z tytułu własności za granicą, pomniejszonych (2) o odpływ dochodu z tytułu czynników produkcji będących własnością kapitału zagranicznego. Jeżeli (2) > (1) PKB > PNB i odwrotnie.

Dochód narodowy – łączna suma wartości dodanej we wszystkich działach gospodarki narodowej.

Produkcja globalna – to wartość wytworzonej produkcji dóbr i usług w ciągu roku. Produkcja globalna składa się z wartości przeniesienia oraz wartości dodanej.

Wartość przeniesienia – obejmuje nabyte z zewnątrz i zużyte w produkcji surowce, materiały, półprodukty oraz paliwo, energię itp.

Wartość dodana (brutto) – stanowi sumę nowo wytworzonej wartości w przedsiębiorstwie (wlicza się również amortyzację)

Ceny stałe i bieżące.

Dochód narodowy może być wyrażony w jednostkach wartościowych. Ewidencja dochodu wyrażona jest w bieżących cenach (jakie ukształtowały się na rynku) lub cenach stałych (wziętych za podstawę dla danego okresu)

Deflator – nazywamy wskaźnik w ekonomii określający stosunek dochodu narodowego w ujęciu nominalnym (ceny bieżące) do dochodu narodowego w ujęciu realnym (ceny stałe) pomnożony prze 100.

Odp. 3

Informacje statystyczne o wielkości, dynamice i strukturze dochodu narodowego są niezbędne do prowadzenia

• polityki pieniężnej,

• polityki fiskalnej,

• polityki dochodowej

Na tej podstawie bank centralny jak i państwo mogą uruchamiać różne instrumenty ekonomiczne i za ich pośrednictwem oddziaływać na wszystkie sfery działalności gospodarczej.

np. zwiększenie dochodu narodowego powoduje: (zalety) większe zaspokajanie potrzeb ale (wady) powstanie szkód ekologicznych, zmniejszenie czasu wolnego, nierównomierny podział dochodu narodowego danej społeczności

Odp. 11

Funkcje banku centralnego.

1. Emisja pieniądza - wielkość emisji zależy od wartości towarów i usług sprzedawanych na rynku, zakresu stosowanych rozliczeń bezgotówkowych, udzielonych kredytów oraz szybkości cyrkulacji pieniądza na rynku (im szybciej cyrkuluje tym mniej go potrzeba).

2. Udzielanie pożyczek bankom handlowym - w celu pobudzenia koniunktury gospodarczej w przypadku dużego zapotrzebowania przez te banki na środki finansowe.

3. Obsługa kasowa budżetu państwa - oraz często finansowanie deficytu budżetowego.

4. Sprawowanie kontroli nad obiegiem waluty krajowej - i rozliczeniami z zagranicą ustalając politykę kursową.

5. Utrzymuje rezerwy środków banków lokalnych - w zależności od prowadzonej polityki gospodarczej tzn. pobudzanie koniunktury lub jej osłabianie.

6. Sprawuje nadzór nad bankami handlowymi - czyli kontroluje ich działalność gospodarczą i wyniki finansowe, może prowadzić do tych banków tzw. Proces Naprawczy w przypadku pogorszenia wyników a także wystąpienie z wnioskiem o postawienie w stan upadłości , kiedy procesu naprawczego nie da się przeprowadzić.

7. Wydaje zezwolenia - na prowadzenie działalności przez nowe banki.

Instrumenty banku centralnego.

1. Stopa procentowa banku centralnego - wysokość zależy od stopnia inflacji i określa ona również oprocentowanie tzw. Kredytu refinansowego dla banków lokalnych.

2. Obowiązkowa rezerwa banków handlowych - w zależności od potrzeb związanych z koniunkturą gospodarczą rezerwy te wynoszą od 10%-20% wkładów depozytów BH.

3. Kurs waluty - jest stosunkiem jednostek waluty krajowej do głównych walut wymienialnych.

4. Pułapy kredytowe - rozmiar prowadzonej akcji kredytowej przez banki handlowe. Pułapy te pozwalają ograniczać środki pieniężne wypływające na rynek, co przeciwdziała wzrostowi inflacji.

5. Operacje refinansowe - udzielanie kredytów bankom lokalnym na ich potrzeby związane z działalnością kredytową.

6. Operacje otwartego rynku - polegają na skupie i sprzedaży papierów wartościowych.

Odp. 13

--- Bezrobocie

W warunkach gospodarki rynkowej występuje bezrobocie, które wynika z niepełnego zapotrzebowania na pracowników przez jednostki organizacyjne przedsiębiorstw.

1. Bezrobotny to:

   1. osoba pozbawiona pracy, poszukująca jej,

   2. osoba zarejestrowana w urzędzie pracy,

   3. nie prowadząca działalności gospodarczej,

   4. nie pobierając świadczeń emerytalnych lub rentowych,

   5. nie posiadająca gospodarstwa rolnego o powierzchni większej niż 2 hektary.

2. Bezrobocie mierzymy stopą bezrobocia, wyrażoną %, jest to stosunek osób pozostających bez pracy do zasobów siły roboczej (osoby w wieku produkcyjnym zdolnych do pracy, mężczyźni 18-64 lat, kobiety 18-59 lat. W każdej gospodarce występuje naturalna stopa bezrobocia określana na 4-6%, która wynika z braku informacji o miejscach pracy wśród osób poszukujących jej oraz w wielu przypadkach z niskiej mobilności siły roboczej (niechęć do zmiany miejsca zamieszkania).

3. Rodzaje bezrobocia.

   1. Technologiczne - związane z wprowadzaniem nowych maszyn i urządzeń, które powodują zmniejszenie zapotrzebowania na pracowników. We współczesnej gospodarce rynkowej, również w krajach rozwiniętych, stopniowo wzrasta poziom bezrobocia głównie z powodu wprowadzania nowej technologii i technik.

   2. Koniunkturalne - dobra koniunktura w gospodarce powoduje obniżenie bezrobocia, zła koniunktura powoduje wzrost bezrobocia.

   3. Strukturalne - dotyczy regionów o tradycyjnym przemyśle (przemysł wydobywczy, hutnictwo, itp.), gdzie gałęzie przemysłu są słabo dostosowane do wymagań nowoczesnej gospodarki rynkowej. Przykładem takiego regionu jest Górnośląski Okręg Przemysłowy, gdzie następuje stopniowe zmniejszanie zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego i w hutnictwie. Sposobem na walczenie z tym jest rozwój nowoczesnych gałęzi przemysłu a także rozwój sektora usług.

   4. Chroniczne (stałe) - występuje na terenach o słabej infrastrukturze przemysłowej. W Polsce bezrobocie to występuje głównie na Pomorzu i w byłych województwach: Słupski, Koszalińskim oraz w tzw. ścianie wschodniej. Jedynym sposobem na przezwyciężenie bezrobocia jest inwestowanie w nową działalność gospodarczą np. w niektórych przypadkach rozwój turystyki.

   5. Frykcyjne - gdy występuje brak korelacji pomiędzy kwalifikacjami bezrobotnych a wymaganiami rynku pracy. Z jednej strony występują osoby bezrobotne z drugiej istnieją oferty pracy na danym terenie. W tym przypadku walka z bezrobociem polega na przekwalifikowaniu osób pozostających bez pracy.

   6. Sezonowe - bezrobocie to dotyczy określonych stref działalności (np. w rolnictwie, budownictwie, turystyce), które występuje tylko przez pewien okres czasu w roku.

   7. Utajone - gdy zatrudnienie w strefach gospodarki jest większe niż rzeczywiste potrzeby. To bezrobocie występowało w gospodarce nakazowo rozdzielczej i występuje w obecnej gospodarce rynkowej. W Polsce największe bezrobocie tego typu występuje w rolnictwie i jest szacowane na ok. 1-1,5 mln. pracowników. Istnieje też w górnictwie ok. 700 tyś, w ostatnich latach z kopalni odeszło w ponad 40 tyś. Pracowników. W PKP jest ono szacowane na ok. 60 tyś. pracowników.

4. Polityka przeciwdziałania bezrobociu.

   1. pasywna - wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych,

   2. aktywna - tworzenie nowych miejsc pracy poprzez dofinansowanie w różnych formach dodatkowego zatrudnienia, ponadto tworzy się nowe miejsca pracy poprzez prace o charakterze publicznym i interwencyjnym.

5. Czynniki warunkujące tworzenie nowych miejsc pracy.

   1. utrzymanie wysokiego wzrostu gospodarczego,

   2. prowadzenie działalności inwestycyjnej,

   3. silne wspieranie i promowanie działalności eksportowej,

   4. popieranie nabywania poprzez konsumentów produktów wytworzonych w kraju

--- Inflacja

1. Inflacja to wzrost cen towarów i usług w stosunku do okresu poprzedniego. inflacje mierzymy najczęściej w stosunku półrocza, miesiąca, dekady.

2. Inflacje mierzymy przy pomocy stopy inflacyjnej. Stopa inflacyjna to jest procentowy wzrost cen koszyka najczęściej spożywanych usług i towarów.

3. Rodzaje inflacji ze względu na wysokość stopy inflacyjnej

   1. inflacja ukryta - jest ona charakterystyczna dla gospodarki nakazowo rozdzielczej, ceny rosną a niedostateczna podaż towarów zmusza konsumentów do gromadzenia przymusowych oszczędności,

   2. inflacja pełzająca - 3-5%,

   3. krocząca - 5-10%,

   4. galopująca - 10-50%,

   5. hiperinflacja - nawet powyżej 100% - trudno jest kontrolować w gospodarce, powoduje ona zaburzenia. W krajach rozwiniętych inflacja z reguły nie przekracza 3%.

4. Rodzaje inflacji.

   1. kosztowa - wzrost cen światowych towarów, surowców, paliw powoduje w krótkim czasie, że producenci wyrobów w cenę muszą uwzględnić wzrost cen surowców oraz paliw ponieważ wzrostu tego nie da się zrekompensować większą wydajnością pracy.

   2. popytowa - wynika z nadwyżki popytu na rynku nad podażą, prowadzi to do ograniczenia możliwości zaspokojenia efektywnego popytu, Związane jest to przede wszystkim z wydatkami budżetu państwa oraz powstaniem deficytu, przy czym im wyższy jest deficyt budżetowy tym wyższa stopa inflacji popytowej. Wyższe wydatki mogą być także związane z naciskami różnych grup na podwyżkę płac, której wzrost jest wyższy niż osiągana w zakładach cena surowca.

5. Skutki inflacji.

   1. komplikuje przeprowadzanie rachunku ekonomicznego, konieczność dokonywania częstych korekt,

   2. obniża poziom życia pracowników i bezrobotnych,

   3. powoduje zmniejszenie redystrybucji dochodów.

6. Inflacja a wzrost gospodarczy.

   1. nie przewidywalność zjawisk gospodarczych - nie przewidywalność jest tym większa im większa jest stopa inflacji, w przypadku inflacji galopującej i hiperinflacji zjawisk takich praktycznie nie można przewidzieć,

   2. niechęć do podejmowania działalności gospodarczej - związane jest to z większym ryzykiem a także z występowaniem większego ograniczenia kredytów co nie skłania do prowadzenia działalności inwestycyjnej,

   3. wzrost bezrobocia - nie przewidywalność zjawisk gospodarczych i niechęć do prowadzenia inwestycji powodują zmniejszenie zapotrzebowania na pracowników i wzrost bezrobocia,

   4. konieczność dewaluacji waluty krajowej - czyli obniżania wartości waluty krajowej w stosunku do innych co jest bardzo istotne z punkty widzenia podmiotów gospodarczych prowadzących wymianę z zagranicą. W przypadku wyższej inflacji niż stopy dewaluacji pogarsza się sytuacja eksporterów ponieważ muszą oni ponosić wyższe koszty. W przypadku gdy dewaluacja charakteryzuje się większym tempem niż stopa inflacji poprawia się sytuacja eksporterów, mogą oni uzyskać wyższą cenę za swoje wyroby, drożeją wyroby z importu.

7. Przeciwdziałanie inflacji.

   1. prowadzenie polityki tzw. "twardego pieniądza" - polega na likwidowaniu lub ograniczaniu dotacji dla firm i innych jednostek. Obecny poziom dotacji jest relatywnie niski i nie przekracza kilku %, natomiast w latach 70-tych przekraczał nawet 30% wydatków budżetu. Obecnie są to dotacje głównie dla górnictwa i rolnictwa. Polityka ta polega także na ograniczaniu wydatków o charakterze społecznym.

   2. skłanianie obywateli do oszczędzania - w przypadku gdy inne instrumenty zawiodą należy skłonić konsumentów do oszczędzania oferując im atrakcyjne oprocentowanie w stosunku do inflacji,