TEMPERATURA POWIETRZA
Skale: rozpoczynają się od punktu zamarzania wody
Skala Celsjusza: 0-100 stopni
Skala Fahrenheita: +32-212 stopni
Skala Reaumura: 0-80 stopni
Kelwiny: zero bezwzględne (T=273,15 K) co jest równe -273,15 st. Celsjusza
Termometry:
Cieczowe: rtęć, alkohol
Bimetalowe: ze śrubami regulującymi, dwa paski metalu o różnej rozszerzalności (w termografach)
Termometr lekarski (termometr maksymalny)
MAKROKLIMAT - klimat dużych obszarów, kształtowany przez czynniki geograficzne, głównie szerokość geograficzną, wysokość nad poziomem morza, rzeźbę terenu, odległość od oceanów.
Rodzaje klimatów wg Koppena
A - Klimaty gorące i wilgotne
B - Klimaty suche
C- Ciepły klimat umiarkowany
D- Klimat chłodny
E- Klimat polarny
STREFY KLIMATYCZNE wg klasyfikacji Sokołowicza
Klimat równikowy
Klimat zwrotnikowy
Klimat podzwrotnikowy
K. umiarkowany
K. chłodny
MIKROKLIMAT - kompleks czynników fizycznych środowiska pomieszczeń zamkniętych biorących udział w wymianie cieplnej organizmu ludzkiego z otoczeniem
WILGOTNOŚĆ - zawartość pary wodnej w jednostce objętości lub masy powietrza.
Wyrażana w g H2O/m3 lub w mm Hg
Bezwzględna - ilość pary wodnej znajdującej się w danej chwili w powietrzu; maksymalna w. bezwzględna to temperatura punktu rosy
Względna - stosunek wilgotności bezwzględnej do wilgotności maksymalnej wyrażony w procentach.
OPTYMALNA wilgotność w pomieszczeniach wynosi od 40-60 %
Niedosyt fizyczny = deficyt wilgotności - różnica między wilgotnością maksymalną a bezwzględną
Niedosyt fizjologiczny - różnica między wilgotnością maksymalną w temp. 37 stC a wilgotnością bezwzględną. Informuje o warunkach termoregulacyjnych ustroju - jest wskaźnikiem parowania z ciała ludzkiego.
RUCH POWIETRZA - spowodowany przez różnice temperatur i ciśnienia mas powietrza. W naszym klimacie przeciętnie 3-5m/s.
W pomieszczeniach nie powinien przekraczać 0,5m/s - optimum to 0,15m/s.
Pomiar: wiatromierz (anemograf) - wiatraczek z licznikiem obrotów
Katatermometr - określa siłę chłodzącą powietrza w pomieszczeniach zamkniętych
RUCH POWIETRZA A ORGANIZM
Strumień powietrza porywa cząstki ogrzanego powietrza z powierzchni skóry - ochładza skórę do pewnego minimum temperatury wiatru.
Intensywne lub długotrwałe działanie ruchu pow. O znacznej szybkości prowadzi do:
Obniżenia ciśnienia krwi
Bóle głowy
Bóle serca
Wzmożoną pobudliwość nerwową
Zaburzenia psychiczne
/Wraz z obniżaniem temperatury obniża się ciśnienie krwi, częstość tętna i rzut serca. Objętość wyrzutowa jest nieznacznie zmieniona, a wieńcowy przepływ krwi dobry. Kurcz naczyń pod wpływem zimna powoduje centralizację krążenia, co z kolei wywołuje obfitą diurezę, pomimo spadku przepływu krwi przez nerki.
WOA - wpływ ochładzający atmosfery; określany za pomocą metody temperatur efektywnych; metody pomiaru:
TEMPERATURY EFEKTYWNE - ustalone empirycznie, przyrządem pomiarowym był człowiek (utrata ciepła z organizmu), wyznaczono
PAS KOMFORTU CIEPLNEGO - między 17 a 22 stopnie C (modyfikowane czynnościami, ubraniem)
KATATERMOMETR - spadek temp z 38-35st C, ilość kalorii utraconych jest stala - wyznaczona przez tzw faktor
TERMOREGULACJA FIZYCZNA: układ krążenia, pot,
Utrata ciepła przez skórę 82%
Bierna: promieniowanie, przewodnictwo, radiacja (konwekcja)
Czynna: pot (1ml potu to 0,6 kcal)
Usuwanie ciepła przez ukl. oddechowy: 12%
Przez ukł pokarmowy i moczowy
TERMOREGULACJA CHEMICZNA
Mięśnie szkieletowe
Wątroba
Tkanka tłuszczowa
Zależy od:
PPM
Pracy mm szkieletowych (np. drżenie - skurcze)
Czynności przewodu pokarmowego (zimny pokarm, dostarczanie kalorii z jedzeniem)
Tkanka tłuszczowa - grubość
METEOTROPIZM:
Gościec
Nieżyty ukł. Pokarmowego
Choroby psychiczne (samobójstwa, Skandynawia - schizofrenia, więcej wypadków)
Choroby układu krążenia (zawały)
ODDZIAŁYWANIE POGODY NA PSYCHIKĘ - QUIZ, STR. 83
ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA
PYŁ - aerozol, którego fazę rozproszoną stanowią ziarna ciała stałego o średnicy 0,1-100 mikrometrów
Wnika przez skóręm jeśli jest rozpuszczalny w tłuszczach
Układ pokarmowy - niegroźne, metabolizowane
Układ oddechowy - atakuje głównie górne odcinki i oskrzela, oskrzeliki uszkadzając błonę śluzową
Jeśli dostanie się do płuc spowoduje uszkodzenie i bliznowacenie tkanki łącznej rozedma, rozstrzenie oskrzeli
PYLICE:
schorzenia cechujące się rozwojem zmian włóknistych w płucach
niewykazujące swoistych zmian w płucach
nowotwory (powodowane m.in. przez azbest)
Opad promieniotwórczy (ang. Fallout) jest to opad na ziemię pyłów promieniotwórczych. Oddziaływanie opadu jest długotrwałe (do kilku dni), efekt o najdalszym zasięgu, gdyż wiatr może przenosić pył promieniotwórczy setki kilometrów od miejsca wybuchu zanim spadnie on na ziemię. Pewna część silnych eksplozji w tym szczególnie przeprowadzonych w atmosferze, może nawet wejść do stratosfery i rozprzestrzenić się po całej kuli ziemskiej, powodując globalny opad promieniotwórczy.
GAZY
Tlenek siarki SO2
Tlenki azotu
Dwutlenek węgla
BIOLOGICZNE ZANIECZYSZCZENIA:
bakterie, wirusy, cząstki pleśni - rakotwórcze lub alergenne (grzybica płuc)
glony
pyłki kwiatów, nasiona
W POMIESZCZENIACH: formaldehyd, fenol, chlorofenole, naftalen, benzen, toluen, ksylen, styren, węglowodory alifatyczne C8-C12, estry kwasu octowego
*ładunki elektrostatyczne jako zagrożenie - nerwice - jonizatory powietrza!
WODA
Zawartość w organizmie: 45-75% masy ciała - we wszystkich tkankach, nierównomiernie.
Potrzebna jest do wszystkich procesów biologicznych.
Odwodnienie łagodne - utrata 5%
Odwodnienie średnie - 10%
Odwodnienie ciężkie - 15% (wstrząs)
Wydalanie: mocz, skóra, płuca, kał
KRĄŻENIE WODY W PRZYRODZIE - SCHEMAT
PODZIAŁ WÓD
Wody opadowe
Wody powierzchniowe
Wody podziemne
Wody podskórne
Wody płytkie
Wody glębinowe
W zależności od zawartości wyżej wymienionych zanieczyszczeń w rzekach dzieli się je na trzy klasy czystości, a mianowicie:
- I klasa czystości - są to rzeki najczystsze, w których żyją ryby wymagające najczystszych wód, takie jak: pstrąg i sielawa. Tylko rzeki I klasy są według ustawy Ministra Ochrony Środowiska dopuszczone do uzdatniania w zakładach wodociągowych, bowiem tylko tak dobry surowiec daje gwarancję uzyskania dobrej i bezpiecznej wody pitnej;
- II klasa czystości - rzeki gorszej jakości, nie nadają się do uzdatnienia na wodę pitną. Wodę tej kategorii można używać do celów rekreacyjnych (baseny i pływalnie) oraz do hodowli zwierząt;
- III klasa czystości - najgorsza jakość wód powierzchniowych. Ta kategoria nadaje się jedynie do przemysłu i rolnictwa.
POLSKA:
I klasa czystości - 1%
II klasa czystości - 6%
III klasa czystości - 33% (Rocznik statystyczny 1998).
To daje razem 40%, a gdzie reszta? Pozostałe 60% to wody, które nie mieszczą się w żadnej z wyżej wymienionych klas, tzw. wody pozaklasowe.
Str 94 - normy dopuszczalnych zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych
Obowiązują dwa kryteria klasyfikacji czystości wód:
- kryterium fizykochemiczne
Str 94 - normy dopuszczalnych zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych
bezbarwna, klarowna, bez zapachu, o orzeźwiającym smaku, temp. 7-11stC
wolna od zanieczyszczeń toksycznych i drobnoustrojów powodujących choroby zakaźne, szczególnie ukł. pokarmowego.
w dostatecznej ilości i łatwodostępna
zawartość dostatecznej ilości mikro- i makroelementów
zabezpieczona przed zanieczyszczeniami z zewnątrz
- kryterium biologiczne na podstawie wyników badań miana coli typu fekalnego.
- wskaźnik coli - liczba bakterii grupy coli typu kałowego w jednostce objętości wody
- miano coli - objętość wody badanej, w której występuje 1 bakteria z grupy coli
0,1 cm3 - woda jest niezdrowa
1,0 cm3 - woda jest zanieczyszczona (niepewna)
10 cm3- woda jest stosunkowo czysta (możliwa do użycia)
100 cm3 - woda jest dostatecznie czysta
Normy dla wody pitnej - SYSTEM ZAOPATRYWANIA
studziennej > 50 cm3
wodociągowej > 100 cm3
SPOSOBY OCZYSZCZANIA I ODKAŻANIA WODY
SEDYMENTACJA- opadanie cząsteczek (iły,piaski, muły), cząstki o wielkości 2 do 10 mikrometra i gęstości 2,6 g/cm3
AERACJA- napowietrzanie - usuwa z wody gazy rozpuszczalne (CO2, H2S, CH4 i inne powodujšce smak i zapach) oraz związki organiczne, zwiększa także zawartość tlenu, a przez usunięcie CO2 zwiększa odczyn (pH) wody. Wprowadzenie do wody tlenu rozpuszczalnego stwarza warunki do hydrolizy i utleniania zwišzków żelaza i manganu oraz zapobiega powstawaniu środowiska redukcyjnego pogłębiającego problemy smaku i zapachu.
KOAGULACJA - usuwane są z wody cząstki trudno opadające oraz koloidalne decydujące o mętności wody lub intensywności jej barwy. Dodawany koagulant to sole glinu i żelaza ( np.Al2(SO4)3 ) wiśżś one małe cząstki (d =10-7) w większe i powodują ich swobodne opadanie na dno. Koagulacja usuwa z wody także zanieczyszczenia pochodzenia organicznego np. skrobię, białka, celulozę i barwniki organiczne. Są to przeważnie substancje trafiajšce do wód np. ze ściekami.
KLAROWANIE WODY - usunięcie mechanicznych zanieczyszczeń, jakie znajdują się w jeziorach i rzekach.
FILTROWANIE WODY- jest procesem zapewniającym usuwanie z czyszczonej cieczy czšstek o średnicy >0,1mm. Proces ten jest realizowany w urządzeniach zwanych filtrami. Najczęściej stosowanymi materiałami filtracyjnymi sš : piasek kwarcowy, węgiel antracytowy, granulowany węgiel aktywny. Ponadto stosowane są materiały spiekane jak np. keramzyt, lub materiały kruszone, jak granit oraz tworzywa sztuczne o gęstości mniejszej niż gęstość wody. Filtry ze względu na ich wydajność dzieli się na powolne i przyspieszone. (powolne zawierają bakterie seproficzne oczyszczające wodę).
DEZYNFEKCJA - Proces ten najczę�ciej stosowany jest na końcu układu oczyszczania wody. UV, ultradźwięki, promienie jonizujące, ozonowanie i chlorowanie