Wydarzenia z zakresu promocji zdrowia:

• Ałma Ata (1978)

• Deklaracja wprowadziła zmiany w koncepcji zdrowia i opieki zdrowotnej:

• Uznano zdrowie za podstawowe prawo człowieka

• Przyjęto formułę „zdrowie dla wszystkich” Niedopuszczalne są nierówności w zdrowiu pomiędzy grupami społecznymi czy regionami

• Podkreślono wpływ środowiska fizycznego i społecznego na stan zdrowia oraz kształtowanie polityki państwa w tym zakresie

Karta Ottawska (1986)

• Pierwszy dokument WHO uznający stabilny ekosystem za niezbędny warunek dla ludzkiego zdrowia

• Sprowadza promocję zdrowia do jej źródeł w zdrowiu publicznym oraz szeroko rozumianej polityki społecznej.

• Zmiana nacisku z problemów zdrowotnych na ludzi z problemami zdrowotnymi w ich środowiskach, co rozszerza obszar działań poza system opieki zdrowotnej w kierunku innych systemów np. rodzina, szkoła, zakład pracy, samorząd lokalny itd.

• Deklaracja z Dżakarty (1997)

• Nowi gracze nowej ery- wprowadzenie promocji zdrowia w XXI wiek

• Wyznaczono następujące priorytety:

• -promowanie społecznej odpowiedzialności za zdrowie

• -inwestowanie w rozwój zdrowia

• -konsolidacja i rozszerzanie partnerstwa dla zdrowia

• -wzmocnienie możliwości lokalnych

• -zapewnienie infrastruktury dla promocji zdrowia

• VI Światowa Konferencja Promocji Zdrowia Bangkok 2005

• Karta z Bangkoku nt. Promocja zdrowia w zglobalizowanym świecie.

• Definiuje działania, zobowiązania i deklaracje niezbędne do ukierunkowania się poprzez promocję zdrowia na czynniki determinujące zdrowie w zglobalizowanym świecie.

• Według Karty Ottawskiej (1986) promocja zdrowia jest to proces umożliwiający ludziom: zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem (identyfikacja własnych problemów zdrowotnych), poprawę zdrowia - poprzez podejmowanie wyborów i decyzji sprzyjających zdrowiu, kształtowanie potrzeby i kompetencji w rozwiązywania problemów zdrowotnych i zwiększania potencjału zdrowia.  

• Promocja zdrowia jest sztuką interwencji w systemy społeczne i zachęcania ich aby rozwijały się w kierunku zdrowych środowisk( Grossmann, Scala 1997)

• Promocja zdrowia jest procesem zmian społecznych służących rozwojowi ludzi: w procesie tym uczestniczy wiele dyscyplin (podmiotów), wykorzystywana jest międzydyscyplinarna wiedza w sposób profesjonalny, metodologiczny i twórczy ( Kickbusch,1997).

• W promocji zdrowia podejście siedliskowe ( seeting) jest kwestią kluczową.

Siedlisko określane jest jako: miejsce, gdzie ludzie żyją, pracują i korzystają z różnych świadczeń, jako organizacja mająca specyficzną strukturę, zasoby, funkcje, system społeczny, który zmienia się, aby promować zdrowie a nie miejsce, w którym podejmowane są działania związane z promocją zdrowia. Obiektem działań są systemy społeczne a nie jednostki.

Termin „seeting” jako środowisko” według Barića

Jest odpowiedniejszy, ponieważ czynniki środowiskowe (fizyczne i społeczne) w zasadniczym stopniu wpływają na nasze zdrowie. Środowisko to organizacje i systemy posiadające odpowiednią strukturę, określone funkcje i różne zakresy działania.

• W środowiskach występują partnerzy i tworzą się sojusze na rzecz rozwiązywania problemów zdrowotnych. Gwarancją rozwoju podejścia środowiskowego jest odpowiedzialność wobec ponoszących koszty realizacji programu oraz wobec tych, dla których program został opracowany. Odpowiedzialność można i należy mierzyć dokonując oceny stanu wyjściowego, ewaluacji procesu

• Podejście „od ludzi do problemu” w promocji zdrowia, punktem wyjścia w promocji zdrowia jest koncentracja na zdrowiu i przesunięcie akcentów z problemów zdrowotnych ludzi na samych ludzi, których one dotyczą. Ludzie sami identyfikują swoje problemy

Pięć celów strategicznych  promocji zdrowia

1)      budowanie polityki zdrowia publicznego

2)      tworzenie środowisk wspierających zdrowie

3)      rozwój umiejętności indywidualnych, edukacja

4)      wzmacnianie działań społecznych

5)      reorientacja systemu opieki zdrowotnej 

Modele promocji zdrowia

• Model medyczny, prewencyjny:

Działania ukierunkowane na: jednostkę, eliminowanie czynników ryzyka, zachowania zdrowotne oraz profilaktykę pierwszorzędową. Promocja zdrowia rozumiana jako profilaktyka pierwszorzędowa

Edukacja zdrowotna ukierunkowana na perswazję: nakłanianie(nacisk a nawet przymus) ludzi do zmiany zachowań, aby zapobiegać chorobom lub im skutkom.

Edukacji towarzyszą działania środowiskowe, legislacyjne, ekonomiczne

• Model ukierunkowany na upodmiotowienie jednostek i społeczności

Upodmiotowienie oznacza, że ludzie uzyskują możliwości własnego działania oraz zdolność i moc do kontrolowania własnego zdrowia i środowiska.

Akcent położony na: aktywność jednostek i społeczności, dobrowolność, swobodę decyzji i wyborów, działania na rzecz zdrowia na poziomie indywidualnym i środowiskowym

Centralną oś tego modelu stanowi edukacja, ale także zdrowotna polityka publiczna

Obecnie edukacja zdrowotna jest nieodłącznym i kluczowym elementem promocji zdrowia.

---