DURKHEIM O PODZIALE PRACY SPOŁECZNEJ
Dwa sposoby używania słowa funkcja:
system ruchów życiowych z pominięciem ich konsekwencji
stosunek ich odpowiedniości istniejący miedzy tymi ruchami a niektórymi potrzebami organizmu.
Funkcja podziału pracy to potrzeba, jaką podział pracy zaspokaja.
ROLA PODZIAŁU PRACY:
- zwiększa siłę produkcyjną i umiejętności pracownika
- jest warunkiem koniecznym rozwoju intelektualnego i materialnego społeczeństw
- jest źródłem cywilizacji
Czy cywilizacja jest czymś moralnym? Jeżeli rozpatruje się cywilizację ze względu na jej czynniki, to zauważyć można, że nie ma ona charakteru moralnego. Np. działalność gospodarcza zaspokaja potrzeby, ale nie są to potrzeby natury moralnej. Podobnie dzieje się ze sztuką, która jest „czymś zbędnym” i odpowiada na naszą potrzebę rozwijania aktywności bez celu. W innym elemencie cywilizacji - nauce- można dostrzec, że w pewnych warunkach odznacza się ona charakterem moralnym. Jednostka ma obowiązek rozwijania swojej inteligencji, poprzez przyswajanie sobie prawd naukowych. Nie możemy być ignorantami. Nauka to świadomość doprowadzona do najwyższego stopnia jasności. By społeczeństwa mogły żyć w takich warunkach jakie im stworzono, konieczne jest aby obszar świadomości rozszerzał się i rozjaśniał. Warunki są coraz bardziej złożone więc społeczeństwa muszą się przekształcać i to często.
Nauka jest polem otwartym dla inicjatywy każdego, ale nikt nie jest zmuszony tam wchodzić. Nauka podobnie jak przemysł i sztuka usytuowana jest poza moralnością.
- w cywilizacji nie odnajduje się niczego moralnego, bo moralność jest źle zdefiniowana
- cywilizacja nie ma wartości wewnętrznej i absolutnej - zaspokaja pewne potrzeby, które są następstwami podziału pracy, przez co jest cenna
SOLIDARNOŚĆ
Pozytywna Negatywna
(sama z siebie nie wytwarza żadnej integracji
i nie cechuje się niczym szczególnym)
Pozytywna dzieli się na s. organiczną i s. mechaniczną .
MECHANICZNA:
- łączy bezpośrednio jednostkę ze społeczeństwem
- społeczeństwo w tym przypadku oznacza zespół wierzeń i uczuć wspólnych wszystkim członkom grupy
- typ zbiorowy
- jest silna kiedy idee i dążności wspólne wszystkim członkom społeczeństwa przekraczają pod względem liczby i intensywności, te występujące u każdego z osobna
- wzmacnia się odwrotnie proporcjonalnie do osobowości
- zakłada podobieństwo jednostek
- osobowość indywidualna pochłonięta przez zbiorową (osobowość naszą tworzy to, co każdy z nas ma własnego, co odróżnia nas od innych)
- w świadomości każdego z nas są dwie świadomości:
1. dzielona z całą naszą grupą, nie będąca wskutek tego nami, ale społeczeństwem, które w nas żyje i działa
2. jest wyobrażeniem tylko nas samych, tego co w nas osobiste i różne, co czyni z nas jednostkę
- solidarność ta osiąga maksimum, kiedy świadomość zbiorowa obejmuje dokładnie całą naszą świadomość i jest z nią w każdym punkcie zbieżna
- prawo represyjne, społ. pierwotne
ORGANICZNA:
- jednostka zależy od społeczeństwa, gdyż zależy od części, które je tworzą
- społeczeństwo to system różnorakich i specyficznych funkcji, które wiążą określone stosunki
- jest wytworem podziału pracy
- jednostki różnią się od siebie
- każdy ma jakąś sferę działania, która do niego należy, ma osobowość
- indywidualność całości rozwija się równocześnie z indywidualnością części
- prawo kooperacyjne, społ. rozwinięte
Z jednej strony każdy zależy od społeczeństwa tym mocniej, kiedy praca jest bardziej podzielona, z drugiej strony działalność każdego bywa tym bardziej osobista, im bardziej jest wyspecjalizowana
W wyniku wspólnoty wierzeń i uczuć powstaje dużo mniej więzi łączących nas ze społeczeństwem, niż w wyniku podziału pracy. Wynika to ze struktury naszych społeczeństw. Miarą względnej siły dwóch rodzajów więzi społ., jest często łatwość z jaką ulegają rozerwaniu. Łatwiej zerwać więzi tam, gdzie solidarność oparta jest na podobieństwie. W społeczeństwach, gdzie solidarność oparta jest na podziale pracy, trudniej zerwać więzi z tego względu, że każda część tej zbiorowości pełni inną funkcję. Im solidarność jest słabsza, sieć społ. luźniejsza (brak silnego poczucia jedności i osobowości), tym łatwiej elementom obcym wejść do społeczeństwa.
Tam gdzie, społeczeństwo stanowi system zróżnicowanych części uzupełniających się nawzajem, nowe elementy nie mogą wejść do starych bez zakłócenia harmonii, bez zmiany tych stosunków i dlatego organizm się im opiera.
S. mech. łączy ludzi słabiej niż s. org. W miarę ewolucji społ. ulega coraz większemu osłabieniu.
Siła więzi społ. zmienia się w zależności od:
- stosunku między zakresem świadomości wspólnej a świadomości indywidualnej
- przeciętnej intensywności stanów świadomości zbiorowej
- mniejszej lub większej określoności tych samych stanów
RELIGIA
- jej obszar rozpościera się znacznie poza stosunki człowieka z bóstwem
- reguluje stosunki prawne, moralne, gospodarcze
- cechą wspólna religii jest to, że są one wspólne pewnej liczbie jednostek żyjących razem, jeżeli jakieś silniejsze przekonanie podziela ta sama wspólnota ludzka, nabiera ono w sposób nieunikniony charakteru religijnego
- odpowiada centralnemu obszarowi wspólnej świadomośći
- religia obejmuje coraz mniejszą część życia społecznego (początkowo ogarniała sobą wszystko; to co było religijne było zarazem społeczne, z czasem funkcje gosp., polit., i naukowe wyzwoliły się od funkcji religijnych. Zmniejsza się intensywność świadomości wspólnej, wyobrażenia zbiorowe stają się coraz bardziej nieokreślone (eliminacja przysłów), świadomość wspólna rozwija się z niższym stopniu niż świadomości indywidualne)
Nowe społ., które zastępują zanikłe typy społeczne nie zaczynają rozwijać się w tym samym miejscu, w którym tamte zakończyły swój rozwój.
Postęp społeczny nie polega na stałym rozpadzie. Przeciwnie w miarę rozwoju społeczeństwa mają coraz większe poczucie siebie samych i swojej jedności. Muszą istnieć inne więzi - wynikające z podziału pracy.
Podział pracy pełni rolę, którą dawniej odgrywała świadomość wspólna.
- typy indywidualne stają się coraz bardziej wyraziste kosztem typu ogólnego- rozproszenie i zanikanie cech konstytutywnych
- jedynymi cechami przekazywanymi dziedzicznie są cechy, których połączenie tworzy typ przeciętny
- przeciętnym typem grupy naturalnej jest typ odpowiadający warunkom jak najbardziej zwykłym; typ ten wyraża sposób w jakim jednostki przystosowały się do środowiska przeciętnego
- dochodzi do zróżnicowań, które zmieniają się w samej budowie typu przeciętnego (cechy dające się przekazywać nie są tymi, których całość stanowi typ przeciętny, są to cechy, które uzyskałoby się wyciągając średnią z typów przeciętnych kolejnych pokoleń)
- typ przeciętny jest zatem wynikiem nałożenia się typów indywidualnych i wyraża to, co najbardziej w nich wspólne, zmienia się z pokolenia na pokolenie