Literatura średniowiecza, renesansu, baroku.
25. RÓŻNORODNOŚĆ POSTAW PISARSKICH W LITERATURZE MIESZCZAŃSKO-PLEBEJSKIEJ.
Na gruncie literatury parenetycznej powstał bogaty zbiór zasad postępowania. Człowieka ograniczyły nie tylko podstawowe przykazania religii, ale także niepisane i pisane normy społeczne. Powstały wzory życia dla ziemianina, żołnierza (Skarga, Starowalski), hetmana (Paprocki), górnika (Roździeński), rzemieślnika (Śniadecki), służącego, chrześcijańskiej kobiety. Wokół dyskusji parenetycznych, na marginesie literatury, dokonywano rewizji wzorów. Dostrzeżono również utworzenie się nowego stanu - zaczątku zawodowej inteligencji polskiej (stan kleszy). Była to inteligencja zarobkująca przy pomocy własnych umiejętności, własnej pracy umysłowej. Zmurszałej teorii mogli przeciwstawić nie uporządkowane wnioski własnego doświadczenia społecznego. Ostatecznie mogli przyjąć postawę szyderców. Inspiracją dla nich była racjonalna refleksja, która prowadziła do rewizji założeń, do obalenia świętości na rzecz przemiany (absurdalność porządku społecznego). Literaturę mieszczańską tego okresu charakteryzuje rozmaitość stanowisk, chwiejność poszukiwań. Część z nich przechodzi do stanu mieszczańskiego, część do ruchu kontrreformacyjnego, część przyjmuje postawę defensywną: obrony dotychczasowego stanu posiadania.