Wykład 10
07.01.2011
Dziecko w badaniach psychologicznych
Rola dziecka w badaniu:
rola osoby bezpośrednio badanej
rola osoby dostarczającej informacje o innych osobach
Badanie może służyć:
samemu dziecku
wydanie opinii, orzeczenia co do wiarygodności jego słów
Źródło problemów etycznych w badaniu dzieci:
dziecko słabsze po porodzie może się rozwijać gorzej niż jego rówieśnicy
te różnice mogą zostać zniwelowane poprzez kontakt, opiekę.
Nie zawsze wiadomo, co powiedzieć rodzicom takiego dziecka. Jak powiemy, że może się gorzej rozwijać, to może to zaburzyć ich kontakt z tym dzieckiem. Nie ma jednoznacznej procedury postępowania w takich wypadkach. Każda sytuacja jest inna. Za każdym razem podczas badania rozwoju dziecka w naszych głowach (jako psychologów) powinno pojawić się mnóstwo wątpliwości. Stworzony przez nas program terapeutyczny powinien być osadzony w realiach; musimy dostosować badanie do możliwości dziecka i jego najbliższego otoczenia. Ważne jest startowanie od sukcesu (metoda małych kroczków); jeśli na starcie postawimy zadania za trudne do wykonania, osiągnięcie sukcesu staje się niemożliwe, a co za tym idzie - motywacja się obniża. Pomoc, którą proponujemy musi mieć szansę powodzenia w warunkach, w jakich żyje dziecko. Należy uwzględnić obraz dziecka, jaki posiadają znaczące dla Niego osoby. Sposób prowadzenia badań - dwie szkoły:
obecność rodziców podczas badania dziecka
nieobecność rodziców podczas badania dziecka.
W tej chwili częściej zaleca się tę drugą opcję, chociaż zdarzają się sytuacje, kiedy badanie można przeprowadzić wyłącznie z dzieckiem. Program pomocy dla dziecka powinniśmy opracowywać razem z rodzicami. Jak rodzice się zaangażują, istnieje większa szansa na realizację takiego programu. W ocenie skuteczności programu też powinni brać udział rodzice. Psycholog pełni wtedy rolę konsultanta. Psycholog nie jest pogotowiem ratunkowym, psycholog ma nauczyć, jak sobie z problemem poradzić, ale nie rozwiąże tego problemu (rola konsultanta, a nie „naprawiacza”).
Obszary, w których występują problemy etyczne:
zgoda na badanie
informacja co do celu / przebiegu, metod oraz sposobów wykorzystania danych (zebranych od dziecka i o dziecku). Dostosowuję te informacje zarówno do dziecka, jak i do poziomu rodziców;
stworzenie przyjaznej, bezpiecznej dla dziecka atmosfery (dlatego ważna jest tu obecność rodziców)
konsultowanie z rodzicami swych hipotez diagnostycznych;
włączanie rodziców w przebieg całego procesu
konsultowanie z rodzicami zasad konstruowania programu pomocy dla dziecka (reguła zaangażowania)
opracowanie dla dziecka programu pomocy możliwego do zrealizowania.
Konflikty:
konflikt wewnętrzny:
- niska wiara w swój poziom umiejętności; w swoje kompetencje
- lęk przed oceną
- poczucie zbyt małej ilości czasu
- brak zaufania do rodziców
- brak zaufania do rzetelności innych specjalistów
- brak gotowości do współpracy z innymi
konflikt zewnętrzny
- ilość czasu w danej placówce na badanie jednego dziecka
- konieczność posługiwania się określonymi narzędziami
- naciski społeczne ze strony nauczycieli, rodziców
- obiektywnie trudne warunki w danej rodzinie, szkole (dostosowują pomoc, nie budują „zamków na piasku”, lepiej zrobić troszkę niż nic)
- rutynowe postępowanie diagnostyczne (zwyczaje panujące w placówkach)
- trudności finansowe placówki
- własne zmęczenie
- niska efektywność przygotowanych programów pomocowych.
Rodzaje badań z udziałem dzieci:
badania naukowe
Etyka zawodu psychologa
Dr Patrycja Rusiak
Semestr 1
- 2 -