KONCEPCJA BEHAWIORYSTYCZNA

1. ŚRODOWISKO A ZACHOWANIE
- PRZEDSTAWICIELE - PAWLOW, TOEMAN, SKINNER
- badacze z reguły lekceważą determinizm zjawisk, tworząc obraz człowieka autonomicznego, którego reakcje zależą od pewnych stanów wewnętrznych. Zachowanie człowieka jest zależne od wyposażenia genetycznego oraz środowiska fizycznego i społecznego, - środowisko to konfiguracja bodźców (S), które są reakcjami człowieka (R), - koncepcja S - R - przyczyny zachowania znajdują się w wewnętrznym środowisku, - zachowanie człowieka wpływa na zmianę środowiska, - środowisko to w wysokim stopniu wytwór człowieka, - wewnętrzne stany człowieka nie wpływają na ludzkie reakcje. Stany wewnętrzne to dodatkowy produkt działania, - człowiek jest zewnątrzsterowny, a jego zachowanie jest zaprogramowane przez środowisko, - psychologia powinna być nauką obiektywną
2. STEROWANIE POZYTYWNE. WZMOCNIENIA
- Środowisko modeluje ludzkie zachowanie - człowiek jest ukształtowany przez świat, w którym żyje. Modyfikacja jest drogą prowadzącą do modernizacji człowieka - pogląd popularny w okresie wielkich przemian i ruchów społecznych, - wg Skinnera łatwiej jest wykryć jak człowiek kształtuje warunki życia. Jesteśmy bowiem przyzwyczajeni do obseracji środowiska. Nasze zachowanie prowadzi do określonych konsekwencji. Działanie ludzi i zwierząt nie jest bezinteresowne, - zachowanie instrumentalne / sprawcze - zachowanie jest narzędziem do osiągnięcia pewnych konsekwencji ( bodźców materialnych i moralnych ). Bodźce są elementami otoczenia. , - wzmocnienie - konsekwencje zachowania instrumentalnego:
pozytywne - konsekwencje zachowania, które są pożądane i korzystne, nazywane nagrodami;
negatywne - bodźce - przymus, zagrożenie, porażka. Są to szeroko rozumiane kary.
wzmocnienia pierwotne lub wrodzone - pokarm, podniety seksualne
sterowanie pozytywne - pobudzanie, utrwalanie i modyfikacja zachowania za pomocą wzmocnień pozytywnych. Dobór odpowiednich wzmocnień pozytywnych jest sprawą skomplikowaną.
manipulacja zachowaniem instrumentalnym - zależna od doboru właściwych wzmocnień pozytywnych oraz od procedury stosowania nagród. Procedura to system reguł, które decydują o tym za jakie zachowania badacz wzmacnia reakcje człowieka
- procedura stałych odstępów czasowych: regularne nagradzanie po upływie określonego czasu, - procedura stałych proporcji - człowiek otrzymuje bodźce materialne lub moralne po wykonaniu określonej pracy. Procedura ta z reguły pobudza aktywność i zwiększa tempo działania, - procedura zmiennych odstępów czasowych: nieregularne wzmocnienia, czas jaki upływa pomiędzy reakcją a nagrodą zmienia się losowo, - procedura zmiennych proporcji - zmiana liczby reakcji,
Metody konstruowania reakcji człowieka:
- metoda kolejnych przybliżeń pozwala podejmować działania o najwyższym stopniu komplikacji
OPÓŹNIENIE WZMACNIANIA:
- odroczenie nagrody zmniejsza jej znaczenie, obniża poziom ludzkiego wysiłku
3.STEROWANIE NEGATYWNE. MIT KARY
STEROWANIE NEGATYWNE
- inaczej punitywne, awersyjne, - stosowanie wzmocnień ujemnych np kar pieniężnych, przymusu, - kara - niepożądany skutek działania, który został wprowadzony po to, by wyeliminować zachowania dewiacyjne i aspołeczne. Stanowi główne narzędzie zmiany zachowania, - wzmocnienie negatywne - inaczej kara, z reguły nie eliminuje zachowań aspołecznych tylko je zahamowuje na pewien okres, - warunki zwiększające skuteczność karania - kara spełni swoje zadanie, gdy zostanie włączona w całościowy program modyfikacji zachowania. Skuteczność sterowania negatywnego zależy od tego, czy jednostka potragi wskazać człowiekowi nowe alternatywy działania, które zawierają źródła wzmocnień pozytywnych
Zjawiska wywołane przez wzmocnienia negatywne: - generalizacja hamowania - kara tłumi reakcje niepożądane oraz zachowania o dużej doniosłości społecznej, - zaburzenia emocjonalne - konsekwencja silnych kar, reakcje lękowe, gniew, agresja, - unikanie źródła karania - unikanie osób oraz instytucji, które wymierzają kary, - dostarczenie negatywnych wzorców zachowania - "sztuka karania" przechodzi z pokolenia na pokolenie
Pozbawienie ludzi nagród które otrzymywali
- usunięcie nagrody działa podobnie jak normalna kara
- zaintersowanie źródłem, które odbiera nagrody
- pozbawienie nagrody nie wywołuje silnych reakcji emocjonalnych
Aspekty etyczne sterowania negatywnego
- wg Skinnera stosowanie kar ma małą wartość instrumentalną i nie jest uzasadnione z punktu widzenia etyki.
4.POZA WOLNOŚCIĄ I GODNOŚCIĄ
Wolność i godność człowieka
- są cechami osoby
- są cechami zewnętrznego zachowania
- wiąże się z brakiem kontroli zewnętrznej
Behawiorystyczna koncepcja wolności:
- wolność zależy od tego, czy w otoczeniu człowieka znajdują się nieporządane bodźce zewnętrzne tj. bodźce naturalne i wzmocnienia negatywne
- wolność wiąże się z brakiem w otoczeniu wzmocnień negatywnych
Behawiorystyczna koncepcja godności:
- w środowisku zewnętrznym istnieje pewna kategoria wzmocnień pozytywnych ( bodźce moralne )
- godność to prawo do wzmocnień pozytywnych
- wielkość uznania społecznego, które potwierdza godność jest odwrotnie proporcjonalna do znajomości rzeczywistych przyczyn zachowania
- człowiek behawiorystyczny żyje poza wolnością i godnością
5.INŻYNIERIA SPOŁECZNA
Technologia kształcenia człowieka inaczej psychoinżynieria
- inżynieria behawiorystyczna - technologia zachowania, inżynieria pozytywna, celem jest zmiana stanów wewnętrznych
- terapia behawiorystyczna - cel to oduczenie reakcji patologicznych i dewiacyjnych
Technika modyfikacji zachowania
- desensibilizacja - Wolpe - oduczenie i wyeliminowanie niepożądanych reakcji, składa się z 3 etapów. Etap 1: poznanie bodźców lub sytuacji, ułożenie hierarchicznej listy bodźców. Etap 2: poszukiwanie określonych sytuacji, relaksjacja. Etap 3: zestawienie bodźców lękotwórczych z sytuacjami neutralizującymi
- terapia awersyjna - polega na jednoczesnym podawaniu wzmocnienia pozytywnego i negatywnego
6. UTOPIA NAUKOWA, CZYLI ZAPLANOWANE SZCZĘŚCIE
Skinner i "Walden Two"
- pierwsza próba zbudowania doskonałego społeczeństwa ( około 1000 osób )
- program: wszelkie problemy rozwiązywać stosując teorię wzmocnienia pozytywnego i inżynierię behawiorystyczną
- szczególną rolę odgrywali uczeni
- wychowanie kierowane przez specjalistów, zajęcia odbywały się w laboratorium
- kształcenie pernamentne - rozpoczęte w chwili urodzenia dziecka
- w okresie niemowlęcym nie ubierano dzieci
- kształtowanie umiejętności współpracy i kooperacji
7. PORTRET JEDNOWYMIAROWY
- stworzenie mechanicznego obrazu jednostki zewnątrzsterownej
- jedną z najważniejszych właściwości człowieka jest jego poziom aspiracji
- ludzkie zachowanie zależy od czynników wewnętrznych oraz od poczucia kontroli, spostrzegania
- brak świadomej aktywności człowieka
8. PAN COGITO W BEHAWIORYSTYCZNYM EKSPERYMENCIE
- formowanie człowieka kolektywnego, który dobro wspólne i interes ogólnospołeczny przekłada nad egoistyczne korzyści, - kształtowanie człowieka produktywnego - podporządkowanego władzy, - kształtowanie ludzi o poglądzie ateistycznym, - kształtowanie człowieka zewnętrznego
Przyczyny niepowodzenia eksperymentu:- mierni uczniowie behawiorystów organizatorami, - zrodzenie mentalności desydenckiej - otwarta i publiczna krytyka socjalistycznej utopii, - ukształtowanie mentalności emigracyjnej

KONCEPCJA PSYCHODYNAMICZNA

1.DYNAMIKA OSOBOWOŚCI
Zarys portretu psychodynamicznego powstał w klinikach psychiatrycznych lub neurologicznych, w gabinetach psychoterapeutycznych.
Twórcy portretu: Honey, Sullivach, Fromm, May
Różnice pomiędzy portretami ( behawiorystycznym a psychodynamicznym )
- odmienna metodologia
- B: - człowiek reaktywny - środowisko zewnętrzne, człowiek racjonalny
- P: ludzkie działanie uwarunkowane przez wewnętrzne siły motywujące, istota niedoskonała
Charakterystyka koncepcji psychodynamicznej
- człowiek to mierny aktor, kierujący własnym losem
- zainteresowanie strukturą charakteru
- wypowiedzi, lęki jednostki to wyobrażenie o motywacji człowieka
- wewnętrzne siły motywacyjne są nieświadome
- określenie jak funkcjonuje człowiek
- wskazania jak zmieniać osobowość
- opracowanie zasad psychoterapii ( metody klinicznej, której celem jest pomaganie człowiekowi w rozwiązywaniu nieświadomych konfliktów )
Warianty koncepcji:
- psychoanaliza - sformułowanie zasad neopsychoanalizy ( psychoanalizy społecznej, kulturowej ) - podkreślenie warunków społecznych i kultury w ukształtowaniu osobowości i powstawaniu jej zaburzeń. Badania E. Eriksona: 8 faz rozwoju jednostki, fazy psychospołeczne, których przebieg zależy od warunków życia
- próby scalenia behawioryzmu i psychoanalizy - psychodynamiczne koncepcje zachowania: Dellard i Miller - mechanizm ludzkich działań można wyrazić za pomocą: popędów, wskazówek, reakcji, wzmocnień. Popędy to pobudki wewnętrzne lub zewnętrzne. Wskazówkami są sygnały.
- psychoanaliza współczesna: stworzona przez Freuda, zrewolucjunizowała nauki humanistyczne, teoria libido, kompleks Edypa, odkrycie nieświadomej motywacji, uważa się że pierwsze lata życia mają decydujący wpływ na ukształtowanie się osobowości człowieka dorosłego
2.KLASY POPĘDÓW:
- pierwotne - siły wrodzone - dążenie do zdobycia pokarmu, popęd seksualny
- wtórne - powstają w wyniku socjalizacji - potrzeby bezpieczeństwa, społeczne, osobiste
Popędy są z reguły nieświadome - nieświadoma motywacja - fundamentalny termin psychoanalizy
3.SOCJALIZACJA CZŁOWIEKA proces kształtowania popędów dzięki oddziaływaniom warunków społecznych i kultury. Nabywanie podstawowych popędów wtórnych odbywa się głównie w środowisku rodzinnym w pierwszych latach życia. Alfred Alder - uznał, że ludzie posiadają potrzebę mocy - dążą do zdobycia sławy, władzy, dominacji. Rollo May - uważa, że wielu ludzi ma fałszywą świadomość swoich rzeczywistych pragnień. Na tej podstawie przyjęto, że motywacja człowieka jest z reguły nieświadoma. Jest to pewna funkcja psychiczna. Współczesna psychoanaliza bardzo małą wagę przypisuje motywacji świadomej.
4.KLASY KONFLIKTÓW:
1) konflikty wewnętrzne ( motywacyjne) - konflikty między popędami. Powstają, gdy w człowieku działają sprzeczne rozbieżne siły.
2) konflikty zewnętrzne - o charakterze interpersonalnym - powstają gdy istnieje sprzeczność pomiędzy dążeniami jednostki a celami inych ludzi
Ponadto: - konflikty pomiędzy potrzebą bezpieczeństwa a potrzebą wolności
- trudno jest zaspokoić poczucie tożsamości i integracji osobowości
5.JAK CZŁOWIEK ROZWIĄZUJE KONFLIKTY?
- teoria gier - każdy konflikt jest pewną grą, trzeba wybrać odpowiednią strategię, która da człowiekowi maxymalną satysfakcję
- spostrzeganie, że konflikt to problem, z którym trzeba się uporać
6.SZTUKA SAMOOBRONY
MECHANIZMY OBRONNE - występują w przypadku konfliktów, których nie potrafimy rozwiązać. Mechanizmy zostały wykryte przez Freuda. Jest to pewna nawykowa metoda radzenia sobie z konfliktami w wyniku procesu socjalizacji.
FUNKCJE MECHANIZMÓW - redukcja, obniżenie poziomu lęku, ochrona poczucia godności, utrzymanie wysokiej samooceny jednostki, złagodzenie objawów konfliktów
RODZAJE MECHANIZMÓW
- represja - ( Freud ), wyparcie, usuwanie ze świadomości myśli o konfliktach, popędach. Celem represji jest zmniejszenie lub zupełne wyeliminowanie lęku. Jest to wewnętrzna reakcja. Proces ten nie jest w pełni zbadany - chcąc ułatwić wyparcie lękotwórczych myśli człowiek wykonuje dodatkowe czynności np wybór hobby. Skutkiem represji jest zmniejszenie lęku na pewien okres
- stłumienie - umiejętność panowania nad swoimi dążeniami, które nie są akceptowane społecznie
- projekcja - nieświadomy mechanizm rzutowania swoich niepożądanych cech, wad na innych ludzi. Zmniejsza lęk i wpływa na wzrost samooceny. Projekcja ma charakter wybiórczy, potrafi zmienić zachowanie człowieka w stosunku do innych ludzi.Jest najbardziej powszechną formą samoobrony
- racjonalizacja - nieadekwatne wyjaśnienie przyczyn zachowania. Jest całkowicie błędnym przedstawieniem własnych motywów i dążeń
Rodzaje racjonalizacji
* kwaśne winogrona - gdy człowiek nie może osiągnąć ważnego celu uznaje go bezsensownym
* słodkie cytryny - człowiek wmawia sobie, że zdarzenia i sytuacje, których nie znosi są przyjemne
- substytucja - zastępowanie celów, których nie można osiągnąć przez cele łatwiejsze
Formy substytucji:
* kompensacja - mechanizm obronny przed lękiem np taniec. Dzięki niej ludzie osiągają wyniki w nauce i literaturze
* sublimacja - wyrażenie nieakceptowanych popędów i dążeń w formie, która zyskuje uznanie społeczne
7.ANATOMIA LĘKU
- 1926 - Freud - lęk to ważny sygnał wewnętrznego bezpieczeństwa i objaw zaburzeń neurotycznych
- lęk wraz ze wszystkimi jego konsekwencjami jest źródłem nieszczęść i dramatów człowieka
- STRACH - nieprzyjemny stan emocjonalny, który sygnalizuje zewnętrzne niebezpieczeństwo
- LĘK - sygnał niebezpieczeństwa wewnętrznego, jest zagrożeniem dla całej osobowości jednostki. Źródłem lęku są wewnętrzne konflikty i flustracje
8.RODZAJE EMOCJI / STANÓW LĘKOWYCH
- lęk normalny - reakcja proporcjonalna do rzeczywistego zagrożenia
- lęk neurotyczny - nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia - wymaga stosowania mechanizmów obronnych i blokady świadomości. jest konsekwencją nierozwiązywalnych konfliktów wewnętrznych
9.JAK POWSTAJE LĘK WTÓRNY?
Określony mechanizm obronny redukuje lęk pierowtny, jednocześnie rodząc lęk wtórny
- włączenie do systemu obronnego sprzecznych mechanizmów



KONCEPCJA POZNAWCZA
1.ARCHITEKTURA UMYSŁU
- wybitni uczeni - Bruner, Simon, Miller, Neisser, Rumelhaft, Tomaszewski
2.KONCEPCJA POZNAWCZA:
- to portrety funkcjonowania człowieka
- człowiek to samodzielny podmiot, osoba, która decyduje o własnym losie
- człowiek za pomocą jezyka przekazuje informacje i nadaje im pewną wartość
- portret poznawczy wskazuje jak zmieniać myślenie i działanie człowieka
- podstawową metodą modyfikacji jest celowe wychowanie i autokreacja
- umysł to układ poznawczy, system reproduktywno generatywny
- nauka poznawcza - badanie systemów poznawczych
- ruchy umysłowe - kulturowe - system ogólnych ideii oraz wizji, które wychodzą poza granice nauki
2.STRUKTURY POZNAWCZE: źródło informacji o otoczeniu. Treść informacji bywa różnorodna
- sądy o środowisku naturalnym
- posiadanie pewnej wiedzy o kulturze
- dane o sztuce, mitach, obyczajach, o świecie społecznym
- określona wiedza o sobie
3.RODZAJE WIEDZY JEDNOSTKI
- wiedza deklaratywna - narracyjna, dane o faktach, sądy, można ją przekazywać słownie
- wiedza proceduralna - operacyjna, sieć danych o metodach, strategiach, wymaga zademonstrowania umiejętności
4.CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU STRUKTUR POZNAWCZYCH
- z punktu widzenia treści
- z punktu widzenia cech formalnych: złożoność ( określone miejsca w skali ), abstrakcyjność ( konkretność ), system liniowy, system hierarchiczny
- z punktu widzenia otwartości i zamkniętości
- z punktu widzenia aktywności i bierności
5.DEPRYWACJA ZMYSŁOWA - zredukowanie dopływu informacji z otoczenia, środowiska naturalnego i społecznego. Pod wpływem izolacji występują zaburzenia w procesie percepcji, pojawiają się zaburzenia emocjonalne
6.NADMIAR INFORMACJI - stwarza rzeczywiste problemy psychologiczne i społeczne. Powstaje zjawisko przeciążenia informacyjnego. W takich warunkach występują:
- zjawiska selekcji - asymilacji danych
- filtr informacyjny - związany z koncentracją uwagi. Decyduje o tym jakie dane są przyjmowane a jakie blokowane
- tendencyjna selekcja informacji - niebezpieczne zjawisko. Ludzie poszukują danych, które są zgodne z ich oczekiwaniami i dążeniami
7.DEFICYT INFORMACJI - w środowisku brak waznych danych. W związku z tym ludzie wykonują czynności eksploracyjne - aktywnie poszukują istotnych wiadomości.

MYŚLENIE TWÓRCZE TYPU P I TYPU H. WKŁAD DO KULTURY
- człowiek to podmiot twórczy i innowacyjny, który formułuje nowe hipotezy i pomysły.
DWA RODZAJE TWÓRCZOŚCI I INNOWACJI:
- twórczość psychologiczna typu P - w umyśle osoby powstają pomysły, idee, hipotezy wzbogacające indywidualne doświadczenia
- twórczość psychologiczna typu H - prowadzi do odkryć i wynalazków technicznych, naukowych
MODELE:
- konfliktowy - flustracje, wewnętrzne sprzeczności. Rozwiązywanie konfliktów poprzez konstruowanie nowych form
- spełnienia - twórczość to metoda aktualizacji, rodzaj samospełnienia, zaspokojenie potrzeb poprzez twórczość i ekspresję
MOTYWACJA POZNAWCZA - zaspokojenie ciekawości świata, uruchamiana wtedy, gdy jednostka spotyka zdarzenie nowe
NIECIĄGŁOŚĆ PROCESU TWÓRCZEGO / ZJAWISKO OLŚNIENIA / - często po przerwaniu pracy nad danym problemem uczony nagle odkrywa nową formę
TEORIA ZEITGRESTU - odkrycia są zależne od fazy rozwoju społecznego i kulturalnego
TEORIA UZEWNĘTRZNIENIA OSOBOWOŚCI TWÓRCY: wybitne jednostki konstruują nowe formy, które rewolucjonizują naukę
BADANIA NAD KATEGORIAMI ZEWNĘTRZNYCH UWARUNKOWAŃ TWÓRCZOŚCI:
- zwracają uwagę na negatywną rolę zmiennych środowiska
- podkreślają zmienne jako stymulatory procesów rozwiązywania problemów
- negują rolę środowiska
HAMULCE ZEWNĘTRZNE - klasa zmiennych środowiskowych, które blokują i udaremniają osiągnięcia nowych celów
STYMULATOR TWÓRCZOŚCI - środowisko pełni rolę stymulatora. Istnieje zależność między stresem zewnętrznym a twórczością jednostki
SWOBODA ZEWNĘTRZNA - pobudza twórczość, rywalizacja idei, możliwość prowadzenia sporów i dyskusji
OSIOWA WŁASNOŚĆ UMYSŁU - wrodzone kompetencje twórcze, stymulowane lub hamowane przez wpływ środowiska

ŚWIAT INDYWIDUALNYCH WARTOŚCI
Człowiek gromadzi wiedzę o przyrodzie, kulturze, wartościuje rzeczy, opisuje świat, ocenia go. Osobowość to czynnik decydujący o ocenie wartości rzeczy, ważne zmienne odgrywa również środowisko.
RODZAJE WALENCJI:
- wartość pozytywna - zdarzenia do których dąży człowiek, które wywołują dodatnie stany emocjonalne
- wartość negatywna - bodźce awersyjne, których unika jednostka
- wartości utylitarne - niezbędne do utrzymania życia i zachowania gatunku
- symboliczne - intelektualne, estetyczne, moralne, duchowe
FUNKCJA POTĘGOWA - indywidualna wartość nie jest liniową funkcją ilości, jednakowym przyrostom środków finansowych odpowiada coraz wolniejszy wzrost ich indywidualnej wartości
ILUZJE WALENTNE - dotyczą wartości indywidualnej, złudzenia dotyczące własnej osoby
KATEGORIE LUDZI - HIERARCHIA WARTOŚCI
1. Djonizyjskie - człowiek najwyżej ocenia takie dobra jak konsumpcja, komfort, wygodne życie
2. Heraklesowe - człowiek dąży do dominacji nad innymi ludźmi.
3. Prometejskie - człowiek to cząstka wspólnoty, walka z cierpieniem
4. Appolińskie - najwyższe znaczenie ma twórczość, poznanie świata, rozwój nauki i sztuki
5. Sokratyczne - najwyższe dobra to poznanie i rozumienie samego siebie

WIEDZA JĘZYKOWA: LOGIKA DYSKURSU
KOMPETENCJA KOMUNIKACYJNA - zdolność ludzi do wyrażenia się, do mówienia do kogoś
DYSKURS W FORMIE DIALOGOWEJ - najbardziej powszechny, składa się z zasad: rzeczywistości i kooperacji Grive,a : maxymy ilości, jakości, odpowiedzialności, sposobu
ZACHOWAWCZE -
DYNAMIKA DZIAŁANIA: MOTYWACJE I EMOCJE
POZNAWCZA KONTROLA - dominującą rolę odgrywa informacja ze środowiska, człowiek podejmuje CELOWE DZIAŁANIA ( przebieg regulowany przez wiedzę zakodowaną w umyśle i informacje płynące ze środowiska
DZIAŁANIA mają istotne znaczenie dla przetrwania jednostki, inaczej ochronne, wypełniają codzienność, na ogół są nawykowe, stereotypowe
DZIAŁANIA TRANSGRESYJNE - przełamywanie, celowe przekraczanie granic, dotychczasowych osiągnięć i doświadczeń
NAPIĘCIE ENERGETYCZNE - informacje zakodowane w strukturach poznawczych, ukierunkowują działanie
POZIOM ASPIRACJI - określona wartość pozytywna, która daje człowiekowi satysfakcję
NAPIĘCIE ENERGETYCZNE I MOTYWACYJNE pobudza do działania, do formułowania bardziej wartościowych rozwiązań
PROCESY EMOCJONALNE
- niepewność wywołuje ciekawość
- lęk, niepokój
- poczucie wstydu i winy
- satysfakcja
OD WYCHOWANIA SPRAWCY DO AUTOKREACJI
- cel wychowania to kształcenie osobowości
- ukształtowanie postawy badawczej i eksploracyjnej
- nabycie wiedzy o świecie i samym sobie
- kształcenie społeczne systemu wartości
- ukształtowanie sfery emocjonalnej
- człowiek to podmiot
PSYCHOTERAPIA POZNAWCZA - celem jest rozwiązanie problemów osobistych, proces terapeutyczny to proces badawczy poszukujący rozwiązań problemów w naukowy sposób
SAMOWIEDZA JEDNOSTKI - struktura poznawczo - afektywna, obraz własnej osoby, ja realne, ja możliwe, proces autokreacji

SPOŁECZEŃSTWO KOGNITARIUSZY
- klasa kognitariuszy ( pracowników )
- zbiorowość pracowników zajmujących się usługami
- kognitariusze - wyróżnik to rodzaj wykonywanych czynności, wschodząca klasa liberalnego społeczeństwa, ludzie o wysokim stopniu indywidualizacji, ludzie o otwartym umyśle

---