PAKIET ANTYKRYZYSOWY

Akceptacja Komisji Europejskiej

W dniu 17 sierpnia 2009 r. Komisja Europejska podjęła decyzję o zgodności ze wspólnym rynkiem pomocy publicznej udzielanej na podstawie przepisów rozdziału 3 i 4 ustawy z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz.U. nr 125, poz. 1035). Mając na uwadze powyższe stosowanie tych przepisów jest możliwe od dnia wejścia w życie ustawy, a zatem od 22 sierpnia 2009 r.

Akty prawne

USTAWY


Ustawa z dnia 1 lipca 2009 r.o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz. U. nr 125, poz. 1035 z 7 sierpnia 2009)

Ustawa z dnia 19 czerwca 2009 r.o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych udzielonych osobom, które utraciły pracę (Dz. U. nr 115, poz. 964 z 21 lipca 2009 r.)

Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 125, poz. 1037 z 7 sierpnia 2009)

Ustawa z 5 marca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. nr 69, poz.587 z 7 maja 2009 r.)


ROZPORZĄDZENIA


Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 sierpnia 2009 r. w sprawie przyznawania i wypłaty świadczeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych przedsiębiorcom w przejściowych trudnościach finansowych (Dz.U nr 135, poz. 1112 z 25 sierpnia 2009 r.) 

Rozporzadzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 sieprnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków dofinansowania ze środków Funduszu Pracy kosztów szkoleń i studiów podyplomowych oraz szczegółowych warunków finansowania stypendiów i składek na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. nr 136, poz. 1119 z 26 sierpnia 2009 r.)

Pakiet działań antykryzysowych podczas obrad Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych

Przygotowany przez rząd pakiet działań antykryzysowych był rezultatem trudnych, ale merytorycznych dyskusji i negocjacji w ramach Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych. Wstępne rozmowy, włączające partnerów społecznych w wypracowywanie rozwiązań łagodzących negatywne konsekwencje kryzysu, rozpoczęły się już w 2008 roku, zanim w Polsce pojawiły się pierwsze jego symptomy. Miały one na celu zareagowanie już we wstępnej fazie spowolnienia gospodarczego, tak aby możliwości minimalizowania jego skutków w Polsce, dawały gwarancje powodzenia.

18 grudnia 2008 r. odbyło się posiedzenie Prezydium Trójstronnej Komisji, które na bazie wstępnych dyskusji sondażowych w ramach tego ciała dialogowego, poświęcone było omówieniu bieżącej sytuacji gospodarczo - finansowej kraju, w kontekście problemów na światowych rynkach finansowych. Podczas tego posiedzenia wszyscy partnerzy Trójstronnej Komisji zwrócili uwagę, że potrzebny jest stały monitoring oraz wypracowanie instrumentów i narzędzi, które będą mogły być stymulatorem polskiej gospodarki oraz zminimalizują skutki kryzysu. Ustalono, że wobec zaistniałych problemów na światowych rynkach finansowych oraz w gospodarce, zespoły problemowe Trójstronnej Komisji, zgodnie ze swoimi kompetencjami, powinny rozpocząć prace zmierzające do poszukiwania narzędzi wsparcia i propozycji rozwiązań, zabezpieczających Polskę przed ewentualnymi negatywnymi skutkami kryzysu. Uzgodniono, że zespół problemowy Trójstronnej Komisji ds. polityki gospodarczej i rynku pracy będzie pełnił rolę koordynatora prac Komisji w tym zakresie.

28 stycznia 2009 r. podczas kolejnego posiedzenia Prezydium, przedstawiona została informacja z posiedzenia Zespołu ds. polityki gospodarczej i rynku pracy na temat ustalenia trybu i harmonogramu prac w sprawie monitorowania procesów kryzysu finansowego i jego wpływu na gospodarkę. Prezydium Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych przyjęło również, rekomendacje dla zespołów problemowych Trójstronnej Komisji dotyczącą obszarów jakimi miałyby zajmować się w ramach swoich kompetencji. Były to: zespół prawa pracy i układów zbiorowych, zespół polityki gospodarczej i rynku pracy, zespół budżetu, wynagrodzeń i świadczeń socjalnych oraz zespół funduszy, a w ostatniej fazie negocjacji włączono również zespół ds. ubezpieczeń społecznych.

Od tego czasu rozpoczęły się intensywne prace w ramach samej Komisji i jej zespołów problemowych oraz posiedzenia autonomiczne, których wyniki prac były poddawane były merytorycznej analizie rządu. W trakcie spotkań zespołów strona rządowa przedstawiała partnerom społecznym aktualne informacje dotyczące sytuacji gospodarczo-finansowej kraju oraz propozycje rozwiązań w obszarach jakie były przedmiotem wstępnej akceptacji stron.

Konsekwencją prowadzonych negocjacji był przyjęty 13 marca 2009 roku, w dialogu autonomicznym, w formie dezyderatu 13-to punktowy „Pakiet działań antykryzysowych”, który przekazany został rządowi RP. W odniesieniu do zawartych w „Pakiecie” obszarów oraz tematów wymagających rozwiązań, strona rządowa przedstawiła swoje propozycje, które były poddane dyskusji na posiedzeniu Trójstronnej Komisji, w dniu 27 marca 2009 r.

Ostatecznie, na posiedzeniu Prezydium Trójstronnej Komisji 15 maja br., z udziałem Prezesa Rady Ministrów, Pana Donalda Tuska, przyjęto stanowisko, w którym uzgodniono m.in., że rząd uwzględniając (w miarę możliwości prawnych) uwagi partnerów społecznych, w stosunku do pierwotnych projektów ustaw, przygotuje w trybie pilnym pakiety rozwiązań legislacyjnych z oceną skutków regulacji, które niezwłocznie przekaże do konsultacji. Strona społeczna, zobowiązała się, że dokona ich oceny, poza ustawowymi okresami, w trybie nadzwyczajnym.
Pan Donald Tusk poinformował, że rozmowy dotyczą całego pakietu -13 punktów (z których jeden punkt dot. przyspieszonej amortyzacji już w tym okresie został zrealizowany), jednakże ich proces legislacyjny będzie przebiegał sukcesywnie, w różnym czasie, tak aby nie blokować obszarów wypracowanych, a ważnych z punktu widzenia łagodzenia skutków spowolnienia gospodarczego. W odniesieniu do kwestii: minimalnego wynagrodzenia oraz ustawy „kominowej” (przyjętych w pakiecie) zgodzono się, że nie będą one uregulowane w bieżącym roku, natomiast strona rządowa do końca roku 2009 przedstawi stosowne propozycje.

Uzgodniono również generalne zasady projektowanych rozwiązań:
- będą one miały charakter czasowy (na okres 2 lat), z ewentualnością ich przedłużenia,
- warunkiem uzyskania wsparcia finansowego będzie występowanie przejściowych trudności firm, jako wynik kryzysu oraz spełnienie kryteriów ekonomicznych np. brakiem zadłużenia, programem naprawczym itp.

Przewodniczący Trójstronnej Komisji Waldemar Pawlak wystąpił również z prośbą do wojewodów, o przedstawianie raportów na temat sytuacji na rynku pracy w województwach, oraz do Współprzewodniczących Trójstronnych Zespołów Branżowych o zaktywizowanie prac w zespołach, w celu wypracowania własnych rozwiązań antykryzysowych.

Tematy przyjętego autonomicznie pakietu działań antykryzysowych

 I. Obszar wynagrodzeń i świadczeń socjalnych

1. Program kryzysowej pomocy dla społeczeństwa, w szczególności wsparcie rodzin najuboższych poszkodowanych w wyniku kryzysu oraz zwiększenie środków na świadczenia socjalne w związku ze wzrostem liczby osób zwalnianych z pracy.

2. Zniesienie opodatkowania zapomóg udzielanych przez związki zawodowe (poszerzenie katalogu) oraz świadczeń wypłacanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

3. Zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych pomocy socjalnej realizowanej w formie bonów uprawniających do ich wymiany na towary lub usługi, w tym tzw. bonów towarowych i świadczeń pieniężnych.

4. Uchylenie ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz zniesienie ustawy kominowej.

5. Wypracowanie mechanizmów wzrostu minimalnego wynagrodzenia do poziomu 50% przeciętnego wynagrodzenia.


II. Obszar rynku pracy i stosunków pracy

6. Wprowadzenie 12-miesięcznego okresu rozliczeniowego.

7. Uruchomienie zakładowego funduszu szkoleniowego.

8. Racjonalizacja rozwiązań dotyczących doby pracowniczej w kontekście rozliczania czasu pracy.

9. Pakiety socjalne jako źródło prawa pracy

10. Ruchomy czas pracy jako instrument wspomagający łączenie obowiązków rodzinnych z zawodowymi.

11. Stabilizacja zatrudnienia poprzez ograniczenie stosowania umów na czas określony.


III. Obszar polityki gospodarczej

12. Przyspieszona amortyzacja.

13. Subsydiowanie zatrudnienia jako alternatywy wobec zwolnień grupowych.

Stan realizacji pakietu działań antykryzysowych

Przyjęty 13 marca br. w dialogu autonomicznym w formie dezyderatu 13 punktowy pakiet działań antykryzysowych w większości już został zrealizowany. 22 sierpnia br. weszła w życie ustawa o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców, która swoim zakresem działania obejmuje 6 punktów przyjętego pakietu: 12 - miesięczny okres rozliczeniowy, racjonalizacja przepisów dotyczących doby pracowniczej, ruchomy czas pracy, stabilizacja zatrudnienia poprzez ograniczenie stosowania umów na czas określony, uruchomienie zakładowego funduszu szkoleniowego, subsydiowane zatrudnienie jak alternatywa wobec zwolnień grupowych.

Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych realizuje kolejne 2 punkty pakietu: zniesienie opodatkowania zapomóg udzielanych przez związki zawodowe oraz świadczeń wypłacanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, a także zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych wartości rzeczowych świadczeń socjalnych i otrzymywanych w tym zakresie świadczeń pieniężnych sfinansowanych ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Ustawą z 5 marca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zrealizowano kolejny punkt pakietu - przyspieszona amortyzacja.
Z powyższego wynika, że 9 postulatów partnerów społecznych znalazło swoje odzwierciedlenie w konkretnych aktach prawnych, które już obowiązują.
W lipcu 2009 r. do konsultacji społecznych oraz międzyresortowych skierowana została propozycja dotycząca zmiany w ustawie o związkach zawodowych, obejmująca punkt, realizujący postulat w kwestii pakietów socjalnych.
W sierpniu br. do konsultacji skierowany został projekt ustawy o uchyleniu ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw.
Tym samym na ścieżce legislacyjnej znajdują się kolejne dwa postulaty.

Należy nadmienić, ze zgodnie z ustaleniem Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych, jakie zapadło 15 maja br. zniesienie Ustawy o wynagrodzeniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi, tzw. ustawy kominowej oraz wypracowanie mechanizmów wzrostu minimalnego wynagrodzenia do poziomu 50% przeciętnego wynagrodzenia zostało odłożone w czasie, a prace nad tymi rozwiązaniami będą trwały do końca br.

Partnerzy społeczni mieli zastrzeżenia do braku realizacji pierwszego punktu pakietu dotyczącego pomocy najuboższym, dotkniętym kryzysem. Została im przekazana kompleksowa informacja na temat możliwości korzystania z już istniejących narzędzi prawnych i pomocowych. Ponadto Jolanta Fedak, Minister Pracy i Polityki Społecznej wielokrotnie podkreślała, że przewidziane są środki przeznaczone na ten cel i nie ma potrzeby tworzyć dodatkowych rozwiązań legislacyjnych. Istnieje również możliwość uruchomienia programów specjalnych tam gdzie rzeczywiście wystąpi zapotrzebowanie, w związku ze zwolnieniami pracowników.

Ponadto wielokrotnie padała deklaracja o gotowości rozmów nad ewentualnymi zmianami w obowiązujących już aktach prawnych dot. materii kryzysu, jeżeli okaże się, że niektóre zapisy będą tego wymagały, pod warunkiem uzgodnienia przez partnerów nowych rozwiązań i akceptacji dla nowych propozycji.
W tym celu również planuje się powołać w ramach Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych doraźny zespół monitorujący wykonanie przepisów ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu.

Pozostałe działania rządu związane z łagodzeniem skutków kryzysu ekonomicznego

- Wsparcie dla osób, które ze względu na utratę pracy nie są w stanie spłacać kredytów zaciągniętych na zakup własnego mieszkania (ustawa o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych udzielonych osobom, które utraciły pracę). Ustawa obowiązuje od 5 sierpnia br. (Dz. U z 21 lipca 2009, nr 115, poz. 964)
- Ochrona gospodarki i gospodarstw domowych przed niekontrolowanym wzrostem cen energii. Decyzją prezesa URE z 7 maja br. w kieszeniach Polaków pozostanie 1,8 mld zł.
- Wzmocnienie systemu gwarancji i poręczeń dla małych i średnich przedsiębiorstw, co zwiększy ich dostęp do finansowania zewnętrznego (ustawa o zmianie ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego oraz niektórych innych ustaw). Ustawa weszła w życie 15 maja br.
- Zagwarantowanie wypłacalności depozytów Polaków do 50 tys. euro (ustawa o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym). Przepisy weszły w życie 13 grudnia 2008 r.
- Podwyższenie limitu gwarancji i poręczeń Skarbu Państwa do 40 mld zł (większa dostępność kredytów dla przedsiębiorców)
- Wprowadzenie wyższej ulgi inwestycyjnej (do 100 tys. euro) dla nowo zakładanych firm (ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Przepisy obowiązują od 22 maja br.
- Wspieranie przez Agencję Rozwoju Przemysłu SA inicjatyw pobudzających polską gospodarkę. Program został przyjęty przez rząd 26 maja br.
- Umożliwienie zaliczania do kosztów podatkowych wydatków na prace badawcze poprzez ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zmiany weszły w życie 22 maja br.
- Zwiększenie możliwości dokonywania inwestycji w formule partnerstwa publiczno-prywatnego poprzez ustawę o partnerstwie publiczno-prywatnym. Ustawa weszła w życie 27 lutego br.
- Wsparcie dla instytucji rynku finansowego mających problemy z płynnością (ustawa o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym). Obowiązuje od 13 marca br.
- Zabezpieczenie wypłacalności instytucji finansowych i ich możliwości finansowania gospodarki dzięki ustawie o rekapitalizacji instytucji finansowych. Rząd przyjął ustawę. Trwają prace w Sejmie.
- Przyspieszenie inwestycji współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. W ramach zadania rząd przyjął:
- Plan wydatkowania środków na koniec 2009 r. w programach współfinansowanych z funduszy europejskich w ramach NSRO 2007-2013. Obowiązuje od 16 grudnia 2008 r.
- Ustawę o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie województwa oraz ustawy o samorządzie powiatowym. Weszła w życie 25 października 2008 r.
- Ustawa o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych, którą rząd przyjął 1 kwietnia br. Trwają prace w Sejmie.
- Ustawę o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Weszła w życie 15 listopada 2008 r.
- Ustawę o zmianie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Obowiązuje od 20 grudnia 2008 r.
- Rozporządzenie w sprawie wydatków związanych z realizacją programów operacyjnych, które weszło w życie 12 lutego 2009 r.
- Nowelizacja ustawy budżetowej przyjęta przez Radę Ministrów 7 lipca, przewiduje 21,1 mld zł oszczędności.
- Wspieranie inwestycji w odnawialne źródła energii. Umożliwia to specjalnie opracowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej program finansowania inwestycji w OZE na lata 2009-2012.
- Ułatwienie podejmowania szybkich i skoordynowanych działań przez najważniejsze uprawnione do tego instytucje, jak Ministerstwo Finansów, NBP czy Komisja Nadzoru Finansowego, na rzecz rozwiązania nasilającego się kryzysu (ustawa o Komitecie Stabilności Finansowej). Obowiązuje od 13 grudnia 2008 r.
- Zamrożenie podwyżek dla wysokich urzędników państwowych od dnia 1 marca br.

---