OPERACJE GOSPODARCZE

Bilans przedstawia sytuację majątkową i finansową danego podmiotu gospodarczego na określony dzień bilansowy. Jednak już następnego dnia po dniu bilansowym w jednostce mogą zajść określone zdarzenia gospodarcze powodujące zmiany w posiadanych zasobach i źródłach ich finansowania.

Nie wszystkie jednak zdarzenia gospodarcze w jednostce powodują zmiany w składnikach aktywów i pasywów czy też przyczyniają się do powstawania wyniku finansowego. Zmian takich nie powodują n.:

- wysłanie zamówienia do dostawcy,

- otrzymanie zawiadomienia o udzieleniu przez bank kredytu,

- zawarcie umowy o pracę z nowym pracownikiem,

- ustalenie norm zużycia materiałów.

Przedmiotem zainteresowania rachunkowości są te zdarzenia, które dają się wyrazić wartościowo i powodują zmiany w składnikach aktywów i pasywów.

Przykładami takich zdarzeń są np.:

- przyjęcie materiałów zakupionych u dostawcy,

- spłata kredytu bankowego,

- podjęcie gotówki z banku do kasy,

- sprzedaż wyrobów, usług i towarów.

Każde zdarzenie będące operacją gospodarczą charakteryzuje się następującymi cechami:

1. wyrażone jest wartościowo,

2. wchodzi w zakres działalności danego podmiotu,

3. w danym podmiocie musi być rozpatrywane z dwóch punktów widzenia, gdyż powoduje dwie, równoczesne i równe co do wartości zmiany w stanie zasobów majątkowych i źródeł ich finansowania,

4. ma ściśle określony moment wystąpienia (dzień, miesiąc, rok).

Operacja gospodarcza - to zdarzenie powodujące zmiany w składnikach aktywów i pasywów oraz wyniku finansowym jednostki i podlegające księgowaniu.

Podstawą rodzajowej klasyfikacji operacji gospodarczych jest przedmiot objętych nimi zmian. Stosując to kryterium, wyróżnia się dwie grupy operacji:

1. operacje gospodarcze bilansowe,

2. operacje gospodarcze wynikowe.

OPERACJE BILANSOWE

Operacje bilansowe są takimi zdarzeniami, które wywołują zmiany wyłącznie w składnikach bilansu czyli aktywach i pasywach. Każda operacja wpływa zawsze na co najmniej dwa składniki bilansu.

Typy operacji gospodarczych

Wyróżnia się cztery typy operacji gospodarczych mających wpływ na bilans.

	AKTYWA	PASYWA	SUMA BILANSOWA
I			Bez zmian
II			bez zmian
III
IV

Operacje I typu

Powodują zmiany wyłącznie w składnikach aktywów bilansu. Polegają na zwiększeniu jednego składnika aktywów przy równoczesnym zmniejszeniu drugiego składnika aktywów o taką samą kwotę. Suma bilansowa nie ulega zmianie.

Operacje II typu

Powodują zmiany wyłącznie w składnikach pasywów bilansu. Polegają na zwiększeniu jednego składnika pasywów przy równoczesnym zmniejszeniu drugiego składnika pasywów o taką samą kwotę. Suma bilansowa nie ulega zmianie.

Operacje III typu

Powodują równoczesne zwiększenie stanu składnika aktywów i pasywów o taką samą kwotę. Suma bilansowa wzrasta o kwotę operacji.

Operacje IV typu

Powodują równoczesne zmniejszenie stanu składnika aktywów i pasywów o taką samą kwotę. Suma bilansowa maleje o kwotę operacji.

Przykład

Stany początkowe aktywów i pasywów wynoszą w zł:

• środki trwałe 100 000

• materiały 200 000

• kasa 1 000

• rachunek bieżący 99 000

• fundusz założycielski 140 000

• fundusz przedsiębiorstwa 110 000

• kredyty bankowe 100 000

• zobowiązania wobec dostawców 50 000

Zaistniały następujące operacje gospodarcze:

1. Podjęto gotówkę z banku do kasy 2 000

2. Spłata części zobowiązań wobec dostawców z zaciągniętego na ten cel kredytu 10 000

3. Zakupiono materiały u dostawcy, za które zapłata nastąpi w późniejszym terminie 20 000

4. Spłacono przelewem ratę kredytu bankowego 5 000

Sporządź bilans początkowy oraz bilans po każdej operacji gospodarczej.

Bilans początkowy

AKTYWA	PASYWA
1. Środki trwałe 100 000 2. Materiały 200 000 3. Kasa 1 000 4. Rachunek bieżący 99 000	1. Fundusz założycielski 140 000 2. Fundusz przedsiębiorstwa 110 000 3. Kredyty bankowe 100 000 4. Zobowiązania wobec dostawców 50 000
Razem 400 000	Razem 400 000

Bilans po I operacji

AKTYWA	PASYWA
1. Środki trwałe 100 000 2. Materiały 200 000 3. Kasa 3 000 4. Rachunek bieżący 97 000	1. Fundusz założycielski 140 000 2. Fundusz przedsiębiorstwa 110 000 3. Kredyty bankowe 100 000 4. Zobowiązania wobec dostawców 50 000
Razem 400 000	Razem 400 000

Bilans po II operacji

AKTYWA	PASYWA
1. Środki trwałe 100 000 2. Materiały 200 000 3. Kasa 3 000 4. Rachunek bieżący 97 000	1. Fundusz założycielski 140 000 2. Fundusz przedsiębiorstwa 110 000 3. Kredyty bankowe 110 000 4. Zobowiązania wobec dostawców 40 000
Razem 400 000	Razem 400 000

Bilans po III operacji

AKTYWA	PASYWA
1. Środki trwałe 100 000 2. Materiały 220 000 3. Kasa 3 000 4. Rachunek bieżący 97 000	1. Fundusz założycielski 140 000 2. Fundusz przedsiębiorstwa 110 000 3. Kredyty bankowe 110 000 4. Zobowiązania wobec dostawców 60 000
Razem 420 000	Razem 420 000

Bilans po IV operacji

AKTYWA	PASYWA
1. Środki trwałe 100 000 2. Materiały 220 000 3. Kasa 3 000 4. Rachunek bieżący 92 000	1. Fundusz założycielski 140 000 2. Fundusz przedsiębiorstwa 110 000 3. Kredyty bankowe 105 000 4. Zobowiązania wobec dostawców 60 000
Razem 415 000	Razem 415 000

	AKTYWA			PASYWA		SUMA BILANSOWA
	Materiały	Kasa	Rachunek bieżący	Kredyty bankowe	Zobowiąz. wobec dostawców
I II III IV	+20 000	+2 000	-2 000 -5 000	+10 000 -5 000	-10 000 +20 000	400 000 400 000 420 000 415 000
	+20 000	+2 000	-7 000	+5 000	+10 000

Należy zauważyć, że żadne zdarzenie ujmowane w rachunkowości nie narusza zasady równowagi bilansowej, a więc po ujęciu każdego zdarzenia suma wartości aktywów jest równa sumie wartości pasywów.

---