Temat: Pojęcie i istota państwa - cechy i funkcje państwa.

PAŃSTWO jest to najwyższa polityczna, terytorialna, przymusowa organizacja społeczeństwa, posiadająca swoisty aparat władzy i suwerenność, posługująca się prawem
w celu realizacji swoich zadań obejmującą całe społeczeństwo.

Istnieją różne teorie pochodzenia państwa. Jedna z najpowszechniejszych to teoria umowy społecznej - jednostki żyjące w stanie natury postanowiły połączyć się by stworzyć państwo ( tłumaczenie ideologii demokratycznej ) lub innej teorii - podboju - państwa powstawały w ten sposób, że jakaś obca grupa podbijała inną i obejmowała nad nią panowanie. Trzecia teoria - klasowa - tłumaczy pochodzenie państwa jako spowodowane sprzecznościami i podziałami klasowymi. Państwo wyłoniło się z wspólnoty plemiennej z konieczności podziału dóbr do zaspokajania potrzeb. Innymi teoriami są teorie deistyczne
i patriarchalne ( ewolucja władzy ). Nazwa państwo pojawiła się w językach europejskich wraz z uświadomieniem sobie przez ludzi odrębności dwu instytucji publicznych osoby władcy oraz publicznoprawnego, społecznego tworu organizacyjnego.

Państwo postrzegane jest przede wszystkim jako wartość kulturowa. Państwo jest obok dzieł kultury artystycznej, norm, wartości moralnych, wzorców zachowań, języka religii, obyczajów - elementem kulturowego dorobku ludzkości. Wartością jaką państwo może zapewnić lub jaką może chronić, jest bezpieczeństwo, sprawiedliwość, minimum dobrobytu, pozytywne działania organizatorskie. Spotyka się także rozumienie państwa
w kategoriach czysto prawnych. Państwo jest postrzegane jako osoba prawna ( uczestniczy jako strona w postępowaniach sądowniczych, zawiera umowy ).
W imieniu osoby prawnej - państwa - występują jej organy - organy państwa. Niektórzy próbują sprowadzić państwo do struktury zbudowanej z norm prawnych przede wszystkim proceduralnych i kompetencyjnych. Gdy mówimy o konkretnym państwie mamy na uwadze jego organizację i ustrój ( konstytucja ). Należy patrzyć na państwo także z punktu psychologicznego ( teoria państwa subiektywizująca je jako przeżycie psychiczne ) socjologicznego, historycznego.

Termin państwo jest używany w co najmniej dwóch podstawowych znaczeniach:

• państwo to struktura organów władzy publicznej. Przy takim znaczeniu państwa wprowadza się ostre różnicowaniem pomiędzy państwem a społeczeństwem.
  Państwo to tyle co ludzie władzy : policjant, urzędnik, organy publiczne.
  Państwa w których dzieje się źle tego typu postrzeganie państwa jest nagminne.

• Państwo jako wspólnota ludzka ( obywatelska ). Wspólnota ta jest związkiem pokoleń. Państwo to nie tylko my żyjący ale i nasi przodkowie i potomkowie.
  Dziedziczymy terytorium, organy i symbole. Do tego dziedzictwa coś dodajemy i coś
  z niego odejmujemy. W ten sposób państwo nie przestaje istnieć zachowując swoją ciągłość dziejową.
  

Możemy wyróżnić jeszcze inne znaczenia terminu państwo:

• państwo jako skarb państwa ( fiskus )

• państwo jako podmiot prawa wewnętrznego i zewnętrznego

• państwo jako kraj, czyli określona jednostka geopolityczna

• państwo jako pewien typ, np. jako państwo współczesne

Państwo spośród innych zorganizowanych grup wyróżnia się współwystępowaniem następujących cech:

• organizacja polityczna - koncentruje się na organizowaniu władzy organizując współpracę z grupami społecznymi, decydując o sposobach rozwiązywania konfliktów.
  W obrębie państwa występuje zależność : władza i podporządkowany. Podstawowym elementem spajającym członków tej zbiorowości nie są języki, tradycja czy religia, Ala fakt podporządkowania się jednemu ośrodkowi władzy

• Jest organizacją hierarchiczną - stanowi hierarchię ról, pozycji, struktur, decyzji, norm, wartości - posiada wieloszczeblową strukturę. Istnienie współczesnych państw opiera się na działaniu rozbudowanego aparatu władzy państwowej. Tworzą go osoby podejmujące decyzje w imieniu wspólnoty. Ich kompetencje są rozdzielone i - co do zasady - uporządkowane wedle zasad hierarchii. Hierarchia organów władzy państwowej stanowi jednocześnie jedno z podstawowych kryteriów hierarchicznego zróżnicowania norm prawnych. Współcześnie hierarchiczna centralizacja państw jest istotnie ograniczona albo osłabiana poprzez demokratyczny rozwój instytucji samorządowych.

• Państwo jest organizacją terytorialną - pojęcie terytorium państwa oznacza obszar ziemi wraz z wodami śródlądowymi, przyległy pas wód morskich oraz przestrzeń powietrzną nad obszarem lądowym i morskim państwa aż do sfery przestrzeni kosmicznej. Terytorium wyznaczone jest poprzez ustalenie granic, linii oddzielających terytoria sąsiadujących państw. Ścisłe wytyczenie przebiegu granicy państwa bądź w terenie, bądź tylko na mapach ma istotne znaczenie praktyczne. Uprawnienia państwa odnoszą się nie tylko do ludzi ale w pewnym sensie również do rzeczy, np. bogactw mineralnych, które występują na danym obszarze. Kompetencje przysługujące organom państwa na jego terytorium rozciągane są na pokłady statków morskich i powietrznych pozostających pod banderą danego państwa. Nie oznacza to, że powierzchnia pokładu statku stanowi po prostu część terytorium państwa. Przyjmuje się jednak, iż zachowania ludzi mające miejsce na takim statku są oceniane przez prawo i instytucje stosujące prawo tak jakby zostały podjęte na terytorium ( np. lądowym) państwa.

• Państwo jest organizacją suwerenną - niezależną w podejmowaniu decyzji w wymiarze wewnętrznym od osób i innych organizacji działających na jego terytorium i wymiarze zewnętrznym - jest niezależna od innych podmiotów stosunków międzynarodowych. Władza państwowa jest władzą najwyższą na danym obszarze.

• Jest organizacją przymusową - przynależność do państwa ma charakter sformalizowany
  ( obywatelstwo ), posiada wyłączność stosowania legalnego przymusu.

• Państwo jest organizacją całościową, globalną i powszechną. Posiada powszechny zasięg kierowani, kontroli obejmujących ogół ludzi zamieszkałych w granicach organów państwowych.

Funkcje państwa.

• Funkcją państwa nazywa się całokształt jego działalności w określonej sferze życia społeczeństwa. Zakres, intensywność i treść działalności pastwa zmieniają się w procesie historycznym. Każde jednak państwo realizuje funkcje wewnętrzną i zewnętrzną.

• Funkcja wewnętrzna państwa polega na zapewnieniu porządku i bezpieczeństwa kraju. Służą temu działania podejmowane m.in. przez organy administracji, policje, prokuraturę, sadownictwo, służby więzienne.

• Funkcja zewnętrzna to całokształt działalności prowadzonej w zakresie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, zmierzającej do ochrony interesów, których rzecznikiem jest dane państwo. Funkcje te realizują przede wszystkim służby dyplomatyczne danego kraju.

• Funkcja gospodarczo-organizatorska wyraża się w organizowaniu gospodarki i oddziaływaniu na nią. To zagwarantowanie bezpieczeństwa systemu pieniężnego, organizowanie przedsięwzięć gospodarczych itp.

• Funkcja socjalna w zależności od stopnia jego zamożności i realizowanej doktryny politycznej, obejmuje działania zmierzające do zapewnienia między innymi egzystencji jednostkom i grupom społecznym, bezpieczeństwa i higieny pracy, do tworzenia miejsca pracy, ochrony środowiska naturalnego.

BIBLIOGRAFIA

1. Chmaj M., Żmigrodzki M: Wprowadzenie do teorii polityki, Lublin 2001
2. Ehrlich Stanisław: Wstęp do nauki o państwie i prawie, Warszawa 1979
3. Zieliński Eugeniusz: Nauka o państwie i polityce, Warszawa 2006

4. T. Stawecki, P. Winczorek: Wstęp do prawoznawstwa, 4 wyd. Warszawa 2003
4. Źródło: http://www.prawomaniak.pl/
5. Źródło: http://metapedia.konserwatyzm.pl/
6. Źródło: http://www.wikipedia.org/wiki/Państwo

---