Marian Niezgoda
ŹRÓDŁA W BADANIACH SOCJOLOGICZNYCH
1. Pojęcie źródła socjologicznego:
Każdy przedmiot materialny umożliwiający formułowanie wniosków o rzeczywistości społecznej. Należą do nich np. przedmioty materialne (wytwory kultury), utrwalone zachowania ludzi (zdjęcia, filmy, taśmy wideo), utrwalone ludzkie wypowiedzi, dokumenty.
2. Typy źródeł używanych w badaniach socjologicznych:
1) historyczne
2) współczesne: (podział ze względu na udział badacza)
źródła zastane: wszelkiego rodzaju dokumenty będące produktem instytucji, prasa, literatura (w tym naukowa),
powstałe w celach sprawozdawczych o naukowych:
surowe: arkusze spisowe i inwentaryzacyjne, wypełnione kwestionariusze, dane jednostkowe
opracowane: publikacje spisowe, wskaźniki i współczynniki, sprawozdania sumaryczne, opracowania statystyczne,
powstałe w innych celach:
surowe: protokoły sądowe, dane wyjściowe do analiz, ankiety personalne, listy płac,
opracowane: bilanse globalne, informacje globalne, wskaźniki agregatowe,
źródła wywołane, powstałe w wyniku świadomej interwencji badacza: dane z obserwacji, wywiadów, dane ankietowe, pamiętniki pisane na konkurs itp.
stopień ingerencji badacza w badaną zbiorowość: brak ingerencji lub jest ingerencja
kontakt badacza ze zbiorowością:
bezpośredni (eksperyment, wywiad, obserwacja jawna)
pośredni (konkurs na pamiętniki, ankiety rozsyłane, prasowe itp.)
3. Zastosowanie różnych typów źródeł w różnych typach badań:
a. zarysowanie kontekstu sytuacji społecznej: źródła historyczne i zastane,
1/ monografie i ogólne charakterystyki zbiorowości,
2/ analizy trendów i zmian natężenia zjawisk w czasie
3/ poszukiwanie zależności między zmiennymi kontekstowymi,
4/ analizy porównawcze
5/ wyznaczanie obiektywnych determinant zachowań
b. diagnoza, weryfikacja hipotez - źródła wywołane,
weryfikacja hipotez: dane eksperymentalne, ale także źródła historyczne (socjologia historyczna).
4. Krytyka źródeł:
a. w jaki sposób powstały
b. przez kogo zostały zebrane
c. w jakim celu gromadzono informacje
2
1
B