Definiowanie pojęc:
A)sposoby definiowania:
Definicja-wyłożenie zawartości treściowej pojęcia
Definiendum-słowo do definiowania
Definiens-elementy opisujące treśc
->źródłem pojęć socjologicznych są niezdefiniowane pojęcia mowy potocznej, trzeba więc weryfikować ich treść za pomocą definicji(no chyba że są jednoznaczne)
->definiować trzeba również wprowadzając neologizmy, lub adaptując pojęcia z języka obcego
->w tych wypadkach stosuje się analizę znaczenia(mamy pojęcie i precyzujemy treść dodając lub usuwając pewne elementy)
->czasami treść nie ma ekwiwalentu językowego
->wtedy prowadzi się postępowanie odwrotne do analitycznego :precyzjuje się definiens, potem szuka definiendum.
Definicje: nominalne i realne:
REALNA(każdy obiekt nazywany jest…)
1) charakteryzuje istotne własności przedmiotu będące desygnatem definiendum
2) Definicje stwierdzają istnienie cech jakiegoś zjawiska
-jeżeli jakaś cecha nie przysługuje wszystkim definiendum to jakaś definicja jest fałszywa
3)Pojęcie oznacza więcej niż ponad to, co zawarte jest w definicji, jest więc niewyczerpująca, cząstkowa
4)używa się do opisu zjawisk uwarunkowanych historycznie
5)może być fałszywa
NOMINALNA(…nazwiemy…)
1)nazywa przedmiot, który ma własności definiens(szukamy przedmiotu, który ma wszystkie cechy zawarte w definiensie)
2) ustala znaczenie, które powinno przysługiwać terminowi definiendum
3) każda definicja nominalna jest wyczerpująca, bo definiendum nie ma więcej znaczenia poza definiens
4) używa się ich gdy chce się budować twierdzenia ogólne, uniwersalne
5) nie podlega kryterium „prawda- fałsz”
Definicja:
1)Nie może być błędnym kołem
2) nie powinna być formułowana w formie przeczenia
3)znaczenie pojęć w definiens powinno być możliwe, precyzyjne i jednoznaczne
ETAPY PROCESU BADAWCZEGO
I. Postawienie problemu
-Może być pytanie
a) musi dotyczyć obiektywnego stanu niewiedzy
b) wyrażone w języku naukowym(pojęcia, terminy)
c) powinno być wiadomo jakie czynności należy podjąć aby uzyskać odpowiedź
- 2 podstawowe źródła problemów:
a) rozwój nauki a wraz z nim niejasności (p.teoretyczne)
b)obserwacja rzeczywistości i praktyka(p. praktyczne)
-Badacz powinien dążyć do odp na pytanie
1)forma pytania ( czy, jak, dlaczego)
2) cel badania (luka w nauce czy chęć działań praktycznych?
3) Potrzeba odwołania się do dziwnych empirycznych
4) wystarczający aparat pojęciowy
- Problem badawczy to bodziec intelektualny. Nie bada się problemów, których nie można empirycznie uzasadnić lub dotyczą subiektywnych preferencji
- Problem musi zostać jasno sformułowany ( nie może być zbyt ogólny, dwuznaczny)
II.Eksplikacja problematyki badawczej:
1)Wyjaśnianie, uszczegółowienie problematyki badawczej
- wyrażenie problematyki badawczej w formie zdań zawierających terminy proste, zrozumiałe
*Paradoks eksplikacji (Moove”a)- pojawia się zawsze
Wyjaśniając pojęcie ogólna można:
użyć pojęć nowych zakresowo
użyć pojęć szczegółowych
Nastepuje selekcja pytań wg 3 kryteriów
teoretyczne( wybiera się pytania centralne, najistotniejsze , w odniesieniu do których można sformułować hipotezy)
metodologiczne( czy jest możliwość odp na podst badań)
techniczno- organizacyjne ( czy jest możliwość)
- ukazanie powiązań tematu z pokrewnymi i nadrzędnymi
2) Wybór i uzasadnienie hipotez badawczych
-hipoteza- propozycja twierdzenia naukowego
- nie może być sformułowana w formie pytania
- hipotezy wyznaczają zakres poszukiwań badacza, określają „obszar niewiedzy”.
Źródła hipotez:
a) teoretyczne rozważania
b) antychczasowe badania
c) pomysłowość, inwencja badacza
Wymogi hipotez
a) muszą dawać odp na pyt bezpośrednio wynikające z problemu
b) uzasadnienie ( dlaczego tak?)
c) warunki sprawdzalności ( przy zajściu jakich zjawisk uznać za sprawdzian)
d) moc hipotezy
*poziom słaby ( hipotezy egzystencjalne)” istnieje zjawisko X”; „ związek między X i Y”
* poziom średni ( warunki zajścia ogólnie)
* poziom mocny ( najbardziej precyzyjne, dokładne warunki)
-- nie na każde pytanie sformułowane w eksplikacji musi być odp w postaci hipotezy
e) jasno sformułowane
* konkretne ( musi być wskazany kierunek między zmiennymi -> dodatni, ujemny)
* muszą być sprawdzalne za pomocą konkretnych metod
* nie są wartościujące
Jednostki analizy:
- jakie są podst elem Bad zjaw ( problem umiejscow) np. grupa, jednostka, organiz, wytwory materialne
- kim jest nasza jedn i czym się zajmuje?
- błąd ekologizmu: grupa- jedn
-błąd indywidualizmu: jedn->grupa
Zmienne służa do określenia relacji między zjawiskami)
-> pojęcia muszą być przekształcone w zmienne poprzez zamianę lub przekształcenie w zbiór wartości
->zmienna- właściwośc empiryczna mająca 2 lub więcej wartości ( dychotomiczna)
Podział zm: a)zależna-badacz chce ją wyjaśnić; b)zm. Niezależna (wyjaśniająca)-za pomocą której chcemy wyjaśnić
Y=F(x)
Y-zależna F(x)- niezależna
Zm zależne wpływają na zm niezależne
-Zm kontrolne:- wykorzystuje się je do sprawdzania, czy obserwowany empirycznie związek pomiędzy zm zależna i niezależna nie jest pozorny
Zw pozorny to taki, który można wyjaśnić za pomocą zmiennych innych niż uwzględnione w hipotezie.
Podział na: - zm. ciągłe- nie ma określonej swej najmniejszej jednostki;
-zm. dyskretne-mają minimalną jednostkę
-związek między zmiennymi (zjawiskami) x i y istnieje coś wspólnego dla nich
Współzmienność- wartość x zmienia się pod wpływem y np. wykształcenie y, dochody x.
Właściwości związków:
a)kierunek- dodatni( pozytywny)->np. wykształcenie, dochody
- ujemny ( negatywny) np. biurokratyzacja i udział w życiu publicznym
b) siła- zakres w jakim zmienne współzmieniają się dodatnio lub ujemnie
Związek doskonały (idealny)- związek zerowy