Ausubel wyróżnił 7 funkcji grupy rówieśniczej:
zastępowanie rodziny
stabilizacja osobowości
wzbudzanie poczucia własnej wartości
określanie standardów zachowania
zapewnianie bezpieczeństwa wynikającego z liczebności
rozwijanie społecznych kompetencji
przyjęcie wzorów i ich naśladowanie
Środowisko szkolne jest terenem względnie stałych i powtarzających się sytuacji społecznych w życiu młodego człowieka.
W warunkach klasy szkolnej poszczególne osoby mają określony status, z czym wiąże się zróżnicowane ich traktowanie przez resztę rówieśników.
Czynniki decydujące o preferencjach i antypatiach w grupach rówieśniczych wiążą się z właściwościami osobowościowymi partnerów interakcji i możliwościami zaspokojenia w kontakcie społecznym osobistych potrzeb.
Te cechy osobowościowe to:
Uprzejmość
Pogodność
Lojalność
Szczerość
Koleżeńskość
Uczynność
Prawdomówność
Cechy które powodują antypatię to:
Lenistwo
Niekoleżeństwo
Egoizm
Skrytość
Na pozycję wśród rówieśników duży wpływ ma opinia, jaką cieszy się on u nauczycieli. Składają się na nią 3 czynniki:
Zdolność
Pracowitość
Sprawowanie
Odpowiedni status wśród kolegów można osiągnąć również przez zachowania antyszkole, np. poprzez przeszkadzanie na lekcji.
Jeśli chodzi o jakość relacji w grupach rówieśniczych dziewczęcych, wyróżnić można następujące grupy:
Grupa „spokojnych”
„grzecznych”
„gimnastyczek”
„naukowych”
Ponadto w szkole średniej ważne znaczenie dla pozycji rówieśniczej mają wyznaczniki atrakcyjności seksualnej.
Jeśli chodzi o chłopców, to przywiązują oni znaczną uwagę do kultury młodzieżowej, która często pozostaje w opozycji do wymagań szkoły.
Cechują się:
Sprzeciwem wobec władzy
Pogardą dla konformistów
Nieformalność
Rasizm
Tendencja do działań dla kawału
Pozerstwo
Gwałtowność
Agresja mająca wyrażać męskość
Zróżnicowanie pozycji wśród uczniów zależy od:
Postaw nauczycieli
Percepcji własnej efektywności w roli ucznia
Charakteru relacji w domu
Stosunki przyjacielskie stanowią ważne źródło redukcji lęku. Oczekiwania wobec przyjaciela to:
Oczekiwanie rozsądku
Ocz. Lokalności
Ocz. Umiejętności współdziałania i współżycia
Ocz. Akceptacji
Ocz. Zrozumienia i pomocy
M. Tyszkowa wykazała, że wiele osób w okresie dorastania przeżywa „problemy interpersonalne”, tj. doświadcza trudności zagrażających poczuciu własnej wartości lub stosunkom interpers.
Najczęstszym źródłem lęku młodzieży są:
Poczucie beznadziejności
Problemy szkolne
Własna przyszłość
Samotność
Potępienie czy śmieszność w oczach innych
By poradzić sobie z tymi lękami, młodzież rozwija i wykorzystuje różnorodne strategie.
Strategie wg Jacksona to:
Szukanie specjalnych względów
Staranie się nie podpaść
Wycofywanie się
W wypadku ukrytych motywacji działań uczniowskich uruchamiane są serie transakcji, które w terminologii analizy transakcyjnej określa się jako gry.
Powodem podejmowania gier bywa niska samoocena i przekonania, że akceptacja ze strony rówieśników jest trudna do osiągnięcia..
K. Ernst wyróżnia 3 kategorie gier w szkole:
Gry zakłócające spokój w czasie prowadzenia lekcji
Gry upokarzające które pokazują wyższość nad drugą osobą
Gry tzw. „kusicielskie”